Ֆելիքս Սոբոլև

Ֆելիքս Սոբոլև
Ֆելիքս Սոբոլև
Ծննդյան թիվ՝	հուլիսի 25, 1931
Ծննդավայր՝	Խարկով, Ուկրաինական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Վախճանի թիվ՝	ապրիլի 20, 1984 (52 տարեկան)
Վախճանի վայր՝	Կիև, Ուկրաինական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Քաղաքացիություն՝	ԽՍՀՄ
Մասնագիտություն՝	կինոռեժիսոր և վավերագրող ռեժիսոր
Պարգևներ՝	և
IMDb։	ID 5237267

Ֆելիքս Միխայլովիչ Սոբոլև(ուկրաիներեն՝ Соболєв Фелікс Михайлович, հուլիսի 25, 1931(1931-07-25), Խարկով, Ուկրաինական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ - ապրիլի 20, 1984(1984-04-20), Կիև, Ուկրաինական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), խորհրդային վավերագրական կինոյի ռեժիսոր, «Կիևի գիտական կինոյի դպրոցի» հիմնադիրներից և ղեկավարներից մեկը։ Ուկրաինական ԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ (1970)։ ԽՍՀՄ Պետական մրցանակի դափնեկիր (1971)։ ԽՄԿԿ անդամ (1956)^[1]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1953 թվականին ավարտել է Կիևի Ի. Կ. Կարպենկո-Կարիի անվան թատերական արվեստի պետական ինստիտուտի դերասանական ֆակուլտետը, 1959 թվականին՝ ռեժիսորական ֆակուլտետը։ 1953-1956 թվականներին եղել է Նիկոլաևի Պատանի հանդիսատեսի թատրոնի դերասան, 1960 թվականից՝ «Կիևնաուչֆիլմ» կինոստուդիայի ռեժիսոր, 1973 թվականից՝ Կիևի Ի. Կ. Կարպենկո-Կարիի անվան թատերական արվեստի պետական ինստիտուտի գիտական կինոյի արվեստանոցի գեղարվեստական ղեկավար։ Ֆելիքս Սոբոլևը հանկարծամահ է եղել 1984 թվականի ապրիլի 20-ին։ Թաղված է Բերկովեցկոյե գերեզմանատանը^[2]։

Ստեղծագործական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1960-ականների կեսերին Ֆելիքս Սոբոլևը զգալիորեն փոխել է գիտա-հանրամատչելի կինոյի մասին պատկերացումը։ Սոբոլևի «Կենդանիների լեզուն», «Արդյո՞ք կենդանիները մտածում են», «Հորիզոնից յոթ քայլ այն կողմ» ֆիլմերը դարձել են հանդիսատեսի սենսացիան՝ կինոթատրոնների դահլիճներում հավաքելով բազմաթիվ հանդիսատեսների։ Սոբոլևի ստեղծագործական հայտնագործություններից է «կինոգիտափորձը» կամ «գիտափորձը կադրում», որտեղ ռեժիսորը հանդիսատեսին դարձնում է գիտնականների կողմից պատրաստված գիտափորձի ականատես։ Այդպես է նկարահանվել իր ժամանակի համար արմատական «Ես և մյուսները» ֆիլմը, որը խոսում է կոնֆորմալ վարքագծի և խմբակային ճնշման բացառիկության մասին։ «Կենսոլորտ։ Իրազեկման ժամը» կարճամետրաժ ֆիլմը կինոպատում է աշխարհի և մարդու տեղի մասին այդ աշխարհում, որը նոր ուղղություն է նշանավորել ռեժիսորի աշխատանքում՝ իմացությանն անմատչելի տեսանելի կերպարի որոնումները։ Տասը րոպեանոց «Սխրագործություն» ժապավենը նկարահանվել է գեղագիտությանը մոտ տարբերակով։ Երկու ֆիլմերն էլ նկարահանվել են համակցված նկարահանումների ինտենսիվ կիրառմամբ և էական ազդեցություն են ունեցել իրենց ժամանակին ոչ խաղարկային ֆիլմերի զարգացման վրա։

Իր դերասանական խառնվածքի և նկարահանող խմբի անդամների նկատմամբ բարձր պահանջներ ներկայացնելու շնորհիվ ռեժիսոր Ֆելիքս Սոբոլևը ազդեցություն է գործել ոչ միայն Թատերական արվեստի ինստիտուտի իր ուսանողների, այդ թվում՝ Ալեքսանդր Ռոդնյանսկու, այլև «Կիևնաուչֆիլմ» ստուդիայում 1970-1980-ականներին աշխատած երիտասարդ ռեժիսորների վրա, որոնց թվում են եղել Անատոլի Բորսյուկը, Վիկտոր Օլենդերը, Իոսիֆ Պաստեռնակը, Անդրեյ Զագդանսկին։ 1998 թվականին Վիկտոր Օլենդերը նկարահանել է «Ֆելիքս Սոբոլև։ Ընդհատված առաքելություն» 10 մասանոց վավերագրական ֆիլմը իր ուսուցչի ստեղծագործության մասին։ Ֆիլմը ցուցադրվել է ուկրաինական «1+1» հեռուստաալիքով^[3]։

Ֆիլմագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1960 – Յոթնամյակի դաշտերում
1961 - Իմ հրաժարականը
1962 - Մեր մարզչին
1962 - ժողովրդի երգիչը
1963 - Կիբեռնետիկան կլուծի խնդիրը
1964 - Ամպրոպի, մորաքույր Մարթայի, շանթարգելի և Դրեմայլոյի մասին
1964 - Առեղծվածային 102-ը
1965 - Կրոնը և 20-րդ դարը
1965 - Պայթած լուսաբացը
1967 - Կենդանիների լեզուն
1968 - Յոթ քայլ հորիզոնից այն կողմ
1970 - Արդյոք կենդանիները մտածում են
1970 - Ժրաջան աշակերտներ
1971 - Ես և մյուսները
1972 - Բարին և չարը
1973 - Էտյուդներ բարոյականության մասին
1973 - Դեպի կրակը գնացողները
1974 - Հույսի ինստիտուտ
1974 - Կենսոլորտ։ Գիտակցելու ժամանակը
1975 - Սխրագործություն
1976 - Մարդկության ակունքներում
1978 - Համարձակվիր, դու տաղանդավոր ես
1980 - Երբ անհետանում են խոչընդոտները
1982 - Կիևյան սիմֆոնիա
1982 - Կիևի ձայները (Իոսիֆ Պաստեռնակի հետ համատեղ)
1984 - Թիրախում ձեր ուղեղն է (ավարտել է Վիկտոր Օլենդերը)

Պարգևներ և մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տարի	Փառատոն կամ մրցանակ	Երկիր	Մրցանակ	Ֆիլմ
1966	Զոնալ կինոփառատոն Լենինգրադում	ԽՍՀՄ	Առաջին տեղի մրցանակ և դիպլոմ	Պայթած լուսաբացը
1967	Զոնալ կինոփառատոն «Պրոմեթևս-67» Թբիլիսիում	ԽՍՀՄ	ԽՍՀՄ կինեմատոգրաֆիստների միության առաջին աստիճանի դիպլոմ	Պայթած լուսաբացը
1967	Լոմոնոսովյան մրցանակ	ԽՍՀՄ	Առաջին աստիճանի պատվավոր դիպլոմ	Կենդանիների լեզուն
1968	III համամիութենական կինոփառատոն Լենինգրադում	ԽՍՀՄ	2-րդ մրցանակ և դիպլոմ	Կենդանիների լեզուն
1968	Գիտական կինոյի միջազգային ասոցիացիայի XXII կոնգրես Հռոմում	Իտալիա	Պատվավոր դիպլոմ	Կենդանիների լեզուն
1969	XII միջազգային կինոփառատոն Լայպցիգում	Գերմանիայի դեմոկրատական հանրապետություն	«Ոսկե աղավնի»մրցանակ	Կենդանիների լեզուն
1969	Միջազգային կինոփառատոն Պնոմպենում	Կամբոջա	«Արծաթե գավաթ» մրցանակ	Կենդանիների լեզուն
1969	Մանկապատանեկան ֆիլմերի միջազգային փառատոն Թեհրանում\|Իրան	Ժյուրիի ոսկե մրցանակ	Կենդանիների լեզուն
1969	Բնության պահպանության գծով միջազգային կինոփառատոն Բելգրադում	Հարավսլավիա	Պատվավոր դիպլոմ	Կենդանիների լեզուն
1969	Գիտաֆանտաստիկ ֆիլմերի VII միջազգային փառատոն Տրիեստում	Իտալիա	Գրան-պրի «Ոսկե Աստերոիդ»	Յոթ քայլ հորիզոնից այն կողմ
1969	Վավերագրական և գիտահանրամատչելի ֆիլմերի X ստուգատես Լենինգրադում	ԽՍՀՄ	Առաջին աստիճանի մրցանակ և դիպլոմ	Յոթ քայլ հորիզոնից այն կողմ
1969	Մանկապատանեկան ֆիլմերի II հանրապետական փառատոն Օդեսայում	ԽՍՀՄ	Դիպլոմ	Յոթ քայլ հորիզոնից այն կողմ
1971	Միջազգային կինոփառատոն Օլոմոուցում	Չեխոսլովակիա	Մրցանակ և դիպլոմ	Ես և մյուսները
1971	Բնության մասին ֆիլմերի միջազգային փառատոն Բուդապեշտում	Հունգարիա	Ոսկե մեդալ և դիպլոմ	Կենդանիների լեզուն
1971	Գիտական կինոյի Միջազգային ասոցիացիայի XXV կոնգրես Կիևում	ԽՍՀՄ	Պատվավոր դիպլոմ	Մտածո՞ւմ են արդյոք կենդանիները
1971	XIV միջազգային կինոփառատոն Լայպցիգում	ԳԴՀ	«Ոսկե աղավնի»մրցանակ	Մտածո՞ւմ են արդյոք կենդանիները
1972	Ուսումնական ֆիլմերի Միջազգային փառատոն Թեհրանում	Իրան	«Ոսկե Դելֆին» մրցանակ և դիպլոմ	Մտածո՞ւմ են արդյոք կենդանիները
1972	ԽՍՀՄ Պետական մրցանակ	ԽՍՀՄ		Կենդանիների լեզուն Մտածո՞ւմ են արդյոք կենդանիները
1973	Մոսկովյան VIII կինոփառատոն, Մոսկվա	ԽՍՀՄ	Մրցանակ	Դեպի կրակը գնացողները
1974	IX միջազգային տեխնիկական մրցույթ XI ՈւՆԻԱՏԵԿ կոնգրեսի շրջանակներում, Սալեռնո	Իտալիա	Գրան-պրի նկարահանումների նոր մեթոդների մշակման համար	Կենսոլորտ։ Գիտակցելու ժամանակը
1974	Համաշխարհային ցուցահանդես Սպոքենում	ԱՄՆ	Դիպլոմ և մրցանակ	Կենսոլորտ։ Գիտակցելու ժամանակը
1974	TV ասոցիացիա	ԱՄՆ	Դիպլոմ և մրցանակ	Կենսոլորտ։ Գիտակցելու ժամանակը
1976	Միջազգային կինոփառատոն Օլոմոուցեում	Չեխոսլովակիա	Գլխավոր մրցանակ	Սխրանք
1977	X համամիութենական կինոփառատոն Ռիգայում	ԽՍՀՄ	Գլխավոր մրցանակ	Մարդկության ակունքներում
1977	Միջազգային կինոփառատոն Վենետիկում	Իտալիա	Գլխավոր մրցանակ	Մարդկության ակունքներում
1986	XIX համամիութենական կինոփառատոն Ալմաթիում	ԽՍՀՄ	Գլխավոր մրցանակ և առաջադրում «Գիտա-հանրամատչելի Ֆիլմ» անվանակարգում	Թիրախում ձեր ուղեղն է^[4]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ СОБОЛЕВ Феликс Михайлович Кино: Энциклопедический словарь/Гл. ред. С. И. Юткевич; Редкол.: Ю. С. Афанасьев, В. Е. Баскаков, И. В. Вайсфельд и др.- М.: Сов. энциклопедия, 1987.- 640 с., 96 л. ил.
↑ «Соболев Феликс Михайлович, 25.07.1931-20.04.1984». bozaboza.ru. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 13-ին.
↑ Иванов Ю. Сериал «Феликс Соболев. Прерванная миссия» на экранах студии «1+1» Արխիվացված 2021-03-04 Wayback Machine. // «Зеркало недели» № 16, 18 апреля 1998.
↑ «Итоги всесоюзных кинофестивалей 1984, 1985 и 1986 гг.» // Кино: Энциклопедический словарь: 19-й ВКФ (Алма-Ата, 1986)

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Феликс Соболев и другие
«Я и другие» на сайте Youtube.com
Интервью с Ф. Соболевым, «Искусство кино». № 9, 1971; № 4, 1975; № 2, 1982.
Зелинский Ю. (№ 11, 18 марта 2000). «Звезда Феликса Соболева» (ռուսերեն). Зеркало недели. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 21-ին. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 24-ին.
Журавлёва Л. (№ 35, 16 сентября 2006). «Тот, кто расслышал язык животных. Режиссёр Феликс Соболев: родился с талантом от Бога, сгорел на заказе ЦК» (ռուսերեն). Зеркало недели. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ նոյեմբերի 18-ին. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 24-ին.
Острова. Феликс Соболев Արխիվացված 2019-09-28 Wayback Machine. — фильм о Ф. Соболеве. Телеканал «Культура», 2014 год.

[1] СОБОЛЕВ Феликс Михайлович Кино: Энциклопедический словарь/Гл. ред. С. И. Юткевич; Редкол.: Ю. С. Афанасьев, В. Е. Баскаков, И. В. Вайсфельд и др.- М.: Сов. энциклопедия, 1987.- 640 с., 96 л. ил.

[2] «Соболев Феликс Михайлович, 25.07.1931-20.04.1984». bozaboza.ru. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 13-ին.

[3] Иванов Ю. Сериал «Феликс Соболев. Прерванная миссия» на экранах студии «1+1» Արխիվացված 2021-03-04 Wayback Machine. // «Зеркало недели» № 16, 18 апреля 1998.

[4] «Итоги всесоюзных кинофестивалей 1984, 1985 и 1986 гг.» // Кино: Энциклопедический словарь: 19-й ВКФ (Алма-Ата, 1986)

[1]

[2]

[3]

[4]