Կոշիցե
| Քաղաք | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Կոշիցե | |||||
| Košice | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  Սլովակիա | ||||
| Ներքին բաժանում | Košice I?, Košice II?, Košice III? և Košice IV? | ||||
| Հիմնադրված է | 1230[1] թ. | ||||
| Առաջին հիշատակում | 1230 | ||||
| Այլ անվանումներ | Կաշա | ||||
| Մակերես | 242,33 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 208 մ | ||||
| Բնակչություն | 240 688 մարդ (2011) | ||||
| Ազգային կազմ | 74% սլովակներ | ||||
| Ժամային գոտի | UTC+1, ամառը UTC+2 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | 0 55 | ||||
| Փոստային ինդեքս | 040 XX | ||||
| Փոստային դասիչ | 040 00 | ||||
| Ավտոմոբիլային կոդ | KE | ||||
| Պաշտոնական կայք | kosice.sk | ||||
| |||||
Կոշիցե (սլովակ.՝ Košice [ˈkɔʃɪt͡sɛ], устар. ռուս.՝ Ко́шицы, հունգ.՝ Kassa, Ка́шша, գերմ.՝ Kaschau, Ка́шау), քաղաք Սլովակիայում։ Կոշիցե Օկոլի շրջանի վարչական կենտրոնը։ Բաժանված է 22 ինքնավար շրջանի։
Ըստ 2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով բնակչությունը կազմում էր 240 688 մարդ, երկրի երկրորդ խոշորագույն քաղաքն է։ գտնվում է Սլովակիայի արևելքում, Գորնադ գետի հովտում Chierna Gora լեռան ստորոտում։
Խոշոր գիտակրթական կենտրոն է։ Սլովակյայի Սահմանադրական դատարանի տեղաբաշխման վայրը։ Խոշոր արդյունաբերական կենտրոն է, տրանսպորտային հանգույց, միջազգային օդանավակայան։
XII դարից հայտնի է որպես թագավորական նստավայր։ XIV դարում քաղաքը Եվրոպայում առաջինն էր ձեռք բերել իր սեփական զինանշան, դառնալով Սլովակիայի երկրորդ կարևոր քաղաքը։ XVII դարում Վերին Հունգարիայի կենտրոնն էր։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առաջին անգամ Կոշիցեն հիշատակվեց 1218 թվականին։ XIV դարից սկսած,Կոշիցեն դարձավ Սլովակիայի երկրորդ ամենակարևոր քաղաքը, որն այն ժամանակ եղել է Հունգարական թագավորության մի մասը։ XV դարում Կոշիցեն ժամանակավորապես գրավված էր Յան Իզսայի կողմից։ 1657 թվականին այստեղ հիմնադրվեց համալսարան։ XVII դարից սկսած, Կոշիցեն դարձավ Հունգարիայի մաս կազմող Աբաուի վարչական կենտրոնը։
1882-1920 թթ. Կոշիցեն Աբաի Թորնի Հունգարական թագավորության վարչական կենտրոնն էր։ 1919 թվականին Կոշիցեն հռչակվեց Սլովակիայի Խորհրդային Հանրապետություն, որը գոյատևեց կարճ ։ 1938-1944 թվականներին, Առաջին Վիեննայի արբիտրաժի որոշումների հիման վրա, քաղաքը զբաղեցնում էր Հունգարիան և կոչվում «Կաշա»։
1941 թվականի Հունիսի 26-ին, Կոշիցեն ռմբակոծվեց, որի ընթացքում քաղաքը կրեց մոտ 27 տոննա ռումբ։ Արդյունքում 30 մարդ զոհվեց, իսկ 285 վիրավորվեց։ Չնայած ապացույցի բացակայությանը, թե ռմբակոծությունը իրականացվել է խորհրդային օդանավերի կողմից (օդանավերի վրա, որոնք իջեցրին ռումբերը, չեն եղել Խորհրդային ռազմաօդային ուժերի նույնականացման նշանները), այն օգտագործվել է Հունգարիայի պաշտոնական հայտարարություն մեջ և պատերազմ հայտարարել ԽՍՀՄ-ին[2]։
Տրանսպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կոշիցեն Հունգարիայի սահմանից 20 կմ հեռավորության վրա գտնվող Սլովակիայի արևելքում գտնվող խոշորագույն սահմանային տրանսպորտային հանգույց է, 80 կմ `Ուկրաինայի հետ, 90 կմ` Լեհաստանի հետ։
Քաղաքը միացված է D1 ավտոճանապարհով դեպի Պրեսով։ Քաղաքի ներքին օղակը անցնում է պատմական կենտրոնի պարիսպի երկայնքով, արտաքին օղակը, քաղաքի ծայրամասի երկայնքով։ Կոշիցեն արևելքից դեպի քաղաքի շրջանցիկ ճանապարհը կապված է D1 ճանապարհի հետ։
Քաղաքի հասարակական տրանսպորտը, որը բաղկացած է ավտոբուսներից, տրամվայներից և տրոլեյբուսներից (1993 թվականից), ղեկավարվում է Dopravný podnik mesta Košice- ի կողմից («Կոսիցե քաղաքի տրանսպորտային ընկերություն»)։ Կան 40-ից ավելի ավտոբուսներ, 15 տրամվայ և 2 տրոլեյբուս։
Ավտոբուսի երթուղիներն ուղարկվում են Սլովակիայի այլ քաղաքներ և արտասահման։ Կոշիցենի երկաթուղային կայարանը գործում է 1860 թվականից։ Ուկրաինա և Ուժգորոդ քաղաքի հետ միացված է Սանկտ Կոշիցե լայնածավալ գիծը։ Գործում է միակ պահպանված է Չեխոսլովակիայի մանկական երկաթուղին։ Քաղաքի պատմական կենտրոնից 6 կմ հեռավորության վրա գտնվող Կոսիս-Բաստմա միջազգային օդանավակայանը, որն իրականացվում է կանոնավոր թռիչքներ դեպի Բրատիսլավա, Պրահա, Վիեննա, Լոնդոն (Լուտոն) և Դոնկաստեր։
Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| Բնակչության թվաքանակը 1820—2011 թթ, հազար մարդ |
 |
Ըստ 2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով բնակչությունը կազմում էր 240 688 մարդ[3]։
Այդ թվում Սլովակների կազմում են 74%-ը, հունգարացիները` 3%-ը, գնչուները` 2%-ը։ Բնակչության 19%-ը չեն նշել իրենց ազգային պատկանելիությունը։ Նրանց 45%-ը պատկանում են Հռոմի կաթոլիկ եկեղեցուն, 6%-ը` Հունական կաթոլիկ եկեղեցուն, 2%-ը` ուղղափառ եկեղեցուն, 2%-ը՝ Կալվինական եկեղեցուն։ 17%-ը որևէ կրոնին չի պատկանում։
Նախքան Չեխոսլովակիայի ձևավորումը 1918 թվականին Կոշեցին հիմնականում հունգարական քաղաք էր։ Այսպիսով, 1910 թվականի մարդահամարի համաձայն (որին մեղադրում են հունգարական բյուրոկրատիան[4] կեղծելու մեջ), բնակչության 75.4%-ը եղել են հունգարացիները, 14.8%-ը՝ սլովակները, 7.2%-ը՝ գերմանացիները և 1.8%-ը՝ լեհերը[5]։ Մինչև XVI դարի կեսը Կոշինեցը հիմնականում Գերմանական քաղաք[6] էր։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ավարտից անմիջապես հետո, Կոշիցեն եղել է Սլովակիայի քաղաք։
| Թվաքանակի փոփոխությունը[7] | ||||
|---|---|---|---|---|
| Տարի | Բնակիչներ | Տարի | Բնակիչներ | |
| 1480 | 10.000 | 1930 | 58.100 | |
| 1800 | 6.000 | 1942 | 67.000 | |
| 1820 | 8.700 | 1950 | 60.700 | |
| 1846 | 13.700 | 1961 | 79.400 | |
| 1869 | 21.700 | 1970 | 142.200 | |
| 1890 | 28.900 | 1980 | 202.400 | |
| 1910 | 44.200 | 1991 | 235.160 | |
| 1921 | 52.900 | 2001 | 236.091 | |
| 2013 | 240.000 | |||
Սպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քաղաքի սպորտային կյանքի հիմնական իրադարձությունն ավանդական Կոշիցեի մարաթոնն է։ Այս ամենամյա մրցույթը ավանդաբար տեղի է ունենում հոկտեմբերին առաջին կիրակի օրը և ներգրավում է մի քանի հազար մասնակիցների[8]։ Կանանց շրջանում 2։ 29.59 հորիզոնականը պատկանում է Քենիայի վազորդ Հելեն Մուգոյին, որին նա արժանացել է 2012 թվականին[9]։
Կոշիցեում գործում է նույն անունով ֆուտբոլային ակումբ, որտեղ մասնակցել են ՈՒԵՖԱ-ի Չեմպիոնների լիգան 1997-1998 թվականներին։
Քաղաքում գործում է Հոկեյի ակումբ, որը 6 անգամ դարձել է Սլովակիայի չեմպիոն։
1997 թվականին տեղի է ունեցել աշխարհի առաջնության կիսաեզրափակիչ փուլը։
2011 թվականին Կոշիցեի հետ համատեղ Բրատիսլավան հյուրընկալեց համաշխարհային սառցե հոկեյի առաջնությանը։ Steel Arena- ում անցկացվեց 56 առաջնության 24 հանդիպում։
2012 թվականին հուլիսի 7-ից մինչև հուլիսի 14-ը, քաղաքում տեղի է ունեցել աշխարհի առաջնություն՝ հուշ պատանիների։
Քույր քաղքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ճարտարապետություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Գոթական տաճար Սուրբ. Էլիզաբեթը
- Կալվինի Եկեղեցի
- Ուրսալինների եկեղեցի
- Դոմինիկյանների վանք
- Ֆրանսիացիների վանք
- Լյութերական եկեղեցի
- Հունական կաթոլիկ եկեղեցի
- Ջեսուվի տաճար
- Սինագոգներ
- Սուրբ Միքայել եկեղեցի
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|
Košice Վիքիպահեստում |
|---|
- Сайт города Кошице(սլովակ.)(անգլ.)(գերմ.)(հունգարերեն)
- Туристический сайт Archived 2017-11-04 at the Wayback Machine. Visitkosice.eu(սլովակ.)(անգլ.)(գերմ.)(հունգարերեն)(լեհ.)
- Кошице 2013: культурная столица Европы Официальный сайт(սլովակ.)(անգլ.)(հունգարերեն)
- Фотографии Кошице Fotokosice.eu
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Vlastivedný slovník obcí na Slovensku (словацк.) / M. Kropilák — Bratislava: VEDA, vydavateľstvo Slovenskej akadémie vied, 1978. — Vol. 2.
- ↑ Dreisziger N.F. (1972)։ «New Twist to an Old Riddle: The Bombing of Kassa (Košice), June 26, 1941»։ The Journal of Modern History (The University of Chicago Press) 2 (44)
- ↑ «Vývoj obyvateľstva Košického kraja v roku 2011»։ // portal.statistics.sk։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-11-13-ին։ Վերցված է 2013-9-27
- ↑ Teich, Mikuláš; Dušan Kováč, Martin D. Brown. Slovakia in history. — Cambridge University Press, 2011. — С. 272.
- ↑ Talma Kiadó. Atlas and Gazetteer of Historic Hungary 1914. — 2003.
- ↑ Károly Kocsis, Eszter Kocsisné Hodosi. Ethnic Geography of the Hungarian Minorities in the Carpathian Basin. — Simon Publications LLC, 1998. — С. 46-47.
- ↑ Historische demografische Daten Archived 2013-11-02 at the Wayback Machine. – populstat.info
- ↑ «Международный марафон в Кошице (Словакия)»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-01-27-ին։ Վերցված է 2017-10-25
- ↑ «Официальный сайт марафона»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011-07-13-ին։ Վերցված է 2017-10-25
| ||||||||||||||||||
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 590)։ 
|