Պապայա
Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
Պապայա | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Գիտական դասակարգում | ||||||||||||||
|
||||||||||||||
Լատիներեն անվանում | ||||||||||||||
Carica papaya | ||||||||||||||
Հատուկ պահպանություն | ||||||||||||||
|
Պապայա (Carica papaya), Caricaceae ընտանիքին պատկանող ծառանման բույս է, 5-10 մ բարձրությամբ։ Հայրենիքը Ամերիկա մայրցամաքների արևադարձային շրջաններն են։ Այժմ նաև մշակվում է Աֆրիկայում և Ասիայում (հիմնական արտահանողներն են Հնդկաստանը, Բրազիլիան, Ինդոնեզիան, Նիգերիան և Մեքսիկան)։ Պապայա է կոչվում պտուղը։
Պտուղը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պտուղը օվալաձև է, միջինը 20 սմ երկարությամբ և 300-500 գ քաշով։ Հասուն պտուղն ունի ողորկ, բարակ, կանաչ-դեղնավուն կեղև, պտղամիսը վարդագույն-նարնջագույն է։ Քաղցր է, բուրավետ. համային հատկանիշներով որոշ չափով նման է սեխին։
Պտղի միջնամասը սնամեջ է, այստեղ գտնվում են սև կորիզները, որոնք ուտելի չեն։ Չորացված վիճակում օգտագործվում են որպես համեմունք։
Ոչ հասուն պտուղն օգտագործվում է որպես բանջարեղեն։
Բնութագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սեխածառը(պապայա) խիստ զգայուն է կլիմայական պայմանների նկատմամբ։ Այն ոչնչանում է ոչ միայն սառնամանիքներից, այլև՝ ցածր դրական ջերմաստիճաններում։ Լավ որակի պտուղ տալիս են արևադարձային գոտու այն պլանտացիաները, որոնք գտնվում են ծովի մակերևույթից մինչև 1000 մ բարձրության վրա։
Պորտուգալացի ծովագնաց Վասկո Դա Գաման առաջին անգամ Հնդկաստանում տեսնելով սեխածառը՝ հիացմունքով բացականչել է՝ «Հնդկական ոսկի ծառ»։
Մեկ հեկտար սեխածառի պլանտացիայից ստացվում է տարեկան 33-37 տոննա պտուղ։ Միջին հաշվով մեկ ծառից ստացվում է 30-150 պտուղ։ Պտղի քաշը լինում է 450 գ-ից մինչև 7 կգ։ Սեխածառը պտղաբերում է տնկելուց 10-12 ամիս հետո։ Բերքատվությունը բարձր է լինում ծառի երիտասարդ շրջանում, այսինքն՝ մինչև 5-րդ տարին, որից հետո գնալով բերքատվությունն իջնում է։ Դրա համար պլանտացիաների ծառերը 4 տարին մեկ նորացվում են։
Բացի թարմ վիճակում օգտագործելուց, պտուղներից պատրաստում են ջեմ, մարմելադ, հրուշակեղեն և այլն։ Սեխածառի պտուղը պարունակում է օսլա, շաքար, վիտամիններ։ Նրա հյութը պարունակում է հատուկ ֆերմենտ՝ պապային, որն իր հատկություններով նման է ստամոքսահյութի ֆերմենտներին։ Դրանով է բացատրվում այն փաստը, որ ջրում լուծված նրա մի քանի կաթիլը փափկեցնում է ամենակոշտ միսը։
Պապայինից պատրաստում են արժեքավոր դեղամիջոցներ մաշկային, աղեստամոքսային հիվանդությունների, լեղապարկի թարախային բորբոքումների բուժման և վերքեր ապաքինելու համար։ Այժմ սեխածառի պլանտացիաները բավականին մեծ տարածություններ են զբաղեցնում Կենտրոնական Ամերիկայում, Հարավային Ամերիկայում, Հնդկաստանում, Շրի-Լանկայում, Մալայան կղզեխմբում, Աֆրիկայում և Ավստրալիայում[1]։
Սննդային արժեքը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
100 գ պտուղը հետևյալ սննդային արժեքն ունի.
- Էներգիա - 180 կիլոժուլ
- Սպիտակուցներ - 1 գ
- Ածխաջրատարներ - 10 գ
- Կալցիում - 21 մգ
- Նատրիում - 3 մգ
- Կալիում - 211 մգ
- ֆոսֆոր - 16 մգ
- երկաթ - 0,4 մգ
- Բետակարոտին - 0,56 մգ
- Վիտամին B1 0,03 մգ
- Վիտամին B2 - 0,04 մգ
- Վիտամին C - 60-80 մգ
![]() |
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Պապայա կատեգորիայում։ |
- ↑ Կ․ Մ․ Հարությունյան, Բուսական աշխարհի արժեքավոր տեսակները, 1984