«Հրային սալամանդր»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
No edit summary |
||
| Տող 21. | Տող 21. | ||
| iucn = 59467 |
| iucn = 59467 |
||
}} |
}} |
||
'''Հրային սալամանդր''', '''բծավոր սալամանդր''', '''անձրային մողես''' կամ '''սովորական սալամանդր''' ({{lang-lat|Salamandra salamandra}}), պոչավոր երկկենցաղների կարգի իսկական սալամանդրերի ընտանիքին պատկանող կենդանատեսակ: |
'''Հրային սալամանդր''', '''բծավոր սալամանդր''', '''անձրային մողես''' կամ '''սովորական սալամանդր''' ({{lang-lat|Salamandra salamandra}}), [[Պոչավոր երկկենցաղներ|պոչավոր երկկենցաղների]] կարգի իսկական սալամանդրերի ընտանիքին պատկանող [[Կենդանիներ|կենդանատեսակ]]: |
||
Համարվում է Եվրոպայում տարածված ամենահայտնի սալամանդրի տեսակը և ընտանիքի ամենախոշոր ներկայացուցիչը: |
Համարվում է [[Եվրոպա|Եվրոպայում]] տարածված ամենահայտնի սալամանդրի տեսակը և ընտանիքի ամենախոշոր ներկայացուցիչը: |
||
Հրային սալամանդրի տեսակը առաջին անգամ նկարագրվել է 1758 թվականին շվեդ գիտնական և բնագետ Կառլ Լինեյի կողմից: Մաշկում թունավոր գեղձերի առկայության շնորհիվ արտաքին միջավայրի թշնամիները բավականին քիչ են: |
Հրային սալամանդրի տեսակը առաջին անգամ նկարագրվել է [[1758 թվական|1758 թվականին]] շվեդ գիտնական և բնագետ [[Կառլ Լինեյ|Կառլ Լինեյի]] կողմից: Մաշկում թունավոր գեղձերի առկայության շնորհիվ արտաքին միջավայրի թշնամիները բավականին քիչ են: |
||
== Տարածվածություն == |
== Տարածվածություն == |
||
| Տող 32. | Տող 32. | ||
Բնակվում է ծովի մակարդակից մինչև 2000 մետր բարձրության վրա: Հանդիպում է անտառներում, առվակների, գետերի ափերի տերևների տակ և փչակներում: |
Բնակվում է ծովի մակարդակից մինչև 2000 մետր բարձրության վրա: Հանդիպում է անտառներում, առվակների, գետերի ափերի տերևների տակ և փչակներում: |
||
Հրային սալամանդրերի տարածման արևմտյան սահմանը համարվում է Պորտուգալիայի տարածքը, ինչպես նաև Իսպանիայի և Ֆրանսիայի հյուսիս-արևելքը: Հյուսիսային սահմանը հասնում է մինչև [[Գերմանիա]]յի և [[Լեհաստան]]ի հյուսիսը: Արևելյան եզրերը հանդիսանում են [[Բուլղարիա]]յի, [[Ռումինիա]]յի, [[Ուկրաինա]]յի և [[Իրան]]ի տարածքները: |
Հրային սալամանդրերի տարածման արևմտյան սահմանը համարվում է Պորտուգալիայի տարածքը, ինչպես նաև [[Իսպանիա|Իսպանիայի]] և [[Ֆրանսիա|Ֆրանսիայի]] հյուսիս-արևելքը: Հյուսիսային սահմանը հասնում է մինչև [[Գերմանիա]]յի և [[Լեհաստան]]ի հյուսիսը: Արևելյան եզրերը հանդիսանում են [[Բուլղարիա]]յի, [[Ռումինիա]]յի, [[Ուկրաինա]]յի և [[Իրան]]ի տարածքները: |
||
Կա ապացույց, որ սակավ քանակությամբ հրային սալամանդրերը բնակվում են նաև Թուրքիայի տարածքում: Ապրում է նաև [[Հունաստան]]ի, [[Հունգարիա]]յի, [[Իտալիա]]յի, [[Ալբանիա]]յի, [[Անդորա]]յի, [[Ավստրիա]]յի, [[Շվեյցարիա]]յի, [[Բելգիա]]յի, [[Բոսնիա և Հերցեգովինա]]յի, [[Խորվաթիա]]յի, [[Սլովակիա]]յի, [[Չեխիա]]յի, [[Լյուքսեմբուրգ]]ի, [[Մակեդոնիա]]յի, [[Սերբիա]]յի և [[Չեռնոգորիա]]յի տարածքներում: |
Կա ապացույց, որ սակավ քանակությամբ հրային սալամանդրերը բնակվում են նաև Թուրքիայի տարածքում: Ապրում է նաև [[Հունաստան]]ի, [[Հունգարիա]]յի, [[Իտալիա]]յի, [[Ալբանիա]]յի, [[Անդորա]]յի, [[Ավստրիա]]յի, [[Շվեյցարիա]]յի, [[Բելգիա]]յի, [[Բոսնիա և Հերցեգովինա]]յի, [[Խորվաթիա]]յի, [[Սլովակիա]]յի, [[Չեխիա]]յի, [[Լյուքսեմբուրգ]]ի, [[Մակեդոնիա]]յի, [[Սերբիա]]յի և [[Չեռնոգորիա]]յի տարածքներում: |
||
| Տող 51. | Տող 51. | ||
== Բազմացում և զարգացում == |
== Բազմացում և զարգացում == |
||
Բեղմնավորումը ներքին է: Սովորական սալամանդրայի բեղմնավորումը կատարվում է ինչպես ջրում, այնպես էլ ցամաքում և դա էական նշանակություն չունի: |
Բեղմնավորումը ներքին է: Սովորական սալամանդրայի [[Բեղմնավորում|բեղմնավորումը]] կատարվում է ինչպես ջրում, այնպես էլ ցամաքում և դա էական նշանակություն չունի: |
||
Ջրոլորտում էգը կոյանոցով վերցնում է ջրի մեջ արուի դրած սպերմատոֆորները: Ցամաքում բեղմնավորվելիս արուն փաթաթվում է էգին և սեռական բջիջները՝ սպերմատոֆորներն ընկնում են վերջինիս կոյանոցի մեջ: Զուգավորումը կարող է տևել մեկ ամիս և ավելի, նույնիսկ ամիսներ: |
Ջրոլորտում էգը կոյանոցով վերցնում է ջրի մեջ արուի դրած [[Սպերմատոզոիդ|սպերմատոֆորները]]: Ցամաքում բեղմնավորվելիս արուն փաթաթվում է էգին և սեռական բջիջները՝ սպերմատոֆորներն ընկնում են վերջինիս կոյանոցի մեջ: Զուգավորումը կարող է տևել մեկ ամիս և ավելի, նույնիսկ ամիսներ: |
||
Ծնում է 2-ից մինչև 70 թրթուր: Կյանքի տևողությունը կազմում է մինչև 18 տարի<ref>{{Գիրք:ՀԿՏ|161}}</ref>: |
Ծնում է 2-ից մինչև 70 թրթուր: Կյանքի տևողությունը կազմում է մինչև 18 տարի<ref>{{Գիրք:ՀԿՏ|161}}</ref>: |
||
11:37, 22 Հոկտեմբերի 2016-ի տարբերակ
| Հրային սալամանդրա | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Գիտական դասակարգում | ||||||||||||
|
||||||||||||
| Լատիներեն անվանում | ||||||||||||
| Salamandra salamandra (Linnaeus, 1758) |
||||||||||||
| Հատուկ պահպանություն | ||||||||||||
 | ||||||||||||
|
|
Հրային սալամանդր, բծավոր սալամանդր, անձրային մողես կամ սովորական սալամանդր (լատին․՝ Salamandra salamandra), պոչավոր երկկենցաղների կարգի իսկական սալամանդրերի ընտանիքին պատկանող կենդանատեսակ:
Համարվում է Եվրոպայում տարածված ամենահայտնի սալամանդրի տեսակը և ընտանիքի ամենախոշոր ներկայացուցիչը:
Հրային սալամանդրի տեսակը առաջին անգամ նկարագրվել է 1758 թվականին շվեդ գիտնական և բնագետ Կառլ Լինեյի կողմից: Մաշկում թունավոր գեղձերի առկայության շնորհիվ արտաքին միջավայրի թշնամիները բավականին քիչ են:
Տարածվածություն
Տարածված է Եվրոպայի միջին և հարավային մասերում, ինչպես նաև Հյուսիսային Աֆրիկայում, Փոքր Ասիայում, ինչպես նաև Մերձավոր Արևելքում:
Բնակվում է ծովի մակարդակից մինչև 2000 մետր բարձրության վրա: Հանդիպում է անտառներում, առվակների, գետերի ափերի տերևների տակ և փչակներում:
Հրային սալամանդրերի տարածման արևմտյան սահմանը համարվում է Պորտուգալիայի տարածքը, ինչպես նաև Իսպանիայի և Ֆրանսիայի հյուսիս-արևելքը: Հյուսիսային սահմանը հասնում է մինչև Գերմանիայի և Լեհաստանի հյուսիսը: Արևելյան եզրերը հանդիսանում են Բուլղարիայի, Ռումինիայի, Ուկրաինայի և Իրանի տարածքները:
Կա ապացույց, որ սակավ քանակությամբ հրային սալամանդրերը բնակվում են նաև Թուրքիայի տարածքում: Ապրում է նաև Հունաստանի, Հունգարիայի, Իտալիայի, Ալբանիայի, Անդորայի, Ավստրիայի, Շվեյցարիայի, Բելգիայի, Բոսնիա և Հերցեգովինայի, Խորվաթիայի, Սլովակիայի, Չեխիայի, Լյուքսեմբուրգի, Մակեդոնիայի, Սերբիայի և Չեռնոգորիայի տարածքներում:
Որոշակի մեկուսացված պոպուլյացիաններ բնակվում են նաև Բրիտանական կղզիներում:
Նկարագրություն
Մարմնի և պոչի ընդհնուր երկարությունը կազմում է 25-28 սմ: Պոչը բավականին երկար է և կազմում է գեթե ընդհանուր երկարության կեսը՝ 12-13 սմ:
Վերջույթները կարճ են, սակայն բավականին հզոր: Առջևի վերջույթների ունեն 4 մատ, իսկ հետին վերջույթների մատերը՝ մեկով ավելի:
Մարմնի գունավորումը վառ սև է՝ փայլուն երանգով: Փորի և մեջքի վրա կան դեղին լավ տեսանելի բծեր:
Կենսակերպ
Վարում է ցերեկային կենսակերպ: Հրային սալամանդրը հինականում խուսափում է բաց և չոր տեղերից: Առավել ակտիվ է անձրևային օրերին և դա է պատճառը, որ այս պոչավորներին հաճախ անվանում են նաև անձրևային մողես:
Նորմայից ցածր ջերմաստիճանին բավականին լավ է դիմանում և անշարժանում է -2-4 °C ջերմաստիճանային պայմաններում:
Բազմացում և զարգացում
Բեղմնավորումը ներքին է: Սովորական սալամանդրայի բեղմնավորումը կատարվում է ինչպես ջրում, այնպես էլ ցամաքում և դա էական նշանակություն չունի:
Ջրոլորտում էգը կոյանոցով վերցնում է ջրի մեջ արուի դրած սպերմատոֆորները: Ցամաքում բեղմնավորվելիս արուն փաթաթվում է էգին և սեռական բջիջները՝ սպերմատոֆորներն ընկնում են վերջինիս կոյանոցի մեջ: Զուգավորումը կարող է տևել մեկ ամիս և ավելի, նույնիսկ ամիսներ:
Ծնում է 2-ից մինչև 70 թրթուր: Կյանքի տևողությունը կազմում է մինչև 18 տարի[1]:
Ծանոթագրություններ
- ↑ Հ․Ջ․ Գրիգորյան, Ողնաշարավորներ, Հայերեն կենդանաբանական տերմինաբանություն (վերլուծություն և սկզբունքներ) (խմբ. Հ․Գ․ Խաչատրյան), «ՀՀ ԳԱԱ Գիտություն հրատարակչություն», 2008, էջ 161 — 264 էջ. — 300 հատ, ISBN 978-5-8080-0723-9։