Գրասա Մաշել

Գրասա Մաշել;
Ծնվել է	հոկտեմբերի 17, 1945 (78 տարեկան)
Ծննդավայր	Portuguese Mozambique, Պորտուգալիա
Քաղաքացիություն	ՀԱՀ
Կրոն	մեթոդիզմ
Կրթություն	Լիսաբոնի համալսարան և Nachingwea military camp?
Մասնագիտություն	ուսուցչուհի և քաղաքական գործիչ
Ամուսին	Սամորա Մաշել և Նելսոն Մանդելա
Զբաղեցրած պաշտոններ	First Lady of Mozambique?, Minister of Education and Culture?, First Lady of South Africa? և Member of the Council of State of Mozambique?
Կուսակցություն	Ֆրելիմո
Պարգևներ և ; մրցանակներ	; «Հյուսիս-հարավ» մրցանակ Նանսենի մրցանակ Բարսելոնայի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Honorary Fellow of the British Academy? Աֆրիկյան գիտությունների ակադեմիայի անդամ և Լեյդենի համալսարանի պատվավոր դոկտոր
Երեխաներ	Josina Z. Machel?
	Graça Machel Վիքիպահեստում

Գրասա Մաշել (Պորտուգալերեն արտասանություն: [[Միջազգային հնչյունական այբուբեն|[ˈɡɾasɐ mɐˈʃɛɫ]]], ծննդյան անունը՝ Գրասա Սիմբինե, pronounced: [[Միջազգային հնչյունական այբուբեն|[sĩˈbĩni]]], հոկտեմբերի 17, 1945(1945-10-17)^[1], Portuguese Mozambique, Պորտուգալիա), Մոզամբիկի և ՀԱՀ քաղաքական գործիչ, ավիաաղետից մահացած Մոզամբիկի նախագահ Սամորա Մաշելի նախկին կինը։ 1998 թվականից մինչև 2013 թվականը եղել է ՀԱՀ նախկին նախագահ Նելսոն Մանդելայի կինը։ 2007 թվականից Բրիտանական կայսրության շքանշանի պատվավոր տիկին (1997)։ Աշխարհի պատմության մեջ միակ կինն է, որ եղել է երկու տարբեր պետությունների նախկին առաջին տիկին (Մոզամբիկի` 1975-1986 թվականներ և ՀԱՀ` 1998-1999 թվականներ)։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրասա Սիմբինեն ծնվել է հոր մահից 17 օր հետո Ինկադինե գյուղական բնակավայրում, Գազա նահանգ, Պորտուգալական Արևելյան Աֆրիկա (այժմ՝ Մոզամբիկ)։ Եղել է ընտանիքի վեց երեխաներից կրտսերը^[5]։ Սովորել է մեթոդիստական առաքելության դպրոցներում, եղել մեթոդիստական առաքելության ակտիվիստ։ Առաքելությունը հովանավորել է նրա ուսուցումը Լիսաբոնի համալսարանում (Պորտուգալիա), որտեղ նա ցուցաբերում է բացառիկ ընդունակություններ արտասահմանյան լեզուների ուսման գործում։ Նա ուսումնասիրում էր ռոմանական լեզուներ, պորտուգալերենի հետ միասին լավ էր տիրապետում նաև անգլերենին, իսպաներենին, իտալերենին և ֆրանսերենին։ 1973 թվականին վերադարձել է Մոզամբիկ և ընդունվել Մոզամբիկի ազատագրության ճակատ (ՖՐՈԼԻՄՕ, պորտ.՝ Frente de Libertação de Moçambique) և աշխատել որպես դպրոցի ուսուցիչ։

1975 թվականին Մոզամբիկի անկախացումից հետո նախագահ Մաշելը նրան նշանակեց կրթության և մշակույթի նախարարի պաշտոնում (30 տարեկան հասակում), և նույն թվականին նրանք ամուսնացան։ Նախարարի պաշտոնից ազատվելուց հետո նա մասնակցեց զինված հակամարտությունների ազդեցությունը երեխաների վրա (Report on the Impact of Armed Conflict on Children) թեմայով ՄԱԿ-ի զեկույցի նախապատրաստական աշխատանքների կազմակերպմանը^[6]։

1995 թվականին ի նշան երկարամյա մարդասիրական աշխատանքի, մասնավորապես փախստական երեխաների փրկության աշխատանքների կազմակերպման համար նրան շնորհվեց Նանսենի անվան մեդալ։ Պարգևատրվել է նաև Աստուրիական թագաժառանգի մրցանակով։ 1998 թվականի հուլիսին 52-ամյա Գրասան ամուսնացել է 80-ամյա Նելսոն Մանդելայի հետ։ 1999 թվականից եղել է Քեյփթաունի համալսարանի ռեկտոր։ 2013 թվականի դեկտեմբերի 5-ին Նելսոն Մանդելան մահացավ։ Գրասա Մաշելը մասնակցեց հրաժեշտի արարողությանը և նրան թույլատրեցին ՀԱՀ նախագահ Յակոբ Զումի հետ միասին մոտենալ Նելսոն Մանդելայի դագաղին, Ցգունուի գերեզմանատանը հուղարկավորության ժամանակ։

2017 թվականի հուլիսին Մաշելը դարձել է Միացյալ Թագավորության հումանիտար և հասարակական գիտությունների ազգային ակադեմիա հանդիսացող Բրիտանական ակադեմիայի պատվավոր անդամ (HonFBA)^[7]:

2018 թվականի հուլիսի 17-ին Մաշելը ՀԱՀ նախագահ Սիրիլ Ռամաֆոսայի և ԱՄՆ նախկին նախագահ Բարաք Օբամայի հետ մասնակցել է Նելսոն Մանդելայի անվան 16-րդ ամենամյա դասախոսությանը, որն անցկացվել է Յոհաննեսբուրգի «Վանդերերս» մարզադաշտում։ Միջոցառմանը ներկա են գտնվել շուրջ 15 հազար մարդ և տոնել Նելսոն Մանդելայի ծննդյան 100-ամյակը^[8]։

Պաշտոններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մոզամբիկի կրթության և մշակույթի նախարար (1975-1989)
Մոզամբիկի երեխաների ազգային կազմակերպության նախագահ
Զիմբաբվեում ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի կոնֆերանսի պատվիրակ, 1998
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ազգային հանձնաժողովի նախագահ
Ազգերի համագործակցության նշանավոր անձանց խմբի անդամ
Մո Իբրահիմ հիմնադրամի Իբրահիմ մրցանակաբաշխության կոմիտեի անդամ
Քեյփթաունի համալսարանի ռեկտոր
Արևելագիտության և աֆրիկյան հետազոտությունների դպրոցի նախագահ
Աֆրիկյան առաջնորդների համալսարանի ռեկտոր^[9]
ACCORD հոգաբարձուների խորհրդի նախագահ^[10]

Կոչումներ, մրցանակներ, միջազգային ճանաչում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կոչումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կաթոլիկ Իզաբելայի շքանշան, 1997 ( Իսպանիա)
Բրիտանական կայսրության շքանշանի պատվավոր ասպետ, 1999 ( Միացյալ Թագավորություն)
Բրիտանական ակադեմիայի պատվավոր անդամ, 2017 ( Միացյալ Թագավորություն)

Մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միավորված ազգերի կազմակերպության Նանսենի մեդալ, 1995 ( ԱՄՆ)
Նոր Անգլիայի շրջանի Գլոբալ քաղաքացիական մրցանակ, 1997
InterAction մարդասիրական մրցանակ, 1997^[11]
Եվրոպայի խորհրդի հյուսիս-հարավ մրցանակ, 1998 ( Եվրամիություն)
Աստուրիայի արքայադստեր մրցանակ (Միջազգային համագործակցություն), 1998 ( Իսպանիա)
Երեխաների համաշխարհային մրցանակ (Նելսոն Մանդելայի հետ միասին), 2005
Տասնամյակի երեխաների իրավունքների հերոս (Նելսոն Մանդելայի հետ միասին) 7,1 միլիոն երեխաների կողմից Գլոբալ քվեարկության միջոցով, որը կազմակերպվել է որպես Երեխաների համաշխարհային մրցանակ կրթական ծրագրի մաս, 2009^[12]
Երեխաների անունից երկարատև աշխատանքի համար CARE հիմնական մրցանակ^[13]

Պատվավոր դոկտորներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մասաչուսեթսի համալսարանի պատվավոր դոկտոր, 2006 ( ԱՄՆ)^[14]
Սթելլենբոսի համալսարանի փիլիսոփայության դոկտոր (DPhil) Honoris Causa, 2008 ( Հարավային Աֆրիկա)^[15]
Բարսելոնայի համալսարանի Honoris Causa դոկտոր, 2008 ( Իսպանիա)^[16]
Էվորայի համալսարանի Honoris Causa դոկտոր, 2008 ( Պորտուգալիա)

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 Munzinger Personen (գերմ.)
↑ http://www.ub.edu/web/ub/ca/universitat/la_ub_avui/honoris_causa/E-M/cognoms_e_m/Machel_2008.html
↑ https://www.aasciences.africa/fellow/graca-machel
↑ https://www.universiteitleiden.nl/en/news/2021/01/honorary-doctorate-for-child-rights-activist-graca-machel
↑ «Graca Machel: There Is Nothing Exceptional About Me...». This Day Live. 2014 թ․ օգոստոսի 16. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հուլիսի 13-ին.
↑ The impact of Armed Conflict on Children Արխիվացված 2019-05-04 Wayback Machine. Unicef.org. Retrieved on 2011-11-07.
↑ «Elections to the British Academy celebrate the diversity of UK research». 2017 թ․ հուլիսի 21.
↑ «Barack Obama in coded attack on Donald Trump in his most significant speech since the end of his presidency». 2018 թ․ հուլիսի 17.
↑ «Our Leadership - ALU». ALU (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ սեպտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 1-ին.
↑ «People - ACCORD». ACCORD (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 13-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 11-ին.
↑ «Graça Machel». United Nations. 2010. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 18-ին.
↑ «Graça Machel was named The World's Children's Prize Decade Child Rights Hero 2009 for her long and courageous struggle for children's rights, mainly in Mozambique». worldschildrensprize. 2009. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 18-ին.
↑ «Graça Machel (Mozambique)». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 4. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 7-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ bot: original URL status unknown (link). United Nations Foundation profile
↑ «UMass honors Nelson Mandela with honorary degree - The Boston Globe». Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 13-ին.
↑ «Graça Machel to receive honorary doctorate from the University of Stellenbosch». University of Stellenbosch. 2007 թ․ հոկտեմբերի 18. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 12-ին. Վերցված է 2010 թ․ փետրվարի 24-ին.
↑ «Graça Machel, investida doctora honoris causa a la UB». Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 18-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գրասա Մաշել» հոդվածին։

[_ea4ff77a50e5101d-1] 1,0 ^1,1 Munzinger Personen (գերմ.)

[_d102641adafcc08f-2] ttp://www.ub.edu/web/ub/ca/universitat/la_ub_avui/honoris_causa/E-M/cognoms_e_m/Machel_2008.html

[_eaf621f27a594e5f-3] ttps://www.aasciences.africa/fellow/graca-machel

[_08de0694ac7b9063-4] ttps://www.universiteitleiden.nl/en/news/2021/01/honorary-doctorate-for-child-rights-activist-graca-machel

[ThisDayLive-2014-08-16-5] «Graca Machel: There Is Nothing Exceptional About Me...». This Day Live. 2014 թ․ օգոստոսի 16. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հուլիսի 13-ին.

[6] The impact of Armed Conflict on Children Արխիվացված 2019-05-04 Wayback Machine. Unicef.org. Retrieved on 2011-11-07.

[:0-7] «Elections to the British Academy celebrate the diversity of UK research». 2017 թ․ հուլիսի 21.

[8] «Barack Obama in coded attack on Donald Trump in his most significant speech since the end of his presidency». 2018 թ․ հուլիսի 17.

[9] «Our Leadership - ALU». ALU (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ սեպտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 1-ին.

[10] «People - ACCORD». ACCORD (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 13-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 11-ին.

[11] «Graça Machel». United Nations. 2010. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 18-ին.

[12] «Graça Machel was named The World's Children's Prize Decade Child Rights Hero 2009 for her long and courageous struggle for children's rights, mainly in Mozambique». worldschildrensprize. 2009. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 18-ին.

[13] «Graça Machel (Mozambique)». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 4. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 7-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ bot: original URL status unknown (link). United Nations Foundation profile

[14] «UMass honors Nelson Mandela with honorary degree - The Boston Globe». Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 13-ին.

[15] «Graça Machel to receive honorary doctorate from the University of Stellenbosch». University of Stellenbosch. 2007 թ․ հոկտեմբերի 18. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 12-ին. Վերցված է 2010 թ․ փետրվարի 24-ին.

[16] «Graça Machel, investida doctora honoris causa a la UB». Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 18-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]