Ռոբերտ Բոյլ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ռոբերտ Բոյլ
անգլ.՝ Robert Boyle
Ծնվել էհունվարի 25, 1627(1627-01-25)[1][2][3][…]
Lismore Castle, County Waterford, Մանսթեր[4][5]
Մահացել էդեկտեմբերի 31, 1691(1691-12-31)[3] (64 տարեկան)
Լոնդոն, Անգլիայի թագավորություն[6]
ԳերեզմանSt Martin-in-the-Fields, Westminster[7]
Բնակության վայր(եր)County Waterford?[8] և Անգլիա[8]
ԴավանանքԱնգլիկան եկեղեցի
ՈւղղությունԲաժնետեր
Մասնագիտությունֆիզիկոս, քիմիկոս և փիլիսոփա
Հաստատություն(ներ)Լոնդոն, Արևելա-հնդկական ընկերություն և Օքսֆորդի համալսարան
Գործունեության ոլորտֆիզիկոս, քիմիկոս և փիլիսոփայություն
ԱնդամակցությունԼոնդոնի թագավորական ընկերություն[9] և Invisible College?
Ալմա մատերԻթըն քոլեջ
Տիրապետում է լեզուներինանգլերեն[1][10], ֆրանսերեն, լատիներեն և իռլանդերեն
Հայտնի աշակերտներՌոբերտ Հուկ[11]
Ազդվել էԳալիլեո Գալիլեյ, Ռենե Դեկարտ, Ֆրենսիս Բեկոն, Cornelis Drebbel?, Otto von Guericke? և Իբն Տուֆեյլ
Պարգևներ
ՀայրRichard Boyle, 1st Earl of Cork?[12][13]
ՄայրCatherine Fenton?[12][13]
 Robert Boyle Վիքիպահեստում

Ռոբերտ Ուիլյամ Բոյլ (հունվարի 25, 1627(1627-01-25)[1][2][3][…], Lismore Castle, County Waterford, Մանսթեր[4][5] - դեկտեմբերի 31, 1691(1691-12-31)[3], Լոնդոն, Անգլիայի թագավորություն[6]), անգլոիռլանդացի[14] բնափիլիսոփա, քիմիկոս, ֆիզիկոս և գյուտարար, Լոնդոնի թագավորական ընկերության անդամ[15]։ Համարվում է առաջին ժամանակակից քիմիկոսը, ուստի ժամանակակից քիմիայի հիմնադիրներից մեկն ու ժամանակակից փորձարարական գիտական մեթոդների ռահվիրաներից մեկը։ Հայտնի է Բոյլ-Մարիոտի օրենքի համար[16], որը նկարագրում է փակ համակարգում գազի բացարձակ ճնշման և ծավալի հակադարձ համեմատական կապը, երբ ջերմաստիճանը հաստատուն է[17]։ Իր The Sceptical Chymist գիրքը համարվում է քիմիայի բնագավառում հիմնաքարային աշխատություն։ Նաև ունի աստվածաբանության վերաբերյալ աշխատանքներ[18][19][20][21]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վաղ տարիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բոյլը ծնվել է Իռլանդիայի Ուատերֆորդ շրջանի Լիսմոր ամրոցում։ Ռիչարդ Բոյլի և Քեթրին Ֆենթոնի յորթերոդ որդին և տասնչորսերորդ երեխան։ Ռիչարդ Բոյլը Անգլիայի Դուբլին է տեղափոխվել 1588 թվականին Թյուդորների Իռլանդիան գաղութացնելու ընթացքում և նշանակվել է գրավելի կալվածքների տեսուչ։ Մինչև Ռոբերտի ծնվելը կուտակել է հսկայական հողակտորներ։ Քեթրին Ֆենթոնի հայրը Իռլանդիայի պետական քարտուղար Ջեֆրի Ֆենթոնն էր (ծնվել է 1539 թվականին Դուբլինում), մայրը՝ Ռոբերտ Ուեսթոնի աղջիկը (ծնված 1541 թվականին Լիսմորում)[22]։

Մեծացել է տեղի ընտանիքներից մեկում, ինչպես իր ավագ եղբայրը[23]։ Ստացել է լատիներենի, հունարենի և ֆրանսերենի մասնավոր դասընթացներ իսկ 8 տարեկանում՝ մոր մահից հետո, տեղափոխվել է Անգլիայի Էտոն քոլեջ։ Հոր ընկերը՝ Հենրի Ուոթոնը քոլեջի ռեկտորն էր։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Principe L. M. Encyclopædia Britannica
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Aubrey J. Scientific Lives — ISBN 978-1-84391-169-2
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Burns D. T. Some Irish Contributors to European Analytical Chemistry, R. Boyle, R. Kirwan, J. Emerson Reynolds // Analytical Letters — Marcel Dekker, Taylor & Francis, 1979. — Vol. 12, Iss. 2. — P. 89—107. — ISSN 0003-2719; 1532-236X — doi:10.1080/00032717908055684
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Бойль Роберт // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  7. ↑ https://archive.org/details/b30324889
  8. ↑ 8,0 8,1 https://www.britannica.com/biography/Robert-Boyle
  9. ↑ 9,0 9,1 https://catalogues.royalsociety.org/CalmView/Record.aspx?src=CalmView.Persons&id=NA8137&pos=1
  10. ↑ CONOR.Sl
  11. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  12. ↑ 12,0 12,1 Lundy D. R. The Peerage
  13. ↑ 13,0 13,1 Kindred Britain
  14. ↑ «Robert Boyle». Encyclopedia Britannica. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 24-ին.
  15. ↑ «Fellows of the Royal Society». London: Royal Society. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ մարտի 16-ին.
  16. ↑ Acott, Chris (1999). «The diving "Law-ers": A brief resume of their lives». South Pacific Underwater Medicine Society journal. 29 (1). ISSN 0813-1988. OCLC 16986801. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 17-ին.
  17. ↑ Levine, Ira N. (2008). Physical chemistry (6th ed.). Dubuque, IA: McGraw-Hill. էջ 12. ISBN 9780072538625.
  18. ↑ «Encyclopedia Britannica». Britannica.com.
  19. ↑ Կաղապար:Cite SEP
  20. ↑ Կաղապար:MacTutor Biography
  21. ↑ Robert Boyleի գործերը Գուտենբերգ նախագծում
  22. ↑ «Catherine Fenton», Family Ghosts, Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ սեպտեմբերի 21-ին, Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 9-ին
  23. ↑ McCartney, Mark; Whitaker, Andrew (2003), Physicists of Ireland: Passion and Precision, London: Institute of Physics Publishing

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բոլյի հրատարակած աշխատանքները օնլայն

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կաղապար:Library resources box

Robert Boyle
էջը Վիքիպահեստում
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ռոբերտ Բոյլ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 517)։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ռոբերտ_Բոյլ&oldid=9717127» էջից