Օտոն Ժուպանչիչ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Օտոն Ժուպանչիչ
Դիմանկար
Ծնվել էհունվարի 23, 1878(1878-01-23)[1][2][3]
ԾննդավայրVinica, Črnomelj Municipality, Սլովենիա
Մահացել էհունիսի 11, 1949(1949-06-11)[4][1][2][…] (71 տարեկան)
Մահվան վայրԼյուբլյանա, Սլովենիայի Սոցիալիստական Հանրապետություն, ՀՍՖՀ[4]
ԳերեզմանŽale Central Cemetery
Քաղաքացիություն Ավստրո-Հունգարիա և  Հարավսլավիա
ԿրթությունՎիեննայի համալսարան և Novo Mesto Grammar School?
Մասնագիտությունլեզվաբան, բանաստեղծ, գրող, դրամատուրգ, թարգմանիչ, գրական քննադատ, մանկագիր և ակնարկագիր
ԱմուսինAni Župančič?[5]
ԱնդամությունՍերբական գիտությունների և արվեստների ակադեմիա և Սլովենական գիտությունների և արվեստների ակադեմիա
ԵրեխաներMarko Župančič? և Andrej Otona Župančič?
 Oton Župančič Վիքիպահեստում

Օտոն Ժուպանչիչ (սլովեն.՝ Oton Župančič, հունվարի 23, 1878(1878-01-23)[1][2][3], Vinica, Črnomelj Municipality, Սլովենիա - հունիսի 11, 1949(1949-06-11)[4][1][2][…], Լյուբլյանա, Սլովենիայի Սոցիալիստական Հանրապետություն, ՀՍՖՀ[4]), սլովենացի բանաստեղծ, արձակագիր, դրամատուրգ, սլովենական մոդեռնիզմի առաջնորդներից մեկը։ Սլովենիայի գիտության և արվեստի ակադեմիայի անդամ (1938)։ «Սլովենյան մոդեռնի» ներկայացուցիչ[6]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ժուպանչիչը մեծահարուստ վաճառականի որդի է եղել, նրա մայրը բնիկ Խորվաթիայից էր։ Սովորել է Նովո Մեստոյում և Լյուբլյանում։ Ժուպանչիչը եղել է սլովենացի մոդեռնիստների՝ Իվան Չանկարի, Յոսիպ Մուրնի և Դրագոտին Կետեի շրջանակի անդամ։ 1896-1900 թվականներին սովորել է Վիեննայի համալսարանում, բայց դասընթացը չի ավարտել[7]։ Ապա ծանոթացել է Վիեննական սեցեսսիոնիզմի արվեստին, Գալիցիայի ուսանողների միջոցով սովորել է ուկրաինական ժողովրդական պոեզիա, որը զգալի ազդեցություն է ունեցել նրա վրա։ Վերադառնալով Լյուբլյանա՝ դասավանդել է դասական գիմնազիայում։ 1905 թվականին նա այցելել է Ֆրանսիա և Գերմանիա։ Գերմանիայում նա մնացել է որպես մասնավոր դաստիարակ մինչև 1910 թվականը։ Այնուհետև նա ղեկավարել է Լյուբլյանայի քաղաքային արխիվը, ղեկավարել դրամատիկական թատրոնը։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից առաջ նա ավելի շատ միապետության կողմնակից էր։ Օկուպացիայի և Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին նա համակրում էր ընդհատակյա հակաֆաշիստական ​​մամուլում կեղծանուններով տպագրված Ազատագրական ճակատին։ Պատերազմից հետո կոմունիստական ​​իշխանությունների կողմից արժանացել է մի շարք մրցանակների, ստացել ժողովրդական բանաստեղծի կոչում[8]։ 1941 թվականից աշխատակցել է անլեգալ պարտիզանական մամուլին։ Ժուպանչիչի հիմնական ժողովածուներն են՝ «Արբեցումի գավաթ» (1899), «Հարթավայրում» (1904), «Զրույցներ ինձ հետ» (1908), «Վիդի օրվա լուսաբացին» (1920), «Կուսածաղիկը ձյան տակ» (1945)։

Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ժուպանչիչի վաղ շրջանի բանաստեղծությունները, որոնք նշանավորվել են կյանքի հեթանոսական զգացումով, եվրոպական սիմվոլիզմի ազդեցությամբ և գաղափարապես Նիցշեի և Բերգսոնի ազդեցությամբ, բացասաբար են ընդունվել սլովենական հասարակության պահպանողական շրջանակների կողմից։ Շատ է թարգմանել Դանթե, Կալդերոն, Մոլիեր, Վոլտեր, Գյոթե, Ստենդալ, Բալզակ, Դիքենս, Տոլստոյ, Ֆրանս, Շոու, Չեսթերտոն, Համսուն և այլն։ Նրա մանկական գրքերը հայտնի են։

Արվեստի գործեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պոեզիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • 1899 թվական, Արբեցնող գունդ անգլ.՝ Čaša opojnosti
  • 1904 թվական, Հարթավայրի վրայով անգլ.՝ Čez plan
  • 1908 թվական, Խոսակցություններ ինքս ինձ հետ անգլ.՝ Samogovori
  • 1920 թվական, Լուսաբացին օրվա տեսարան անգլ.՝ V zarje Vidove
  • Ծիծեռնակ ձյան տակ անգլ.՝ Zimzelen pod snegom (1945)

Դրամատուրգիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • 1904 թվական, Հավատարիմ հոգիների գիշեր անգլ.՝ Noč za verne duše
  • 1924 թվական, Վերոնիկա Դեսենիցից անգլ.՝ Veronika Deseniška

Խոստովանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Զուպանչիչը 1938 թվականին եղել է Սլովենիայի գիտությունների և արվեստի ակադեմիայի անդամ։ Զուպանչիչի ստեղծագործությունները թարգմանվել են աշխարհի շատ լեզուներով, հաճախ մեծ բանաստեղծների կողմից՝ Հունգարիայում՝ Շանդոր Վյորեսի, նախկին ԽՍՀՄ-ում՝ Լեոնիդ Մարտինովի կողմից։

Հրատարակություններ ռուսերեն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Пробуждение. М.: Гослитиздат, 1961
  • Лирика. М.: Художественная литература, 1978

Գրականության ցանկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Bernik F. Mladi Župančič med tradicijo in modern. Ljubljana: Državna založba Slovenije, 1978
  • Capude A. Bergson in Župančič. Ljubljana: Univerza v Ljubljani, 1983
  • Kos M. Župančič in Nietzsche. Ljubljana: Slavistično društvo Slovenije, 2000
  • Mušič J. Oton Župančič: življenje in delo. Ljubljana: Mladika, 2007


Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
  3. ↑ 3,0 3,1 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Жупанчич Отон // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  5. ↑ Obrazi slovenskih pokrajin (словен.) — ISSN 2712-5408
  6. ↑ «Župančič, Oton (1878–1949) - Slovenska biografija»։ www.slovenska-biografija.si։ Վերցված է 2022-01-19 
  7. ↑ «Župančič, Oton (1878–1949) - Slovenska biografija»։ www.slovenska-biografija.si։ Վերցված է 2022-01-19 
  8. ↑ «Filmi iz okupirane Ljubljane»։ RTVSLO.si (սլովեներեն)։ Վերցված է 2022-01-19 
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 302)։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Օտոն_Ժուպանչիչ&oldid=8513048» էջից