Վլադիլեն Բալյան

Վլադիլեն Բալյան
Հիմնական տվյալներ
Ծնվել է	ապրիլի 25, 1924; Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Երկիր	ԽՍՀՄ և Հայաստան
Մահացել է	օգոստոսի 26, 2021 (97 տարեկան)
Մասնագիտություն	կոմպոզիտոր
Կրթություն	Ռոմանոս Մելիքյանի անվան պետական երաժշտական քոլեջ և Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիա
Պարգևներ	Հայաստանի արվեստի վաստակավոր գործիչ և Հայաստանի ժողովրդական արտիստ

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Բալյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Վլադիլեն Ալեքսանդրի Բալյան (ապրիլի 25, 1924(1924-04-25), Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ - օգոստոսի 26, 2021(2021-08-26)), հայ կոմպոզիտոր, ՀՀ ժողովրդական արտիստ (2011)։

Կենսագրություն

Վլադիլեն Բալյանը ծնվել է 1924 թվականի ապրիլի 25-ին, Երևանում։ Սովորել է Ռոմանոս Մելիքյանի անվան երաժշտական ուսումնարանում, այնուհետև՝ Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայի խմբավարական (Թաթուլ Ալթունյանի դասարան, 1952) և ստեղծագործական (Գրիգոր Եղիազարյանի դասարան,1967) բաժիններում^[1]։

1952-1954 թվականներին եղել է Լենինականի երաժշտական ուսումնարանի (այժմ՝ Գյումրու՝ Ք.Կարա-Մուրզայի անվան երաժշտական ուսումնարան) տնօրենը։ 1955-1961 թվականներին ղեկավարել է Երևանի Պարարվեստի Ուսումնարանը։ 1961-1964 թվականներին եղել է Հայաստանի Ռադիոյի երաժշտական հաղորդումների գլխավոր խմբագիրը, 1964-1966 թվականներին՝ Հայֆիլհարմոնիայի տնօրենը։ 1966 թ. մինչև 1972 թվականը ղեկավարել է Ալեքսանդր Սպենդիարյանի տուն-թանգարանը՝ փաստացի դառնալով մշակութային այդ օջախի հիմնադիր-տնօրենը։ 1972-1975 թթ. եղել է Հայպետէստրադայի գեղարվեստական ղեկավար և տնօրեն, 1981-1986 թվականներին՝ Հայաստանի ժողովրդական գործիքների համույթի գեղարվեստական ղեկավար և գլխավոր դիրիժոր^[2]։

Ստեղծագործել է տարբեր ժանրերում՝ սիմֆոնիկ, կամերային, վոկալ-գործիքային, երգչախմբային։ Հեղինակել է բազմաթիվ երգեր։ Հայաստանի կոմպոզիտորների, Ժուռնալիստների, Մոսկվայի հայերի միությունների անդամ է, 2001 թվականից աշխարհի ժողովուրդների հոգևոր միասնության միջազգային ակադեմիայի անդամ, «Հայաստան-Լիբանան» կազմակերպության նախագահ^[3]։ Մահացել է 2021 թվականի օգոստոսի 26-ին Երևան քաղաքում՝ 97 տարեկանում։

Անդամակցություն

Հայաստանի կոմպոզիտորների և երաժշտագետների միության անդամ
ՀՀ մշակույթի նախարարության ոսկե շքանշան
Հայ-լիբանանյան միության անդամ
Մոսկվայի հայերի միության պատվավոր անդամ

Պարգևներ, մրցանակներ

ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ
Մովսես Խորենացու մեդալ, 2002
ՀՀ մշակույթի նախարարության ոսկե շքանշան, 2010
ՀՀ ժողովրդական արտիստ, 2011
Գյումրու պատվավոր քաղաքացի, 2013^[4]
Երևանի պատվավոր քաղաքացի, 2020^[5]

Ստեղծագործություններ

«Հազարան բլբուլ». բալետային սյուիտ (1967, քառամաս)
«Զուգերգ Ֆուգայի ձևով» ջութակահարների անսամբլի համար (1967)
«Ամբոխները խելագարված». պոետորիա (1978, ըստ Եղիշե Չարենցի համանուն պոեմի)
«Քառատողեր» սոպրանոյի և կամերային անսամբլի համար, խոսք՝ Սիլվա Կապուտիկյանի (1978, վեցամաս)
«Իմ Հայաստան». պոեմ մեձո սոպրանոյի, տենորի, բասի, ժողովրդական գործիքների անսամբլի համար (1983, եռամաս)
«Հանուն Հայրենյաց». օրատորիա (խոսք՝ Գարիկ Բանդուրյանի)
«Նազարի հարսնացուն». մյուզիքլ (1988, լիբրետոն՝ Կոստանդին Կրիկորյանի և Վյաչեսլավ Եսմանի)
«Մարդիկ գործարանից». օպերետ (լիբրետոն՝ Կառլոս Սարգսյանի)
«Հարսնացու-73». օպերետ (ըստ Ժորա Հարությունյանի կատակերգության)
«Տաքսի, տաքսի». օպերետ (ըստ Ժիրայր Անանյանի կատակերգության)
«Կոնցերտ-ֆանտազիա» մեներգող շեփորի, երգչախմբի, սիմֆոնիկ նվագախմբի համար (1989, եռամաս)
Ռեքվիեմ՝ Ա կապելլա երգչախմբի համար (1989)
«Ճակատագիր». կամերային օպերա (1990, ըստ Վահրամ Հաճյանի բանաստեղծությունների, լիբրետոն՝ Վ. Բալյանի և Էվելինա Խաչվանքյանի)
«Սիրո անհուն առեղծվածը կամ տասնվեց նովել սիրո մասին». կամերային մոնո-օպերա (1991-1992, ըստ Վահան Տերյանի և Սիլվա Կապուտիկյանի բանաստեղծությունների, լիբրետոն՝ Ս.Կապուտիկյանի և Վ.Բալյանի)
«Գարունը անտառում». վոկալ-գործիքային շարք սոպրանոյի և դաշնամուրի համար, խոսք՝ Սիլվա Կապուտիկյանի (հնգամաս)
«Երեք էջ կնոջ օրագրից». վոկալ-գործիքային շարք սոպրանոյի և դաշնամուրային տրիոյի համար (եռամաս, ըստ Ժենյա Այդինյան-Ռզայեի քնարերգության՝ Վահագն Դավթյանի թարգմանությամբ)
«Էպիտաֆիա» սոպրանոյի և կամերային անսամբլի համար
«Քեզ հետ, Հայաստա՛ն». մեձո սոպրանոյի, երգչախմբի, դաշնամուրային տրիոյի համար
«Վանա ծովը». մեձո սոպրանոյի, երգչախմբի, դաշնամուրային տրիոյի համար
«Աշուն էր, գյուղում հարսանիք». համերգային ներկայացում երգի-պարի անսամբլի համար (ութամաս)
«Վեց ռոմանս՝ առանց խոսքի». դաշնամուրային տրիո (2000)
«Իմ նազելուն սպասում եմ այս գիշեր». տենորի և դաշնամուրի համար (խոսք՝ Ավետիք Իսահակյանի)
«Ինչո՞ւ, ինչո՞ւ հիմա այսպես». բարիտոնի և դաշնամուրի համար (խոսք՝ Ավետիք Իսահակյանի)
«Բոլորը՝ քեզ». տենորի և դաշնամուրի համար (խոսք՝ Ե. Չարենցի)
«Իմ կինը» (խոսք՝ Գեղամ Սարյանի)
«Իսկ նամակները դեռ գալիս են». երգ-պեոմ (խոսք՝ Միկոլա Նագնիբեդայի)
«Գարունդ հայերեն է գալիս». ձայնի, դուդուկի, բլուլի համար (խոսք՝ Համո Սահյանի)

Երգեր՝ ժողովրդական գործիքների անսամբլի նվագակցությամբ

«Տարիներ հետո». խոսք՝ Ա. Իսահակյանի
«Կուզե՞ս լինիմ». խոսք՝ Ա. Իսահակյանի
«Սերս գաղտնի թող մնա». խոսք՝ Հ. Շիրազի
«Գյումրի-Լենինական». խոսք.՝ Հ. Շիրազի
«Մայրս փոքրիկ». խոսք՝ Հ. Շիրազի
«Ամեն տեսակ երգ երգեցի». խոսք՝ Ե. Չարենցի
«Թափառում ենք փողոցներում». խոսք՝ Ս. Կապուտիկյանի
«Կարոտի պահին». խոսք՝ Ս. Կապուտիկյանի
«Սիրո երգ»
«Ետ արի», խոսք՝ Վահան Հարությունյանի
«Կակաչներ», խոսք՝ Վահան Հարությունյանի
«Մուսալեռ». խոսք՝ Գ. Էմինի
«Քեզ հետ, Հայաստան»^[6]

Գրքեր

«Խոսք Սպենդիարովի մասին», «Սպենդիարովը՝ երաժշտության մասին» (1971, ռուսերեն)
«Խոսք Արամ Տեր-Հովհաննիսյանի մասին» (1976)
«Խոսք Թաթուլ Ալթունյանի մասին» (1977)
«Կոնստանտին Սարաջև», «Խոսք Կոնստանտին Սարաջևի մասին» (1979, ռուսերեն)
«Խոսք ուսուցչի մասին» (կոմպոզիտոր Գրիգոր Եղիազարյանի ծննդյան 100-ամյակին, 2010)

Ծանոթագրություններ

↑ «Վլադիլեն Բալյան | Music of Armenia». musicofarmenia.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 25-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 25-ին.
↑ «Վլադիլեն Բալյանը 90 տարեկան է և նոր ստեղծագործական ծրագրերով լեցուն». armenpress.am. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 25-ին.
↑ «Zarkfoundation - Վլադիլեն Բալյան». zarkfoundation.com.
↑ «Գյումրու պատվավոր քաղաքացիները». www.gyumricity.am. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հոկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 6-ին.
↑ ՀՀ ժողովրդական արտիստ Վլադիլեն Բալյանին շնորհվել է Երևանի պատվավոր քաղաքացու կոչում
↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005.

Գրականություն

А. Каратов. Бальян Владилен Александрович. Ереван, 1962.
Հովհաննիսյան Թ., Սիրո առեղծվածը կամ..., Երևան, 1990.
Ձայնասկավառակ՝ Վլադիլեն Բալյան. Երգեր. Աննա Մայիլյան. GayaneRecords. 2021 (www.gayanerecords.com)

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վլադիլեն Բալյան» հոդվածին։

[1] «Վլադիլեն Բալյան | Music of Armenia». musicofarmenia.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 25-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 25-ին.

[2] «Վլադիլեն Բալյանը 90 տարեկան է և նոր ստեղծագործական ծրագրերով լեցուն». armenpress.am. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 25-ին.

[3] «Zarkfoundation - Վլադիլեն Բալյան». zarkfoundation.com.

[4] «Գյումրու պատվավոր քաղաքացիները». www.gyumricity.am. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հոկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 6-ին.

[5] ՀՀ ժողովրդական արտիստ Վլադիլեն Բալյանին շնորհվել է Երևանի պատվավոր քաղաքացու կոչում

[6] Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]