Jump to content

Հարավային Սուդանի տնտեսություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Հարավային Սուդանի տնտեսություն
ազգային տնտեսություն Խմբագրել Wikidata
Ենթակատեգորիա• Համաշխարհային տնտեսություն
 • Աֆրիկայի տնտեսություն Խմբագրել Wikidata
ԵրկիրՀարավային Սուդան Խմբագրել Wikidata
ՎայրՀարավային Սուդան Խմբագրել Wikidata
Անվանական ՀՆԱ2 904 114 903,22912 ԱՄՆ դոլար Խմբագրել Wikidata
Մեկ շնչի հաշվով անվանական ՀՆԱ237 ԱՄՆ դոլար Խմբագրել Wikidata
ՀՆԱ (ԳՀ)20 730 471 869 միջազգային դոլար Խմբագրել Wikidata
Մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ ԳՀ1694,95 միջազգային դոլար Խմբագրել Wikidata
Իրական ՀՆԱ-ի աճի տեմպ−13,8±0,1 տոկոս Խմբագրել Wikidata
Ընդհանուր պահուստներ68 159 814 ԱՄՆ դոլար Խմբագրել Wikidata
Գնաճի մակարդակ479,7 տոկոս Խմբագրել Wikidata

2011 թվականի հուլիսի 9-ին Հարավային Սուդանը դարձել է աշխարհի նորագույն երկիրը և Աֆրիկայի 55-րդ երկիրը։ Հարավային Սուդանի քաղաքացիական պատերազմը, որը սկսվել է 2013 թվականի դեկտեմբերին, խաթարել է անկախությունից ի վեր ձեռք բերված տնտեսական զարգացումը, ինչը դժվարացրել է մարդասիրական աշխատանքը երկրի ներսում։ Որպես այդպիսին Հարավային Սուդանը անկախությունից հետո առաջին 10 տարիների ընթացքում կանգնած է տնտեսական լճացման և անկայունության առաջ։ Ավելին աղքատությունը տարածված է ողջ երկրում՝ միջհամայնքային հակամարտությունների, տեղահանումների և արտաքին վախի հետևանքով[1]։

Հարավային Սուդանի տնտեսությունը 2019 թվականի դրությամբ կազմում է 3,681 միլիարդ դոլար համախառն ներքին արդյունքով, լինելով աշխարհի նավթից կախված տնտեսություններից մեկը՝ կառավարության տարեկան գործառնական բյուջեի 98%-ը և համախառն ներքին արդյունքի (ՀՆԱ) 80%-ը ստացվում է նավթից[2], չնայած օժտված է համապատասխան բնական պաշարներով։ Ունի գյուղատնտեսական շատ բերրի հողեր և մեծ քանակությամբ անասուններ։ Անասունները ներառում են ավելի քան 60 միլիոն խոշոր եղջերավոր անասուն, ոչխար և այծ։ Անկայունությունը, անբավարար կառավարումը և կոռուպցիան շարունակում են խոչընդոտել Հարավային Սուդանի զարգացմանը։

Հարավային Սուդանը հիմնականում թերզարգացած է և ամենաքիչ զարգացած երկրներից մեկն է, երկրի քաղաքներից շատերը չունեն էլեկտրականություն կամ հոսող ջուր, իսկ ընդհանուր ենթակառուցվածքները բացակայում են՝ ընդամենը 10,000 կիլոմետր ասֆալտապատ ճանապարհներ[3]։

Բնական պաշարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հարավային Սուդանը փայտանյութ է արտահանում միջազգային շուկա։ Փայտանյութի համար ամենահայտնի տեքիով և բնական ծառերով որոշ նահանգներ են Արևմտյան Հասարակածն ու Կենտրոնական Հասարակածը, ինչպես նաև Արևելյան Հասարակածի որոշ հատվածներ, ինչպիսիք են մագվին։ Կեգուլուում կան տեքի տնկարկներ, մյուս ամենահին տնկված անտառային պաշարներն են Կավալեն, Լիջոն, Լոկա Ուեսթը և Նունին։ Արևմտյան Էկվատորիայի փայտանյութի պաշարները ներառում են մվուբայի ծառերը Զամոյում։

Հարավային Սուդանի հիմնական բնական առանձնահատկություններից մեկը Նեղոս գետն է, որի բազմաթիվ վտակները աղբյուրներ ունեն երկրում։ Տարածաշրջանը պարունակում է նաև բազմաթիվ բնական ռեսուրսներ, ինչպիսիք են նավթը, երկաթի հանքաքարը, պղինձը, քրոմի հանքաքարը, ցինկը, վոլֆրամը, միկան, արծաթը, ոսկին՝ Արևելյան Հասարակածի Կապոետա տարածքում և հիդրոէներգիան[4]։ Երկրի տնտեսությունը, ինչպես շատ այլ զարգացող երկրներում, մեծապես կախված է գյուղատնտեսությունից։ Գյուղատնտեսական արտադրանքներից մի քանիսը ներառում են բամբակ, գետնանուշ, սորգո, կորեկ, ցորեն, արաբական ծամոն, շաքարեղեգ, կասավա (տապիոկա), մանգո, պապայա, եգիպտացորեն, սիմսիմ, բանան, քաղցր կարտոֆիլ և քունջութ։ Արևային էներգիան կարող է կարևոր դառնալ Ջուբայի մերձակայքում գտնվող 250,000 քառակուսի մետր հողատարածքի վրա արևային ֆոտոգալվանային նախագծի շնորհիվ, որը գործարկվել է 2020 թվականի վերջին։ Ծրագիրը բաղկացած է 20 ՄՎտ հզորությամբ ֆոտովոլտային պարկից, 35 մեգավատ/ժամ հզորությամբ մարտկոցների պահեստավորման համակարգից և ներքին ուսումնական կենտրոնից[5]։

Նավթ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նավթի և գազի կոնցեսիաներ Սուդանում (2004)

Մինչև անկախությունը՝ Հարավային Սուդանն արտադրել է Սուդանի նավթի արդյունահանման 85%-ը[6]։ Նավթից ստացված եկամուտները համաձայն Համապարփակ խաղաղության համաձայնագրի (ՀԽՀ) պետք է հավասարապես բաշխվեր պայմանագրի ժամկետի ընթացքում[7]։ Քանի որ Հարավային Սուդանը հենվում է Հյուսիսային Սուդանի Կարմիր ծովի նահանգում գտնվող խողովակաշարերի, նավթավերամշակման գործարանների և նավահանգստային օբյեկտների վրա, համաձայնագրում ասվում է, որ Խարտումի կառավարությունը կարող է ստանալ նավթի բոլոր եկամուտների 50%-ը[7]։ Նավթից եկամուտները կազմում են Հարավային Սուդանի կառավարության բյուջեի ավելի քան 98%-ը, համաձայն հարավային կառավարության ֆինանսների և տնտեսական պլանավորման նախարարության և դա կազմել է ավելի քան 8 միլիարդ դոլարի եկամուտ խաղաղ համաձայնագրի ստորագրումից ի վեր[7]։

Վերջին տարիներին Հարավային Սուդանում զգալի քանակությամբ նավթային հորատումներ են սկսվել՝ բարձրացնելով երկրի աշխարհաքաղաքական պատկերը։ Նավթ և այլ հանքային ռեսուրսներ կարելի է գտնել ողջ Հարավային Սուդանում, սակայն Բենտիուի շրջակայքը սովորաբար հայտնի է հարուստ նավթով, մինչդեռ Ջոնգլին, Ուորապը և Լճերը ունեն պոտենցիալ պաշարներ։ Ինքնավարության տարիներին՝ 2005-2011 թվականներին, Խարտումը Սուդանի մեծ մասը բաժանել է բլոկների, որտեղ նավթի մոտ 85%-ը գալիս էր հարավից։ 1, 2 և 4 բլոկները վերահսկվում են արտասահմանյան խոշորագույն կոնսորցիումի՝ Greater Nile Petroleum Operating Company (GNPOC) կողմից։ GNPOC-ը կազմված է հետևյալ անդամներից՝ China National Petroleum Corporation (CNPC, Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն) 40%, Petronas (Մալայզիա) 30%, Oil and Natural Gas Corporation (Հնդկաստան) 25% և Սուդանի կենտրոնական կառավարության Sudapet՝ 5% բաժնեմասով[8]։

ԱՄՆ-ի ահաբեկչությունը հովանավորող պետությունների ցուցակում Սուդանի առկայության և Հարավային Սուդանի միջազգայնորեն կնքած ցանկացած նավթային գործարքից շահույթ ստանալու մասին խարտումի պնդումների պատճառով՝ ամերիկյան նավթային ընկերությունները չեն կարող առևտուր անել դեպի ծով ելք չունեցող Հարավային Սուդանի հետ։ Որպես այդպիսին ամերիկյան ընկերությունները գործնականում չունեն մասնաբաժին Հարավային Սուդանի նավթային հատվածում[9]։

Հարավի մյուս արտադրական բլոկները 3-րդ և 7-րդ բլոկներն են Արևելյան Վերին Նեղոս նահանգում։ Այս բլոկները վերահսկվում են Petrodar-ի կողմից, որի 41%-ը պատկանում է CNPC-ին, 40%-ը՝ Petronas-ին, 8%-ը՝ Sudapet-ին, 6%-ը՝ Sinopec Corp-ին և 5%-ը՝ Ալ Թանիին[8]։

Հարավում մեկ այլ խոշոր բլոկի, որը նախկինում Հյուսիսային Սուդանի կառավարության կողմից կոչվում էր B Block, հավակնում են մի քանի ընկերություններ։ 1980-ականներին Total of France-ին տրվել է 90,000 քառակուսի կիլոմետր տարածքով բլոկի կոնցեսիոն, սակայն այդ ժամանակվանից սահմանափակ աշխատանք է կատարել՝ «անհաղթահարելի ուժ» հիմնավորմամբ։ SPLM-ի տարբեր տարրեր բլոկը կամ դրա մասերը հանձնել են Հարավային Սուդանի այլ կուսակցություններին։ Նախանայվաշական այս գործարքներից մի քանիսը մերժվել են, երբ SPLM/A առաջնորդ դոկտոր Ջոն Գարանգ դե Մաբիորը կորցրել է իշխանությունը։

ՀԿԿ-ի հարստության բաշխման բաժինը նշում է, որ մինչև ՀԿԿ-ն ստորագրված բոլոր պայմանագրերը կպահպանվեն, դրանք ենթակա չեն վերանայման Նավթի ազգային հանձնաժողովի (NPC) կողմից, որը ստեղծվել է ՀԿԿ-ի կողմից և կազմված է խարտումից և հարավցիներից, որոնք համանախագահում են Խարթումի նախագահ ալ-Բաշիրը և Հարավային Սուդանի նախագահ Կիրը։ Սակայն ՀԿԿ-ն չի հստակեցնում, թե ով կարող էր ստորագրել այդ նախաՀԿԿ համաձայնագրերը։ Որոշ տեղեկությունների համաձայն Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետությունն առաջարկել է մի քանի տարով վարկային գիծ տրամադրել Հարավային Սուդանին, մինչ այլընտրանքային խողովակաշար է անցկացվում դեպի Քենիայի ափ և մշակվում է արտահանման գործարք Քենիայի կառավարության հետ, սակայն այս սցենարը. համարվում է ավելի քիչ հավանական, քան Հարավային Սուդանի շարունակական կախվածությունը Սուդանի ենթակառուցվածքներից։ Այնուամենայնիվ, եթե նման գործարք կնքվեր և Հարավային Սուդանը սկսեր նավթ արտահանել Քենիայի նավահանգիստներից՝ ԱՄՆ-ն կդառնար պոտենցիալ առևտրային գործընկեր և Հարավային Սուդանի նավթ ներկրող։ Միևնույն ժամանակ Հարավային Սուդանի կառավարությունը մտադիր է լոբբինգ իրականացնել ԱՄՆ-ում, որպեսզի թուլացնի Սուդանի հետ բիզնես վարող ամերիկյան ընկերությունների սահմանափակումները[9]։

Գյուղատնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հարավային Սուդանն աշխարհում երկրորդն է գյուղատնտեսության, անտառային տնտեսության և ձկնորսության ոլորտում աշխատող կանանց թվով:

Հարավային Սուդանը հարուստ է գյուղատնտեսական հողերով և ունի հովիվների ամենամեծ պոպուլյացիաներից մեկն աշխարհում[10]։ Այնուամենայնիվ 1999 թվականից, երբ Սուդանը առաջին անգամ սկսել է նավթ արտահանել, երկրում գյուղատնտեսական արտադրությունը նվազել է։ Համաշխարհային բանկի տվյալներով՝ 2000-2008 թվականներին գյուղատնտեսության ոլորտի միջին տարեկան աճը կազմել է ընդամենը 3,6 տոկոս, ինչը զգալիորեն ցածր է նախորդ տասնամյակի 10,8 տոկոս աճի տեմպերից[11]։ ՄԱԿ-ի պարենի և գյուղատնտեսության գործակալությունը իրականացրել է արբանյակային հողերի ծածկույթի լայնածավալ հետազոտություն, որը ցույց է տվել, որ առկա հողերի ընդամենը 4,5 տոկոսն է մշակվում՝ Հարավային Սուդանի անկախացումից հետո[12]։

Հարավային Սուդանը կախված է հարևան երկրներից՝ Ուգանդայից, Քենիայից և Սուդանից սննդամթերքի ներմուծման առումով։ Սրանք ունեն բարձր տրանսպորտային ծախսեր, որոնք զուգորդված գնաճի հետ հանգեցրել են սննդամթերքի գների կտրուկ աճի Հարավային Սուդանում[13]։ Գյուղատնտեսական արտադրանքի անկումը և արտասահմանյան թանկարժեք պարենային մատակարարումներից կախվածությունը նպաստել են Հարավային Սուդանում սննդի խիստ պակասի։ ՄԱԿ-ի պարենային ծրագրի համաձայն 2012 թվականին շուրջ 2,7 միլիոն հարավսուդանցի պարենային օգնության կարիք է ունեցել[14]։

Կառավարությունը սկսել է անդրադառնալ գյուղատնտեսության և պարենային անվտանգության խնդրին։ Ըստ Առևտրի, արդյունաբերության և ներդրումների նախարարության փոխքարտուղար Էլիզաբեթ Մանոա Մաջոկի՝ Հարավային Սուդանի կառավարությունը սննդամթերքի արտադրությունը դարձրել է առաջնահերթություն[14]։ Հարավային Սուդանի գյուղատնտեսության նախարարությունը հայտարարել է իր նպատակը՝ մինչև 2013 թվականը Հարավային Սուդանում սննդի արտադրությունը ավելացնել մինչև տարեկան երկու միլիոն մետրիկ տոննայի[15]։ Հարավային Սուդանը հուսով է ներգրավել գյուղատնտեսական ներդրողներ Պարսից ծոցի արաբական երկրներից, Իսրայելից, Չինաստանից, Նիդեռլանդներից և աֆրիկյան այլ երկրներից՝ ավելացնելու հիմնական սննդամթերքի արտադրությունը, ինչպիսիք են շաքարավազը, բրինձը, հացահատիկային և ձեթային սերմերը, անասունները, ինչպես նաև բամբակը[14]։

2011 թվականի հունիսին Հարավային Սուդանի փոխնախագահ Ռիեկ Մաչար Թենին հայտարարել է անկախության առաջին հինգ տարիներին 500 միլիարդ դոլար օտարերկրյա ներդրումների մոբիլիզացման ծրագրի մասին։ Այս ներդրումների մեծ մասը կկենտրոնանա գյուղատնտեսության ոլորտում, որտեղ կառավարությունը հույս ունի դիվերսիֆիկացնել տնտեսությունը և աշխատատեղեր ապահովել մեծ թվով գործազուրկների համար[16]։ FAO-ն նաև մշակել է 50 միլիոն ԱՄՆ դոլարի միջանկյալ աջակցության ծրագիր (IAP) գյուղատնտեսության ոլորտի համար, որը կստեղծի կարողություններ նախարարական և պետական գյուղատնտեսության ընդլայնման գրասենյակներում։ Սա ներառում է սերմնաբուծության ոլորտի և քաղաքային և մերձքաղաքային գյուղատնտեսության բաղադրիչի ստեղծումը[12]։

Փոքր հողագործությունը կազմում է երկրի հացահատիկի արտադրության 80 տոկոսը։ Ցավոք այս ֆերմերները բախվում են մի շարք սահմանափակումների՝ տրանսպորտային բարձր ծախսերի, գյուղատնտեսական միջոցների անհասանելիության և գյուղատնտեսության ընդլայնման ծառայությունների թերզարգացման պատճառով։ Այնուհանդերձ ռեսուրսներ ներդնելու փոխարեն՝ գյուղատնտեսական ընդլայնման ծառայությունների այնպիսի տեսակներ զարգացնելու համար, որոնք կարող են օգնել փոքր ֆերմերային արտադրությանը, այնուամենայնիվ կառավարությունը որոշել է կենտրոնանալ մասնավոր հատվածի գլխավորած արդյունաբերական գյուղատնտեսական խոշոր սխեմաների վրա՝ որպես սննդամթերքի արտադրությունը խթանելու միջոց[17]։

Դոնոր երկրներն առաջ են քաշում այն գաղափարը, որ արդյունաբերական գյուղատնտեսությունը Հարավային Սուդանում պարենային անվտանգության բարելավման բանալին է։ ԱՄՆ Միջազգային զարգացման գործակալությունը (USAID), օրինակ աշխատում է Citibank-ի, IFC-ի, Աֆրիկայի կորպորատիվ խորհրդի և այլոց հետ՝ երկրին իր ռեսուրսները շուկայացման և մասնավոր կապիտալ առանցքային ոլորտներում, ներառյալ գյուղատնտեսությունը ներգրավելու համար[18]։

Այս ներդրումը նպատակաուղղված է գյուղական շրջանների զարգացումը խթանելու և զբաղվածության հնարավորություններ ստեղծելու, սննդի արտադրողականության բարձրացմանը, պետական հաստատություններին եկամտի նոր և կայուն աղբյուրներով ապահովելու և տնտեսության դիվերսիֆիկացման համար։ Այնուամենայնիվ որոշակի մտահոգություն կա, որ փոքր անդրազգային վերնախավը կշահի գյուղական աղքատների հաշվին, եթե երկրի վարելահողն օգտագործվի օտարերկրյա բնակչության համար սնունդ աճեցնելու համար՝ միաժամանակ համայնքները մղելով դեպի ավելի ու ավելի մարգինալ հողեր։ Սա կարող է ստեղծել ավելի մեծ պարենային անապահովության, անկայունության, սոցիալական անկարգությունների և հակամարտությունների ներուժ[19]։

Նորվեգիայի ժողովրդական օգնության (NPA) քաղաքացիական հասարակության զարգացման ծրագրի մենեջեր Նինա Պեդերսենը մտահոգված է, որ Հարավային Սուդանի համար օտարերկրյա ներդրումներ ներգրավելու շտապողականության ընթացքում բավարար ուշադրություն չի դարձվել այն հարցին, թե արդյոք բանակցող մարդիկ իսկապես գիտեն հողի արժեքը, որը նրանք վաճառում են[20]։ Ըստ NPA-ի մինչև Հարավային Սուդանի անկախության հռչակումը, սկսած 2007 թվականից մասնավոր շահեր փնտրել կամ ապահովել են 5,15 միլիոն հեկտար հող գյուղատնտեսության, կենսավառելիքի, անտառային տնտեսության, ածխածնային վարկերի և էկոտուրիզմի ոլորտներում, ինչը համարժեք է Սուդանի ընդհանուր տարածքի ավելի քան ութ տոկոսին[21]:

Բանանի պլանտացիա

Ներգրավված խոշորագույն ընկերություններից մեկը եգիպտական մասնավոր Citadel Capital ընկերությունն է, որը վարձակալել է 259,500 ակր հողագործության համար։ Այս պլանտացիան քիչ տեղային աշխատանք է ապահովել, որը հիմնականում ղեկավարվում է զիմբաբվեցիների կողմից[22]։ «Madhvani Group» կոչվող ուգանդական կոնգլոմերատը նաև նախնական համաձայնություն է կնքել Հարավային Սուդանի կառավարության հետ՝ կառավարությանը պատկանող շաքարի պլանտացիան և վերամշակման օբյեկտը Մանգալա Պայամում վերականգնելու համար։ Այս պլանտացիան կտարածի 10,000 հա գետափնյա հիմնական սեփականություն Նեղոսի երկայնքով, Ջուբայից մոտ 70 կիլոմետր դեպի հյուսիս։ Ըստ Մանգալայի գերագույն ղեկավարի համայնքը ներգրավված չի եղել ներդրումային բանակցություններից որևէ մեկում[23]։

Օտարերկրյա շահագործման վերաբերյալ մտահոգությունները ստիպել են այնպիսի կազմակերպություններին, ինչպիսիք են OI-ն և NPA-ն, հորդորել մորատորիումին դադարեցնել նոր հողային գործարքները, քանի դեռ ավելի լավ շրջանակ չի ստեղծվել[20]։

Հարավային Սուդանի հողային հանձնաժողովի աշխատանքային խումբը, որը գլխավորում է Ռոբերտ Լադոն, որը պատասխանատու է կառավարության խորհրդատվության և նոր քաղաքականության մշակման համար առաջ է քաշում շրջանների և ենթաշրջանների մակարդակով հողային վարչարարություններ, որոնք ղեկավարվում են համայնքի անդամների կողմից, այդ թվում՝ կանայք և ցեղերի ծերերը[20]։

Ենթակառուցվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2012 թվականին Համաշխարհային բանկը հավանություն է տվել Հարավային Սուդանի ճանապարհների և կամուրջների նախարարությանը չորս տարի ժամկետով 38 միլիոն ԱՄՆ դոլարի ներդրումային վարկ տրամադրելուն՝ գյուղական և միջքաղաքային ճանապարհներ և մայրուղիներ կառուցելու համար[24]։ Հարավային Սուդանում մաքուր ջրի հասանելիությունը մեծ մարտահրավեր է շատ մարդկանց համար։

Երկիրն ունի հեռահաղորդակցության որոշակի ծառայություններ օպերատորների միջոցով, ինչպիսիք են MTN Group-ը (նախկինում հայտնի է որպես Investcom), սակայն ներկայումս չունեն ենթակառուցվածք՝ բարձր արագությամբ ինտերնետ կապեր առաջարկելու համար։ 2022 թվականի սեպտեմբերին Հարավային Սուդանը և Ջիբութին համաձայնագիր են ստորագրել՝ Եթովպիայով Ջիբութիից դեպի Հարավային Սուդանի մայրաքաղաք Ջուբա օպտիկամանրաթելային մալուխ անցկացնելու մասին[25]։ 2015 թվականի մարտին Հարավային Սուդանի հեռահաղորդակցության և փոստային ծառայությունների նախարարը բացահայտել է կառավարության ամբողջ երկրում երկու տարվա ընթացքում 1600 կիլոմետր երկարությամբ օպտիկամանրաթելային մալուխ անցկացնելու պլանների մասին[26]։ Կառավարությունը նախատեսում է այս ցանցը կապել ստորջրյա մալուխների հետ Ուգանդայում և Տանզանիայում առկա ենթակառուցվածքների միջոցով։

Արժույթ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1992 թվականին Սուդանի ֆունտը փոխարինել է դինարին՝ որպես Սուդանի արժույթ։ Մինչև հանրաքվեն Հարավային Սուդանը կդառնա առաջինը, որ կօգտագործի նոր արժույթը և կունենա «Սուդանի» անունը[27]։ Ֆինանսների երդմնակալության նախարար Դեյվիդ Դենգ Աթորբին հայտարարել է Հարավային Սուդանի ֆունտի ստեղծման մասին, որն ուժի մեջ կմտնի անկախությունից մեկ շաբաթ անց[28]։

Արևելյան Աֆրիկայի համայնքի անդամակցություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քենիայի և Ռուանդայի նախագահները հրավիրել են Հարավային Սուդանի Ինքնավար Կառավարությանը 2011 թվականին Հարավային Սուդանի անկախացումից հետո անդամակցության դիմելու համար[29][30], իսկ Հարավային Սուդանը 2011 թվականի հուլիսի կեսերի դրությամբ, ըստ տեղեկությունների դիմումատու երկիր է[29][31]։ Հոկտեմբերի սկզբին պաշտոնապես ակնկալվում էր, որ Հարավային Սուդանը ապագայում անդամ կդառնա[32]։ Վերլուծաբանները ենթադրում են, որ Հարավային Սուդանի վաղ ջանքերը՝ ենթակառուցվածքները, ներառյալ երկաթուղային կապերը և նավթատարները ինտեգրելու[33], Քենիայի և Ուգանդայի համակարգերի հետ, ցույց են տվել Ջուբայի կողմից Սուդանից կախվածությունից հրաժարվելու և EAC-ի նկատմամբ կախվածության մասին։ Reuters-ը Հարավային Սուդանը համարում էր կարճաժամկետ հեռանկարում EAC-ի ընդլայնման ամենահավանական թեկնածուն[34] և Տանզանիայի The Citizen օրաթերթում հրապարակված հոդվածում, որը հայտնում էր, որ Արևելյան Աֆրիկայի Օրենսդիր ժողովի նախագահ Աբդիրահին Հայթար Աբդին ասում է, որ Հարավային Սուդանը «ազատ է միանալու EAC-ին», ըստ վերլուծաբանների երկիրը շուտով կդառնա տարածաշրջանային մարմնի լիիրավ անդամ[35]։

2011 թվականի սեպտեմբերի 17-ին Daily Nation-ը մեջբերել է Հարավային Սուդանի մի պատգամավորի խոսքեր, որոնք ասում են, որ թեև իր կառավարությունը ցանկանում է միանալ ԱԱՀ-ին, այն հավանաբար կհետաձգի իր անդամակցությունը այն մտավախությունների պատճառով, որ իր տնտեսությունը բավականաչափ զարգացած չէ, որպեսզի մրցակցի ԱԱՅ անդամ երկրների հետ և կարող է դառնալ «աղբավայր» Քենիայի, Տանզանիայի և Ուգանդայի արտահանման համար[36]։ Դրան հակադարձել է նախագահ Սալվա Կիիրը, ով հայտարարել է, որ Հարավային Սուդանը պաշտոնապես սկսել է դիմելու գործընթացը մեկ ամիս անց[37]։ Դիմումը սկզբնապես հետաձգվել է ԱԱՀ-ի կողմից 2012 թվականի դեկտեմբերին[38], սակայն Հարավային Սուդանում ուգանդական boda-boda օպերատորների հետ տեղի ունեցած միջադեպերը քաղաքական լարվածություն են ստեղծել և կարող են հետաձգել գործընթացը[39]։

2012 թվականի դեկտեմբերին Տանզանիան պաշտոնապես համաձայնել է Հարավային Սուդանի՝ ԱԱՀ-ին միանալու հայտին՝ ճանապարհ բացելով աշխարհի նորագույն պետության տարածաշրջանային բլոկի վեցերորդ անդամը դառնալու համար[40]։ 2013 թվականի մայիսին EAC-ն 82,000 ԱՄՆ դոլար է հատկացրել Հարավային Սուդանի դաշինքին ընդունելու համար, թեև ընդունումը կարող է տեղի ունենալ մինչև 2016 թվականը։ Գործընթացը, որը սկսվել է 2013 թվականի օգոստոսին ԱԱՀ Նախարարների խորհրդի նիստից հետո, նախատեսվել է, որ կտևի առնվազն չորս տարի։ 2012 թվականին Նայրոբիում կայացած 14-րդ սովորական գագաթնաժողովում EAC-ի պետությունների ղեկավարները հաստատել են Նախարարների խորհրդի կողմից ներկայացված ստուգման զեկույցը, այնուհետև նրան ուղղորդել սկսել Հարավային Սուդանի հետ բանակցային գործընթացը[41]։

Ստեղծվել է թիմ՝ Հարավային Սուդանի հայտը գնահատելու համար։ Այնուամենայնիվ 2014 թվականի ապրիլին ազգը խնդրել է հետաձգել ընդունելության գործընթացը, ենթադրաբար Հարավային Սուդանի քաղաքացիական պատերազմի պատճառով[42][43]։

Հարավային Սուդանի արտաքին գործերի նախարար Բարնաբա Մարիալ Բենջամինը 2015 թվականի հոկտեմբերին հրապարակավ հայտարարել է, որ մայիսին, հունիսին, օգոստոսին, սեպտեմբերին և հոկտեմբերին հատուկ տեխնիկական հանձնաժողովի գնահատումներից և հանդիպումներից հետո կոմիտեն առաջարկել է Հարավային Սուդանին թույլատրել միանալ Արևելյան Աֆրիկայի Համայնքին։ Այդ առաջարկությունները սակայն պաշտոնապես չեն հրապարակվել հանրությանը։ Հաղորդվել է, որ Հարավային Սուդանը կարող է ընդունվել արդեն 2015 թվականի նոյեմբերին, երբ Արևելյան Աֆրիկայի երկրների ղեկավարները կհանդիպեն իրենց գագաթնաժողովում[44]։

Հարավային Սուդանը Արևելյան Աֆրիկայի համայնքին անդամակցել է 2016 թվականի մարտին[45] և պաշտոնապես միացել է պայմանագրի ստորագրմամբ՝ 2016 թվականի ապրիլին[46]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ «Overview». World Bank (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 1-ին.
  2. ↑ Garcia, COL L. Bortoluzzi (2020 թ․ հուլիսի 27). «South Sudan Country Profile – Economy - PKSOI» (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.
  3. ↑ Elbagir, Nima; Karimi, Faith (2011 թ․ հուլիսի 9). «South Sudanese celebrate the birth of their nation». CNN. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 9-ին.
  4. ↑ «FIELD LISTING :: NATURAL RESOURCES». World Factbook. CIA. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 2-ին.
  5. ↑ «Solar - Elsewedy Website». www.elsewedyelectric.com. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 19-ին.
  6. ↑ «South Sudan Referendum: Oil Industry Implications». Risk Watchdog. 2011 թ․ հունվարի 19. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ փետրվարի 26-ին. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 15-ին.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Hamilton, Rebecca "Awaiting Independence Vote, Southern Sudan Has High Hopes" Արխիվացված 25 Ապրիլ 2014 Wayback Machine, Washington Post, 28 November 2010, via Pulitzer Center on Crisis Reporting.
  8. ↑ 8,0 8,1 "The 'Big 4' – How oil revenues are connected to Khartoum" Արխիվացված 2011-04-29 Wayback Machine Amnesty International Retrieved 8 December 2010
  9. ↑ 9,0 9,1 Trivett, Vincent (2011 թ․ հուլիսի 8). «Oil-Rich South Sudan Has Hours To Choose Between North Sudan, China And The U.S.». Business Insider. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 9-ին.
  10. ↑ «UnderstandingLand Investment Deals in Africa: South Sudan» (PDF). The Oakland Institute. 2011. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 15-ին.
  11. ↑ «The New Frontier: A Baseline Survey of Large-scale land-based investment in Southern Sudan» (PDF). Norwegian People's Aid. 2011. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ հունվարի 6-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 15-ին.
  12. ↑ 12,0 12,1 «South Sudan naturally endowed for sustainable growth through agriculture». FAO. 2011 թ․ հուլիսի 8. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 2-ին.
  13. ↑ «UnderstandingLand Investment Deals in Africa: South Sudan» (PDF). The Oakland Institute. 2011. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 15-ին.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 «S.Sudan seeks food and farmland investments». Reuters. 2011 թ․ դեկտեմբերի 23. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 15-ին.
  15. ↑ «UnderstandingLand Investment Deals in Africa: South Sudan» (PDF). The Oakland Institute. 2011. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 15-ին.
  16. ↑ «UnderstandingLand Investment Deals in Africa: South Sudan» (PDF). The Oakland Institute. 2011. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 15-ին.
  17. ↑ «UnderstandingLand Investment Deals in Africa: South Sudan» (PDF). The Oakland Institute. 2011. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 15-ին.
  18. ↑ «UnderstandingLand Investment Deals in Africa: South Sudan» (PDF). The Oakland Institute. 2011. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 15-ին.
  19. ↑ «The New Frontier: A Baseline Survey of Large-scale land-based investment in Southern Sudan» (PDF). Norwegian People's Aid. 2011. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ հունվարի 6-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 15-ին.
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 «Land Deals 'Threaten Country's Development'». Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 15-ին.
  21. ↑ «The New Frontier: A Baseline Survey of Large-scale land-based investment in Southern Sudan» (PDF). Norwegian People's Aid. 2011. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ հունվարի 6-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 15-ին.
  22. ↑ «South Sudanese fear impact of farming deals». Financial Times. 2011 թ․ նոյեմբերի 6. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 15-ին.
  23. ↑ «UnderstandingLand Investment Deals in Africa: South Sudan» (PDF). The Oakland Institute. 2011. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 15-ին.
  24. ↑ «South Sudan Rural Roads Project (SSRRP)». worldbank.org. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 1-ին.
  25. ↑ «panafricandispatch.com». ww38.panafricandispatch.com.
  26. ↑ Miriri, Duncan. «South Sudan plans to lay fibre-optic cables within two years». Reuters. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 1-ին.
  27. ↑ «South Sudan pilots new currency». BBC News. 2007 թ․ հունվարի 9. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 9-ին.
  28. ↑ «South Sudan to introduce 'pound' as currency». Al Jazeera English. 2011 թ․ հուլիսի 11. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 15-ին.
  29. ↑ 29,0 29,1 «South Sudan: Big trading potential for EAC». IGIHE. 2011 թ․ հուլիսի 8. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 11-ին. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 9-ին.
  30. ↑ Mazimpaka, Magnus (2011 թ․ հուլիսի 8). «South Sudan: Rwanda Hopeful of South's Strategic Link to North Africa». allAfrica. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 11-ին. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 9-ին.
  31. ↑ «Welcome South Sudan to EAC!». East African Business Week. 2011 թ․ հուլիսի 10. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 10-ին.
  32. ↑ «South Sudan now confirms EAC entry». The Citizen. 2011 թ․ հոկտեմբերի 8. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 17-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 31-ին.
  33. ↑ «South Sudan to link to Kenya oil pipeline». Reuters. 2011 թ․ հուլիսի 6. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 14-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 19-ին.
  34. ↑ «South Sudan needs African neighbours to survive». DAWN. 2011 թ․ հուլիսի 8. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 9-ին. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 9-ին.
  35. ↑ «South Sudan 'free to join the EAC'». The Citizen. 2011 թ․ հուլիսի 12. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 12-ին.(չաշխատող հղում)
  36. ↑ Amos, Machel (2011 թ․ սեպտեմբերի 17). «South Sudan delays membership in regional bloc». Daily Nation. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2011 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
  37. ↑ «South Sudan readies for EAC membership». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 21-ին.
  38. ↑ «Uganda says South Sudan likely to join EAC in 2014». Xinhua News Agency. 2013 թ․ սեպտեմբերի 9. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 14-ին. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 17-ին.
  39. ↑ «Ugandan MPs oppose South Sudan joining East African community». The Africa Report. 2013 թ․ հոկտեմբերի 7. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 17-ին.
  40. ↑ «Tanzania warms up to South Sudan membership». The EastAfrican. 2012 թ․ դեկտեմբերի 8. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 1-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 21-ին.
  41. ↑ «EAC prepares to admit South Sudan». The EastAfrican. 2013 թ․ մայիսի 11. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 1-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 21-ին.
  42. ↑ «allAfrica.com: East Africa: EAC to Decide On South Sudan Admission by April 2014». allAfrica.com. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 18-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 9-ին.
  43. ↑ «South Sudan defers EAC admission». The Observer. Observer Media Ltd. 2014 թ․ մայիսի 5. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 11-ին.
  44. ↑ «East Africa: South Sudan's Push to Join EAC Gains Momentum». 2015 թ․ նոյեմբերի 7. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 14-ին.
  45. ↑ «South Sudan joins East African regional bloc». Daily Nation. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 18-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 31-ին.
  46. ↑ «COMMUNIQUÉ: SIGNING CEREMONY OF THE TREATY OF ACCESSION OF THE REPUBLIC OF SOUTH SUDAN INTO THE EAST AFRICAN COMMUNITY». East African Community. 2016 թ․ ապրիլի 15. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 24-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 15-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Հարավային_Սուդանի_տնտեսություն&oldid=9991065» էջից