Վիտելլիոս

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Վիտելլիոս
Ծնվել է՝սեպտեմբերի 24, 15[1] կամ սեպտեմբերի 7, 15[1]
ԾննդավայրNuceria, Նոչերա Սուպերիորե, Սալեռնո, Կամպանիա, Իտալիա
Մահացել է՝դեկտեմբերի 22, 69 (54 տարեկան) մարդասպանություն
Վախճանի վայրՀռոմ, Հռոմեական կայսրություն
ԵրկիրՀին Հռոմ
քաղաքական գործիչ և ռազմական գործիչ
ՀայրLucius Vitellius the Elder?[1]
ՄայրSextilia?[1]
ԵրեխաներVitellius Petronianus?, Vitellia Galeria? և Vitellius Germanicus?
Հավատքհին հռոմեական կրոն

Ավլոս Վիտելլիոս (լատին․՝ Aulus Vitellius Germanicus, սեպտեմբերի 24, 15[1] կամ սեպտեմբերի 7, 15[1], Nuceria, Նոչերա Սուպերիորե, Սալեռնո, Կամպանիա, Իտալիա - դեկտեմբերի 22, 69, Հռոմ, Հռոմեական կայսրություն), հռոմեական կայսր 69 թվականի ապրիլի 17-ից առ դեկտեմբերի 20-ը։ Տիրացել է գահին 69 թվականի ապրիլի 14-ին Բետրիակի մոտ ճակատամարտում Օտոնի զորքերը ջախջախելուց և դրան հաջորդած Օտոնի ինքնասպանությունից հետո։ Իր կարճատև կառավարման ընթացքում աչքի է ընկել դաժանությամբ և շատակերությամբ՝ իր իշխանության մի քանի ամսվա ընթացքում խնջույքների վրա ծախսելով շուրջ 900 միլիոն սեստերցի։ Իր հերթին պարտություն է կրել Վեսպասիանոսի զորքերից՝ սպանվելով Հռոմ մտած զինվորների կողմից։

Ծագում և կարիերայի սկիզբ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ինչպես կարող ենք ենթադրել նրա ժամանակի հեղինակների գրվածքի նա ունեցել է բարձրաստիճան ծագում։ Պապը կառավարել է Օգոստոսի անունից, իսկ հայրը՝ Լուցիոս Վիտելիոսը, հասել է բարձրաստիճան պաշտոնների՝ երեք անգամ դարձել է կոնսուլ և մեկ անգամ դատավոր, բայց նա այս ամենին հասել է աներևակայելի շողոքորթությամբ։ Սվետոնիոսը հաղորդում է, որ հենց նրան էր հանձնարարված բանակցությունները Պարթևստանի հետ՝ Հռոմի հիմնական թշնամին արևելքում։ Սենատը նրան պարգևատրեց բազմաթիվ տիտղոսներով և կիսանդրիներով։

Կայսր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ապստամբելով Օտոնի դեմ և պարտության մատնելով նրա բանակին, Վիտելիոսը դարձավ նոր կայսր։ Նա իր նախնիներից ընտրեց Ներոնի ճանապարհը։

Վիտելիոսը չափից դուրս դաժանություն էր ցուցաբերում։ Մարդկանց ամենաթեթև մեղադրանքի ժամանակ անգամ մահապատժի էին դատապարտում։ Նա առանձնանում էր իր ընչաքաղցությամբ ևս։ Նա ամեն կերպով նվազեցնում էր պետական հիմնարկների վարձատրությունը։ Սրան զուգահեռ նաև մեծ գումարներ էր ծախսում զվարճանքների և զանազան այլ հաճույքների վրա։ Ոչ պաշտոնական տվյալներով նա մի քանի ամսվա ուտելիքի համար ծախսել է 900 միլիոն սեստերց։

Ճակատամարտերը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիմնական ուժերը 60 000 մարդ կենտրոնացած էին Հռոմում, իսկ այդ ժամանակ գերմանական սահմանների վրա հարձակումներ էին կատարում բարբարոսները։ Դունայական լեգեոնները, որոնք հավատարիմ էին Օտոն կայսրին, ճանաչեցին նոր կայսերը։ Եվ այդ ժամանակ Եփրատի շրջանի ուժերը Վեսպասիանոսի հրամանատարությամբ ապստամբություն բարձրացրին, կայսր ճանաչելով իրենց զորահրամանատարին, դունայական բանակները ճանաչեցին Վեսպասիանոսի իշխանությունը։ Վեսպասիանոսը իր զորքով հանդերձ շարժվեց դեպի արևմուտք։

Մի քանի ճակատամարտերում պարտություն կրելով՝ Վիտելիոսը բանակցությունների մեջ մտավ Վեսպասիանոսի հետ, որոնք հաջողություններ չունեցան։ Նա պահանջում էր 100 միլիոն սեստերց և հեռանալու հնարավորություն։ Սակայն նա իրեն հավատարիմ զորքերի հետ հարձակվեց Տիտոս Ֆլավիոս Սաբինայի Վեսպասիանոսի եղբոր գլխավորած զորքերի վրա պարտության մատնեց նրան, սակայն իր անվճռականության պատճառով չկարողացավ վերջնական հաջողության հասնել։ Երբ Վեսպասիանոսի զորքերը ներխուժեցին Հռոմ ձերբակալեցին Վիտելիոսին։

Ընդհարման ժամանակ Վիտելիոսը նիզակի հարվածից խուսափելու համար գլուխը բարձրացրեց և տեսավ, որ իր զինվորներից մեկը կոտրեց իր կիսանդրին։ Այս տեսնելով, նա ասաց․ «Չէ՞ որ ես քո կայսրն էի»։ Վիտելիոսը մոռացվեց իր կառավարումից անմիջապես հետո։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Ф. Ф. Зелинский «Римская империя»
  • Светоний «Жизнь двенадцати цезарей»
  • The Eleventh Edition of the Encyclopædia Britannica
  • Тацит «История»