Դենիզլիի մարզ
 թուրք.՝ Denizli ili | |
|---|---|
.jpg) | |
| Երկիր |  Թուրքիա |
| Մաան է | Այդընի ենթաշրջան |
| Կարգավիճակ | մարզ |
| Մտնում է | Էգեյան երկրամաս |
| Ներառում է | 19 շրջան |
| Վարչկենտրոն | Դենիզլի |
| Հիմնական լեզու | թուրքերեն |
| Բնակչություն (2018) | 1,027,782 |
| Ազգային կազմ | թուրքեր |
| Կրոնական կազմ | սուննի իսլամ |
| Տարածք | 12,321 |
 | |
 | |
| Ժամային գոտի | +03:00 |
| ISO 3166-2 կոդ | TR-20 |
| Հեռախոսային կոդ | 0258 |
| Փոստային ինդեքսներ | 20000–20999 |
| Ավտոմոբիլային կոդ | 20 |
| Կոորդինատներ: 37°50′24.57600009999″ հս․ լ. 29°4′11.3520001″ ավ. ե. / 37.8401600000277725° հս․. լ. 29.069820000028° ավ. ե. | |
| denizli.gov.tr | |
Դենիզլիի մարզ (թուրք.՝ Denizli ili, վարչական միավոր Թուրքիայի արևմուտքում՝ Եգեյան տարածաշրջանում:
Բովանդակություն
Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դենիզլիի մարզը գտնվում է Փոքր Ասիայի արևմուտքում, սահմանակցում է հետևյալ մարզերով. Ուշաք (հյուսիս), Աֆյոնքարահիսար, Բուրդուր և Ըսփարթա (արևելք), Այդըն և Մանիսա (արևմուտք), Մուղլա (հարավ):
Տարածքի մոտավորապես 28-30% -ը հարթավայրային է, 25% -ը բարձր սարահարթեր, իսկ 47%-ը՝ լեռնային: Հոնազ լեռը (2571 մետր) ամենաբարձրն է ինչպես մարզում, այնպես էլ Փոքր Ասիայի արևմուտքում: Ամենամեծ լիճը Աջըգյոլն է: Այդ աղի լիճը հարուստ է նաև արդյունաբերական աղերով (նատրիումի սուլֆատ): Մեծ Մենդերես գետի աղբյուրների մոտ կան բիկարբոնատներ և սուլֆատներ: Քըզըլդերե քաղաքում կա ևս մեկ տաք աղբյուր՝ 200˚C ջերմությամբ: Երկրաջերմային գոլորշու աղբյուրը տարածաշրջանում առաջին անգամ հայտնաբերվել է 1965 թվականին՝ հորատման աշխատանքների ընթացքում: Այսօր կա երկրաջերմային գոլորշուց էլեկտրաէներգիա արտադրող էլեկտրակայան: Երկրաջերմային էներգիայի աղբյուրի միայն 11%-ը օգտագործվում է էլեկտրաէներգիա արտադրելու համար, և դրա 89%-ը, որը թափվում է Մեծ Մենդերես, աղբյուրի շրջանում 150 ° C է (մոտավորապես նույնչափ էներգիա, որ հավասար է 35,000-40,000 տոննա բենզինի):
Կլիման մեղմ է, լեռներում՝ երբեմն սառը: Ամռանը ջերմաստիճանը կարող է բարձրանալ մինչև 55 ° C, իսկ ձմռանը՝ մինչև -5 ° C: Տեղումների քանակը մոտ 80 օր է, հիմնականում՝ ձմռանը:
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դենիզլիի մարզի տարածքը բնակեցված է եղել հնագույն ժամանակներից: Այստեղ առաջին բնակավայրերը (Լիկուսի Լաոդիկեա, Մեանդրի Տրիպոլիս, Կոլոսսա) կառուցվել են մ.թ.ա. 2-րդ հազարամյակի ընթացքում՝ խեթերի, ապա նրանց իրավահաջորդ լիդիացիների և փռյուգիացիների կողմից: Մ.թ.ա. 1-ին հազարամյակում այստեղ իրենց գերիշխանությունն են հաստատել մարերը, ապա և պարսիկները: Ալեքսանդր Մակեդոնացու արշավանքներից հետո այստեղ սկսել է հունականության, ապա բյուզանդական դարաշրջանը, որը տևել է մոտ 1.5 հազարամյակ (մ.թ.ա. 4-րդ դար - մ.թ. 11-րդ դար): Մ.թ.ա. 2-րդ դարում հիմնադրվում է Հիերապոլիս քաղաքը, որն ի սկզբանե բնակեցվում է հրեաներով:
11-րդ դար վերջից մարզի և ամբողջ Փոքր Ասիայի տարածքը նվաճվել էր թյուրքալեզու առաջնորդների կողմից: Տեղի հույն կամ հելլենացած բնակչությունն աստիճանաբար կորցնում է իր ինքնությունը, հայտնվում են բազմաթիվ թյուրքալեզու ցեղեր: Օսմանյան պետության գերիշխանությունն այստեղ հաստատվել է 14-րդ դարի վերջից: Տարածքը մտել է Անատոլիայի կուսակալության (1393-1864) մեջ: Տարածքը մտել է Անատոլիայի կուսակալության (1393-1827), ապա Այդընի կուսակալության (1827-1864) մեջ: 19-րդ դարի թանզիմաթի դարաշրջանում ստեղծվում է առանձին միավոր՝ Այդընի վիլայեթը:
Դարեր շարունակ մարզը ղեկավարվել է թուրքերի կողմից: Բացառություն է կազմել հույն-թուրքական պատերազմում (1919-1922) մարզի նվաճումը, որը կարճ ժամանակ է տևել: Թուրքիայի անկախության պատերազմում քեմալական զորքերն իրենց իշխանությունը հաստատել են ինչպես Դենիզլիում, այնպես էլ ամբողջ Փոքր Ասիայում: 1920-ական թվականներին ձևավորվել են ժամանակակից մարզերը, այդ թվում՝ Դենիզլին:
Վարչական բաժանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մարզի տարածքը 12,321 կմ² է, բաժանվում է 19 շրջանների: Դրանք են՝
- Դենիզլի, թուրք.՝ Denizli
- Աջըփայամ, թուրք.՝ Acıpayam
- Աքքյոյ, թուրք.՝ Akköy
- Բաբադաղ, թուրք.՝ Babadağ
- Բաքլան, թուրք.՝ Baklan
- Բեյաղաչ, թուրք.՝ Beyağaç
- Բեքիլի, թուրք.՝ Bekilli
- Բոզքուրթ, թուրք.՝ Bozkurt
- Բուլդան, թուրք.՝ Buldan
- Գյունեյ, թուրք.՝ Güney
- Թավաս, թուրք.՝ Tavas
- Հոնազ, թուրք.՝ Honaz
- Չամելի, թուրք.՝ Çameli
- Չալ, թուրք.՝ Çal
- Չարդաք, թուրք.՝ Çardak
- Չիվրիլ, թուրք.՝ Çivril
- Սարայքյոյ, թուրք.՝ Sarayköy
- Սերինհիսար, թուրք.՝ Serinhisar
- Քալե, թուրք.՝ Kale
Բնակչությունը հասել է 1,027,782 մարդու (2018 թվականի տվյալներով)[1]։ Կենտրոնը Դենիզլի քաղաքն է: Այստեղ գործում է մարզի միակ՝ Փամուքքալեի (թուրք.՝ Pamukkale համալսարանը, հիմնադրված 1992 թվականին:
Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մարզի եկամտի հիմնական աղբյուրներն են գյուղատնտեսությունը ու զբոսաշրջությունը: Առավել հայտնի է մարզի թռչնաբուծական արտադրանքը (Դենիզլիի հավեր)՝ 3-3.5 կգ քաշով: Տեղացիներն ու արտասահմանցիները այցելում են մարզի տարբեր հնադարյան մշակութային կոթողներ, ինչպես նաև ջերմային աղբյուրներ: Մարզում պահպանվել են նաև սելջուկյան դարաշրջանի հուշարձաններ: Հիմնական օդային դարպասը Դենիզլիի Չարդաք օդանավակայանն է: Երկաթուղով կապված է Աֆյոնքարահիսարի և Այդընի հետ, ավտոբուսային կապով՝ միջերկրածովյան Ֆեթհիե նավահանգստի:
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հոնազ լեռ
Աջըքգյոլ լիճ
Ադիգուզել ջրամբար
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ "Population of provinces by years - 2000-2018". Turkish Statistical Institute. Retrieved 9 March 2019.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Denizli governor's official website
- Denizli municipality's official website
- Satellite view
- Denizli Weather Forecast Information
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||
