Դյորդ Հևեշի

Դյորդ Հևեշի; György Hevesy
Ծնվել է	օգոստոսի 1, 1885[…]; Բուդապեշտ, Հունգարիայի թագավորություն, Ավստրո-Հունգարիա
Մահացել է	հուլիսի 5, 1966[…] (80 տարեկան); Ֆրայբուրգ իմ Բրայսգաու, Գերմանիայի Ֆեդերատիվ Հանրապետություն
Գերեզման	Ֆիումեի փողոցի գերեզմանոց
Քաղաքացիություն	Հունգարիա և Շվեդիա
Մասնագիտություն	քիմիկոս և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)	Ֆրայբուրգի համալսարան, Բուդապեշտի համալսարան, Ցյուրիխի տեխնիկական բարձրագույն դպրոց, Նիլս Բորի ինստիտուտ, Մանչեսթերի համալսարան, Կոպենհագենի համալսարան և Ստոկհոլմի համալսարան
Գործունեության ոլորտ	քիմիա
Պաշտոն(ներ)	պրոֆեսոր
Անդամակցություն	Լոնդոնի թագավորական ընկերություն, Լեոպոլդինա, Շվեդիայի թագավորական գիտությունների ակադեմիա, Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիա, Հայդելբերգի գիտությունների ակադեմիա, Լեհաստանի գիտելիքների ակադեմիա, Պապական գիտությունների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա և Հայդելբերգի գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատեր	Բուդապեշտի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներին	հունգարերեն և շվեդերեն
Գիտական ղեկավար	Ֆրանց Հիմշտեդտ և Գեորգ Ֆրանց Յուլիուս Մայեր
Եղել է գիտական ղեկավար	Մաքսիմիլիան (Մաքս) Կառլ Ֆրանց Պալ
Պարգևներ	Նիլս Բորի միջազգային ոսկե մեդալ Ֆարադեյի դասախոսության նրցանակ Քիմիայի Նոբելյան մրցանակ Լոնդոնի թագավորական միության արտասահմանյան անդամ և Բալիի մեդալ
	George de Hevesy Վիքիպահեստում

Հևեշի Դյորդ (հունգ.՝ Hevesy György, գերմ.՝ Georg Karl von Hevesy, օգոստոսի 1, 1885(1885-08-01)^[1]^[2]^[3]^[…], Բուդապեշտ, Հունգարիայի թագավորություն, Ավստրո-Հունգարիա^[4] - հուլիսի 5, 1966(1966-07-05)^[1]^[2]^[3]^[…], Ֆրայբուրգ իմ Բրայսգաու, Գերմանիայի Ֆեդերատիվ Հանրապետություն^[4]), հունգար քիմիկոս։ Բացահայտել է հաֆնիումը^[11]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հունգարիայի Գիտությունների ակադեմիայի պատվավոր ակադեմիկոս, Լոնդոնի թագավորական ընկերության արտասահմանյան անդամ (1939)։

Բուդապեշտի համալսարան (1918),
Կոպենհագենի համալսարան (1920-1926, 1934-1943 թվականներին),
Ֆրայբուրգի համալսարան (1926-1934),
Ստոկհոլմի (1943^[12]) համալսարանների պրոֆեսոր։

1922 թ. (Կոստերի հետ) հայտնաբերել է հաֆնիումը, 1913 թ. (Պանետի հետ) առաջարկել իզոտոպային ինդիկատորների մեթոդը և առաջինը կիրառել այն կենսաբանական հետազոտություններում։ 1936 թ. հունգար քիմիկոս Լեիի հետ առաջինն է կիրառել ակտիվացման վերլուծությունը։

Հիմնական աշխատանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1913 - առաջարկել իզոտոպային ինդիկատորների մեթոդը,
1922 - բացահայտել է հաֆնիումը,
1936 - հունգար քիմիկոս Լեիի հետ առաջինն է կիրառել ակտիվացման վերլուծությունը։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նոբելյան (քիմիայի գծով, 1943 թ) և «Ատոմը խաղաղության համար» (1959 թն) միջազգային մրցանակների դափնեկիր է։

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Мельников В. П., Георг Хевеши, «Журнал Всес. химического общества им. Д. И. Менделеева», 1975, т. 20, № 6, с. 656.
Храмов Ю. А. Хевеши Дьёрдь (Георг) (Hevesy George von) // Физики։ Биографический справочник / Под ред. А. И. Ахиезера. — Изд. 2-е, испр. и дополн. — М.։ Наука, 1983. — С. 289. — 400 с. — 200 000 экз. (в пер.)
Siegfried Niese։ George de Hevesy (1885-1966), founder of radioanalytical chemistry, in։ Czechoslovak Journal of Physics, Suppl. D, Band 56 (2006), D3-D11.
Siegfried Niese։ Georg von Hevesy : 1885 - 1966 ; Wissenschaftler ohne Grenzen, Münster/Westfalen ։ Principal-Verlag 2009, ISBN 978-3-89969-081-1.
A. Vértes։ George Hevesy (György Hevesy), In։ Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry, Band 271, Nr. 1 (2007), S.19-26 (Supplement to the Hevesy Medal Award lecture).

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Encyclopædia Britannica
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #116785179 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
↑ http://www.pas.va/content/accademia/en/academicians/deceased/de_hevesy.html
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 Mathematics Genealogy Project — 1997.
↑ Award winners : Copley Medal — Royal Society.
↑ The Nobel Prize in Chemistry 1943 — Nobel Foundation.
↑ Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.
↑ List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 168.
↑ Weintraub, B. (April 2005), «George de Hevesy: Hafnium and Radioactive Traces; Chemistry», Bull. Isr. Chem. Soc. (18): 41–43
↑ tp://slovari.yandex.ru/dict/bse/article/00086/35700.htm

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դյորդ Հևեշի» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 6, էջ 370)։

[_3fd46bfefdd0250f-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_1054c6e65c2c93fa-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Encyclopædia Britannica

[_4f05a4763626cce6-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[_71671741b274cb03-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #116785179 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.

[_1960c30b7519616b-5] ttp://www.pas.va/content/accademia/en/academicians/deceased/de_hevesy.html

[_18aba5264c4946af-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 Mathematics Genealogy Project — 1997.

[_5024ad2648f36760-7] Award winners : Copley Medal — Royal Society.

[_3e17d542cc9090e5-8] The Nobel Prize in Chemistry 1943 — Nobel Foundation.

[_91240182028fc537-9] Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.

[_e2de52f4d22c46b1-10] List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 168.

[11] Weintraub, B. (April 2005), «George de Hevesy: Hafnium and Radioactive Traces; Chemistry», Bull. Isr. Chem. Soc. (18): 41–43

[12] tp://slovari.yandex.ru/dict/bse/article/00086/35700.htm

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]