Նատրիումի սուլֆատ

Նատրիումի սուլֆատ
Ընդհանուր տեղեկություններ
Դասական անվանակարգում	նատրիումի սուլֆատ
Քիմիական բանաձև	Na₂O₄S, Na₂SO₄
Մոլային զանգված	2,4E−25 կիլոգրամ գ/մոլ
Խտություն	2,68 գ/սմ³ գ/սմ³
Հալման ջերմաստիճան	87 °C °C
Գոյացան էնթալպիա	−1387,9 կՋ/մոլ կՋ/մոլ
Քիմիական հատկություններ
Լուծելիությունը ջրում	19,2 (20 °C), 42,3 (100 °C) գ/100 մլ
Դասակարգում
CAS համար	7757-82-6
PubChem	24436
EINECS համար	231-820-9
SMILES	[O-]S(=O)(=O)[O-].[Na+].[Na+]
ЕС	231-820-9
RTECS	WE1650000
ChEBI	22844
	Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)

Նատրումի սուլֆատ, Na₂SO₄, ծծմբական թթվի նատրիումական չեզոք աղը։

Ֆիզիկական հատկությունները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անգույն բյուրեղական նյութ է։ Հալամ ջերմաստիճանն է 884 °C, խտությունը՝ 2698 կգ/մ₃։ Անջուր նատրումի սուլֆատը կայուն է 32,384 °C-ից բարձր ջերմաստիճաններում։ 100 գ ջրում լուծվում է 52,9 գ։ Լուծույթից անջատվում է բյուրեղահիդրատը՝ Na₂SO₄•10H₂O։

Տարածվածությունը բնության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բնության մեջ անջուր նատրիումի սուլֆատը հանդիպում է տենարդիտ միներալի ձևով։ Բյուրեղահիդրատը՝ Na₂SO₄·10H₂O առաջացնում է միրաբիլիտ միներալը (գլաուբերյան աղ)։ Հանդիպում են նաև նատրիումի սուլֆատի կրկնակի աղեր մյուս սուլֆատների հետ, օրինակ՝ աստրախանիտ Na₂SO₄·MgSO₄·4H₂O, գլաուբերիտ Na₂SO₄·CaSO₄։ Զգալի քանակով նատրիումի սուլֆատի պարունակվում է աղի լճերի նստվածքաշերտերում քլոր–սուլֆատի ձևով՝ Կարա-Բողազ-Գյոլի ծոցում։ Դրանց մեջ ջերմաստիճանը իջեցնելիս քիմիական ռեակցիա ընթանում՝

2NaCl + MgSO₄ ⇆ MgCl₂ + Na₂SO₄

Ստացումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նատրիումի սուլֆատի ստացման արդյունաբերական եղանակն է՝ NaCl և H₂SO₄ փոխազդեցությունը հատուկ «սուլֆատային» վառարաններում (500—550 °C), միառժամանակ ստացվում է աղաթթու։

${\mathsf {2NaCl+H_{2}SO_{4}\longrightarrow Na_{2}SO_{4}+2HCl}}$

Ներկայումս այս մեթոդը չի օգտագործվում, քանի որ կա բավականաչափ մեծ քանակի հումք։ Բացի դրանից նատրիումի սուլֆատը ստացվում է որպես թափոն K₂Cr₂O₇–ի արտադրության մեջ

Կիրառությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աշխարհում մեծ քանակով նատրոիումի սուլֆատ է օգտագործվում սինթետիկ մաքրող միջոցների արտադրության մեջ, բայց շատ երկրներում վերջին տարիներին անցում է կատարվել խտացված (կոմպակտ) լվածքի փոշիներին, որոնց արտադրության մեջ սուլֆատը կամ չի օգտագործվում, կամ օգտագործվում է քիչ քանակություններով։

Նատրիումի սուլֆատի օգտագործման քանակով երկրորդը՝ ապակու արտադրությունն է։ Բացի դրանից այս նյութը մեծ քանակով օգտագործվում է սուլֆատային մեթոդով ցելյուլոզայի ստացման մեջ, նաև կաշվի արդյունաբերության, մանածագործության և գունավոր մետաղագործության մեջ։

Ոչ մեծ քանակով նատրումի սուլֆատը օգտագործվում է քիմիական լաբորատորիաներում՝ որպես ջրազրկող միջոց։ Չնայած որ նա ջրազրկում է օրգանական լուծույթները ավելի դանդաղ քան մագնեզիումի սուլֆատը, շատերը նախընտրում են հենց այդ միջոցը երկու պատճառով՝ մատչելի է և հեշտությամբ է ֆիլտրվում։

Փոքր քանակությամբ նախկինում օգտագործվել է բժշկության և անասնաբուժության մեջ որպես թմրեցնող միջոց և որպես բաղադրիչ քթի լվացման միջոցներում։