Աղավնի (գրող)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Աղավնի (այլ կիրառումներ)
Աղավնի
Ծննդյան անունԱղավնի Արշակի Գրիգորյան[1][2]
Ծնվել էհուլիսի 15, 1911(1911-07-15)[1]
ԾննդավայրԿարսի մարզ, Ռուսական կայսրություն
Վախճանվել էփետրվարի 2, 1992(1992-02-02) (80 տարեկան)
Վախճանի վայրԵրևան, Հայաստան
Մասնագիտությունգրող, բանաստեղծուհի, արձակագիր և թարգմանչուհի
Ազգությունհայ
ԿրթությունՇիրակի պետական համալսարան
ԱնդամակցությունՀԳՄ
ԿուսակցությունԽՄԿԿ[1]
ԱշխատավայրՊիոներ կանչ, Ավանգարդ և Գրական թերթ
Պարգևներ
Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան[1]
և Հայկական ԽՍՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ[1]
Աղավնի Վիքիքաղվածքում
Աղավնի Վիքիդարանում

Աղավնի (Աղավնի Արշակի Գրիգորյան, հուլիսի 15, 1911(1911-07-15)[1], Կարսի մարզ, Ռուսական կայսրություն - փետրվարի 2, 1992(1992-02-02), Երևան, Հայաստան[3]), հայ բանաստեղծուհի, արձակագիր, թարգմանչուհի, ՀԽՍՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ (1967), ՀԽՍՀ 1985 թվականի պետական մրցանակի դափնեկիր («Միշտ կանչող ձայներ» գրքի համար), ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1934 թվականից։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է Կարսի մարզի Տայլար գյուղում։ 1930 թվականին ավարտել է Լենինականի մանկավարժական տեխնիկումը։ 1930-1951 թվականներին աշխատել է «Պիոներ կանչ», «Ավանգարդ», «Կոլխոզնիկ», «Գրական թերթ», «Սովետական Հայաստան» թերթերի և Երևանի ռադիոհաղորդումների խմբագրություններում, Արտասահմանյան երկրների հետ բարեկամության և մշակութային կապի հայկական ընկերությունում։

Նրա առաջին բանաստեղծությունը տպագրվել է 1928 թվականին, Լենինականի «Բանվոր» թերթում։ Նրա «Շիրակ» վեպը թարգմանվել է ռուսերեն և ուկրաիներեն։ Պարգևատրվել է «Պատվո նշան» (1961 թվական), Աշխատանքային կարմիր դրոշի (1971 թվական) և Ժողովրդների բարեկամության (1981 թվական) շքանշաններով[4]։

Աղավնու երկերի մատենագիտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Արտերի լիրիկան, Երևան, Պետհրատ, 1930, 57 էջ։
  • Արթիկի տուֆը, Երևան, Պետհրատ, 1933, 16 էջ։
  • Մանթաշ (պոեմ), Երևան, Պետհրատ, 1934, 48 էջ։
  • Բանաստեղծություններ, Երևան, Պետհրատ, 1936, 158 էջ։
  • Կաքավաձոր (մանկական պոեմ), Երևան, Պետհրատ, 1937, 20 էջ։
  • Արևածաղիկ (ռուս. ժող. հեքիաթ), Երևան, Պետհրատ, 1937, 13 էջ։
  • Աբուզեյթ, քրդական հեքիաթ, Երևան, Պետհրատ, 1938, 32 էջ։
  • Բանաստեղծություններ, երկրորդ գիրք, Երևան, Հայպետհրատ, 1939, 192 էջ։
  • Պավլիկ Մորոզով (պոեմ պատանիների համար), Երևան, Հայպետհրատ, 1941, 29 էջ։
  • Ռազմի երգեր, Երևան, Հայպետհրատ, 1942, 28 էջ։
  • Պարտիզան Վասյան, Երևան, Հայպետհրատ, 1942, 12 էջ։
  • Որդին, Երևան, Հայպետհրատ, 1942, 12 էջ։
  • Վանկա ոսկեձեռիկը (փոքրերի համար), Երևան, Հայպետհրատ, 1943, 22 էջ։
  • Ֆրունզեի տղան-Թիմուրը, Երևան, Հայպետհրատ, 1943, 22 էջ։
  • Իմ տաղարանը, Երևան, Հայպետհրատ, 1944, 64 էջ։
  • Զրույց գերմանական գեներալի և չալտիկ աքլորի մասին, Երևան, Հայպետհրատ, 1944, 12 էջ։
  • Երգ ամառնամուտի, Երևան, Հայպետհրատ, 1947, 82 էջ։
  • Ինչ տեսել եմ ու սովորել, ականջ արեք պատմեմ ձեզ էլ, Երևան, Հայպետհրատ, 1947, 20 էջ։
  • Սակրավոր Սաքոն (պոեմ), Երևան, Հայպետհրատ, 1948, 81 էջ։
  • Հայրենիքի համար, Երևան, Հայպետհրատ, 1950, 23 էջ։
  • Երևանյան երգեր, Երևան, Հայպետհրատ, 1951, 70 էջ։
  • Մեր բակային ճամբարում, Երևան, Հայպետհրատ, 1952, 50 էջ։
  • Շիրակ (վեպ), Երևան, Հայպետհրատ, 1954, 424 էջ։
  • Շիրակ (վեպ), Երևան, Հայպետհրատ, 1957, 516 էջ։
  • Փունջ։ Սովետահայ մանկական գրականություն (ժողովածուում գործեր ունի նաև Աղավնին), Երևան, Հայպետհրատ, 1961, 356 էջ։
  • Իրիկնամուտ (բանաստեղծություններ), Երևան, Հայպետհրատ, 1962, 144 էջ։
  • Շիրակ (վեպ), գիրք առաջին, Երևան, Հայպետհրատ, 1963, 520 էջ։
  • Շիրակ (վեպ), գիրք երկրորդ, Երևան, Հայպետհրատ, 1964, 583 էջ։
  • Շիրակ (վեպ), Երևան, Հայպետհրատ, 1973, 847 էջ։
  • Նրա մտերմական աշխարհում (հուշ-զրույց Ավետիք Իսահակյանի մասին), Երևան, «Հայաստան», 1975, 80 էջ։
  • Վերածնունդ (ժողովածուում տեղ է գտել Աղավնու «Առաջին ծիծեռնակն ու վերջին մոհիկանը» գործը), Երևան, «Սովետական գրող», 1977, 552 էջ։
  • Ճամփաների ղողանջը (պատմվածքներ), Երևան, «Սովետական գրող», 1977, 196 էջ։
  • Բարի լույս, Արեգ (վեպ), Երևան, «Սովետական գրող», 1980, 388 էջ։
  • Երկեր երկու հատորով, հատոր առաջին (գրքում տեղ են գտել պատմվածքներ և «Բարի լույս, Արեգ» վեպը), Երևան, «Սովետական գրող», 1981, 536 էջ։
  • Երկեր երկու հատորով, հատոր երկրորդ (գրքում տպագրված է «Շիրակ» վեպը), Երևան, «Սովետական գրող», 1982, 728 էջ։
  • Միշտ կանչող ձայներ (վիպակ, պատմվածքներ, հուշեր, բանաստեղծություններ), Երևան, «Սովետական գրող», 1983, 448 էջ։

Մամուլ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Նախատական։ «Գրական թերթ», 1948, № 3:

Աղավնու կատարած թարգմանությունները (ռուսերենից)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Ակակի Ծերեթելի, Հատընտիր (բանաստեղծություններ, որոնց մի մասը թարգմանել է Աղավնին), Երևան, Պետհրատ, 1940, 96 էջ։
  • Միխայիլ Լերմոնտով, Ընտիր երկեր 2 հատորով, հատոր 1, Բանաստեղծություններ, պոեմներ (բանաստեղծությունների մի մասը թարգմանել է Աղավնին), Երևան, Հայպետհրատ, 1941, 261 էջ։
  • Իոսեբ Գրիշաշվիլի, Հատընտիր (մի մասը թարգմանել է Աղավնին), Երևան, Հայպետհրատ, 1941, 88 էջ։
  • Նինա Դեյնեկա, Պատերազմը տետրակում (բանաստեղծություններ), Երևան, Հայպետհրատ, 1943, 15 էջ։
  • Սամուիլ Մարշակ, Զինվորական փոստը, Երևան, Հայպետհրատ, 1947, 22 էջ։
  • Ալեքսեյ Նեդոգոնով, Դրոշը գյուղսովետի վրա, Երևան, Հայպետհրատ, 1950, 116 էջ։
  • Պավլո Տիչինա, Հատընտիր (մի մասը թարգմանել է Աղավնին), Երևան, Հայպետհրատ, 1950, 152 էջ։
  • Կոնստանտին Սիմոնով, Բարեկամներ և թշնամիներ (բանաստեղծություններ, որոնց մի մասը թարգմանել է Աղավնին), Երևան, Հայպետհրատ, 1950, 59 էջ։
  • Ագնիա Բարտո, Մանուկների համար (գրքի մի մասը թարգմանել է Աղավնին), Երևան, Հայպետհրատ, 1951, 104 էջ։
  • Յանկա Կուպալա, Հատընտիր (մի մասը թարգմանել է Աղավնին), Երևան, Հայպետհրատ, 1951, 104 էջ։
  • Վրաստանի գարունը (վրացի մանկագիրների երկերի ժողովածու, որի մի մասը թարգմանել է Աղավնին), Երևան, Հայպետհրատ, 1951, 144 էջ։
  • Իոսեբ Գրիշաշվիլի, Բանաստեղծություններ (ժողովածուի մի մասը թարգմանել է Աղավնին), Երևան, Հայպետհրատ, 1951, 279 էջ։
  • Արևին ընդառաջ (ուկրաինական մանկագիրների երկերի ժողովածու, որի մի մասը թարգմանել է Աղավնին), Երևան, Հայպետհրատ, 1951, 172 էջ։
  • Նիկոլայ Նեկրասով, Բանաստեղծություններ (ժողովածուի մի մասը թարգմանել է Աղավնին), Երևան, Հայպետհրատ, 1953, 224 էջ։
  • Սամուիլ Մարշակ, Մանուկներին (գրքի մի մասը թարգմանել է Աղավնին), Երևան, Հայպետհրատ, 1953, 168 էջ։
  • Ա. Գոլուբևա, Ուրժումցի տղան (վիպակ), Երևան, Հայպետհրատ, 1953, 250 էջ։
  • Ալեքսանդր Պուշկին, Երկեր 5 հատորով, հատոր, Բանաստեղծություններ (մի մասը թարգմանել է Աղավնին), Երևան, Հայպետհրատ, 1954, 483 էջ։
  • Ուկրիանական քնար։ Բանաստեղծություններ (գրքի մի մասը թարգմանել է Աղավնին), Երևան, Հայպետհրատ, 1954, 407 էջ։
  • Իոսեբ Գրիշաշվիլի, Բանաստեղծություններ (գրքի մի մասը թարգմանել է Աղավնին), Երևան, Հայպետհրատ, 1956, 112 էջ։
  • Միխայիլ Իսակովսկի, Հատընտիր (մի մասը թարգմանել է Աղավնին), Երևան, Հայպետհրատ, 1958, 165 էջ։
  • Միխայիլ Լերմոնտով, Երկերի ժողովածու 3 հատորով, հատոր 1 (բանաստեղծություններ, որոնց մի մասը թարգմանել է Աղավնին), Երևան, «Հայաստան», 1965, 451 էջ։
  • Նիկոլայ Նեկրասով, Բանաստեղծություններ (մի մասը թարգմանել է Աղավնին), Երևան, «Հայաստան», 1971, 128 էջ։
  • Պավլո Տիչինա, Իմ ժողովրդին (բանաստեղծություններ, որոնց մի մասը թարգմանել է Աղավնին), Երևան, ՀԿԿ Կենտկոմի հրատարակչություն, 1973, 115 էջ։
  • Ալեքսանդր Պուշկին, Լիրիկա (ժողովածուի մի մասը թարգմանել է Աղավնին), Երևան, «Հայաստան», 1974, 196 էջ։
  • Եղբայրական ձայներ (խորհրդային նշանավոր գրողների ստեղծագործությունների այս ժողովածուի մեջ մտնող Պավլո Տիչինայի գործերի մի մասը թարգմանել է Աղավնին), Երևան, «Լույս», 1978, 295 էջ։
  • Պավլո Տիչինա, Բանաստեղծություններ (ժողովածուի մի մասը թարգմանել է Աղավնին), Երևան, «Սովետական գրող», 1980, 167 էջ։
  • Ռուս դասականների գրադարան։ Միխայիլ Լերմոնտով, Ընտիր երկեր (բանաստեղծություններ, որոնց մի մասը թարգմանել է Աղավնին), Երևան, «Սովետական գրող», 1982, 576 էջ։
  • Ագնիա Բարտո, Գնդակը (գրքի մեջ մտնող գործերի մի մասը թարգմանել է Աղավնին), Երևան, «Սովետական գրող», 1983, 44 էջ։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. ԽուդավերդյանՀայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
  2. Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.)Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 1.
  3. Ով ով է, Հայեր, կենսագրական հանրագիտարան, հատոր Ա., Երևան, 2005։
  4. Գրական տեղեկատու. Երևան: «Սովետական գրող». 1986. էջ 37.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 1, էջ 248