Պորտալ:Աստղագիտություն
|
|
- |
Աստղագիտություն
Աստղագիտությունը գիտություն է, որը զբաղվում է Երկրի մթնոլորտից դուրս առկա բոլոր երևույթների դիտարկամբ և բացատրմամբ։ Բազմաթիվ լեզուներում գործածական է աստրոնոմիա եզրը. այն ծագում է հունարեն αστρονομία բառից, որը կազմված է άστρον (աստրոն՝ աստղ կամ համաստեղություն) en νόμος (նոմոս՝ Բնության օրենք), այսինքն՝ երկնային մարմինների օրինաչափությունների ուսումնասիրում։
Ընտրված հոդված
Յուպիտեր (լատ.՝ Jupiter) կամ Լուսնթագ, Արեգակից հեռավորությամբ հինգերորդ և արեգակնային համակարգի ամենամեծ մոլորակը։ Յուպիտերի զանգվածը կազմում է Արեգակի զանգվածի ընդամենը մեկ հազարերորդը (0,1%), միևնույն ժամանակ այն երկուսուկես անգամ մեծ է արեգակնային համակարգի բոլոր մնացած մոլորակների ընդհանուր զանգվածից։ Յուպիտերի ծավալը 1321 անգամ մեծ է Երկրի ծավալից, սակայն, լինելով ավելի նոսր բաղադրության, այն ընդամենը 318 անգամ է ծանր զանգվածով։ Սատուրնի, Ուրանի և Նեպտունի հետ միասին դասվում է գազային հսկաների դասին։ Այս չորս մոլորակները երբեմն միասին նաև անվանվում են յուպիտերյաններ կամ արտաքին մոլորակներ։
Յուպիտերը մարդկությանը հայտնի է հնագույն ժամանակներից, ինչը և արտացոլված է տարբեր մշակույթների դիցաբանության մեջ և կրոնական պատկերացումներում՝ Միջագետքի, Բաբելոնի, Հունաստանի և այլն։ Հռոմեացիները մոլորակն անվանել են Հռոմեական աստվածների բարձրագույնի՝ Յուպիտերի անունով։
Երկրից դիտելիս, Յուպիտերը կարող է հասնել −2,94 տեսանելի մեծության, հետևաբար այն Երկրի գիշերային երկնքում մեծությամբ երրորդ պայծառ մարմինն է՝ Լուսնից և Վեներայից հետո (Մարսը մոտավորապես կարող է հասնել Յուպիտերի մեծության միայն իր ուղեծրի որոշակի կետերում)։
Յուպիտերը հիմնականում կազմված է ջրածնից, իսկ հելիումը կազմում է նրա զանգվածի քառորդ մասը, միևնույն ժամանակ հելիումի մոլեկուլները մոլորակի մոլեկուլների ընդամենը 1/10-ն են։ Հնարավոր է նաև, որ այն ունի ժայռային միջուկ, կազմված ավելի ծանր տարրերից։ Մյուս հսկա մոլորակների նման, Յուպիտերը չունի կարծր մակերևույթ։ Արագ պտտվելու հետևանքով նրա ձևը ավելի մոտ է սեղմված գնդի (հասարակածի մասում ունի փոքր, բայց զգալի ուռուցիկություն)։ Արտաքին մթնոլորտը տեսանելիորեն բաժանված է մի քանի շերտերի՝ ըստ աշխարհագրաան լայնության, որոնց հատման շերտերում առաջանում են փոթորիկներ և գազային շարժեր։ Դրանց արդյունք է Մեծ կարմիր հետքը (հսկայական պտտահողմ, որը առաջին անգամ աստղադիտակով նկատվել է 17-րդ դարում)։ Իր տրամագծով այն 3 անգամ գերազանցում է Երկիր մոլորակը։ Յուպիտերի վրա տեղի են ունենում մի շարք մթնոլորտային երևույթներ, փոթորիկներ, կայծակներ և բևեռափայլեր, որոնք մի քանի անգամ ավելի մեծ են ու հզոր քան Երկրի վրա։
Ընտրված անձ
Ջերարդ Պետեր Կոյպեր (7 դեկտեմբեր 1905 — 23 դեկտեմբեր 1973) — նիդերլանդական և ամերիկյան (1933 թվականից) աստղագետ: 1935-ից 1937 թվականները աշխատել է Հարվարդի աստղադիտարանում.
Հայտնաբերել է Ուրանի արբանյակ — Միրանդան (1948), Նեպտունի արբանյակ — Ներեիդան (1949), ածխաթթու գազ Մարսի մթնոլորտում, Սատուրնի արբանյակ Տիտանի մթնոլորտը: Հայտնի է նույնպես Պլուտոնի տրամագծի գտնելու փորձերով, համեմատելով նրա աստղադիտակով ստացված պատկերը արհեստական դիսկերի հետ: Կազմել է Լուսնի մի քանի մանրակրկիտ լուսանկարների ատլասներ: Գտել է բազմաթիվ կրկնակի աստղեր և Սպիտակ թզուկներ:
Շարունակել ընթերցումը...
Նոր հոդվածներ
Ինչպե՞ս կարող եմ օգնել
Դուք կարող եք՝
- Մասնակցել Վիքին սիրում է գիտությունը նախագծի Աստղագիտության մասի զարգացմանը
- Ստեղծել նոր անհրաժեշտ հոդվածներ
- Ստուգել և լրացնել գոյություն ունեցող հոդվածները
- Թարգմանել և ձևավորել լուսանկարներ
- Մասնակցել նոր նախագծերի՝
- Արեգակնային համակարգ, զարգացնել Արեգակնային համակարգի հոդվածները
- Աստերոիդներ, ստուգել գոյություն ունեցող հոդվածները և ստեղծել աստղագետների և աստղադիտարանների մասին պակասող հոդվածները
- Գիսաստղեր, շարունակել գիսաստղերի մասին հոդվածների ստեղծումը
- Աստղեր, ավելի բարելավել Աստղ հոդվածը, և սկսել աստղերի մասին հոդվածների ստեղծումը
- Գալակտիկաներ, ավելի բարելավել Գալակտիկա հոդվածը, և սկսել գալակտիկաների մասին հոդվածների ստեղծումը
Ընտրված պատկեր
|
Կատեգորիաներ
Պորտալը զարգացնում են
- Ahaik - 2011 թվականի նոյեմբերի 11-ից
- Վահե - 2013 թվականի հունվարի 5-ից
- 6AND5 - 2013 թվականի հունվարի 28-ից
- vacio - 2013 թվականի փետրվարի 2-ից
- EduardOwl - 2016 թվականի հունվարի 30-ից
- Հակ - 2018 թվականի հունիսի 10-ից
Ավելացրու քեզ այստեղ և մասնակցիր...
Նախագծեր
 |
 |
| Վիքին սիրում է Գիտություն նախագծի Աստղագիտություն բաժին (ակտիվ) | Վիքինախագիծ Արեգակնային համակարգ (ակտիվ) |
|---|---|
 |
 |
| Վիքինախագիծ Աստերոիդներ (ակտիվ) | Վիքինախագիծ Աստղեր (պլանավորված) |
 |
 |
| Վիքինախագիծ Գիսաստղեր (պլանավորված) | Վիքինախագիծ Գալակտիկաներ (պլանավորված) |
