Jump to content

Յայլյու

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Գյուղ
Յայլյու
ռուս.՝ Яйлю
ԵրկիրՌուսաստան Ռուսաստան
ԵրկրամասԱլթայի հանրապետություն
ՇրջանՏուրոչանսկի շրջան
ՀամայնքArtybashskoye rural settlement?[1]
Հիմնադրված է1812 թ.
ԲԾՄ491 մ
Պաշտոնական լեզուռուսերեն, ալթայերեն
Բնակչություն187 մարդ (2010[2])
Ժամային գոտիUTC+7
Փոստային դասիչ649164
ՍՎՏԲՀԴ84225805004
Յայլյու (Ռուսաստան)##
Յայլյու (Ռուսաստան)

Յայլյու (ռուս.՝ Яйлю), գյուղ Ռուսաստանի Ալթայի հանրապետության Տուրոչանսկի շրջանի կազմում։ Մտնում է Արտիբաշ գյուղական բնակավայրի կազմի մեջ։ Ալթայի նահանգի բնական կենսոլորտային արգելոցի կենտրոնական կալվածքն է։

Աշխարհագրություն և կլիմա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յայլյուն գտնվում է Տելեցկոյե լճի միջին մասի աջ ափին, Յայլինսկայա տեռասում՝ Իլանդա գետի գետաբերանում։ Ֆյոնները, որոնք փչում են[3] Չուլիշմանի հովտից, բարձրացնում են օդի միջին տարեկան ջերմաստիճանը մինչև +3,6 °C[4] չափավոր հարմարավետ արժեքի։ Ֆյոններն այստեղ փչում են տարեկան միջինը 132 օր (Սևաստյանովա, 1991 թվական)։ Այնուամենայնիվ, լճի T-աձև այս ոլորանում վերին տաք քամիները հաճախ հերթափոխվում են Բիյա հովտի կողմից (Արտիբաշից) փչող ցուրտ ստորին քամիներով։ Ամռանը այստեղ խոնավ և զով է (հուլիսի միջին ջերմաստիճանը +16,6 °C է)։ Տարեկան միջին տեղումները հասնում են 840 մմ-ի։ Առավելագույնը 1115 մմ գրանցվել է 1961 թվականին։ Բայց նույնիսկ ձմռանը սառնամանիքները շատ չափավոր են (հունվարի միջին ջերմաստիճանը -9,2 °C է)։ Դաժան սառնամանիքները հազվադեպ են։ Բացարձակ նվազագույնը -32 °C է։ Գյուղի մոտ ցրտահարություն տեղի է ունենում միջինում հունվարի 20-ին[3]։

Գյուղն ունի իր սեփական եղանակային կայանը։ Արևելյան քամիները գերակշռում են դեպքերի 25%-ում, հարավ-արևելյան քամիները՝ 10%-ում, հյուսիսից՝ 18%-ում, հյուսիս-արևմուտքից՝ 25%-ում։ Հանգստություն է նկատվում դեպքերի 32%-ում։

Բուսական և կենդանական աշխարհ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1937 թվականին այգեպան Դ. Ս. Ռաչկինն այստեղ ստեղծել է Սիբիրում առաջին կենտրոնը՝ բաց ձևով մեծ պտղատու խնձորենի աճեցնելու համար[5]։

Բնակչություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բնակչությունը 2010[2] թվականին գրանցված տվյալներով կազմել է 187 մարդ, 2016 թվականին գրանցված տվյալներով՝ 183 մարդ։

Ազգային կազմ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2002 թվականի մարդահամարի տվյալներով գյուղում հիմնականում բնակվում են ռուսներ (87%) և ալթայցիներ (13%)։

Ենթակառուցվածք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռուսաստանի առաջին դիզելային-արևային էլեկտրակայանը գործարկվել է Յայլյում 2013 թվականի մարտին[6]։ Հիմնական միջնակարգ դպրոցը գտնվում է գյուղում։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. OKTMO (ռուս.)
  2. 2,0 2,1 2010 թվականի Համառուսաստանյան մարդահամարի արդյունքներ Արխիվացված 2013-03-15 Wayback Machine (ռուս.)
  3. 3,0 3,1 «Телецкое озеро». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 22-ին.
  4. «Девственные кедровники Кыгинского рефугиума - перспективный объект для генетико-селекционных исследований». cyberleninka.ru. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 8-ին.
  5. Гаврилов, Евгений. «Садоводство на Телецком озере» (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 8-ին.
  6. «На Алтае запущена первая в России дизельно-солнечная электростанция — 07kbr.ru — Последние новости сегодня, видео, фото, смотреть онлайн, свежие новости». 07kbr.ru.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]