Հակոբ Առաքելյան

Հակոբ Առաքելյան; ֆր.՝ Hagop Arakelian
	; Հակոբ Առաքելյանը դերասան Ժան Մարեին «Գեղեցկուհին և հրեշը» ֆիլմի համար դիմահարդարելիս
Ծնվել է	հոկտեմբերի 9, 1894
Ծննդավայր	Կրասնոդար, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	նոյեմբերի 11, 1977 (83 տարեկան)
Մահվան վայր	Բուլոն Բիյանկուր
Գերեզման	Պիեռ-Գրենյե պողոտայի գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն և Ֆրանսիա
Ազգություն	հայ
Կրթություն	Օդեսայի ռազմական ուսումնարան (1916)
Մասնագիտություն	դիմահարդար
	Hagop Arakelian Վիքիպահեստում

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Հակոբ Առաքելյան (այլ կիրառումներ)

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Առաքելյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Հակոբ Բարսեղի Առաքելյան կամ Հակոբ Վասիլի Առաքելյան (հոկտեմբերի 9, 1894(1894-10-09)^[1]^[2], Կրասնոդար, Ռուսական կայսրություն^[2] - նոյեմբերի 11, 1977(1977-11-11)^[1]^[2], Բուլոն Բիյանկուր), հայազգի ֆրանսիացի դիմահարդար։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հակոբ Առաքելյանը ծնվել է 1894 թհվականի ոկտեմբերի 9-ին Ռուսաստանի Եկատերինոդար (այժմ՝ Կրասնոդար) քաղաքում։

1916 թվականին ավարտել է Օդեսայի զինվորական դպրոցը։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին Սալոնիկի ճակատում հետևակային գնդի լեյտենանտ է եղել^[4]։ 1916-1918 թվականներին հայկական բանակի սպա է եղել։

1921 թվականից հաստատվել է Փարիզում։ 1921-1922 թվականներին ծառայել է Ֆրանսիայի ալպերի հետևակային գնդում։ 1939-1945 թվականներին որպես օտարերկրյա լեգիոնի լեյտենանտ՝ Ֆրանսիական բանակում ստացել է կապիտանի կոչում։

Մահացել է 1977 թվականի նոյեմբերի 11-ին, Փարիզում։ Թաղված է Փարիզի արվարձանում գտնվող Բուլոն Բիլանկուրի կամ Բուլոնի (Boulogne-Billancourt) նոր գերեզմանատանը։

Լրագրող և հասարակական գործիչ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1910-1930 թվականներին եղել է սպորտային լրագրող։
1917 թվականին մասնակցել է Փարիզում ռուս էմիգրանտ ֆուտբոլիստների ասոցիացիայի հիմնադրմանը։
1922 թվականից Ռուսական սպորտային ընկերության (РСО – Российское спортивное общество) քարտուղարն է եղել։ «Պոսլեդնիե նովոստի» («Последние новости»–վերջին նորություններ) նորությունների թողարկման սպորտային բաժինն է վարել։ Համագործակցել է «Ռուսկայա միսլ» («Русская мысль» – ռուսական միտք) թերթի հետ։
1955 թվականին Փարիզում ղեկավարել է Հակոբ Գյուրջյանի ստեղծած Լև Տոլստոյի հուշարձանի բացման արարողությունը։

Դիմահարդար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Փարիզում հաճախել է Արվեստների և արհեստների դպրոցների կուրսեր, աշակերտել է հայ դերասան Ա. Շահխաթունուն, որի ղեկավարությամբ տիրապետել է դիմահարդարման արվեստին։

Սկսած 1930 թվականից կինոյի դիմահարդար է աշխատել (ավելի քան 150 ֆիլմերում)։
1946 թվականին Փարիզի Բարձրագույն կինեմատոգրաֆիական դպրոցին առընթեր բացել է դիմահարդարման արվեստանոց, որի տնօրենն է եղել։
1938 թվականին ընտրվել է Փարիզի Կինեմատոգրաֆիայի դիմահարդարների ակումբի քարտուղար, Կինոյի հեղինակների և տեխնիկների միավորման անդամ։

Դիմահարդարել է 300-ից ավելի հայ և այլազգի դերասանների, այդ թվում՝ Շ. Ազնավուրին, Մ. Մորգանին, Ժ. Մարեին, Լ. Օլիվիեին։ Դիմահարդարել է Բ. Բարդոյին «Եվ Աստված ստեղծեց կնոջը» ֆիլմում (Et Dieu… créa la femme), որը ճանաչում բերեց դերասանուհուն։ Ժ. Կոկտոյի «Գեղեցկուհին և հրեշը»^[5] («La belle et la bête» 1946) ֆիլմում գլխավոր հերոսը ներկայացնող Ժան Մարեի հրեշի դիմակի հեղինակն է եղել։

Առաքելյանը դասավանդել է Փարիզի Գեղեցկության ակադեմիայում։ Դասախոսություններով հանդես է եկել ԽՍՀՄ-ում (Մոսկվա, Լենինգրադ, Երևան), Իտալիայում, Իսպանիայում, Ռումինիայում, Հարավսլավիայում և այլուր։ 1959 թվականին Առաքելյանի և ֆրանսահայ մշակութային միության գործիչ Ա. Դարբինյանի ջանքերով Երևան են փոխադրվել քանդակագործ Հ. Գյուրջյանի 507 աշխատանքները։

Ընտանիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կինը՝ Առաքելյան Տատյանա Ռոբերտովնան, օրիորդական ազգանունը Էրիքսոն։ Առաջին ամուսնությամբ եղել է Հակոբ Գյուրջյանի (1881-1948 թթ.) կինը, կրել է ամուսնու ազգանունը։ Նրա մահից հետո Տատյանան ամուսնացել է Հակոբ Առաքելյանի հետ և վերցրել է Առաքելյան ազգանունը։ Զբաղվել է բարեգործությամբ։ 1958 թվականին Երևանում գտնվող Հայաստանի ազգային պատկերասրահին է փոխանցել Հակոբ Գյուրջյանի 400 աշխատանքներ։

Կոչումներ և պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նախկին կոմբատանտների (գումարտակի հրամանատար) հայ սպաների միության անդամ, ընտրվել է ղեկավար
Ֆրանսիական բանակի նախկին կոմբատանտների սպաների միության հիմնադիրներից մեկն է եղել, գլխավոր քարտուղարը (1947), նախագահը (1967) (á titre etranger)
Հայկական եկեղեցական խորհրդի անդամ։

Պարգևատրվել է.

«1914-1918 կամավոր կոմբատանտ» խաչով (1952)
Բրազիլական շքանշանով (1956)
«Կամավորի վաստակներ» խաչով (1959)
Պատվավոր Լեգեոնի շքանշանով հասարակական գործունեության և կինեմատոգրաֆիայում ներդրումնրի համար (1960 и 1973)
Սպայական խաչ «Միջմիութենական վաստակի համար» (1966)
Արվեստների և գրականության շքանշան (1975)^[4]

Ֆիլմերի դիմահարդար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1964 Ռոբերտ Դերի և Պիեռ Չեռնիա (Չեռնյակովսկի) «Գնացեք Ֆրանսիա» (Robert Dhéry, Pierre Tchernia, «Allez France!», անգլ.՝ The Counterfeit Constable)
1964 Անն Դասթրիի «Ավրելիա» (ֆր. Anne Dastrée, «Aurélia»(film))
1961 Կառլո Լյուդովիկո Բրագագլիայի և Վիտորիո Կոտաֆավիի «Հռոմի ամազոնուհիները» (ֆր. Carlo Ludovico Bragaglia, Vittorio Cottafavi, «Le vergini di Roma», անգլ.՝ «Amazons of Rome»)
1960 Աբել Հանսի «Աուստերլից» կամ «Աուստերլիցի ճակատամարտը» (ֆր. «Austerlitz», անգլ.՝ «The Battle of Austerlitz»)
1959 Կուրտ Ֆրյուի «Օդեոն սրճարան» (Kurt Früh «Café Odeon» )
1958 Գերդ Օսվալդի «Փարիզյան արձակուրդներ» (ֆր. Gerd Oswald, «À Paris tous les deux», անգլ.՝ «Paris Holiday»)
1956 Ռոժե Վադիմի «...Եվ Աստված ստեղծեց կնոջը» (ֆր. Roger Vadim «Et Dieu... créa la femme», անգլ.՝ ...And God Created Woman)
1955 Ջորջ Լակոմբի «Փողոցի լույսը» (Georges Lacombe, «La lumière d'en face», անգլ.՝ The Light Across the Street)
1955 Սաշա Գիտրիի «Նապոլեոն» (ֆր. Sacha Guitry, Napoléon (film, 1955), Napoleon)
1955 Իվ Ալեգրեի «Օազիս» (ֆր. Yves Allégret, «Oasis»)
1954 Ժան Դելանուայի «Մոլուցք» (ֆր. Jean Delannoy, «Obsession» (film, 1954))
1953 Անդրե Հանիբել «Երեք հրացանակիրներ» (ֆր. André Hunebelle, «Les 3 Mousquetaires», անգլ.՝ The Three Musketeers)
1953 Ջին Սթելլիի «Գիշերը մերն է» (ֆր. Jean Stelli, «La nuit est à nous», անգլ.՝ The Night Is Ours)
1952 Անդրե Հանիբելի «Ամուսինս հիասքանչ է» (ֆր. André Hunebelle, «Mon mari est merveilleux», անգլ.՝ «My Husband Is Marvelous»)
1952 Պաուլ Պավիոտի «Տորտիկոլան ընդդեմ Ֆրանկենսբերգի» (ֆր. Paul Paviot, «Torticola contre Frankensberg»)
1952 Անդրե Բարսակի «Կարմիր վարագույր» (ֆր. André Barsacq, «Le rideau rouge», անգլ.՝ «Crimson Curtain»)
1952 Պիեռ Կարդինալի «Կազբահի կենտրոնում» (Pierre Cardinal, «Au coeur de la Casbah», անգլ.՝ «Heart of the Casbah»)
1952 Գայ Լաքորթի «Հաղթանդամ Բաթինիոլը» (ֆր. Guy Lacourt, «Le costaud des Batignolles»)
1951 Ժան Գրեմիլոնի «Տարօրինակ տիկին իքսը» (ֆր. Jean Grémillon, «L'étrange Mme X», անգլ.՝ «The Strange Madame X»)
1950 «Սպանություններ» (ֆր. Richard Pottier, «Meurtres», անգլ.՝ «Three Sinners»)
1950 Ժան–Պիեռ Մելվիլի «Անտանելի երեխաներ» (ֆր. Jean-Pierre Melville, «Les enfants terribles»)
1949 Ջին–Պաուլ Պաուլինի «Անհայտ 13–րդը» (ֆր. Jean-Paul Paulin, «L'inconnue n° 13»)
1949 Ժան Գրեմիլոնի «Սպիտակ ոտքեր» (ֆր. Jean Grémillon, «Pattes blanches»)
1949 Էմիլ–Էդվին Ռեիներթի «Խելահեղություն» (ֆր. Emil-Edwin Reinert, «Fandango»)
1948 Մարսել Աբոուլքերի «Փիեդս Նիկելեսի արկածները» (ֆր. Marcel Aboulker, «Les aventures des Pieds-Nickelés»)
1947 Ջին Ֆաուրեզի «Հակահետաքննություն» (ֆր. Jean Faurez, «Counter Investigation»)
1946 թ. Մարսել Կառնեի «Գիշերվա դարպասները» (ֆր. Marcel Carné, «Gates of the Night»)
1946 թ. Ժան Կոկտոյի «Գեղեցկուհին և հրեշը» (ֆր. Jean Cocteau, «La Belle et la Bête», անգլ.՝ Beauty and the Beast)
1943 Ջին Սթելլիի «Սպիտակ վալս» (Jean Stelli, «La valse blanche»)
1943 Լեո Ջոանոնի «Լուկրեցիուս» (ֆր. Léo Joannon, «Lucrèce»)
1943 Պաուլ Մեսնիերի «Սիրուց խելագարվածը» (ֆր. Paul Mesnier, «Fou d'amour»)
1943 Ժյուլեն Դյուվիվեի «Անմահ Ֆրանսիան» (ֆր. Julien Duvivier, «Immortal France»)
1943 Լեոն Մաթհոթի «Անանուն մարդը» (ֆր. Léon Mathot, «L'homme sans nom»)
1943 Մարսել դը Հերբիերի «Մեծապատիվ Քեթրինը» (ֆր. Marcel L'Herbier, «L'honorable Catherine»)
1942 Ջին Սթելլիի «Կապույտ քողը» (ֆր. Jean Stelli, «Le Voile bleu», անգլ.՝ The Blue Veil)
1942 Մառկ Ալեգրեի «Առլեզիանուհին» (ֆր. Marc Allégret, «L'arlésienne»)
1942 Ժակ դը Բաղունսելիի «Չար դքսուհին» (ֆր. Jacques de Baroncelli, «Wicked Duchess»)
1940 Մաքս Օֆյուլսի «Մայերլինգից Սարաևո» (ֆր. Max Ophüls, «De Mayerling à Sarajevo», անգլ.՝ «Sarajevo»)
1940 Լիո Ժոանոնի «Էմիգրանտներ» (ֆր. Léo Joannonmakeup, «The Emigrant»)
1939 Մաքս Օֆյուլսի «Վաղը չկա» (ֆր. Max Ophüls, «There's No Tomorrow»)
1938 Ջին Բոյերի «Կրծքի ջերմությունը» (ֆր. Jean Boyer, «La chaleur du sein», անգլ.՝ Mother Love)
1938 Պիեռ Կոլոմբիերի «Տրիքոշեն և Կակուլեն» (Pierre Colombier, «Tricoche et Cacolet»)
1938 Պիեռ Քեռոն «Կպչուն կանայք» (ֆր. Pierre Caron, «Les femmes collantes»)
1938 Աբել Հանսի «Գող կանայք» (Abel Gance, «Le voleur de femmes», անգլ.՝ The Woman Thief)
1938 Պիեռ Շենալի «Լաֆարժի գործը» (Pierre Chenal, «L'affaire Lafarge», անգլ.՝ The Lafarge Case)
1938 Պիեռ Քեռոնի «Ջետլմենը ժամը 5–ին» ( Pierre Caron, «Le monsieur de 5 heures»)
1938 Աբել Հանսի «Ես մեղադրում եմ» (ֆր. Abel Gance, «J'accuse!», անգլ.՝ I Accuse)
1938 Ժան Էփշտայնի «Կինը աշխարհի վերջի ժամանակ» (ֆր. Jean Epstein, «La femme du bout du monde»)
1937 Մարսել դը Հերբիերի «Խաբեություն» (ֆր. Marcel L'Herbier, «Forfaiture» անգլ.՝ The Cheat)
1937 Քրիստիան–Ժակի «Մի գիշեր Վենետիկում» (ֆր. Christian-Jaque, «À Venise, une nuit»)
1937 Լեո Ջոանոնի «Մարդն առանց սրտի» (ֆր. Léo Joannon, «L'homme sans coeur»)
1937 Քրիստիան–Ժակի «Դիմացի տունը» (ֆր. Christian-Jaque, «La maison d'en face», անգլ.՝ «The House Across the Street»)
1935 Ռենե Սթիի «Ջոկատի երեխան» (ֆր. René Sti, «Le bébé de l'escadron»)
1935 Ջոն Բեռնարդ–Դերոսնեի «Մադամ Անգոթի դուստրը» (Jean Bernard-Derosne «La fille de Madame Angot»)^[6]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ^2,8 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
↑ https://www.landrucimetieres.fr/spip/spip.php?article1682
↑ ^4,0 ^4,1 Культурный центр Дом-музей Марины Цветаевой
↑ (չաշխատող հղում)|Գեղեցկուհին և հրեշը (ֆիլմ 1946) Տեսարաններ ֆիլմի դիմահարդարման աշխատանքներից
↑ Hagop Arakelian

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հակոբ Առաքելյան» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 534)։

[_ed5df2be81500c2f-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_5e5775e65518eefb-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ^2,8 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.

[_d456b7c510f71063-3] ttps://www.landrucimetieres.fr/spip/spip.php?article1682

[հ-4] 4,0 ^4,1 Культурный центр Дом-музей Марины Цветаевой

[5] (չաշխատող հղում)|Գեղեցկուհին և հրեշը (ֆիլմ 1946) Տեսարաններ ֆիլմի դիմահարդարման աշխատանքներից

[6] Hagop Arakelian

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]