Պապայա

Պապայա
Գիտական դասակարգում
Թագավորություն Բույսեր Տիպ Embryophyta Ենթատիպ Spermatopsida Դաս Ծածկասերմեր Կարգ Brassicales Ընտանիք Caricaceae Ցեղ Carica
Լատիներեն անվանում
Carica papaya
Հատուկ պահպանություն
Տվյալների անբավարարություն IUCN Data Deficient : ???
Դասակարգումը Վիքիցեղերում Պատկերներ Վիքիպահեստում

Պապայա (Carica papaya), Caricaceae ընտանիքին պատկանող ծառանման բույս է, 5-10 մ բարձրությամբ։ Հայրենիքը Ամերիկա մայրցամաքների արևադարձային շրջաններն են։ Այժմ նաև մշակվում է Աֆրիկայում և Ասիայում (հիմնական արտահանողներն են Հնդկաստանը, Բրազիլիան, Ինդոնեզիան, Նիգերիան և Մեքսիկան)։ Պապայա է կոչվում պտուղը։

Պտուղը

Պտուղը օվալաձև է, միջինը 20 սմ երկարությամբ և 300-500 գ քաշով։ Հասուն պտուղն ունի ողորկ, բարակ, կանաչ-դեղնավուն կեղև, պտղամիսը վարդագույն-նարնջագույն է։ Քաղցր է, բուրավետ. համային հատկանիշներով որոշ չափով նման է սեխին։

Պտղի միջնամասը սնամեջ է, այստեղ գտնվում են սև կորիզները, որոնք ուտելի չեն։ Չորացված վիճակում օգտագործվում են որպես համեմունք։

Ոչ հասուն պտուղն օգտագործվում է որպես բանջարեղեն։

Բնութագիր

Սեխածառը(պապայա) խիստ զգայուն է կլիմայական պայմանների նկատմամբ։ Այն ոչնչանում է ոչ միայն սառնամանիքներից, այլև՝ ցածր դրական ջերմաստիճաններում։ Լավ որակի պտուղ տալիս են արևադարձային գոտու այն պլանտացիաները, որոնք գտնվում են ծովի մակերևույթից մինչև 1000 մ բարձրության վրա։

Պորտուգալացի ծովագնաց Վասկո Դա Գաման առաջին անգամ Հնդկաստանում տեսնելով սեխածառը՝ հիացմունքով բացականչել է՝ «Հնդկական ոսկի ծառ»։

Մեկ հեկտար սեխածառի պլանտացիայից ստացվում է տարեկան 33-37 տոննա պտուղ։ Միջին հաշվով մեկ ծառից ստացվում է 30-150 պտուղ։ Պտղի քաշը լինում է 450 գ-ից մինչև 7 կգ։ Սեխածառը պտղաբերում է տնկելուց 10-12 ամիս հետո։ Բերքատվությունը բարձր է լինում ծառի երիտասարդ շրջանում, այսինքն՝ մինչև 5-րդ տարին, որից հետո գնալով բերքատվությունն իջնում է։ Դրա համար պլանտացիաների ծառերը 4 տարին մեկ նորացվում են։

Բացի թարմ վիճակում օգտագործելուց, պտուղներից պատրաստում են ջեմ, մարմելադ, հրուշակեղեն և այլն։ Սեխածառի պտուղը պարունակում է օսլա, շաքար, վիտամիններ։ Նրա հյութը պարունակում է հատուկ ֆերմենտ՝ պապային, որն իր հատկություններով նման է ստամոքսահյութի ֆերմենտներին։ Դրանով է բացատրվում այն փաստը, որ ջրում լուծված նրա մի քանի կաթիլը փափկեցնում է ամենակոշտ միսը։

Պապայինից պատրաստում են արժեքավոր դեղամիջոցներ մաշկային, աղեստամոքսային հիվանդությունների, լեղապարկի թարախային բորբոքումների բուժման և վերքեր ապաքինելու համար։ Այժմ սեխածառի պլանտացիաները բավականին մեծ տարածություններ են զբաղեցնում Կենտրոնական Ամերիկայում, Հարավային Ամերիկայում, Հնդկաստանում, Շրի-Լանկայում, Մալայան արշիպելագում, Աֆրիկայում և Ավստրալիայում։

Սննդային արժեքը

100 գ պտուղը հետևյալ սննդային արժեքն ունի.

• Էներգիա - 180 կիլոժուլ
• Սպիտակուցներ - 1 գ
• Ածխաջրատարներ - 10 գ
• Կալցիում - 21 մգ
• Նատրիում - 3 մգ
• Կալիում - 211 մգ
• ֆոսֆոր - 16 մգ
• երկաթ - 0,4 մգ
• Բետակարոտին - 0,56 մգ
• Վիտամին B1 0,03 մգ
• Վիտամին B2 - 0,04 մգ
• Վիտամին C - 60-80 մգ

Մեդիա ֆայլեր

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Պապայա կատեգորիայում։