Յուն Ֆոսե

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Յուն Ֆոսե
նորվ.՝ Jon Fosse
Ծննդյան անունբուկմոլ՝ Jon Olav Fosse
Ծնվել էսեպտեմբերի 29, 1959(1959-09-29)[1][2][3][…] (64 տարեկան)
ԾննդավայրՀյոուգեսուն, Ռուգլան, Նորվեգիա
Մասնագիտությունդրամատուրգ, բանաստեղծ, մանկագիր, թարգմանիչ, վիպասան, գրականագետ, գրող և ակնարկագիր
Լեզունյունորսկ[4][5]
Քաղաքացիություն Նորվեգիա
ԿրթությունԲերգենի համալսարան[6]
Գիտական աստիճանCandidatus philologiæ?[6] (1987)
Ուշագրավ աշխատանքներThe Name?, Melancholy?, Melancholy II?, Nightsongs?, Dream of Autumn?, Morning and Evening?, Wakefulness?, I Am the Wind?, Olav's Dreams? և Weariness?
Պարգևներ
«Վաստակի համար» շքանշանի ասպետ[16] Սուրբ Օլաֆի շքանշանի ասպետներ[14][15]

«Նյունորսկ լեզվով գրականության» մրցանակ

[7]

Պաստոր Ալֆրեդ Անդերսոն Ռյուստի հիմնադրամ

[7]

Samlagsprisen?

«Ասքեհոուգ» հրատարակչության մրցանակ

[7]

Բիրգեր Դոբլուգի անվան մրցանակ

Գիլենդալի մրցանակ

«Նյունորսկ լեզվով գրականության» մրցանակ

Նորվեգիայի արվեստի խորհրդի պատվավոր մրցանակ

Բրագի պատվավոր մրցանակ

[7]

Շվեդական ակադեմիայի գրական մրցանակ

[8]

International Ibsen Award?

[9]

Målprisen

European Prize for Literature?

[10]

Հյուսիսային խորհրդի գրական մրցանակ

honorary doctor of the University of Bergen?

Բրագի մրցանակ

[11] Գրականության Նոբելյան մրցանակ[12][13] և

Նեստրոյ մրցանակ

ԱմուսինGrethe Fatima Syéd?[17] և Anna Fosse?[18]
 Jon Fosse Վիքիպահեստում

Յուն Ֆոսե (նորվ.՝ Jon Fosse, սեպտեմբերի 29, 1959(1959-09-29)[1][2][3][…], Հյոուգեսուն, Ռուգլան, Նորվեգիա), նորվեգացի արձակագիր, դրամատուրգ, գրող, բանաստեղծ և մանկագիր։ Նրա դրամաները այսօր աշխարհի բեմերի ամենապահանջված ստեղծագործություններն են համարվում։ 2023 թվականին նա արժանացել է Նոբելյան մրցանակի «իր նորարարական պիեսների և արձակի համար, որոնք արտահայտում են անասելին»[19]։։

Ֆոսեի աշխատանքները ներառում է ավելի քան յոթանասուն վեպ, բանաստեղծություն, մանկական գրքեր, էսսեներ և թատերական պիեսներ, որոնք թարգմանվել են ավելի քան հիսուն լեզուներով[20]։ Նա Հենրիկ Իբսենից հետո ամենաշատ բեմադրվող նորվեգացի դրամատուրգն է[21]։ Ֆոսեն, ներկայումս աշխարհի ավելի քան հազար բեմերում ներկայացված բեմադրություններով, աշխարհի ամենաշատ բեմադրվող ժամանակակից դրամատուրգներից մեկն է[22][23]։ Նրա մինիմալիստական և խորը ներդաշնակ պիեսները, որոնց լեզուն հաճախ սահմանակից է քնարական արձակին և պոեզիային[24][25], համարվում են 19-րդ դարում Հենրիկ Իբսենի կողմից հաստատված դրամատիկական ավանդույթի ժամանակակից շարունակությունը[24][26]։ Ֆոսեի ստեղծագործությունը հաճախ դասում են հետդրամատիկական թատրոնի ավանդույթի մեջ, մինչդեռ նրա մի քանի նշանավոր վեպեր, իրենց մինիմալիզմի, քնարականության և անօրինական օգտագործման շնորհիվ, բնութագրվում են որպես պոստմոդեռնիստական և ավանգարդ գրականության ոճին պատկանող շարահյուսություն[27][28]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յուն Ֆոսեն ծնվել է 1959 թվականի սեպտեմբերի 29-ին Նորվեգիայի Հյոուգեսունում քաղաքում և մեծացել Ստրանդաբարմում[29]։ Նրա ընտանիքը քվակերներ և պիետիստներ էին, որոնց նա վերագրում է իր հոգևոր հայացքների ձևավորումը[30]։ Յոթ տարեկանում տեղի ունեցած ծանր պատահարը նրան գրեթե մահվան եզրին էր բերել։ Ֆոսեն շողշողացող լույս տեսավ և խաղաղությունն ու գեղեցկությունը զգաց։ Ֆոսեն հիշում է. «Կարծում եմ, որ այս փորձը արմատապես փոխեց ինձ և ինձ գրող դարձրեց։.[31][32] Նա սկսել է գրել մոտ տասներկու տարեկանում, չնայած Ֆոսեի պնդումներին, որ նա այնքան էլ տարված չէր գրքերով։ Դեռահաս տարիքում Ֆոսեն ուզում էր ռոք կիթառահար դառնալ։ Նա ավելի շատ ժամանակ սկսեց տրամադրել գրելուն, երբ հրաժարվեց իր երաժշտական հավակնություններից[30]։ Նա նաև ջութակ էր նվագում, դեռահասների հասակում նա մեծ մասամբ տեքստեր էր գրում երաժշտական ստեղծագործությունների համար։ Մեծանալով՝ նա ենթարկվել է կոմունիզմի և անարխիզմի ազդեցությանը և իրեն բնութագրել է որպես «հիպի»[33]։

Ֆոսեն ընդունվել է Բերգենի համալսարան և ուսումնասիրել համեմատական գրականագիտություն, որի ընթացքում սկսել է գրել Նյունորսկով[33]։ Նրա դեբյուտային վեպը՝ Raudt, svart (Կարմիր, սև), հրատարակվել է 1983 թվականին և կրել է նյունորսկ գրող Թարյե Վեսաոսի ազդեցությունը[30][33]։ Վեպը հակադրվում էր այդ ժամանակ Նորվեգիայում տարածված սոցռեալիստական գեղարվեստական գրականությանը և շեշտը դնում էր լեզվական արտահայտչականության վրա, այլ ոչ թե սյուժեի[30]։ 1985 թվականին նա հրատարակեց երկրորդ վեպը՝ «Stengd gitar» (Փակ կիթառ), իսկ 1986 թվականին «Engel med vatn i augene» (Ջրոտ աչքերով հրեշտակը) բանաստեղծական ցիկլը[30]։ 1987 թվականին նա Բերգենի համալսարանում ստացավ Համեմատական գրականության մագիստրոսի կոչում և հրատարակեց իր երրորդ՝ «Արյուն» վեպը[30]։ 1989 թվականին կնոջից բաժանվելուց հետո Ֆոսեն հրատարակել է վեպ և էսսեների իր առաջին ժողովածուն։ 1990 թվականների սկզբին նա շարունակեց վեպեր հրատարակել և իր երկրորդ կնոջ՝ Գրետ Ֆաթիմա Սայեդի հետ աշխատեց մի շարք թարգմանությունների վրա[30]։

Ֆոսեի առաջին պիեսը՝ Og aldri skal vi skiljast (Եվ մենք երբեք չենք բաժանվի), հրատարակվել և ներկայացվելէ 1994 թվականին։ Ֆոսեն գրել է վեպեր, պատմվածքներ, պոեզիա, մանկական գրքեր, էսսեներ և պիեսներ։ Նրա ստեղծագործությունները թարգմանվել են ավելի քան քառասուն լեզուներով։ Իր վեպերի վրա աշխատելու միջև ընկած ժամանակահատվածներում Ֆոսեն աշխատոել է որպես թարգմանիչ այլ հեղինակների ստեղծագործությունների վրա[33]։

Ճանաչում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆոսեն, Հենրիկ Իբսենից հետո, ամենաշատ բեմադրվող նորվեգացի դրամատուրգն է[21][24]։ Նրա աշխատանքները դիտվում են 19-րդ դարում Հենրիկ Իբսենի կողմից ստեղծված ավանդույթի ժամանակակից շարունակություն[26]։ Ինքը՝ Ֆոսսը, որպես իր ընտրյալ ազգականներ նշում է Սեմուել Բեքեթին, ինչպես նաև Գեորգ Թրաքլին և Թոմաս Բերնհարդին[34]։ Նրա կյանքի և ստեղծագործության վրա ազդել են նաև Օլավ Հ. Հաուգը, Ֆրանց Կաֆկան, Ուիլյամ Ֆոլքները, Վիրջինիա Վուլֆը և Աստվածաշունչը[35]։

2003 թվականին Ֆոսեն արժանացավ Ֆրանսիայի Ordre National du Mérite շքանշանի[36]։ Նա նաև The Daily Telegraph-ի լավագույն 100 կենդանի հանճարների ցանկում զբաղեցրել է 83-րդ տեղը[37]։

2011 թվականին Ֆոսեին նվիրվել է Նորվեգական պետությանը պատկանող, Օսլո քաղաքի Թագավորական պալատի տարածքում գտնվող Գրոտեն պատվավոր նստավայրը[38]։ Գրոտենի օգտագործումը որպես նստավայր հատուկ շնորհվում է Նորվեգիայի թագավորի կողմից՝ նորվեգական արվեստին և մշակույթին ունեցած ավանդի համար։ Նա եղել է Աստվածաշնչի նորվեգական թարգմանության՝ Bibel 2011-ի գրական խորհրդատուների թվում[39]։ Նա «Անդվակե» (Արթնություն), «Օլավի» դրամատիկ (Օլավի երազները) և «Կվելդսվավդ» (Հոգնածություն) եռերգության համար արժանացել է 2015 թվականի Սկանդինավյան խորհրդի գրականության մրցանակին:.[40]

Ֆոսեի գործերից շատերը Մոհամմադ Համեդի կողմից պարսկերեն են թարգմանվել, իսկ դրամատիկական գործերը բեմադրվել են Թեհրանի, Իրան, գլխավոր բեմերում[41][42]։ Ֆոսեի պիեսներից վեցը[43] միջդիսցիպլինար նկարչուհի Սառա Քեմերոն Սունդեի կողմից թարգմանվել են ամերիկա-անգլերենի։ Սառան նաև ղեկավարել է դրանց ամերիկյան դեբյուտային բեմադրությունները Նյու Յորքում և Փիթսբուրգում:Թարգմանված գործերից են՝ «Գիշերը երգում է իր երգերը»[44] (2004), deathvariations[45] (2006), SaKaLa[46] (2008), «Ամառային օր»[47][48] (2012), և Աշնան «Երազանք»[49] (2013).

2023 թվականի հոկտեմբերին Ֆոսեն արժանացել է գրականության Նոբելյան մրցանակի[50]։ Նա առաջին նյունորսկ գրողն էր[51] և չորրորդ նորվեգացին, ով ստացավ այդ մրցանակը[52]։

Անձնական կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆոսեն ամուսնացել է երեք անգամ։ 1980 - 1992 թվականներին նա ամուսնացած էր բուժքույր Բյորգ Սիսելի (ծն. 1959) հեռ, որից ունի որդի։ Այնուհետ նա ամուսնացել է հնդիկ-նորվեգացի թարգմանիչ և հեղինակ Գրետ Ֆաթիմա Սայեդի հետ։ Նրանք ունեն երկու դուստր[30][53][54]։

Ֆոսեն իր ժամանակի մի մասն անցկացնում է իր երրորդ կնոջ՝ Աննայի հետ (ամուսնացել են 2011 թվականին), ով սլովակ է, Ավստրիայի Հայնբուրգ ան դեր Դոնաու քաղաքում։ Նա նաև տներ ունի Բերգենում և ևս երկուսը արևմտյան Նորվեգիայի այլ մասերում.[33] Ի սկզբանե նա Նորվեգիայի եկեղեցու անդամ էր (չնայած մինչև 2012 թվականը, նա իրեն որպես աթեիստ էր նկարագրել )։ 2012–2013 թվականներին նա միացավ կաթոլիկ եկեղեցուն և կամավոր ընդունվեց վերականգնողական փուլ՝ լուծելու ալկոհոլից կախվածության իր խնդիրները[39]։ Կաթոլիկություն ընդունելը Ֆոսեին թույլ տվեց խմելուց հրաժարվել։ Ֆոսեն վայելում է մենությունը՝ հեռու մնալով աղմուկից, երբեք հեռուստացույց, ռադիո չի դիտում և հազվադեպ է երաժշտություն լսում։ Մենակության ձգտումը Ֆոսեն դիտում է որպես խոստովանություն և աղոթք[55]։

Ստեղծագործություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արձակ ստեղծագործություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Raudt, svart. Roman 1983
  • Stengd gitar. Roman 1985, 1993
  • Blod. Steinen er. Forteljing 1987
  • Naustet. Roman 1989, 1991, 1998, 2001, 2003, 2016
  • Bly og vatn. Roman 1992, 2003
  • To forteljingar. 1993
  • Prosa frå ein oppvekst. Kortprosa 1994
  • Melancholia I. Roman 1995, 1997, 1999, 2016
  • Melancholia II. Roman 1996, 1997, 1999, 2016
  • Eldre kortare prosa (med bilder av Camilla Wærenskiold). 1998
  • Morgon og kveld. Roman 2000, 2001, 2016
  • Det er Ales. Roman 2004, 2005, 2016
  • Andvake. Forteljing 2007, 2008, 2014
  • Olavs draumar. Forteljing 2012, 2013
  • Kveldsvævd. Forteljing 2014
  • Levande stein. Kortare prosa og ei hymne 2015

Ժողովածուներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Kortare prosa. 2011 (To forteljingar, Prosa frå ein oppvekst, Eldre kortare prosa)
  • Trilogien. Roman 2014, 2015 (Andvake, Olavs draumar, Kveldsvævd)

Դրամաներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Og aldri skal vi skiljast. Skodespel 1993
  • Namnet. Skodespel 1995, 1998, 2008
  • Nokon kjem til å komme. Skodespel 1996, 2004
  • Barnet / Mor og barn / Sonen. Tre skodespel 1997
  • Gitarmannen. Monolog 1997
  • Natta syng sine songar / Ein sommars dag. To skodespel 1998
  • Draum om hausten. Skodespel 1999, 2016
  • Besøk / Vinter / Ettermiddag. Tre skodespel 2000
  • Vakkert. Skodespel 2001
  • Dødsvariasjonar. Skodespel 2002
  • Jenta i sofaen. Skodespel 2003
  • Lilla / Suzannah. To skodespel 2004
  • Dei døde hundane / Sa ka la. To skodespel 2005
  • Svevn / Varmt. To skodespel 2006
  • Rambuku / Skuggar. To skodespel 2007
  • Eg er vinden. Skodespel 2008
  • Desse auga. Skodespel 2009
  • Jente i gul regnjakke. Skodespel 2010
  • Kortare stykke. 2011
  • Hav. Skodespel 2014
  • Tre librettoar. 2015

Պոեզիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Engel med vatn i augene. Dikt 1986
  • Hundens bevegelsar. Dikt 1990
  • Hund og engel. Dikt 1992
  • Nye dikt. 1997
  • Auge i vind. Dikt 2003
  • Songar. 2009
  • Stein til stein. 39 dikt og 1 salme 2013, 2016
  • Lysande mørker. Ni songar 2015 (Oslo Domkirke)
  • Poesiar. Etter Henrik Wergeland 2016

Էսսեներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Frå telling via showing til writing. Essay 1989
  • Gnostiske essay. 1999, 2004

Մանկական գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Uendeleg seint. Biletbok 1989
  • Kant. Biletbok 1990, 2005
  • Dyrehagen Hardanger. Forteljing 1993
  • Vått og svart. Biletbok 1994
  • Nei å nei. Hundemanuskripta 1. Fabel 1995
  • Du å du. Hundemanuskripta 2. Fabel 1996
  • Fy å fy. Hundemanuskripta 3. Fabel 1997
  • Søster. Kortprosa 2000
  • Spelejenta. Biletbok 2009

Թարգմանություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Harold Pinter, Av jord er du komen. Skodespel 2001
  • David Harrower, Knivar i høner. Skodespel 2002
  • Thomas Bernhard, Ved målet. Skodespel 2003
  • Gregory Motton, Den største diamanten i verda. Skodspel 2005
  • Racine, Fedra. Versjon. Utgitt i svensk oversettelse ved Svante Aulis Löwenborg, 2005 (Riksteatern Sverige)
  • Thomas Bernhard, Ritter, Dene, Voss. Skodespel 2007
  • Sarah Kane, 4.48 Psykose. Skodespel 2008
  • Sarah Kane, Fedras kjærleik. Skodespel 2009
  • Ylajali. Scenisk versjon av Hamsuns Sult. Utgitt i fransk oversettelsen ved Terje Sinding. 2012 (L'Arche Editeur)
  • Soga om Fridjotv den frøkne. 2013 (Skald)
  • Georg Büchner, Woyzcek. Skodespel 2014
  • Fridtjov og Ingebjørg. Soga om Fridjov den frøkne tilrettelagt for barn (med bilder av Oddvar Torsheim). 2014 (Skald)
  • Soga om Torstein Vikingsson. 2015 (Skald)
  • Peter Handke, Dei vakre dagane i Aranjuez. Skodespel 2016
  • Franz Kafka, Forvandlinga og andre tekstar. 2016 (Skald)

Հրապարակախոսություներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Og aldri skal vi skiljast. Den Nationale Scene 1994
  • Namnet. Den Nationale Scene 1995
  • Nokon kjem til å komme. Det Norske Teatret 1996
  • Barnet. Nationaltheatret 1996
  • Mor og barn. Nationaltheatret 1997
  • Sonen. Nationaltheatret 1997
  • Natta syng sine songar. Rogaland Teater 1997
  • Gitarmannen. Cinnober Teater, Sverige 1999
  • Ein sommars dag. Det Norske Teatret 1999
  • Draum om hausten. Nationaltheatret 1999
  • Besøk. Den Nationale Scene 2000
  • Vinter. Rogaland Teater 2000
  • Ettermiddag. Teaterhögskolan i Stockholm, Sverige 2000
  • Vakkert. Det Norske Teatret 2001
  • Dødsvariasjonar. Nationaltheatret 2001
  • Jenta i sofaen. The Royal Lyceum Theatre, Skottland 2002
  • Lilla. The Royal National Theatre, England 2003
  • Suzannah. NRK Fjernsynet 2004.
  • Dei døde hundane. Rogaland Teater 2004
  • Sa ka la. Aarhus Teater, Danmark 2004
  • Varmt. Deutsches Theater, Tyskland 2005
  • Svevn. Nationaltheatret, 2005
  • Rambuku. Det Norske Teatret, 2006
  • Skuggar. Festspillene i Bergen og Nationaltheatret 2006
  • Eg er vinden. Festspillene i Bergen og Nationaltheatret 2007
  • Desse auga. Rogaland Teater på Lundsneset 2008
  • Jente i gul regnjakke. Dramaten, Sverige 2009
  • Hav. Festspillene i Bergen, Bondeungdomslaget i Oslo, Hordaland Teater og Det Norske Teatret 2014
  • Medan lyset går ned og alt blir svart. Teater Ibsen 1999
  • Sov du vesle barnet mitt. Théâtre de Folle Pensée, Frankrike 2000
  • Leve hemmeleg. Schaubühne, Tyskland 2004
  • Ein raud sommarfugls vengjer. Artistas Unidas, Portugal 2004
  • Telemakos. Teatret Vårt 2005
  • Fridom. Det Åpne Teatret 2006
  • Der borte. Det Åpne Teatret 2006
  • Juletresong. Dramatikkens hus 2010

Լիբրետտոներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Melancholia. Komponist: Georg Friedrich Haas. Palais Garnier på Opéra national de Paris 2008
  • For seint. Komponist: Du Wei. Tianjin Grand Theatre i Beijing 2013
  • Morgon og kveld. Komponist: Georg Friedrich Haas. Royal Opera Covent Garden 2015

Ռուսերեն թարգմանություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մրցանակներ և պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Բիրգեր Դոբլուգի անվան մրցանակ
  • Հենրիկ Իբսենի մրցանակ (1996)
  • Սուրբ Օլիֆի շքանշանի ասպետ (2005)
  • Բրագի մրցանակ (2005)

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 filmportal.de — 2005.
  2. ↑ 2,0 2,1 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  3. ↑ 3,0 3,1 BD Gest' (ֆր.)
  4. ↑ https://www.aftenposten.no/kultur/i/wAGwKP/jon-fosse-eg-har-overlevd-som-fattig-forfattar-eg-har-ikkje-tenkt-aa-endra-paa-det
  5. ↑ https://www.nm.no/fosse-og-malet-hans/
  6. ↑ 6,0 6,1 https://www.uib.no/hf/165316/nobels-litteraturpris-til-jon-fosse
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 https://www.nrk.no/kultur/fosse_-jon-1.1640620
  8. ↑ https://www.nrk.no/kultur/nordisk-pris-til-fosse-1.2050841
  9. ↑ https://www.aftenposten.no/kultur/i/GaXox/jon-fosse-faar-ibsenprisen
  10. ↑ Eurobabel Jon FOSSE
  11. ↑ https://www.nrk.no/kultur/jon-fosse-vant-brageprisen-i-skjonnlitteratur-1.15744680
  12. ↑ Press release
  13. ↑ Jon Fosse Facts
  14. ↑ Tildelinger av ordener og medaljer — Norwegian royal family.
  15. ↑ https://www.nrk.no/kultur/st.-olav-til-fosse-1.540902
  16. ↑ https://www.nrk.no/kultur/fransk-heder-til-fosse-1.535482
  17. ↑ https://snl.no/Jon_Fosse
  18. ↑ https://kultura.pravda.sk/kniha/clanok/683968-nobelovu-cenu-za-literaturu-ziskal-norsky-dramatik-jon-fosse/
  19. ↑ «The Nobel Prize in Literature 2023». NobelPrize.org (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  20. ↑ Frank Johnsen/Bergens Tidende: -Eg skriv aldri sjølvbiografisk – Intervju med Jon Fosse – Aftenposten 4. november 2020
  21. ↑ 21,0 21,1 «Jon Fosse – "take it or leave it"». NRK. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  22. ↑ «Jon Fosse».
  23. ↑ NRK (2005 թ․ օգոստոսի 19). «Jon Fosse – «take it or leave it»». NRK (գրքային նորվեգերեն). Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 Drangsholt, Janne Stigen; Rottem, Øystein; Surén, Odd Wilhelm; Allkunne (2023 թ․ հոկտեմբերի 5), «Jon Fosse», Store norske leksikon (նորվեգերեն), Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 5-ին
  25. ↑ ««Nokon kjem til å kome»: Mørk meditasjon over ensomheten». Dagsavisen (նորվեգերեն). 2019 թ․ սեպտեմբերի 10. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  26. ↑ 26,0 26,1 H.H. Andersson, Jon Fosse i teaterhistorien, kunstinstitusjonen og markedet, University of Oslo, 2003
  27. ↑ Bordemann, Suzanne (2012 թ․ մարտի 26). ««Man må føre menneskeheten ut av fryktens og den tålmodige sløvhetens primitive stadier» – Om den tyskspråklige resepsjonen av Jon Fosses tidlige dramatikk». Norsk Litteraturvitenskapelig Tidsskrift. 1 (նորվեգերեն). 15: 46–59. doi:10.18261/ISSN1504-288X-2012-01-04. ISSN 0809-2044. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 5-ին. «Både Fosses teater og postdramatiske teateruttrykk utfordrer representasjonsteaterets normer og konvensjoner ved å rette søkelyset mot selve persepsjonsprosessen. Når dramatiske konstituenter dekonstrueres, oppstår gjerne kollisjoner med rådende estetiske normer i teaterkritikken. Jeg skal gi noen eksempler på dette.»
  28. ↑ «Hva er det med Jon Fosse?». www.bt.no (գրքային նորվեգերեն). 2005 թ․ մայիսի 8. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  29. ↑ Creamer, Ella (2023 թ․ հոկտեմբերի 5). «Jon Fosse wins the 2023 Nobel prize in literature». The Guardian. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 30,3 30,4 30,5 30,6 30,7 Storfjell, Troy (2004). «Jon Fosse». In Thresher, Tanya (ed.). Dictionary of Literary Biography: Twentieth-Century Norwegian Writers (անգլերեն). Vol. 297. Farmington Hills, MI: Gale. էջեր 95–101. ISBN 0-7876-6834-6.
  31. ↑ "I have to talk about it because it's so fundamental to me: at the age of seven, I was close to death because of an accident . . I could see myself sitting here . . everything was peaceful, and I looked at the houses back home, and I felt quite sure that I saw them for the last time as I was going to the doctor. Everything was shimmering and very peaceful, a very happy state, like a cloud of particles of light. This experience is the most important experience from my childhood. And it has been very formative for me as a person, both in good and in bad ways. I think it created me as a kind of artist." ('Jon Fosse's Search for Peace'. The New Yorker, 13 November 2022)
  32. ↑ Power, Chris (2023 թ․ հոկտեմբերի 28). «Nobel prize winner Jon Fosse: 'It took years before I dared to write again'». The Guardian (բրիտանական անգլերեն). ISSN 0261-3077. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 3-ին.
  33. ↑ 33,0 33,1 33,2 33,3 33,4 Merve Enre (2022 թ․ նոյեմբերի 13). «Jon Fosse's Search for Peace». The New Yorker. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 14-ին.
  34. ↑ «Winner of the 2023 Nobel Prize in Literature announced». The Independent (անգլերեն). 2023 թ․ հոկտեմբերի 5. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  35. ↑ «What's on my bookshelf: Jon Fosse | The Booker Prizes». thebookerprizes.com (անգլերեն). 2023 թ․ հունվարի 1. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  36. ↑ Fransk heder til Fosse, nrk.no.
  37. ↑ «Top 100 living geniuses». Telegraph.co.uk. 2007 թ․ հոկտեմբերի 30. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 6-ին.
  38. ↑ «Winje Agency». Winje Agency (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 12-ին.
  39. ↑ 39,0 39,1 Kvamme, Kjell (2013 թ․ նոյեմբերի 16). «Jon Fosse er blitt katolikk: Som å kome heim». Vårt Land (նորվեգերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 19-ին. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  40. ↑ NRK (2015 թ․ հոկտեմբերի 27). «Fosse vant Nordisk råds litteraturpris». NRK. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 6-ին.
  41. ↑ «Iranian actor Kianian to perform in Fosse play». Mehr News Agency (անգլերեն). 2006 թ․ նոյեմբերի 4. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 19-ին.
  42. ↑ Behnegarsoft.com (2011 թ․ հունվարի 1). «IBNA – 2nd stage shortlisted works of Dramatic Arts». Iran's Book News Agency (IBNA) (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 19-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 19-ին.
  43. ↑ «Sarah Cameron Sunde | Translating + Oslo Elsewhere» (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  44. ↑ Gates, Anita (2004 թ․ հունիսի 17). «THEATER IN REVIEW; A Man, a Woman and a Baby, Locked in a Northern Nightmare». The New York Times (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0362-4331. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  45. ↑ Gates, Anita (2006 թ․ օգոստոսի 21). «Young Suicide in the Eyes of Norwegian Playwrights Old and New, Ibsen and Non-Ibsen». The New York Times (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0362-4331. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  46. ↑ Willis, Paul (2008 թ․ սեպտեմբերի 12). «As Few Words as Possible Sarah Cameron Sunde on Jon Fosse». The Brooklyn Rail (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  47. ↑ Brantley, Ben (2012 թ․ հոկտեմբերի 26). «Tides Come and Go, but She Won't». The New York Times (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0362-4331. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.
  48. ↑ Kozinn, Allan (2012 թ․ հոկտեմբերի 21). «A Lifetime of Regret, Born in a Moment». The New York Times (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0362-4331. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  49. ↑ «Stage review: 'Dream of Autumn' a surreal journey». Pittsburgh Post-Gazette (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  50. ↑ Marshall, Alex (2023 թ․ հոկտեմբերի 5). «Nobel Prize in Literature: Jon Fosse Is the 2023 Laureate». The New York Times (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0362-4331. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  51. ↑ Oltermann, Philip (2023 թ․ հոկտեմբերի 5). «Jon Fosse's Nobel prize announces his overdue arrival on the global stage». The Guardian.
  52. ↑ Keyton, David. «Norwegian author Jon Fosse wins the Nobel Prize in literature». ABC News. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  53. ↑ Drangsholt, Janne Stigen; Rottem, Øystein; Surén, Odd Wilhelm (2023 թ․ հոկտեմբերի 5). «Jon Fosse». Store norske leksikon (նորվեգերեն).
  54. ↑ «Syéd-familien». Dag og Tid (նոր նորվեգերեն). 2018 թ․ ապրիլի 20.
  55. ↑ news, C. N. E. «Nobel Prize author says faith in God inspires his writing». cne.news (անգլերեն). Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 3-ին. {{cite web}}: |last= has generic name (օգնություն)

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Stueland E. Å erstatte lykka med eit komma: essay om cesur, rituell forseintkomming i produksjonen til Jon Fosse. Oslo: Norske samlaget, 1996
  • Christoffersen E.E. Jon Fosse. Århus: Århus Univ., Afdeling for Dramaturgi, Inst. for Æstetiske Fag, 2004
  • Zern L. Das leuchtende Dunkle: zu Jon Fosses Dramatik. München: epodium-Verl., 2006
  • Rafis V. Mémoire et voix des morts dans le théâtre de Jon Fosse. Dijon: Les Presses du reel, 2009
  • Digitalisert litteratur om Fosse hos Nasjonalbiblioteket.
  • Cecilie Seiness. Jon Fosse : poet på Guds jord. Samlaget, 2009. ISBN 978-82-521-7252-2

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յուն Ֆոսե» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Յուն_Ֆոսե&oldid=9743681» էջից