Ֆերդինանդ Պորշե
| Ֆերդինանդ Պորշե գերմ.՝ Ferdinand Porsche | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | սեպտեմբերի 3, 1875 |
| Ծննդավայր | Լիբերեց, Չեխիա[1] |
| Մահացել է | հունվարի 30, 1951[2][3][1][…] (75 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Շտուտգարտ, Գերմանիա[1] |
| Գերեզման | Zell am See |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Ավստրո-Հունգարիա, .svg){kind=small} Գերմանական Ավստրիա,  Չեխոսլովակիա[4], .svg){kind=small} Նացիստական Գերմանիա և  Գերմանիայի Ֆեդերատիվ Հանրապետություն |
| Գիտական աստիճան | տեխնիկական գիտությունների դոկտոր |
| Մասնագիտություն | ձեռնարկատեր, գյուտարար և automotive engineer |
| Աշխատավայր | Լյուդվիգ Մաքսիմիլիանի Մյունխենի համալսարան, Daimler Motors Corporation?, Steyr-Werke?, Lohner-Werke?, Austro-Daimler? և Bela Egger? |
| Զբաղեցրած պաշտոններ | կազմակերպության հիմնադիր, co-founder? և ընկերության նախագահ |
| Կուսակցություն | Նացիոնալ-սոցիալիստական գերմանական բանվորական կուսակցություն |
| Պարգևներ և մրցանակներ | |
| Անդամություն | ՍՍ և Wiener akademische Burschenschaft Bruna Sudetia? |
| Երեխաներ | Ferdinand Anton Ernst Porsche? և Louise Piëch? |
 Ferdinand Porsche Վիքիպահեստում | |
Ֆերդինանդ Պորշե (անգլ.՝ Ferdinand Porsche, սեպտեմբերի 3, 1875, Լիբերեց, Չեխիա[1] - հունվարի 30, 1951[2][3][1][…], Շտուտգարտ, Գերմանիա[1]), ավտոմոբիլների և զրահատեխնիկայի գերմանացի կոնստրուկտոր, Porsche ընկերության հիմնադիր: Հայտնի է նաև որպես ավտոմոբիլաշինության պատմության մեջ ամենահայտնի ավտոմոբիլի ստեղծող, որը հայտնի է Volkswagen Käfer անունով:
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վաղ շրջան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ֆերդինանդ Պորշեն ծնվել է 1875 թվականի սեպտեմբերի 3-ին փոքրիկ Մաֆերսդորֆ քաղաքում (այժմ` Վրատիսլավիցե, Չեխիա), սուդեթյան գերմանացիների ընտանիքում: Ֆերդինանդի հայրը` Անտոն Պորշեն, ուներ վերանորոգման վարպետանոց: Լինելով հմուտ թիթեղագործ` նա վայելում էր տեղի բնակիչների հարգանքը և նույնիսկ ընտրվում է քաղաքապետի պաշտոնում: Ֆերդինանդն ուներ ավագ եղբայր և քույր: Անտոն Պորշեն պատրաստվում էր իր ժառանգորդը դարձնել ավագ որդուն, սակայն վերջինս մահանում է դժբախտ պատահարից, երբ աշխատում էր վարպետանոցում: Դրանից հետո հոր ավագ որդին ու ժառանգորդը դառնում է Ֆերդինանդ Պորշեն:
Հոր վարպետանոցում նա սկսում է աշխատել 15 տարեկանից: Այն ժամանակ նա տարակուսում էր գնա՞լ հոր ճանապարհով, թե՞ ոչ: Սակայն շուտով նրա հետաքրքրությունները փոխվում են, և նա որոշում է ընդունվել տեխնիկական ուսումնարան: Նա առավոտից աշխատում էր հոր արհեստանոցում, իսկ երեկոյան ուսում առնում հարևան Ռայխենբերգի (այժմ` Լիբերեց, Չեխիա) ուսումնարանում:
Ավտոմոբիլների կոնստրուկտոր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1898 թվականին Պորշեն էլեկտրամոբիլի հեղափոխական միտք է հղանում: Նրա առաջ ոչ հեշտ խնդիր է ծառանում` նախագծել ավտոմեքենա էլեկտրական շարժիչով, որը հեշտությամբ կտեղաշարժվեր և լավ կվաճառվեր: Ֆերդինանդ Պորշեի բնատուր տաղանդը դրսևորվեց նախագծի շուրջ աշխատելու հենց առաջին շաբաթներից: Օրինակը հաջող ստացվեց: Մեքենան կոմպակտ չափեր ուներ, արագընթաց էր. այն կարող էր շարժվել 19-րդ դարավերջի մեքենաների համար ոչ վատ` 40 կմ/ժ արագությամբ: Մեքենայի զգալի մասն էին կազմում կապարե տարողունակ մարտկոցները: Նրանց ընթացքը մեծ չէր. մեկ լիցքավորումով մեքենան կարող էր գնալ մոտ մեկ ժամ: Մեքենան Լոհներին ներկայացնելուց հետո Պորշեն ստանում է ընկերության գլխավոր կոնստրուկտորի պաշտոնը և անցնում է նախագծի մշակմանը: Ինքնաշարժ մեքենան, որ ստացավ Lohner-Porsche անվանումը, ուներ էլեկտրական երկու շարժիչ` յուրաքանչյուրը 2.5 ձիաուժ հզորությամբ: Բացակայում էր մեխանիկական փոխանցատուփը, իսկ էլեկտրական շարժիչները տեղակայված էին առջևի անիվների անվակունդերում: Մեքենան մաքուր էլեկտրամոբիլ չէր. այն ուներ բենզինային ոչ մեծ շարժիչ, պտտվող գեներատոր: Գեներատորն արտադրում էր հոսանք, որը լիցքավորում էր մարտկոցը, որն էլ իր հերթին սնուցում էր ուժային էլեկտրաշարժիչները: Այդպիսով, այն հիբրիդային ավտոմոբիլի առաջին օրինակն էր, որ բաղկացած էր ներքին այրման շարժիչից, մարտկոցներից և էլեկտրաշարժիչներից: Այս նորամուծությունը 1900 թվականի Փարիզի Համաշխարհային ցուցահանդեսում արժանացել է Գրան պրիի: Լոհները օրինակը շատ հաջող էր համարում և հաճույքով երթևեկում էր Պորշեի էլեկտրամոբիլով, սակայն Ֆերդինանդ Պորշեն ինքը կարծում էր, որ նախագիծը մշակման շատ տեղ ունի:
1906 թվականին Պորշեն դառնում է վիեննական ընկերության տեխնիկական տնօրենն ու գլխավոր կոնստրուկտորը, որը թողարկում էր Austro-Daimler մեքենաներ: Նրա ղեկավարությամբ ստեղծվում են Prinz-Heinrich, Sascha, ADM և ADR մոդելները: Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին ռազմական տեխնիկայի մշակման համար Պորշեն, չունենալով հանդերձ բարձրագույն կրթություն, արժանանում է Վիեննայի տեխնիկական համալսարանի վաստակավոր պրոֆեսորի կոչման` ստանալով Ծառայությունների համար խաչ:
1926 թվականին Ֆերդինանդ Պորշեն զբաղցնում է շտուտգարդյան Daimler-Benz AG ընկերության գլխավոր ինժեների կոչումը, որտեղ գլխավորում է երկուլիտրանոց շարժիչով մրցարշավային մեքենայի կառուցման աշխատանքները: Պորշեի գլխավորությամբ ստեղծված ամենահայտնի Mercedes-ները սպորտային էին` S և SS:
1930-ական թվականներին Ֆերդինանդ Պորշեն հրավիրվում է ԽՍՀՄ և լինում ավիացիոն ու տանկային գործարաններում: Նրան առաջարկում են կորնստրուկտորական ամբողջ գրասենյակի հետ տեղափոխվել ԽՍՀՄ և աշխատել տանկաշինության, ավիացիոն ու ավտոմոբիլային արդյունաբերությունում: Սակայն նա հրաժարվում է: Ավելի ուշ` Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ, գերմանական ռազմական հետախուզությունը նրանից տվյալներ է պահանջում ռուսական ռազմական արդյունաբերության` սարքավորումների, տեխնոլոգիական գաղտնիքների, մետաղի ձուլման մասին:
1931 թվականի մարտի 6-ին Շտուտգարտում բացվում է Porsche բյուրոն, որը զբաղվում էր բոլոր տեսակի շարժիչների, ինչպես նաև ավտոմեքենաների ու մոտոցիկլետների մշակմամբ:
Շուտով Zundapp ֆիրմայի պատվերով կառուցվում են Volksauto-ի երեք օրինակներ, որոնք դառնում են հանրահայտ Volkswagen Käfer-ի` «Բզեզի» (գերմ.՝ Käfer) նախատիպը: Պատմաբաններն ու կենսագիրները վկայում են, որ եթե նույնիսկ Պորշեն ստեղծած լիներ միայն այս նախագիծը, ապա կմտներ համաշխարհային ավտոմոբիլաշինության պատմության մեջ:
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պատերազմի ընթացքում Porsche ընկերությունը ստեղծում է ամենագնացներ, ամֆիբիաներ` Volkswagen Käfer-ի հիմքի վրա, և ռազմական մեքենաներ` «Tiger (P)» ծանր տանկը, հակատանկային ինքնագնաց հրետանային տեղակայանք «Ֆերդինանդը» և գերծանր «Maus» (գերմ.՝ բառացի` մուկ) տանկը[5]:
1943 թվականի վերջին դաշնային ավիացիայի հարձակման ժամանակ ոչնչանում է ընկերության ողջ արխիվը: Հաջորդ տարվա սկզբին փրկված տեխնիկան և փաստաթղթերը տեղափոխվում են ավստրիական Գմյունդ (Ստորին Ավստրիա) քաղաք և պահվում տեղի սղոցարանի շենքում: Հենց այստեղ էլ Ֆերդինանդ Պորշեն և նրա 36-ամյա որդին` Ֆերդինանդ Անտոն Էռնստը, լսում են պատերազմի ավարտի մասին լուրը:
Հետպատերազմյան շրջան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1945 թվականի դեկտեմբերին Ֆերդինանդ Պորշեին ու նրա որդուն ձերբակալում են ֆրանսիական արդարադատության նախարարության հարուցած քրեական գործով: Համարյա 20 ամիս Ֆերդինանդն անցկացնում է բանտում (որդուն բաց են թողնում 1946 թվականի մարտին): Միայն 1947 թվականի օգոստոսի 1-ին պրոֆեսորի վրայից հանում են մեղադրանքը` մեկ տարի ֆրանսիական օկուպացված տարածքից դուրս չգալու պայմանով: Այս հանգամանքը, ինչպես նաև լրջորեն վնասված առողջությունը Ֆերդինանդին ստիպում են թողնել ընկերության ղեկավարումը և սահմանափակվել որդու ու նրա ընկերների խորհրդատուն լինելով:
Ավստրիայի ազատագրումից հետո նրա կառավարությունը կալանք է դնում Պորշեի գերմանական ողջ ունեցվածքի և բանկային հաշիվների վրա, այդ թվում` Porsche ընկերության կապիտալի: Պետք էր արագ հովանավորներ գտնել: Այդ դերն իրենց վրա են վերցնում երկու գերմանացիներ, ովքեր Ցյուրիխում ղեկավարում են գովազդային ընկերություն` Ֆոն Ցենգերը և Բլանկը:
Ընկերության վերադարձը Գերմանիա կայանում է 1949 թվականին: Արտադրությունը շարունակվում է արհեստանոցներում, որոնք վարձակալվել էին Շտուտգարտի Ցուֆենհաուզեն թաղամասում թափքաշինությամբ զբաղվող Reutter ընկերությունից: 1951 թվականի հունվարի 30-ին կաթված տարած Պորշեն մահանում է: Ընկերության լիարժեք տնօրինումն անցնում է նրա որդուն:
Հիշատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ավստրիական փոքրիկ Գմյունդ քաղաքում, որտեղ պահպանվել են ամրոցային դարպասները, հին դղյակը, և որը շրջապատված է Ալպերով, բացվել է անսովոր մի թանգարան: Հելմուտ Պֆայհոֆերի մասնավոր թանգարանում հավաքված է Porsche ավտոմեքենաների հիանալի տեսականի: Այս քաղաքում է կառուցվել առաջին Porsche մեքենան, որ հավաքել է ընկերության հիմնադիր Ֆերդինանդ Պորշեն[6]:
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 Czech National Authority Database
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
- ↑ Piëch F. Auto. Biographie — Hoffmann und Campe, 2002. — P. 19. — ISBN 3-455-09336-1
- ↑ После модернизации в конце 1943 — начале 1944 года САУ получила название "Элефант"
- ↑ «Արխիվացված պատճենը»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014-12-25-ին։ Վերցված է 2017-12-01
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Н. Надеждин Фердинанд Порше. — М.: Майор, 2008. — 192 с. — (Неформальные биографии). — 2000 экз. — ISBN 978-5-98551-037-9
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Ֆերդինանդ Պորշե կատեգորիայում։ |
| ||||||||||||||||
