Էմիլ Գաբրիելյան

Էմիլ Գաբրիելյան
Ծնվել է	հունվարի 31, 1931; Աշտարակ, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Մահացել է	հուլիսի 21, 2010 (79 տարեկան); ԱՄՆ
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և Հայաստան
Ազգություն	հայ
Մասնագիտություն	դեղաբան և վիրաբույժ
Հաստատություն(ներ)	Երևանի Մխիթար Հերացու անվան Պետական Բժշկական Համալսարան
Պաշտոն(ներ)	պրոռեկտոր, ռեկտոր, առողջապահության նախարար և տնօրեն
Անդամակցություն	ՀՀ ԳԱԱ
Ալմա մատեր	Երևանի Մխիթար Հերացու անվան Պետական Բժշկական Համալսարան (1954)
Կոչում	ակադեմիկոս
Գիտական աստիճան	բժշկական գիտությունների դոկտոր (1971)
Պարգևներ	և Քալինգի մրցանակ
Կուսակցություն	ԽՄԿԿ

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Գաբրիելյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Էմիլ Սամսոնի Գաբրիելյան (հունվարի 31, 1931(1931-01-31)^[1]^[2], Աշտարակ, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ^[1]^[2] - հուլիսի 21, 2010(2010-07-21), ԱՄՆ^[4]), հայ դեղաբան, բժշկական գիտությունների դոկտոր (1971), պրոֆեսոր (1972), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս (1994 թ., թղթակից անդամ՝ 1977 թվականից)^[5]։ ՀԽՍՀ առողջապահության նախարար (1975-1989)։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էմիլ Գաբրիելյանը ծնվել է 1931 թվականին Աշտարակ քաղաքում։ 1954 թվականին ավարտել է Երևանի բժշկական ինստիտուտը։ 1959 թվականից աշխատել է նույն ինստիտուտի դեղաբանության ամբիոնում։ 1968 թվականին ստացել է դոցենտի, իսկ 1971 թվականին՝ պրոֆեսորի կոչում։ 1961-1971 թվականներին եղել է Երևանի բժշկական ինստիտուտի պրոռեկտորը, 1971-1975 թվականներին՝ ռեկտորը, 1975-1989 թվականներին՝ ՀԽՍՀ առողջապահության նախարար^[6]։ 1976 թվականին հիմնադրել է ԵԲԻ դեղաբանության ամբիոնի արյան շրջանառության դեղաբանության ԳՀԼ, 1988-1994 թվականներին՝ դեղաբանության ամբիոնի վարիչ։ 1992 թվականից եղել էՀՀ Դեղերի և բժշկական տեխնոլոգիաների գործակալության հիմնադիր-տնօրեն, 1994 թվականից՝ ՀՀ ԳԱԱ փոխնախագահ և բնական գիտությունների բաժանմունքի ակադ-քարտուղար (1994-2002)։ 1997 թվականից «Արմենիկում» ծրագրի գիտական ղեկավար, 2001 թվականից՝ Սուրբ Մեծն Ներսես բժշկական կենտրոնի վարչության նախագահ։

Գիտական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էմիլ Գաբրիելյանի աշխատանքները վերաբերում են սրտամկանի և գլխուղեղի արյան շրջանառության դեղորայքային կարգավորման, գլխուղեղի արյունամատակարարման մեխանիզմում պրոստագլանդինների դերի բացահայտման, ֆիլիոլոգիապես ակտիվ նյութերի որոնման հարցերին, պսակային և ուղեղային արյան շրջանառության, արյան տարրերի և անոթի պատի ֆիզիոլոգիային և ֆարմակոլոգիային^[7]։

Էմիլ Գաբրիելյանի ավանդը մեծ է հայտնի «Արմենիկում» դեղամիջոցի ստեղծման գործում^[8]։

Գաբրիելյանը հեղինակ է 420-ից ավելի գիտական հրատարակությունների, 17 գրքերի (մենագրություններ և դասագրքեր), ունի 10 հեղինակային վկայագիր^[9]։

Անդամակցություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անոթաբանների միջազգային քոլեջի գիտխորհրդի անդամ (1992 թվականից)
«Դեղեր և բժշկություն» բժշկագիտություն (1993), ՀՀ ԳԱԱ բնական գիտությունների էլեկտրոնային հանդեսների գլխավոր խմբագիր (2003)
ՀՀ դեղաբանների ընկերության նախագահ (1994 թվականից)
ԱՀԿ էսենցիալ դեղերի ղեկավար խորհրդատվական կոմիտեի անդամ (1996-1998)
Գիտությունների (1997) և Տեղեկատվայնացման (1997) միջազգային ակադեմիայի անդամ
ՌԴ բնական գիտությունների ակադեմիայի անդամ (2001)
ՌԴ բժշկատեխնիկական գիտությունների ակադեմիայի անդամ (2001)
Եվրոպայի առողջության հետազոտման խորհրդատվական կոմիտեի անդամ (2001 թվականից)

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան
Ժողովուրդների բարեկամության շքանշան
Կոպեռնիկոսի անվան մեդալ
Սեչենյովի անվան մեդալ
Քալինգի մրցանակ
Ն. Ի. Պիրոգովի մեդալ (1985 թ.)
Պ. Ն. Կրավկովի մեդալ (1987 թ.)
«Մարդասիրության ասպետ» տիտղոս
Շևալյե ազնվական տիտղոս|«Շևալյե» ազնվական տիտղոս (1991 թ.)
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի միջազգային Կալինգա մրցանակ (1999 թ.)
Մխիթար Հերացու մեդալ (2000 թ.)
«Վ. Ի.Վեռնադսկու ոսկե աստղ]]» առաջին աստիճանի շքանշան
Պ. Շ. Էռլիխի ոսկե մեդալ (2003 թ.)
Ռ. Շ. Վիրխովի ոսկե մեդալ (2003 թ.)
Սուրբ Մաշտոց-Սուրբ Սահակ շքանշան (2008 թ.)

Երկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Некоторые аспекты физиологии и фарма-кологии мозгового кровообращения, Е., 1976
Физиология и фармакология сосудистой стенки, 1987
Клетки крови и кровообращение, 1985
Программированная фармакология, т. 1-2, Е. 1991 (համահեղինակ).
"Арменикум", экспери ментальные и клинические исследования [Сб.] вып. 2, Е., 2001 (համահեղինակ).
Ֆարմակոլոգիա, դասագիրք, Երևան, 1989։
Դեղաբանություն, դասագիրք, Երևան, 1992 (համահեղինակ)։
Լինել, թե չլինել, գիտահանրամատչելի գիրք, 1987։
Փլուզում, գիտահանրամատչելի գիրք, 1993^[10]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 ^1,8 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 1.
↑ http://www.kalingafoundationtrust.com/website/kalinga-prize-for-the-popularization-of-science.htm
↑ Մահացել է ԱՆ նախկին նախարար, ակադեմիկոս Էմիլ Գաբրիելյանը
↑ «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի իսկական անդամներ». Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 30-ին.
↑ А. П. Айриян (1998). Армянские учёные-медики. Ереван: Амарас. էջ 58. ISBN 99930-1-001-7. {{cite book}}: Check |isbn= value: checksum (օգնություն)
↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005.
↑ «Էմիլ Գաբրիելյան». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ օգոստոսի 9-ին. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 1-ին.
↑ «ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոսների կենսամատենագիտություններ». Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 30-ին.
↑ «ՀՀ ԳԱԱ հիմնարար գիտական գրադարանի էլ․ քարտարան- Էմիլ Գաբրիելյան». Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 30-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Requiem Service for Academician Emil Gabrielyan

Նախորդող
Զախարի Նարիմանով

ՀԽՍՀ առողջապահության նախարար
Էմիլ Գաբրիելյան
1975-1989

Հաջորդող
Արտաշես Ազնաուրյան

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էմիլ Գաբրիելյան» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 635)։

[_5e5775e65518eefb-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 ^1,8 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.

[_1b6028f0d8296c44-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 1.

[_e9a832a0f483fb9b-3] ttp://www.kalingafoundationtrust.com/website/kalinga-prize-for-the-popularization-of-science.htm

[4] Մահացել է ԱՆ նախկին նախարար, ակադեմիկոս Էմիլ Գաբրիելյանը

[5] «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի իսկական անդամներ». Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 30-ին.

[6] А. П. Айриян (1998). Армянские учёные-медики. Ереван: Амарас. էջ 58. ISBN 99930-1-001-7. {{cite book}}: Check |isbn= value: checksum (օգնություն)

[7] Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005.

[8] «Էմիլ Գաբրիելյան». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ օգոստոսի 9-ին. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 1-ին.

[9] «ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոսների կենսամատենագիտություններ». Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 30-ին.

[10] «ՀՀ ԳԱԱ հիմնարար գիտական գրադարանի էլ․ քարտարան- Էմիլ Գաբրիելյան». Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 30-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]