Ուղեծրային ռեզոնանս

Ուղեծրային ռեզոնանս երկնային մեխանիկայում, իրավիճակ է, երբ երկու (կամ ավելի) երկնային մարմիններ ունեն պտտման այնպիսի պարբերություններ, որոնք հարաբերվում են իրար փոքր իրական թվերով: Արդյունքում այս երկնային մարմինները պարբերաբար ազդում են միմյանց վրա: Այս ազդեցությունը կարող է նաև կայունացնել նրանց ուղեծրերը:

Որոշ դեպքերում ռեզոնանսային երևույթները առաջացնում են ուղեծրերի անկայունություն: Այսպես, Կիրկվուդի ճեղքերը աստերոիդների գոտում բացատրվում են Լուսնթագի հետ ռեզոնանսով; Կասսինիի բաժանումը Երևակի օղակներում բացատրվում է Երևակի արբանյակ Միմասի հետ ռեզոնանսով:

Օրինակներ

• Պլուտոնը և որոշ Կոյպերի գոտու մարմինները (այսպես կոչված պլուտինոները) գտնվում են Նեպտունի հետ 2:3 ուղեծրային ռեզոնանսում — Պլուտոնի երկու պտույտը Արեգակի շուրջ համընկնում են ժամանակով Նեպտունի երեք պտույտների հետ:
• Երևակը և Լուսնթագը գտնվում են համարյա ճշգրիտ 2:5 ռեզոնանսում;
• Լուսնթագի տրոյացի աստերոիդները գտնվում են Լուսնթագի հետ 1:1 ռեզոնանսում;
• Լուսնթագի արբանյակներ Հանիմեդը, Եվրոպան և Իոն գտնվում են 1:2:4 ռեզոնանսի մեջ;
• Պլուտոնի արբանյակները գտնվում են 2:3:12 ռեզոնանսի մեջ;
• Էնկեի գիսաստղը գտնվում է 5:1 ռեզոնանսում Լուսնթագի հետ:

Ուղեծրային պտտման պարբերությունների հարաբերությունը

Սպին-ուղեծրային ռեզոնանս

Մոտ երևույթ է հանդիսանում սպին-ուղեծրային ռեզոնանսը, երբ սինքրոնիզացվում է երկնային մարմնի ուղեծրային շարժումը իր սեփական առանցքի շուրջ պտույտի հետ՝

• Փայլածուն պտտվում է Արեգակի շուրջ 3:2 սպին-ուղեծրային ռեզոնանսում, այսինքն երկու փայլածուական տարվա ընթացքում մոլորակը կատարում է երեք պտույտ սեփական առանցքի շուրջ:
• Լուսինը Երկրի շուրջ պտտվելիս շրջված է մոլորակի կողմը միայն մեկ կողմով - սպին-ուղեծրային 1:1 ռեզոնանս:
• Բոլոր Գալիլեյան արբանյակները նույնպես շրջված են Լուսնթագին մեկ կողմով:

Տես նաև

• Կիրկվուդի ճեղքեր
• Կասսինիի բաժանում

Արտաքին հղումներ

• Առաջին անգամ գտնվել է երեք մոլորակների ուղեծրային ռեզոնանս
• Օղակային ուղեծրային ռեզոնանս
• Locations of Solar System Planetary Mean-Motion Resonances. Web calculator that plots distributions of the semimajor axes (or in one case the perihelion distances) of the minor planets in relation to mean motion resonances of the planets (website maintained by M.A. Murison). (անգլ.)