Jump to content

Բուրսա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Բնակավայր
Բուրսա
թուրքերեն՝ Bursa
ԵրկիրԹուրքիա Թուրքիա
ՀամայնքԲուրսայի մարզ և Հյուդավենդիգար
Հիմնադրված է202 թ.
Մակերես11 043 կմ²
ԲԾՄ100±1 մետր
Պաշտոնական լեզութուրքերեն
Բնակչություն2 994 521 մարդ (2018)
Ժամային գոտիUTC+3 և DAZD?
Հեռախոսային կոդ224
Փոստային դասիչ16000
Պաշտոնական կայքbursa.bel.tr(թուրքերեն)
Բուրսա (Թուրքիա)##
Բուրսա (Թուրքիա)

Բուրսա (թուրքերեն՝ Bursa, կամ Պրուսա հուն․՝ Προύσα), խոշոր քաղաք Թուրքիայի հյուսիսարևմտյան մասում։ Այն իր մեծությամբ չորրորդն է՝ Ստամբուլից, Անկարայից և Իզմիրից հետո։ Բնակչությունը՝ 2 994 521 մարդ (2018

Բնակչություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2000 թվականի մարդահամարի համաձայն Բուրսայի բնակչությունը հասել է 1 194 687-ի, իսկ բնակչության մեծամասնությունը կազմում են թուրքեր։ Մինչ XX դարը տարածված էր քաղաքի հունական անվանումը՝ Պրուսա (հուն․՝ Προύσα, Պրուսա), ինչպես նաև Բրուսա։ Թուրքեր քաղաքին անվանում են նաև Եշիլ Բուրսա (Yeşil Bursa — «Կանաչ Բուրսա»)։

1912 թվականին քաղաքում բնակվում էին՝

395 թվականից մինչև 1326 թվականը քաղաքը գտնվել է Բյուզանդական կայսրության կազմում, իսկ 1326 թվականին՝ բյուզանդացիների ջախջախումից հետո, քաղաքն անցել է Օսմանյան կայսրության կազմի մեջ։

1326-1365 թվականներին եղել է Օսմանյան կայսրության մայրաքաղաքը։ Այնուհետև մայրաքաղաք է դարձել Ադրիանապոլիսը, բայց Բուրսան չի կորցրել իր նշանակությունը որպես կայսրության առևտրային և հոգևոր կենտրոն։ Սուլթան Բայազիդ I-ը քաղաքում կառուցել է նախ Յըլդըրըմ Քըլլիեսի մզկիթը, ապա` Մեծ մզկիթը։ 1402 թվականին Մուհամմադ Սուլթան Միրզան հրդեհել է քաղաքը[2]։ Սակայն Բուրսան վերականգնվել է և մնացել կայսրության կենտրոններից մեկն ընդհուպ մինչև Կոստանդնուպոլսի անկումը։ 1487 թվականին նրա բնակչությունը կազմել է 45 հազար մարդ[3]։

Օսմանյան կայսրության օրոք քաղաքը հայտնի էր մետաքսե իրերով։

Քաղաքը մեծապես տուժել է 1855 թվականի փետրվարի 28-ի և ապրիլի 11-ին երկրաշարժերից, ինչպես նաև սարսափելի հրդեհից[4]։

1919-1922 թվականների հույն-թուրքական երկրորդ պատերազմի ընթացքում՝ 1920 թվականի ամռանը, քաղաքը գրավվել է հունական զորքերի կողմից, սակայն վերադարձվել է Թուրքիային 1922 թվականի վերջին։

1923 թվականին Թուրքիայի Հանրապետության հռչակումից հետո Բուրսան դարձել է Թուրքիայի արդյունաբերական կենտրոններից մեկը։ Դա ուղեկցվել է բնակչության աճով (1927 թվականից 2015 թվականներին քաղաքի բնակչությունը աճել է երեսուն անգամ՝ 61 հազար մարդից հասնելով 1,184 հազարի), ինչի շնորհիվ Բուրսան դարձել է Թուրքիայի չորրորդ քաղաքը բնակչության թվաքանակով։

Տեսարժան վայրեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքի գլխավոր տեսարժան վայրերը համարվում են Ուլուդաղ լեռան լեռնադահուկային հանգստավայրերը, Կանազ մզկիթը, Կանազ դամբարանը, ինչպես նաև կանաչ բուլվարները և այգիները, որոնք տարածված են ամբողջ քաղաքով մեկ։ Բուրսայում քրիստոնեական միակ եկեղեցին վերականգնվել է 2002- 2004 թվականներին՝ քրիստոնյաների կազմակերպած ցույցի արդյունքում[5]։

Տնտեսություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Oyak-Renault-ի ավտոգործարան
  • TOFAŞ-ի ավտոգործարան
  • Coskunoz ավտոմոբիլային մամուլի սարքավորումների ընկերություն։

2002 թվականին քաղաքում բացվել է Բուրսայի մետրոպոլիտենը։ Գոյություն ունի այսպես կոչված «նոստալգիկ տրամվայ», կառուցվում է նաև ժամանակակից տրամվայի գիծ։ Ստամբուլին մոտ գտնվելու պատճառով քաղաքի բնակիչները օգտվում են Աթաթուրքի անվան միջազգային օդանավակայանից և Սաբիհա Գյոքչենի անվան միջազգային օդանավակայանից։

Բուրսայում կան երկու պետական և մեկ մասնավոր բարձրագույն ուսումնական հաստատություններ։ Ուլուդաղի համալսարանը, որը հիմնվել է 1975 թվականին, համարվում է քաղաքի ամենահին բարձրագույն ուսումնական հաստատությունը։ Այս համալսարանը մինչև 1982 թվականը կոչվում էր «Բուրսայի համալսարան», ուր կրթություն էր ստանում մոտ 47 000 ուսանող։

Տեղական ֆուտբոլային ակումբը՝ «Բուրսասպորը» համարվում է 2009- 2010 թվականներին Թուրքիայի չեմպիոնը։ Ֆուտբոլային ակումբի տնային մարզադաշտը Թիմսահ Արենան է, որը կառուցված է կոկորդիլոսի տեսքով[6]։

Անձինք, ովքեր ծնվել են Բուրսայում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Ժանսեմ (իրական անունը Հովհաննես Սեմերջյան, 1920-2013), հայկական ծագմամբ ֆրանսիացի նկարիչ,
  • Խալիլ Յոնետկեն (1899-1968), թուրք երաժշտագետ, ֆոլկլյորիստ և մանկավարժ։

Քույր քաղաքներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,0 1,1 George Sotiriadis, An Ethnological Map Illustrating Hellenism in the Balkan Peninsula and Asia Minor, 1918
  2. Mohammad Habib, Khaliq Ahmad Nizami, A Comprehensive History Of India Vol.-V: The Delhi Sultanat (1970), p. 128
  3. The city in the Islamic world, Volume 1, ed. Salma Khadra Jayyusi, Renata Holod, Attilio Petruccioli, André Raymond, page 362.
  4. «Брусса». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
  5. Governor’s office orders only church in Bursa be vacated. Արխիվացված 2016-02-21 Wayback Machine(անգլ.)
  6. TİMSAH ARENA | Bursaspor Timsah Arena Stadyumu

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բուրսա» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 628