Ուղեծրային ռեզոնանս

Ուղեծրային ռեզոնանս երկնային մեխանիկայում, իրավիճակ է, երբ երկու (կամ ավելի) երկնային մարմիններ ունեն պտտման այնպիսի պարբերություններ, որոնք հարաբերվում են իրար փոքր իրական թվերով: Արդյունքում այս երկնային մարմինները պարբերաբար ազդում են միմյանց վրա։ Այս ազդեցությունը կարող է նաև կայունացնել նրանց ուղեծրերը:

Որոշ դեպքերում ռեզոնանսային երևույթները առաջացնում են ուղեծրերի անկայունություն։ Այսպես, Կիրկվուդի ճեղքերը աստերոիդների գոտում բացատրվում են Յուպիտերի հետ ռեզոնանսով; Կասսինիի ճեղքերը Սատուրնի օղակներում բացատրվում է Սատուրնի արբանյակ Միմասի հետ ռեզոնանսով։

Օրինակներ

• Պլուտոնը և որոշ Կոյպերի գոտու մարմինները (այսպես կոչված պլուտինոները) գտնվում են Նեպտունի հետ 2:3 ուղեծրային ռեզոնանսում - Պլուտոնի երկու պտույտը Արեգակի շուրջ համընկնում են ժամանակով Նեպտունի երեք պտույտների հետ։
• Սատուրնը և Յուպիտերը գտնվում են համարյա ճշգրիտ 2:5 ռեզոնանսում;
• Յուպիտերի տրոյացի աստերոիդները գտնվում են Յուպիտերի հետ 1:1 ռեզոնանսում;
• Յուպիտերի արբանյակներ Գանիմեդը, Եվրոպան և Իոն գտնվում են 1:2:4 ռեզոնանսի մեջ;
• Պլուտոնի արբանյակները գտնվում են 2:3:12 ռեզոնանսի մեջ;
• Էնկեի գիսաստղը գտնվում է 5:1 ռեզոնանսում Յուպիտերի հետ։

Ուղեծրային պտտման պարբերությունների հարաբերությունը

Սպին-ուղեծրային ռեզոնանս

Մոտ երևույթ է հանդիսանում սպին-ուղեծրային ռեզոնանսը, երբ սինքրոնիզացվում է երկնային մարմնի ուղեծրային շարժումը իր սեփական առանցքի շուրջ պտույտի հետ՝

• Մերկուրին պտտվում է Արեգակի շուրջ 3:2 սպին-ուղեծրային ռեզոնանսում, այսինքն երկու փայլածուական տարվա ընթացքում մոլորակը կատարում է երեք պտույտ սեփական առանցքի շուրջ։
• Լուսինը Երկրի շուրջ պտտվելիս շրջված է մոլորակի կողմը միայն մեկ կողմով - սպին-ուղեծրային 1:1 ռեզոնանս։
• Բոլոր Գալիլեյան արբանյակները նույնպես շրջված են Յուպիտերին մեկ կողմով։

Տես նաև

• Կիրկվուդի ճեղքեր
• Կասսինիի ճեղքեր

Արտաքին հղումներ

• Առաջին անգամ գտնվել է երեք մոլորակների ուղեծրային ռեզոնանս
• Օղակային ուղեծրային ռեզոնանս
• Locations of Solar System Planetary Mean-Motion Resonances. Web calculator that plots distributions of the semimajor axes (or in one case the perihelion distances) of the minor planets in relation to mean motion resonances of the planets (website maintained by M.A. Murison). (անգլ.)