Վլադիմիրի կենտրոնական բանտ

Վլադիմիրի կենտրոնական բանտ

Տեսակ	բանտ և ճարտարապետական հուշարձան
Երկիր	Ռուսաստան
Տեղագրություն	Վլադիմիր
Վայր	Վլադիմիր
Բանտարկյալների քանակ	1220
Բացված	1783
Բանտապետ	Ալեքսեյ Կլիմով

Վլադիմիրի կենտրոնական բանտ, ռուսական բանտ Վլադիմիր քաղաքում վտանգավոր հանցագործների համար, Վլադիմիրի մարզում Ռուսաստանի Դաշնային քրեակատարողական ծառայության բանտ՝ թիվ 2։ Հիմնադրվել է 18-րդ դարի վերջին։

Պատմություն

Բանտը կառուցվել է կայսրուհի Եկատերինա Երկրորդի հրամանով 1783 թվականին։ 1906 թվականին այն կոչվել է տաժանակիր աշխատանքի կենտրոնական բանտ։ Այնտեղ պահել են քաղբանտարկյալներին։ 1825 թվականին կառուցված տարանցիկ բանտի շենքը այժմ Վլադիմիրի թիվ 1 քննչական մեկուսարանն է։

Վարչական շենքի մուտքը

Բանտի մոտ գտնվող Ֆրունզեի շրջանի դատարանը

1921 թվականի սկզբին Վլադիմիրի բանտը դարձել է հատուկ նշանակության քաղաքական մեկուսարան։

Վլադիմիրի բանտը մտել է «հատուկ ճամբարների և բանտերի» համակարգի մեջ։ Այն ստեղծվել է ԽՍՀՄ Մինիստրների խորհրդի 1948 թվականի փետրվարի 21-ի «Հատուկ վտանգավոր պետական հանցագործներին զսպելու համար ՆԳԺԿ խիստ ռեժիմի ճամբարների կազմակերպման մասին» որոշման հիման վրա։ Նախատեսված է եղել դիվերսանտներ, ահաբեկիչներ, տրոցկիստներ, մենշևիկներ, սոցիալիստ-հեղափոխականներ, անարխիստներ, ազգայնականներ, սպիտակ էմիգրանտներ և այլ հակասովետական կազմակերպությունների անդամներ, ինչպես նաև նրանց հակասովետական կապերի և թշնամական գործունեության համար վտանգ ներկայացնող անձանց պահելու համար։ Պաշտոնական փաստաթղթերում նշված է եղել որպես «ԽՍՀՄ Պետական անվտանգության կոմիտեի Վլադիմիրի հատուկ նշանակության բանտ»։

Ներկա իրավիճակ

1996 թվականին բանտի տարածքում ստեղծվել է թանգարան, որի նյութերը տրամադրվել է Վլադիմիր-Սուզդալյան թանգարան-արգելոցին։ Ցուցահանդեսի հեղինակը Վ. Է. Գուրինովիչն է։

«Վլադիմիրի կենտրոնական» անվանումը լայնորեն հայտնի է դարձել Ռուսաստանում՝ շնորհիվ ռուսական շանսոնի կատարող Միխայիլ Կրուգի նույնանուն երգի։ Անունը արտացոլվել է օտար մշակույթում, երբ իտալական «Spiritual Front» խումբը ձայնագրել է «Վլադիմիրի կենտրոնական» երգը (ըստ խմբի ղեկավար և երգահան Սիմոնե Սալվատորիի՝ նա գրել է այն նույնիսկ նախքան Կրուգի երգը լսելը)։

Վլադիմիրի բանտի գրադարան

Վլադիմիրի բանտը նաև գրքերի համար է բանտ եղել։ Այստեղ են բերվել ձերբակալվածների ունեցվածքից ապօրինի առգրավված մասնավոր գրադարաններ։ Հաշվի առնելով շատ ձերբակալվածների, նրանց նախկին պաշտոնների և կրթության բարձր մակարդակը՝ մասնավոր գրադարանները (ներառյալ օտար լեզուներով) Կրեմլի համար վտանգավոր են համարվել։ Հետևաբար, գրքերն այստեղ նույնպես բանտարկյալներ էին։

Բանտի ղեկավարներ

Այս բաժինը կազմվել է Ի. Վ. Զակուրդաևի «Վլադիմիրի Կենտրոնական բանտ։ Վլադիմիրի բանտի պատմությունը» գրքի հիման վրա։

1917 թվականի հեղափոխությունից առաջ

• Տ. Մ. Օլեյնիկ, կապիտան, 1902
• Դ. Դ. Աֆոնսկի, կոլեգիալ խորհրդական, 1903
• Բ. Մ. Իմշենեցկի, կապիտան, 1905-1908
• Մ. Ֆ. Պարֆյոնով, փոխ-կապիտան, 1909
• Ա. Ի. Վասիլև, կոլեգիալ ատենակալ, 1910
• Մ. Պ. Սինայսկի, պորուչիկ, 1911
• Պ. Ա. Դավիդով, կոլեգիալ ատենակալ, 1912
• Ա. Ի. Գավեման, կապիտան, 1913-1917

1917 թվականի հեղափոխությունից հետո

• Կոստենկո, մարզային մեկուսարանի պետ, 1926
• Մելբրատ, 1927
• Ժ. Ե. Դուպոր, 1937-1938
• Պ. Ռ. Գոլենյաև, 1938
• Օ. Վ. Ժելվակ, Պետանվտանգության փոխգնդապետ, 1948-1949
• Մ. Ի. Ժուրավլյով, Պետանվտանգության փոխգնդապետ, 1949-1953
• Ս. Վ. Բեգուն, Զինված ուժերի փոխգնդապետ, 1953-1955
• Մ. Ա. Դեդին, Զինված ուժերի գնդապետ, 1959-1961
• Դ. Յա. Մելնիկով, Զինված ուժերի գնդապետ, 1961-1964
• Վ. Ֆ. Զավյալկին, Զինված ուժերի գնդապետ, 1964-1976
• Ա. Պ. Ուգոդին, Զինված ուժերի գնդապետ, 1976-1983
• Յու. Ն. Կարպով, Զինված ուժերի գնդապետ, 1983-1984
• Վ. Կ. Գորշկով, Զինված ուժերի գնդապետ, 1986-1994
• Վ. Վ. Մամչուն, Զինված ուժերի գնդապետ, 1994-1995
• Վ. Յա. Տիխենկո, Զինված ուժերի գնդապետ, 1995-1999
• Ս. Ա. Մալինին, Զինված ուժերի գնդապետ, 1999-2003
• Վ. Ա. Միշչենկով, Զինված ուժերի գնդապետ, 2003-2009
• Ս. Պ. Բոգինիչ, Զինված ուժերի գնդապետ, 2009-2011
• Ի. Ա. Կուլագին, Զինված ուժերի գնդապետ, 2011 թվականից
• Ա. Ն. Կլիմով, 2017 թվականից մինչ օրս

Հայտնի բանտարկյալներ

1917 թվականի հեղափոխությունից առաջ

• Վ. Մ. Անդրոնիկով, հեղափոխական
• Մ. Վ. Ֆրունզե, հեղափոխական

Խորհրդային տարիներին

Ուկրաինացիներ

• Կ. Ի. Օսմակ, Ուկրաինայի ազատագրական խորհրդի նախագահ
• Կ. Կ. Շեպտիցկի, Ուկրաինական հունական կաթոլիկ եկեղեցու վարդապետ (1949–1951)
• Եվ. Ստ. Պրիշլյակ, Լվովի մարզի ՕՈւՆ-ՈւՊԱ-ի անվտանգության տարածաշրջանային պատասխանատու, Լվովի մասնաճյուղի ՕՈՒՆ-ի տարածաշրջանային ղեկավար
• Ալֆրեդ Բիզանց, ավստրիացի և ուկրաինացի ռազմական գործիչ, Ուկրաինայի Ժողովրդական Հանրապետության բանակի փոխգնդապետ, «Գալիչինա» դիվիզիայի ռազմական կառավարման ղեկավար (գնդակահարվել է 1951 թվականին)
• Օլեքսա Տիխի, ուկրաինացի այլախոհ, իրավապաշտպան, ուսուցիչ, լեզվաբան և Ուկրաինական Հելսինկյան խմբի (ՈւՀԽ) հիմնադիր անդամ
• Զ. Մ. Կրասիվսկի, ուկրաինացի բանաստեղծ, գրող, Ուկրաինայի ազգային ճակատի և ՈւՀԽ-ի անդամ, Խորհրդային Ուկրաինայում Ուկրաինայի ազգային ճակատի վերջին ղեկավարը (1968-1971)
• Ի. Գ. Սոկուլսկի, ուկրաինացի բանաստեղծ, գրող, «Դնեպրոպետրովսկի ստեղծագործական երիտասարդության նամակ»-ի հեղինակներից մեկը, ՈւՀԽ-ի անդամ (1971)

Բալթյան երկրների առաջնորդներ

• Անտանաս Մերկիս, Լիտվայի վարչապետ
• Մ. Ա. Մերկիս (Մերկենե), Ա. Մերկիսի կինը
• Գ. Ա. Մերկիս, Ա. Մերկիսի և Մ. Մերկենեի որդին
• Յուոզաս Ուրբշիս, Լիտվայի արտաքին գործերի նախարար
• Մ. Ֆ. Ուրբշիս (Ուրբշենե), Ուրբշիսի կինը
• Վ. Մ. Մունտերս, Լատվիայի արտաքին գործերի նախարար
• Ն. Ալ. Մունտերս, Վ. Մունտերսի կինը
• Յանիս Բալոդիս, Լատվիայի նախագահի տեղակալ և Պաշտպանության նախարար
• Էլ. Յու. Բալոդիս, Բալոդիսի կինը
• Յոհան Լայդոներ, գեներալ, Էստոնիայի բանակի հրամանատար (1952 թվականի ապրիլի 30, մահացել է բանտում 1953 թվականի մարտի 13-ին)
• Մ. Ա. Լայդոներ, Լայդոների կինը
• Ալեքսանդրաս Ստուլգինսկիս, Լիտվայի 2-րդ նախագահ
• Ստասիս Շիլինգաս, Ադոմասի որդին, Արդարադատության նախարար, Լիտվայի Հանրապետության պետական խորհրդի անդամ
• Յուոզաս Տոնկունաս, Լիտվայի կրթության նախարար

Իոսիֆ Ստալինի հարազատներ

• Եվ. Ալ. Ալիլուևա, Ստալինի կնոջ՝ Նադեժդա Ալիլուևայի եղբոր կինը
• Ա. Ս. Ալիլուևա, Ստալինի կնոջ՝ Նադեժդա Ալիլուևայի քույրը
• Վ. Ի. Ստալին, Ստալինի որդին, ավիացիայի գեներալ-լեյտենանտ (1956–1958)

Միութենական հանրապետություններ

• Գարեգին Նժդեհ, հայ զինվորական և պետական գործիչ (1948 թվականի ապրիլի 24-ից 1952 թվական և 1953-1955 թվականներ, մահացել է Վլադիմիրի բանտում 1955 թվականի դեկտեմբերի 21-ին)
• Սաիդ Ռիզո Ալի զադե, տաջիկ մշակութային գործիչ
• Սիմոն Գոգոբերիձե, վրաց սոցիալ-դեմոկրատ
• Մորդեհայ Դուբին, մինչև 1940 թվականը Լատվիայի հրեական համայնքի ղեկավար
• Մ. Գ. Կուկոբակա, բելառուս այլախոհ և իրավապաշտպան
• Մուհամմեդ Գաբդուլխայ Կուրբանգալիև, բաշկիր ազգային գործիչ և հոգևոր առաջնորդ

Օտարերկրյա քաղաքացիներ

• Յանոշ Կադար, հունգար կուսակցական և պետական գործիչ
• Ֆ. Հ. Պաուերս, ամերիկացի ռազմական օդաչու (1960-1963)
• Ժակ Ռոսի, խորհրդային լրտես, ֆրանսիացի պատմաբան
• Յան Ստանիսլավ Յանկովսկի, Երկրորդ աշխարհամարտի տարիներին Լեհաստանի դիմադրության նշանավոր ներկայացուցիչ, մահացել է բանտում

Երրորդ Ռեյխի հրամանատարներ

• Մաքսիմիլիան դե Անջելիս, հրետանու գեներալ, 2-րդ տանկային բանակի հրամանատար
• Ադոլֆ Հայնց Բեկերլե, Բուլղարիայում Գերմանիայի դեսպան
• Ֆրանց Բենտիվենի, «Աբվեր» ռազմական հակահետախուզության ղեկավար
• Հելմուտ Վեյդլինգ, Բեռլին քաղաքի վերջին պարետ
• Գյունտեր Գուզե, ծովակալ
• Էվալդ ֆոն Կլայստ, դաշտային մարշալ (մահացել է բանտում 1954 թվականին)
• Էռնստ Քրաֆտ, թիկունքի ծովակալ
• Հանս Ռատտենգուբեր, Ադոլֆ Հիտլերի թիկնազորի պետ
• Հանս-Էրիխ Ֆոս, փոխ-ծովակալ
• Ֆերդինանդ Շերներ, դաշտային մարշալ

Ճապոնական ռազմագերիներ

• Սյուն Ակիկուսա, ճապոնական բանակի գեներալ-մայոր, Հարբինում գտնվող ռազմական առաքելության ղեկավար
• Սիգերու Մայնո, Մանջոու-Գոյի Արդարադատության նախարարի տեղակալ (Մանջուրիա նահանգ)
• Ի Ջի Յույ, Ճապոնական բանակի գեներալ-լեյտենանտ, «Կիո-Վա-Կայ»-ի աշխատակազմի ղեկավար, «Կարմիր սվաստիկա» կրոնական համայնքի ղեկավար

Այլ հայտնի բանտարկյալներ

• Դ. Լ. Անդրեև, գրող և փիլիսոփա
• Ի. Զ. Բեգուն, իրավապաշտպան
• Լ. Ի. Բորոդին, գրող
• Վ. Կ. Բուկովսկի, իրավապաշտպան
• Ե. Վ. Դավիդով, իրավապաշտպան
• Պ. Դ. Դոլգորուկով, քաղաքական և հասարակական գործիչ, իշխան
• Վ. Վ. Կրյուկով, գեներալ-լեյտենանտ
• Կ. Ա. Լյուբարսկի, իրավապաշտպան
• Ս. Օ. Լյանդրես, լրագրող (1942)
• Գ. Մ. Մայրանովսկի, Պետանվտանգության թունաբանական լաբորատորիայի վարիչ
• Ստ. Ս. Մամուլա, ԽՍՀՄ ՆԳԺԿ նախարարի տեղակալ
• Բ. Գ. Մենշագին, գերմանական օկուպացիայի տարիներին Սմոլենսկի և Բոբրույսկի քաղաքապետ
• Վ. Վ. Պարին, ակադեմիկոս
• Լ. Լ. Ռակով, պատմաբան, արվեստաբան, թանգարանի աշխատակից, դրամատուրգ
• Ալ. Ի. Ռոմանով, սովետական այլախոհ
• Լ. Ա. Ռուսլանովա, երգչուհի (1950–1953)
• Պ. Ա. Սուդոպլատով, ՊԱԿ-ի գեներալ-լեյտենանտ (1958–1968)
• Գ. Գ. Սուպերֆին, իրավապաշտպան
• Զ. Ա. Ֆյոդորովա, դերասանուհի
• Կ. Ի. Խադեև, փիլիսոփա
• Բ. Ա. Շամաև, Գորլագի 3-րդ գոտու գործադուլային հանձնաժողովի նախագահ
• Վ. Վ. Շուլգին, քաղաքական և հասարակական գործիչ
• Նաթան Շչարանսկի, իրավապաշտպան
• Ն. Ի. Էյթինգոն, ՆԳԺԿ գեներալ-մայոր

Գրականություն

• Galanshina, Tatʹi︠a︡na Georgievna.; Галаншина, Татьяна Георгиевна. (2007). Vladimirskiĭ t︠s︡entral. Moskva: ĖKSMO. ISBN 978-5-699-20587-5. OCLC 122513356.
• ՄՍՀ

Արտաքին հղումներ

• Վլադիմիրի կենտրոնական բանտ՝ հանրահայտ բանտ Ռուսաստանում Արխիվացված 2020-08-07 Wayback Machine
• Ռուսաստանի բանտերի ուղեցույց // Материал аналитического еженедельника Коммерсантъ-Власть. 17(620), 02.05.2005
• Վ. Գուրինովիչ, Վլադիմիրի բանտը և քաղաքական բռնաճնշումներ
• Վլադիմիրի կենտրոնական բանտ // Родная газета № 47(133), 09.12.2005
• В. Куликов. Хорошо сидим // Российская газета, 2005. № 3905
• Բանտի վարչական շենքի լուսանկար
• Վլադիմիրի բանտը որպես ռուսական բանտի հայելի
• Վլադիմիրի բանտի պատմություն

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վլադիմիրի կենտրոնական բանտ» հոդվածին։