Յայլյու
| Գյուղ | ||
|---|---|---|
| Յայլյու | ||
| ռուս.՝ Яйлю | ||
| Երկիր |  Ռուսաստան | |
| Երկրամաս | Ալթայի հանրապետություն | |
| Շրջան | Տուրոչանսկի շրջան | |
| Հիմնադրված է | 1812 թ. | |
| ԲԾՄ | 491 մ | |
| Պաշտոնական լեզու | ռուսերեն, ալթայերեն | |
| Բնակչություն | 187 մարդ (2010[1]) | |
| Ժամային գոտի | UTC+7 | |
| Փոստային դասիչ | 649164 | |
| ՍՎՏԲՀԴ | 84225805004 | |
| ||
Յայլյու (ռուս.՝ Яйлю), գյուղ Ռուսաստանի Ալթայի հանրապետության Տուրոչանսկի շրջանի կազմում։ Մտնում է Արտիբաշ գյուղական բնակավայրի կազմի մեջ։ Ալթայի նահանգի բնական կենսոլորտային արգելոցի կենտրոնական կալվածքն է։
Աշխարհագրություն և կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Յայլյուն գտնվում է Տելեցկոյե լճի միջին մասի աջ ափին, Յայլինսկայա տեռասում՝ Իլանդա գետի գետաբերանում։ Ֆյոնները, որոնք փչում են[2] Չուլիշմանի հովտից, բարձրացնում են օդի միջին տարեկան ջերմաստիճանը մինչև +3,6 °C[3] չափավոր հարմարավետ արժեքի։ Ֆյոններն այստեղ փչում են տարեկան միջինը 132 օր (Սևաստյանովա, 1991 թվական)։ Այնուամենայնիվ, լճի T-աձև այս ոլորանում վերին տաք քամիները հաճախ հերթափոխվում են Բիյա հովտի կողմից (Արտիբաշից) փչող ցուրտ ստորին քամիներով։ Ամռանը այստեղ խոնավ և զով է (հուլիսի միջին ջերմաստիճանը +16,6 °C է)։ Տարեկան միջին տեղումները հասնում են 840 մմ-ի։ Առավելագույնը 1115 մմ գրանցվել է 1961 թվականին։ Բայց նույնիսկ ձմռանը սառնամանիքները շատ չափավոր են (հունվարի միջին ջերմաստիճանը -9,2 °C է)։ Դաժան սառնամանիքները հազվադեպ են։ Բացարձակ նվազագույնը -32 °C է։ Գյուղի մոտ ցրտահարություն տեղի է ունենում միջինում հունվարի 20-ին[2]։
Քամու ռեժիմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գյուղն ունի իր սեփական եղանակային կայանը։ Արևելյան քամիները գերակշռում են դեպքերի 25%-ում, հարավ-արևելյան քամիները՝ 10%-ում, հյուսիսից՝ 18%-ում, հյուսիս-արևմուտքից՝ 25%-ում։ Հանգստություն է նկատվում դեպքերի 32%-ում։
Բուսական և կենդանական աշխարհ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1937 թվականին այգեպան Դ. Ս. Ռաչկինն այստեղ ստեղծել է Սիբիրում առաջին կենտրոնը՝ բաց ձևով մեծ պտղատու խնձորենի աճեցնելու համար[4]։
Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բնակչությունը 2010[1] թվականին գրանցված տվյալներով կազմել է 187 մարդ, 2016 թվականին գրանցված տվյալներով՝ 183 մարդ։
Ազգային կազմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2002 թվականի մարդահամարի տվյալներով գյուղում հիմնականում բնակվում են ռուսներ (87%) և ալթայցիներ (13%)։
Ենթակառուցվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ռուսաստանի առաջին դիզելային-արևային էլեկտրակայանը գործարկվել է Յայլյում 2013 թվականի մարտին[5]։ Հիմնական միջնակարգ դպրոցը գտնվում է գյուղում։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 2010 թվականի Համառուսաստանյան մարդահամարի արդյունքներ Արխիվացված 2013-03-15 Wayback Machine (ռուս.)
- ↑ 2,0 2,1 «Телецкое озеро». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 22-ին.
- ↑ «Девственные кедровники Кыгинского рефугиума - перспективный объект для генетико-селекционных исследований». cyberleninka.ru. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 8-ին.
- ↑ Гаврилов, Евгений. «Садоводство на Телецком озере» (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 8-ին.
- ↑ «На Алтае запущена первая в России дизельно-солнечная электростанция — 07kbr.ru — Последние новости сегодня, видео, фото, смотреть онлайн, свежие новости». 07kbr.ru.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||