Ջոն Ֆիլիպ Քի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ջոն Ֆիլիպ Քի
անգլ.՝ John Phillip Key
Դիմանկար
Ծնվել էօգոստոսի 9, 1961(1961-08-09)[1][2] (62 տարեկան)
ԾննդավայրՕքլենդ, Նոր Զելանդիա[3]
Քաղաքացիություն Նոր Զելանդիա
Մայրենի լեզուանգլերեն
ԿրթությունՀարվարդի համալսարան, Burnside High School? (1979), Aorangi School?, Քենթերբերիի համալսարան (1981) և Wairarapa Cobham Intermediate?
Մասնագիտությունքաղաքական գործիչ և տնտեսագետ
ԱշխատավայրGovernment of New Zealand?
ԱմուսինBronagh Key?
Զբաղեցրած պաշտոններՆոր Զելանդիայի վարչապետ, Նոր Զելանդիայի պառլամենտի անդամ, Նոր Զելանդիայի պառլամենտի անդամ, Նոր Զելանդիայի պառլամենտի անդամ և Նոր Զելանդիայի պառլամենտի անդամ
ԿուսակցությունՆոր Զելանդիայի ազգային կուսակցություն
Պարգևներ և
մրցանակներ
Անդամություն51st New Zealand Parliament?
ԵրեխաներMax Key?[6]
Կայքjohnkey.co.nz
Ստորագրություն
Изображение автографа
 John Key Վիքիպահեստում

Ջոն Ֆիլիպ Քի (օգոստոսի 9, 1961(1961-08-09)[1][2], Օքլենդ, Նոր Զելանդիա[3]), նոզելանդացի քաղաքական գործիչ, Նոր Զելանդիայի ազգային կուսակցության առաջնորդ։ Նոր Զելանդիայի վարչապետ 2008 թվականի նոյեմբերի 19-ից մինչև 2016 թվականի դեկտեմբերի 12-ը։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պատանեկություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջուն Քին ծնվել է 1961 թվականի օգոստոսի 9-ին Օքլենդում, շատ համեստ եկամուտ ունեցող ընտանիքում։ Նրա մայրը՝ Ռութ Լազարը, այլ հրեա փախստականների հետ միասին 1939 թվականին Ավստրիայից տեղափոխվել է Մեծ Բրիտանիա, այնտեղից էլ՝ Նոր Զելանդիա՝ ամուսնանալով Ջորջ Քիի հետ։ 1967-ին նրա հայրը մահացավ սրտի կաթվածից, ընտանիքը աղքատացավ[7] իսկ Ջոնին մեծացրել է մայրը։ Ռութը մինչ օրս Նորզելանդական հրեական համայնքի ակտիվ անդամ է, որը կազմում է մոտ 5 հազար մարդ[8]։

Ջոն Քին սկզբում հաճախել է Քրայսթչերչի Աորանգի դպրոցը, իսկ ավելի ուշ՝ Բերնսայդի ավագ դպրոցը։ 1981 թվականին ավարտել է Քենթերբերիի համալսարանը՝ ստանալով հաշվապահության առևտրի բակալավրի աստիճան[9][10]։ Իսկ Հարվարդի համալսարանում Ջոնը կառավարման դասընթացների ունկնդիր էր[11]։

Կարիերան բիզնեսում և բանկային ոլորտում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1982 թվականին Քին սկսել է աշխատել որպես աուդիտոր «McCulloch Menzies»-ում, իսկ հետո երկու տարի եղել է Քրայսթչերչում՝ «Lane Walker Rudkin» հագուստի արտադրության գործարանում, որպես նախագծի ղեկավար[12]։ Ավելի ուշ, Քին սկսեց աշխատել որպես արժութային դիլեր Վելինգթոնի ֆինանսական բորսայում, և երկու տարի անց նա բարձրացավ որպես արժույթի գլխավոր վաճառող[13], իսկ 1988-ին տեղափոխվեց Օքլենդ ՝ բանկային վստահության համար աշխատելու համար[9]։

1995 թվականին նա միացավ «Merrill Lynch» բանկին՝ որպես Սինգապուրի ասիական արժութային շուկայի ղեկավար։ Նույն թվականին նա նշանակվեց Լոնդոնի արժութային շուկայի տնօրեն, որտեղ էլ դարձավ միլիոնատեր՝ տարեկան վաստակելով 2 միլիոն 250 հազար ԱՄՆ դոլար բոնուսներով, ինչը կազմում էր մոտ 5 միլիոն Նորզելանդական դոլար՝ 2001 թվականի փոխարժեքով[9][14]։ Բիզնես շրջանակներում Քին համարվում է այն մարդը, ով հաջողության է հասել իր աշխատանքի և ինտելեկտի շնորհիվ։ Գործընկերները նրան անվանել են «ժպտերես մարդասպան»՝ 1998 թվականին Ռուսաստանում ֆինանսական ճգնաժամից կորուստների պատճառով, առանց կենսուրախությունն ու լավատեսությունը[15] կորցնելու հարյուրավոր աշխատակիցների աշխատանքից ազատելու ունակության համար[14][16]։ Ջոն Քիի բնորոշ հատկանիշներն են նաև հավակնոտությունը, իրեն ճիշտ մարդկանցով շրջապատելու կարողությունը, ինքնավստահությունն ու ոչ կոնֆլիկտայնությունը, ինչի համար քաղաքական ընդդիմախոսները նրան անվանել են «Սայթաքուն Ջոն» («Slippery John») և «Տեֆլոնային Քի»։ 1999-2001 թվականներին եղել է Նյու Յորքի Դաշնային պահուստային բանկի Արժույթի կոմիտեի անդամ[17]։

Քաղաքական կարիերա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1998 թվականին, իմանալով քաղաքական գործչի կարիերայի նկատմամբ նրա հետաքրքրության մասին, Նոր Զելանդիայի ազգային կուսակցության նախագահ Ջոն Սլեյթերը սկսեց ակտիվորեն հավաքագրել նրան։ Վարչապետի պաշտոնում առաջադրվելուց վեց տարի առաջ Ջոնը վերադարձել է Նոր Զելանդիա։

Օքլենդի բնակչության աճը, ինչպես վկայում է 2001 թվականի մարդահամարը, հանգեցրեց Հելենսվիլի նոր ընտրատարածքի ստեղծմանը, որն ընդգրկում էր Օքլենդի քաղաքային տարածքի հյուսիս-արևմուտքը[18]։ 2002 թվականի ընտրություններում Քին տեղ ստացավ Նոր Զելանդիայի խորհրդարանում՝ 1,705 մեծամասնությամբ ՝ առաջ անցնելով լեյբորիստ Գարի Ռասելից[19]։ Քին հեշտությամբ վերընտրվեց 2005 թվականի ընտրություններում՝ ստանալով Հելենսվիլում ձայների 63% - ի աջակցությունը[20], իսկ 2008 թվականի ընտրություններում ստացավ ընտրողների ձայների 73% - ը[21]։

2006 թվականին Ջոն Քին գլխավորել Է Նոր Զելանդիայի ազգային կուսակցությունը[7]։ Որպես ընդդիմության առաջնորդ իր առաջին ելույթը Քին հանդես է եկել 2006 թվականի նոյեմբերի 28-ին[22]։ 2007-ի փետրվարին Քին իր ելույթում նախանշեց կուսակցության ծրագիրը՝ մթերքով ապահովել Նոր Զելանդիայի ամենաաղքատ դպրոցները[23]։

2008 թվականի հուլիսի 25-ին Քին առաջին անգամ ընդգրկվել է Նոր Զելանդիայի հարուստ մարդկանց ցանկում National Business Review-ի հետազոտության համաձայն[24]։ Ըստ որոշ գնահատականների՝ նրա կարողությունը կազմում է 50 միլիոն Նորզելանդական դոլա։ Եվ, հետևաբար, նա Նոր Զելանդիայի խորհրդարանի ամենահարուստ անդամն է[25]։

Վարչապետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2008 թվականի նոյեբերի 8-ին Ջոն Քին Էպսոմում մասնակցում է ընտրություններին
Ջոն Քին սեղմում է Նոր Զելանդիայի նախկին վարչապետ Հելեն Քլարկի ձեռքը, 2009 թվականի նոյեմբերի 22-ին

2008 թվականի նոյեմբերի 8-ին 49-րդ համապետական խորհրդարանական ընտրություններում Նոր Զելանդիայի ազգային կուսակցությունը ընտրողների ձայների կեսից ավելին հաղթանակ տարավ և Ջոն Քին ստանձնեց Նոր Զելանդիայի 38-րդ վարչապետի պաշտոնը 2008 թվականի նոյեմբերի 19-ին՝ փոխարինելով լեյբորիստների առաջնորդ Հելեն Քլարկին։ Նախընտրական քարոզարշավի ընթացքում Քին խոստացել է արագացնել հարկերի կրճատումը, ավելացնել աշխատանքը կորցրած մարդկանց օգնությունը, բարձրացնել ենթակառուցվածքներում ներդրումների մակարդակը, իրականացնել կրթական բարեփոխումներ եւ հանցավորության դեմ պայքար սկսել[15]։ Օքլենդում իր հաղթական ելույթում Ջոն Քին հիշեց Բարաք Օբամայի նախընտրական կարգախոսը, որ եկել է փոփոխությունների ժամանակը և ասաց, որ «այսօր Նոր Զելանդիան խոսեց, և նա խոսեց փոփոխությունների մասին»[8]։ Ջոն Քիի խոսքով՝ իր աշխատասենիայակի առաջնահերթ խնդիրը կլինի համաշխարհային ֆինանսական ճգնաժամի պայմաններում երկրում տնտեսական աճի ապահովումը։ Նոյեմբերի 17-ին Քին հրապարակեց նոր կառավարության անդամների ցուցակը, այդ թվում՝ 20 կաբինետի նախարար և 8 կաբինետից դուրս։ Քանի որ Ազգային Կուսակցությունը խորհրդարանում տեղերի կեսից քիչ էր ստացել՝ 122-ից 59-ը, այն չէր կարող սեփական հիմքի վրա կառավարություն ստեղծել։ Խորհրդակցություններից հետո պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել կառավարություն ստեղծել որոշ կուսակցությունների, այդ թվում՝ մաորի կուսակցության և Նոր Զելանդիայի միասնական ապագայի կուսակցության հետ[26]։ Քիի տեղակալ և ֆինանսների նախարար դարձավ Բիլ Ինգլիշը, որը մինչև 2003 թվականը ազգային կուսակցության առաջնորդն էր, սակայն ստիպված էր զիջել այդ պաշտոնը Քիին 2002 թվականին ընտրություններում կուսակցության պարտությունից հետո։ Նոր կառավարությունը երդվեց նոյեմբերի 19-ին[27]։

2011 թվականի նոյեմբերի 26-ին Նոր Զելանդիայում տեղի ունեցան խորհրդարանական ընտրություններ։ Իշխող Ազգային կուսակցությունը՝ Ջոն Քիի գլխավորությամբ, ստացել է ձայների մեծամասնությունը ՝ 47,99%, դրանով իսկ առաջ անցնելով Լեյբորիստական կուսակցությունից ՝ 27,13%: Արդյունքում, Ջոն Քին կրկին երկրորդ ժամկետով դարձավ վարչապետ։ Ընդդիմության առաջնորդ եւ Լեյբորիստական կուսակցության ղեկավար Ֆիլ Գոֆն ընդունել է պարտությունը՝ հայտարարելով, որ իր կողմնակիցներն ի զորու չեն լինի կառավարություն ձեւավորել, իսկ Քին բանակցություններ է սկսել կառավարող կոալիցիայի ստեղծման շուրջ[28]։ Արդյունքում, Ազգային կուսակցությունը դաշինք է կազմել Նոր Զելանդիայի Միացյալ ապագա կուսակցության և սպառողների և հարկ վճարողների ասոցիացիայի հետ, որոնք հավաքել են համապատասխանաբար 0,62% և 1,07% ձայն[29]։

2008 թվականի նոյեմբերի 8-ի Ջոն Քին ընտրություներում տարած հաղթանակից հետո ելույթը

2014 թվականի սեպտեմբերի 20-ին Նոր Զելանդիայում տեղի ունեցան խորհրդարանական ընտրություններ։ Իշխող Ազգային կուսակցությունը՝ Ջոն Քիի գլխավորությամբ, ստացել է ձայների մեծամասնությունը՝ 48,06 տոկոս։ Քին մնաց իր պաշտոնում։

Մասնակցություն Քրայսթչերչի վերակառուցմանը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2010 թվականի սեպտեմբերի սկզբին երկրի մեծությամբ երկրորդ քաղաք Քրայսթչերչից արևմուտք 30 կիլոմետր հեռավորության վրա տեղի է ունեցել 7,4 մագնիտուդով երկրաշարժ։ Այդ ժամանակ քաղաքում կտրվել են էլեկտրահաղորդման գծերը, վնասվել են բնակելի տներ և ենթակառուցվածքներ։ Երկրաշարժի վնասը գնահատվում էր առնվազն մեկ միլիարդ ԱՄՆ դոլար, ընդ որում՝ միջին ծանրության վնասվածքներ այն ժամանակ ստացել էր միայն երկու մարդ[30]։ Քրիստչերչի ավերված մայր տաճարը, դեկտեմբեր 18, 2011

Քրիստչերչի ավերված մայր տաճարը, դեկտեմբեր 18, 2011

2011-ի փետրվարին Քրայսթչերչում կրկին տեղի ունեցավ 6,3 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ, որը հանգեցրեց բազմաթիվ մարդկային զոհերի և ավերածությունների։ Ջոն Քիի խոսքով՝ զոհվել է առնվազն 65 մարդ, ինչպես նաև նա հավելել է, որ զոհերի թիվը կարող է աճել և «հնարավոր է, որ մենք ականատես ենք եղել Նոր Զելանդիայի պատմության մեջ ամենասև օրվան»։ Ինչպես ասել է Քրայսթչերչի քաղաքապետ Բոբ Փարքերը, 400 հազարանոց բնակչությամբ քաղաքը պատերազմական գործողությունների գոտի էր հիշեցնում. «Մահեր կլինեն, բազմաթիվ վիրավորներ կլինեն, շատ վիշտ կլինի»։ Նրա տեղեկություններով՝ փլատակների տակ է հայտնվել 150-200 մարդ։ Երկրաշարժի օջախը գտնվել է Քրայսթչերչից մոտ 10 կմ հարավ-արևմուտք, Նոր Զելանդիայի հարավում, մակերեսից մոտ 5 կմ խորության վրա։ Որոշ ժամանակ անց տեղի է ունեցել մեկ օրում երկրորդ երկրաշարժը՝ 4,4 մագնիտուդով։ Տասնյակ տներ, ներառյալ պատմական հուշարձանները, ամբողջությամբ ոչնչացվել են, մի շարք շրջաններ դարձել են բնակության համար ոչ պիտանի։ Առաջին ստորգետնյա ցնցման հետևանքով ավերվել է Քրայսթչերչի կենտրոնում գտնվող եկեղեցին, օդանավակայանում վնասվել է դիսպետչերական աշտարակը, ինչի պատճառով ժամանակավորապես ընդհատվել Է ավիահաղորդակցությունը ողջ երկրի տարածքում, ինչպես նաև փլուզվել է Քրայսթչերչի կենտրոնում գտնվող Մայր Տաճարի սրունքը[31] (ավելի ուշ որոշում է կայացվել այն քանդելու մասին[32])։ Արտակարգ դրություն Է հայտարարվել քաղաքում, ամբողջությամբ փակվել է միջազգային օդանավակայանը[33]։ Ավստրալիայի կառավարությունը որոշում է ընդունել Քրայսթչերչ ուղարկել միանգամից մի քանի փրկարարական ջոկատներ՝ տուժածներին օգնություն ցուցաբերելու և փլատակների տակ հայտնված մարդկանց գտնելու համար[34]։ Երկրաշարժի հետևանքով քաղաքը գրեթե ավերվել է, տարերքի հասցրած տնտեսական վնասը գնահատվել է 15 միլիարդ դոլար[35]։

Բողոքի ցույցեր ժողովրդավարության սահմանափակման դեմ, Քրիսթչերչ, 1 դեկտեմբերի, 2012թ.

2011 թվականի հունիսին Հարավային կղզու Քրայսթչերչ քաղաքի մոտակայքում տեղի ունեցան ևս մի քանի երկրաշարժեր։ 5,2 մագնիտուդով առաջին երկրաշարժը տեղի է ունեցել տեղական ժամանակով ժամը 13։ 00-ին (Մոսկվայի ժամանակով առավոտյան 5։ 00-ին), էպիկենտրոնը՝ Քրայսթչերչից 9 կմ հարավ-արևելք։ Ավելի քան մեկուկես ժամ անց գրանցվել է 6,0 մագնիտուդով նոր հզոր երկրաշարժ, որի էպիկենտրոնը գտնվում է քաղաքից 13 կմ հյուսիս-արևելք[36]։ Եվս 20 րոպե անց գրանցվել է 4,6 մագնիտուդով երրորդ երկրաշարժը, որի էպիկենտրոնը գտնվում է քաղաքից 11 կմ դեպի արևելք[35]։ Նոր Զելանդիայի ոստիկանությունը Քրիսթչերչում տեղի ունեցած երկրաշարժի զոհերի թիվը գնահատել է 240 մարդ, իսկ Ջոն Քին հայտարարել է աղետի պատճառների մանրակրկիտ հետաքննություն սկսելու անհրաժեշտության մասին՝ հայտարարելով Քրիսթչերչում գրասենյակային շենքեր կառուցող շինարարական ընկերությունների դեմ դատական գործընթացի հնարավոր մեկնարկի մասին[37]։

Ավերված տուն Քրայսթչերչում, հունիսի 13, 2011թ

Տեղի ունեցածից հետո Նոր Զելանդիայի կառավարությունը հայտարարել է քաղաքացիներից բնակելի ավերված տներ գնելու մտադրության մասին։ Քրայսթչերչում և նրա շրջակայքում նման անշարժ գույքի օբյեկտների թիվը որոշ գնահատականներով հասել է մի քանի հազարի[38]։ Անշարժ գույքի սեփականատերերին փոխհատուցման համար հատկացվել է գրեթե 365 մլն եվրո։ Ջոն Քիի խոսքով՝ երկրին հասցված վնասի հանրագումարը կազմում է գրեթե 11 մլրդ եվրո, ինչը համարժեք է երկրի տարեկան ՀՆԱ-ի 8 տոկոսին։ Արդյունքում, քրայսթչերչի տարածքը բաժանվեց չորս գոտիների։ Կարմիր գոտում գտնվող շենքերը քանդելու որոշում է կայացվել, իսկ ազատագրված տարածքներում առաջիկայում արգելվել է ցանկացած շինարարություն։ Նարնջագույն գոտում գտնվող տներն ու հողերը հայտնվել են քանդման և օգտագործման ժամանակավոր արգելքի տակ։ Սպիտակ գույնով նշված են այն գոտիները, որոնց վերաբերյալ դեռ որոշում չի կայացվել։ Իսկ կանաչ գոտում բնակարանատերերին առաջարկվել է ձեռնամուխ լինել իրենց պատկանող շենքերի քանդմանը կամ վերակառուցմանը[39]։ Երկարաժամկետ հեռանկարում բարձրացվել է Քրայսթչերչի ամբողջական վերակառուցման և վերակառուցման հարցը[40]։

Նոր Զելանդիայի հատուկ ծառայությունների հետախուզությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քի և Բարակ Օբամայի ընտանիքը 2009 թվականի սեպտեմբերի 23

2012 թվականի սեպտեմբերի 24-ին Ջոն Քին հայտարարել է Megaupload ֆայլափոխանակման ծառայության գործի ֆիգուրանտների նկատմամբ կառավարական կապի անվտանգության բյուրոյի (Government Communications Security Bureau, GCSB) ապօրինի լրտեսման փաստերի շտապ հետաքննություն սկսելու մասին։ Նա ասաց, որ դատախազն արդեն նախազգուշացրել է բարձր դատարանին և շահագրգիռ կողմերին, որ GCSB-ն ապօրինաբար օգնել է ոստիկանությանը պարզել «որոշակի անձանց» գտնվելու վայրը:Նրանց անունները չեն նշվում, սակայն ենթադրվում է, որ խոսքը Քիմ Դոթքոմի, Բրամ վան դեր Կոլկայի և նրանց ընտանիքների մասին է։ Քին հրաժարվել է հրապարակել տեղի ունեցածի մանրամասները՝ հայտարարելով, որ նախկինում չորս տարի ղեկավարել է GCSB-ն, և գերատեսչության աշխատակիցները միշտ գործել են օրենքով, և Megaupload-ի գործի դեպքում տեղի ունեցած «սխալի» պատճառը բացատրել չի կարող[41]։ Ավելի ուշ Ջոն Քին ներողություն է խնդրել Megaupload-ի հիմնադիր Կիմ Դոթքոմից անօրինական լրտեսության համար և ներողություն խնդրել բոլոր նորզելանդացիներից, որոնք նման նախադեպերից օրինական պաշտպանության իրավունք ունեն։ Հատուկ ծառայությունների գործողությունների նկատմամբ վերահսկողություն իրականացնող գլխավոր տեսուչը հրապարակել է զեկույց, որի համաձայն կառավարական բյուրոն հսկողություն է իրականացրել Դոթքոմի նկատմամբ, որը ծնունդով Գերմանիայից է։ Դրանով խախտվել է օրենքը, որն արգելում է լրտեսել Նոր Զելանդիայի քաղաքացիներին և բնակիչներին։ Դոթքոմը երկրի մշտական բնակչի կարգավիճակ է ստացել 2010 թվականին[42]։ GCSB - ն Dotcom-ին լրտեսել է անվտանգության մարմինների պահանջով, նախքան ոստիկանությունը գրոհել է այն կալվածքը, որը ֆայլերի փոխանակման հիմնադիրը վարձակալում է Օքլենդում, որին հաջորդել է ՀԴԲ-ի խնդրանքը՝ ձերբակալելու Dotcom-ին՝ հիմնվելով խմբում նրա ղեկավար դերի վրա, որը 2005 թվականից մինչև այս տարվա հունվար ընկած ժամանակահատվածում վաստակել է 175 միլիոն դոլար՝ չարտոնված պատճենելով և տարածելով երաժշտություն, կինոնկարներ և հեղինակային իրավունքով պաշտպանված այլ բովանդակություն։ Հունիսին Նոր Զելանդիայի դատարանը վճռել էր, որ Դոթքոմի տան խուզարկության օրդերն անօրինական է[43]։ Բացի այն, որ GCSB-ն վերահսկում էր Dotcom-ը, ենթադրվում է, որ հսկողություն է իրականացվել նաև նրա կնոջ գործունեության վրա, ինչը որևէ կերպ կապված չէ Megaupload-ի գործի հետ։ Ավելին, նրան մեղադրանք չի առաջադրվե[44]։

Ջոն Քի և Բարակ Օբաման, Սպիտակ տանը 2011 թվականի հունիսի 22

2013 թվականի հուլիսին Էդվարդ Սնոուդենը ապացույցներ էր ներկայացրել, որ ԱՄՆ հետախուզությունն իր նպատակների համար օգտագործում է Ավստրալիայի և Նոր Զելանդիայի հավաքած տվյալները։ Տվյալների հավաքագրման ծրագիրը կրում է X-Keyscore ծածկանունը։ Ավստրալիայի չորս օբյեկտներ զբաղվում են զանգերի և ինտերնետային տվյալների վերաբերյալ ձայնային և վիդեո տեղեկատվության հավաքագրմամբ՝ ավստրալա-ամերիկյան համատեղ պաշտպանության հաստատություն Pine Gap-ում (Ալիս Սփրինգսի մոտ) և երեք ավստրալական օբյեկտներ՝ Shoal Bay (Դարվինի մոտ), ավստրալական ռազմական հաստատություն Գերալդտոնում և ռազմածովային կայանի HMAS Harman (Կանբերայի արվարձան)։ Ծրագրին իր ներդրումն է ունենում նաև Նոր Զելանդիայի GCSB-ն Բլենհայմի մոտ[45]։ Ավելի ուշ Ջոն Քին խոստովանել է, որ իր երկիրը լրտեսությամբ է զբաղվում ԱՄՆ-ի, Մեծ Բրիտանիայի, Կանադայի և Ավստրալիայի հետ ՝ ԱԱԳ-ի կողմից ստեղծված «Five Eyes» («Հինգ աչքեր») համակարգի շրջանակներում։ Ջոն Քին նշել է, որ «մենք զբաղվում ենք հետախուզական տվյալների հավաքագրմամբ։ Ոչ մի ցնցում և սարսափ չի լինի դրանում։ Մենք «հինգ աչք» համակարգի միակ երկիրն ենք, որի մասին Սնոուդենի բացահայտումների հիման վրա դեռ հոդվածներ չենք հրապարակել»։ Քին կարծում է, որ կառավարությանը վարկաբեկող նյութերը կարող են հրապարակվել նախընտրական քարոզարշավի ժամանակ և հաստատել է, որ «այդ մասին տեղեկատվությունը կհրապարակվի»։ Նրա խոսքով՝ Նոր Զելանդիայի մասին հրապարակումներում սենսացիոն ոչինչ չի լինի[46]։

Օգոստոսի 21-ին Նոր Զելանդիայի խորհրդարանը օրենք է ընդունել, որը թույլ է տալիս GCSB-ին հետևել ինչպես քաղաքացիներին, այնպես էլ օտարերկրացիներին։ Օրինագծին կողմ է քվեարկել 61 պատգամավոր, իսկ դեմ՝ 59-ը[47]։ Ջոն Քին քարոզչություն է արել նրա օգտին՝ պատմելով, որ ստանում է հատուկ ծառայությունների գաղտնի ամփոփագրեր, որոնք իրեն «խորապես անհանգստացնում են»՝ հայտարարելով, որ «եթե ես կարողանայի բացահայտել դրանք, ապա նրանք տեղում կհարվածեին նրանց, ովքեր այժմ դեմ են օրինագծին»[48]։ Ջոն Քիի խոսքով՝ փաստաթուղթը ենթադրում է ազգային տվյալներին օտարերկրյա հատուկ ծառայությունների հասանելիության հնարավորության իսպառ բացակայություն։ Այնուամենայնիվ, նա չպատասխանեց այն հարցին, թե արդյոք GCSB-ն մուտք ուներ PRISM տեխնոլոգիաներ[44]։

Մաքսային միության հետ ազատ առևտրի մասին համաձայնագրի կնքում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջոն Քի և Դիմիտրի Մեդվեդև, 2010 թվական նոյեմբերի 13

2010 թվականի հոկտեմբերի 31-ին Ջոն Քին հայտարարեց, որ Ռուսաստանը և Նոր Զելանդիան պատրաստ են քննարկել Մաքսային միության հետ ազատ առևտրի համաձայնագրի կնքման հեռանկարները։ Նա այդ հնարավորությունը քննարկել է Ռուսաստանի եւ Հարավարեւելյան Ասիայի պետությունների ասոցիացիայի՝ ՀԱՊԱ-ի առաջնորդների գագաթնաժողովում, ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովի հետ զրույցում։ Քին ասել է, որ «համաձայնագիրը նոր մակարդակի կհասցնի մեր երկրների միջև համագործակցությունը, կստեղծի առեւտրատնտեսական հարաբերությունների ինստիտուցիոնալ երաշխիքներ և կնպաստի ավելի ազատ և կայուն առևտրային միջավայրի և ներդրումային գործունեության ձևավորմանը»։ Նրա խոսքով՝ Ռուսաստանը միջազգային ասպարեզում դիտվում է որպես գրավիչ շուկա՝ եզակի ռեսուրսներով, ինչպիսիք են նավթն ու գազը. «այստեղ լայն հնարավորություններ կան նաև անտառային տնտեսության մեջ»։ Ընդ որում, նա հավելել է, որ Ռուսաստանում բավականին բարձր է պարենային անվտանգության մակարդակը, ինչը նույնպես կարող է հանգեցնել հեռանկարային նախագծերի[49]։

2011 թվականի ապրիլի 19-ին Ղազախստանի, Ռուսաստանի և Բելառուսի Մաքսային միության հանձնաժողովը սկսեց քննարկել Նոր Զելանդիայի հետ հաջորդ տարվա ազատ առևտրի համաձայնագիրը՝ Մաքսային միության մասնակիցների թիվը հասցնելով չորսի։ Ինչպես նշվեց, քննարկման ընթացքում արդյունաբերական զարգացած երկրի հետ համագործակցությունը կբարձրացնի Մաքսային միության միջազգային կարգավիճակը և կբարելավի դրա ընդլայնման հեռանկարները[50]։

2012 թ. հունիսի 5-ին Ասիա-խաղաղօվկիանոսյան տնտեսական համագործակցության անդամ երկրների գյուղատնտեսության նախարարների հանդիպման ավարտին, Մոսկվայում, ազատ առևտրի գոտու վերաբերյալ ավելի մանրամասն բանակցությունները շարունակելու համար, Նոր Զելանդիայի առևտրի նախարար թիմ Գրոսերը։ Ռուսական թերթին տված հարցազրույցում նա հայտարարել է, որ «մենք հաջողությամբ շարժվում ենք դեպի Մաքսային միության հետ ազատ առևտրի գոտու վերաբերյալ փոխշահավետ համաձայնագի։ Այն թույլ կտա զարգացնել ոչ միայն Խաղաղօվկիանոսյան ինտեգրացիոն գոտին։ Ռուսաստանի, Բելառուսի և Ղազախստանի եզակի տնտեսական-աշխարհագրական դիրքը թույլ է տալիս այս երեք երկրները որակել որպես յուրատեսակ տնտեսական և տարանցիկ «կամուրջ» դեպի Եվրամիության տարածաշրջան, որը հանդիսանում է և Նոր Զելանդիայի, և Մաքսային միության մաքսային հանձնաժողովի երկրների կարևորագույն առևտրային գործընկերը։ Բացի այդ, հիշյալ համաձայնագիրը կամրապնդի ամբողջ Մաքսային միության դիրքերը Խաղաղօվկիանոսյան ավազանի տնտեսությունում»։ ՌԴ-ում Նոր Զելանդիայի դեսպան Իէն Հիլն ասել է, որ «համաձայնագիրը նախատեսվում է անցկացնել սեպտեմբերի սկզբին Վլադիվոստոկում ԱԽՏՀ երկրների միջպետական համաժողովին»[51]։

2013թ. դեկտեմբերի 14-ին ՌԴ արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովը «Ռոսիա 24» հեռուստաալիքին տված հարցազրույցում ասել է, որ Ռուսաստանի, Բելառուսի և Ղազախստանի Մաքսային միության ներկայացուցիչները բանակցություններ են վարում Նոր Զելանդիայի և Եվրոպական այն երկրների հետ, որոնք ԵՄ անդամ չեն[52]։

2014 թվականի փետրվարի 27-ին Մաքսային միության և Նոր Զելանդիայի միջև կայացան ազատ առևտրի գոտու ստեղծման վերաբերյալ հերթական բանակցությունները։ Մասնավորապես, կայացել է Ռուսաստանի փոխարտգործնախարար Վասիլի Նեբենզիի հանդիպումը Նոր Զելանդիայի առևտրի նախարար թիմ Գրոսերի հետ։ Բանակցությունների ընթացքում քննարկվել են ռուս-նորզելանդական առևտրատնտեսական համագործակցության որոշ արդիական հարցեր։ Հատուկ ուշադրություն է դարձվել նաև Մաքսային միության անդամ երկրների և Նոր Զելանդիայի միջև ազատ առևտրի համաձայնագրի կնքման շուրջ բանակցային գործընթացի ընթացքին[53]։

2014 թվականի մարտի 3-ին Ջոն Քիի հաղորդմամբ՝  Նոր Զելանդիայի կառավարությունը դադարեցրել է ազատ առևտրի մասին համաձայնագրի ստեղծման շուրջ բանակցությունները Ռուսաստանի, Բելառուսի և Ղազախստանի Մաքսային միության հետ։ «Ուկրաինայում տեղի ունեցած վերջին իրադարձությունների լույսի ներքո Չի կարելի բացառել դրանց բացասական ազդեցությունը ԱԱԳ-ի կնքման ժամկետների վրա»,ասել է Քին։ Նա նաև ընդգծել է, որ երկրները վերջին շրջանում որոշակի առաջընթաց են գրանցել ԱԱԳ-ի շուրջ բանակցություններում, սակայն դրանք հիմա վարելը նպատակահարմար չէ[54]։ Ջոն Քին կարգադրել է առևտրի նախարար Թիմ Գրոսերին, որը գտնվում էր Մոսկվայում ՝ համաձայնագիրը ստորագրման նախապատրաստելու համար, լքել Ռուսաստանը[55]։ Այդ մասին Նախատեսվում էր, որ Գրոսերը կավարտի Ստ-ի նախապատրաստումը, և կին Մոսկվա կժամանի համաձայնագիրը ստորագրելու արդեն այս ամիս։ Բացի այդ, այսօր Նոր Զելանդիայի ԱԳՆ է կանչվել այդ երկրում Ռուսաստանի դեսպանը։ Քին նաև ասել է, որ «մենք հստակ հասկացրել ենք, որ անընդունելի ենք համարում Ռուսաստանի գործողություններն Ուկրաինայում և կոչ ենք արել բոլոր կողմերին հույս դնել դիվանագիտության և բանակցությունների վրա, այլ ոչ թե ռազմական ուժի»։ Երկրի ԱԳՆ մամուլի քարտուղար Դևիդ Շիրերը հավելել է, որ Ուկրաինայում լարվածության հետագա սրումը լրջորեն սպառնում է խաղաղությանն ու անվտանգությանը Եվրոպայում։ «Ուկրաինայի փլուզման հեռանկարները կարող են հանգեցնել ռազմական հակամարտության և աղետալի ազդեցություն ունենալ ողջ Արևելյան Եվրոպայի վրա», ասել է նա[56]։ Սակայն, ինչպես հայտարարել է ՌԴ տնտեսական զարգացման նախարարության պաշտոնական ներկայացուցիչը, ազատ առեւտրի գոտու շուրջ Նոր Զելանդիայի բանակցությունները Ռուսաստանի հետ չեն դադարեցվում, բայց կարող են ձգձգվել[57]։

Ազատ առևտրի մասին համաձայնագրի կնքումը նախկինում էլ երկու երկրների միջև շփում էր առաջացրել։ Մասնավորապես, Ռուսաստանի կաթնամթերքի արդյունաբերությունը կտրականապես դեմ էր նման փաստաթղթի կնքմանը։ Կաթ արտադրողների ազգային միության՝ «Սոյուզմոլոկոյի» կարծիքով, Մաքսային միության ազատ առևտրի գոտուն Նոր Զելանդիայի միանալու դեպքում այդ երկրից կաթնամթերքի ներմուծման աճ տեղի կունենա, և Մաքսային միության երկրների արտադրանքը կարող է չպահանջված դառնալ[58]։ Միությունում կարծում են, որ եթե Նոր Զելանդիան անդամակցի Մաքսային միության, այդ երկրի խոշորագույն «Fonterra» ընկերությունը կկարողանա կաթի փոշու գինը նվազեցնել մինչև 3 հազար դոլար մեկ տոննայի դիմաց, ինչը կհանգեցնի զգալի դեմպինգի և շուկայից մի շարք ռուսական կաթնամթերք արտադրողների հարկադրաբար հեռանալու։ Միությունը նաև նամակ է գրել ՌԴ կառավարության նախագահի առաջին տեղակալ Իգոր Շուվալովին։ Տեքստը պարունակում էր Նոր Զելանդիայի եւ Մաքսային միության երկրների միջեւ ազատ առեւտրի գոտու մասին համաձայնագրից կաթնամթերքի ճյուղը հանելու խնդրանք[59]։

Կինոարդյունաբերության զարգացմանը մասնակցություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2013 թվականի դեկտեմբերի 9-ին Վելինգտոնում կայացած մամուլի ասուլիսում Ջեյմս Քեմերոնը հայտարարել է, որ «Ավատար» ֆիլմի միանգամից երեք սիքվել կնկարահանվի Նոր Զելանդիայում։ Համաժողովին ներկա էին նաև Ջոն Քին և ֆիլմի պրոդյուսեր Ջոն Լանդաուն։ Քեմերոնը հրաժարվել է հայտնել բյուջեի ճշգրիտ թվերը, սակայն ասել է, որ, իր ենթադրությամբ, բոլոր երեք ֆիլմերը կարժենան մեկ միլիարդ ամերիկյան դոլարից պակաս։ Ֆիլմերի վրա աշխատելու համար Քեմերոնը պատրաստվում է ընտանիքի հետ տեղափոխվել Նոր Զելանդիա[60]։ Ֆիլմերը դիտելու են Նոր Զելանդիայում, ինչպես նաև Lightstorm Entertainment և Twentieth Century Fox կինոստուդիաներում։ Ընդ որում, Նոր Զելանդիայի կառավարությունը նկարահանումների կազմակերպիչներին կտրամադրի 25 տոկոս հարկային արտոնություններ։ Քեմերոնը նաև հայտնել է, որ նախատեսում է ավարտել բոլոր երեք ֆիլմերի նկարահանումները միաժամանակ, իսկ երեք ֆիլմերի նկարահանումն ինքնին կտևի ընդամենը իննը ամիս։ Ինչ վերաբերում է կինովարձույթին, ապա առաջին ֆիլմն Էկրաններ կբարձրանա 2016 թվականին, իսկ մյուս երկուսը՝ 2017 և 2018 թվականներին։ Հայտնի է նաև, որ նկարահանումների համար կծախսվի առնվազն 500 մլն տեղական դոլար, կամ 413 միլիոն դոլար ԱՄՆ։ Ջոն Քիի խոսքով՝ միայն «Հոբիթ» ֆիլմերի նկարահանումները թույլ են տվել ստեղծել մոտ հինգուկես հազար աշխատատեղ։ Նա նաև ասել է, որ ուրախ է, որ հայտնի ֆիլմի նկարահանումներն իրականացվելու են հենց իր երկրում. «դա մեծ ամանորյա նվեր կլինի նրանց համար, ովքեր մասնակցում են ֆիլմերի նկարահանումներին»։ Իր հերթին, տնտեսական զարգացման նախարար Սթիվեն Ջոյսը դա լավ նորություն է համարում Նոր Զելանդիայի արդյունաբերության համար[61]։ Տնտեսական զարգացման նախարար Սթիվեն Ջոյսի հայտարարության մեջ ասվում է, որ Ավատարի շարունակության նկարահանումները «հիանալի նորություն են Նոր Զելանդիայի կինոարտադրության համար։ Ավատարի շարունակությունները կապահովեն հարյուրավոր աշխատատեղերի և հազարավոր աշխատանքային ժամերի ստեղծում անմիջապես կինոյի արդյունաբերության մեջ, ինչպես նաև կբարձրացնեն զբաղվածությունը ընդհանուր տնտեսության մեջ»[62]։ Առաջին Ավատարը նկարաանվել է նաև Նոր Զելանդիայում, նրա «Օսկար» մրցանակի արժանացած հատուկ էֆեկտները ստեղծվել են Վելինգթոնի Weta Digital ստուդիայում։ Ջեյմս Քեմերոնը շատ բարձր է գնահատել այս ստուդիայի արտիստների և համակարգչային էֆեկտների մասնագետների հմտությունը. ըստ նրա՝ աշխարհի ոչ մի երկրում, այդ թվում՝ ԱՄՆ-ում և Կանադայում, նրանց գործընկերները չեն կարող համեմատվել նրանց հետ[60]։

2013 թվականի դեկտեմբերի 28-ին Մատամատա քաղաքի մոտ գտնվող Հոբիթոն վայրում բացվեց «The Green Dragon»փաբը։ Այս վայրը նշանավոր է նրանով, որ հենց այստեղ է Փիթեր Ջեքսոնը նկարահանել իր «Մատանիների տիրակալը» կինոեռերգությունը։ Ջոն Քին ներկա է գտնվել փաբի բացման արարողությանը[63]։

Կաթի սկանդալը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2013 թվականի օգոստոսի 3-ին Նոր Զելանդիայի խոշորագույն «Fonterra» կաթնամթերքի ընկերությունը հայտարարեց, որ իր որոշ արտադրանքներում կարող են բոտուլիզմ առաջացնող բակտերիաներ պարունակվել[64]։ Ջոն Քին հայտարարել է, որ Fonterra-ն ժամանակին նախազգուշացրել է սպառողներին, որ իր արտադրանքը կարող է պարունակել բոտուլիզմ առաջացնող բակտերիաներ։ Դա, կարծում է կառավարության ղեկավարը, չպետք է անարձագանք մնար ընկերության ղեկավարության ուշադրությունից։ Քին նաև ասաց, որ.Կաղապար:Цитата Սկանդալը մի շարք երկրների դրդել է հրաժարվել Նոր Զելանդիայից որոշ կաթնամթերքի ներմուծումից։ Վարչապետի խոսքով՝ արտահանման նվազումը մեծ վնաս կհասցնի երկրի տնտեսությանը։ Կաթնամթերքը նրա հիմնական արտահանվող ապրանքներից մեկն է։ Նոր Զելանդիայում արտադրվող կաթի մինչև 95%-ը մատակարարվում է արտերկիր[65]։ «Fonterra» ընկերության ղեկավարությունը ներողություն է խնդրել սպառողներից այն սկանդալի համար, որն առաջացել է իր արտադրանքում բոտուլիզմի հարուցիչի հնարավոր առկայության մասին հաղորդագրություններից։ Ընկերության ղեկավար Թեո Սփիրինգսը Չինաստանում կայացած մամուլի ասուլիսում հայտարարել է, որ «մենք սրտանց ներողություն ենք խնդրում այդ իրադարձություններից տուժած մարդկանցից ։ Մենք հասկանում ենք, թե ինչ մտահոգություն են դրանք առաջացնում ծնողների մոտ։Նրանք իրավունք ունեն վստահ լինել, որ արտադրանքը անվտանգ է»։ О Նա հավելել է, որ«Fonterra »-ն մտադիր է ստուգել բոլոր ապրանքները, որոնք առաքվում են Նոր Զելանդիայի սահմաններից դուրս։ Springs-ը նաև հերքել է նոր alandելանդիայի վարչապետի հայտարարությունները, որոնք ընկերությանը մեղադրել են հնարավոր սպառնալիքի մասին շատ ուշ հայտարարելու մեջ[66]։ Ավելի ուշ մասնագետները բոտուլիզմի հարուցիչի հետքեր չեն հայտնաբերել ընկերության արտադրանքում, սակայն արտադրանքում առկա է մեկ այլ բակտերիա, որը վտանգավոր չէ կյանքի համար[67]։

Պետական դրոշը փոխելու հարց[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2014 թվականի մարտին Ջոն Քին, որպես Նոր Զելանդիայի վարչապետ, հաստատել է երկրում պետական դրոշի փոփոխության հարցով հանրաքվե անցկացնելու մտադրությունը։ Նրա խոսքով՝ դրոշն արտացոլում է Մեծ Բրիտանիայի գերիշխանությունը, Նոր Զելանդիայի գաղութային անցյալը, բացի այդ, այն հաճախ շփոթում են Ավստրալիայի դրոշի հետ:Կաղապար:Цитата Քին նշել է, որ իր նախապատվությունը կլինի սև ֆոնի վրա արծաթափայլ տերևը, որը, ի թիվս այլ բաների, արտացոլում է նորզելանդացի մարզիկների հաջողությունները։ Մասնավորապես, արծաթե պտերի խորհրդանշանն օգտագործվում է ռեգբիի երկրի ազգային հավաքականի «Ալլ Բլեքս» (All Blacks) կողմից[68]։ Քին հայտարարել է, որ 2014 թվականի սեպտեմբերի 20-ին նախատեսված խորհրդարանական ընտրություններում հաղթելու դեպքում իր կառավարությունը հանրաքվե կանցկացնի առաջիկա մի քանի տարիների ընթացքում[69]։ Դրոշը փոխելու խնդիրը Նոր Զելանդիայի իշխանություններին մտահոգում է 1973 թվականից։ 1979 թվականին առաջին անգամ առաջարկ է հնչել դրոշի վրա օգտագործել արծաթե պտերի խորհրդանիշը[70]։ Լեյբորիստական կուսակցության առաջնորդը և Կանաչների կուսակցության ներկայացուցիչը հայտարարել են, որ ընտրություններում հաղթելու դեպքում մտադիր են շարունակել դրոշը փոխելու գործընթացը[71]։ Նոր Զելանդիայի դրոշի վերաբերյալ հանրաքվեները, ի վերջո, անցկացվել են երկու փուլով 2015-2016 թվականներին, բայց ընտրողների 56% - ը մերժել է դրոշի փոփոխությունը։

Հրաժարական[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2016 թվականի դեկտեմբերի 5-ին հայտարարել է վարչապետի պաշտոնից ընտանեկան հանգամանքների պատճառով հրաժարական տալու մասին[72]։

Անձնական կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կիի ընտանիքը տոնում է Ջոնի հաղթանակը ընտրություններում, 9-ը նոյեմբերի, 2008թ ․

Ջոն Քին ծանոթացել է Բրոնային, երբ երկուսն էլ սովորում էին Բերնսայդի միջնակարգ դպրոցում։ Նրանք ամուսնացել են 1984 թվականին։ Նրանք ունեն երկու երեխա՝ մեկ դուստր և մեկ որդի՝ Ստեֆին և Մաքսը[16]։ 2011 թվականին Մաքս Քին ցուցադրեց տնային պլանկինգը, «Facebook» իր էջում տեղադրելով իր լուսանկարը, որտեղ նա պոզեր է անում հորիզոնական դիրքում, իսկ հետեւում կանգնած է իր հայրը[73]։ Լրագրողները մեկնաբանությունների համար դիմել են Ջոնին, սակայն նա հայտարարել է, որ դրանում ոչ մի վատ բան չի տեսնում այն պայմանով, եթե խաղը խաղացողների համար վտանգ չներկայացնի, և ավելին՝ ինքն է որդուն ծանոթացրել այդ խաղի հետ[74]։ 2013 թվականի օգոստոսին Սթեֆի Քին մի քանի անկեղծ լուսանկարներ է հրապարակել։ Լուսանկարներից մեկում նա կեցվածք է ընդունել «Մաքդոնալդս» ռեստորանից մարմնի վրա դրված ուտելիքով, իսկ մյուսում ՝ ծածկված սուշիի կտորներով և ութոտնուկներով։ Նա նաև կիսամերկ լուսանկարվել է ՝ բալը բերանում և վարդագույն ատրճանակը ձեռքին, իսկ մյուս լուսանկարում նա ծածկվել է միայն Ութոտնուկով։ Ջոն Քին նշել է, որ տեղյակ է դստեր զբաղմունքների մասին եւ հպարտանում է նրա ձեռքբերումներով՝ կատակով ասելով «Բայց ավաղ, այն այժմ ամբողջությամբ ցամաքում է»։ Ստեֆին սովորում է Փարիզի արվեստի քոլեջում և նրա ինքնադիմանկարները մասնակցել են սեպտեմբերի 9-ին Փարիզում բացված Design Վեեկ դիզայներական ցուցահանդեսին[75]։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Փաթսի Ֆրեդին և Ջոն Քին մրցանակաբաշխության ժամանակ

Պետական[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Ասպետի մեծ ուղեկիցի աստիճանի շքանշան (հունիսի 5, 2017) - «Պետությանը մատուցած ծառայությունների համար»[76]։ Տարբերանշանները հանձնվել են 2017 թվականի օգոստոսի 16-ին Նոր Զելանդիայի գեներալ-նահանգապետ Փեթսի Ռեդդիին[77]։

Արտասահմանյան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Ավստրալիայի պատվավոր ուղեկիցի աստիճանի շքանշան (2017 թվականի հուլիսի 17) «Ավստրալիայի և Նոր Զելանդիայի միջև երկկողմ հարաբերությունների զարգացման և տարածաշրջանում և միջազգային մակարդակում մեր ընդհանուր շահերի առաջմղման խորը նվիրվածության համար»[78]։ Տարբերանշանները հանձնվել են 2017 թվականի հուլիսի 18-ին Ավստրալիայի գեներալ-նահանգապետ Փիթեր Կոսգրովի կողմից[79]։

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  2. ↑ 2,0 2,1 Munzinger Personen (գերմ.)
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #1024303829 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  4. ↑ https://dpmc.govt.nz/publications/queens-birthday-honours-list-2017
  5. ↑ Australian Honours Search Facility
  6. ↑ https://www.nzherald.co.nz/entertainment/news/article.cfm?c_id=1501119&objectid=12003123
  7. ↑ 7,0 7,1 ««Я не рептилоид»». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 16-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 12-ին.
  8. ↑ 8,0 8,1 «Седьмой Канал — Еврей и консерватор стал ПМ Новой Зеландии». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 12-ին. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 27-ին.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 «WebCite query result». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 19-ին. {{cite web}}: Cite uses generic title (օգնություն)
  10. ↑ «Christchurch's Aorangi School to close — National News | TVNZ». Արխիվացված օրիգինալից 2009 թ․ նոյեմբերի 25-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 12-ին.
  11. ↑ «Profile: John Key — National — NZ Herald News». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 30-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 12-ին.
  12. ↑ «My Job: John Key, Leader of the National Party — Employment — NZ Herald News». Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ նոյեմբերի 30-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 12-ին.
  13. ↑ «Close Up — Big Dealers (feat. John Key) — Television | NZ On Screen». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ նոյեմբերի 25-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 12-ին.
  14. ↑ 14,0 14,1 WebCite query result
  15. ↑ 15,0 15,1 «NEWSru.co.il — новости Израиля :: Лидер Новой Зеландии, еврей и «улыбчивый убийца», готовится к инаугурации». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 16-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  16. ↑ 16,0 16,1 WebCite query result
  17. ↑ «New Zealand Parliament — Key, John». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 13-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 12-ին.
  18. ↑ «Архивированная копия» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 15-ին.
  19. ↑ «Official Count Results — Helensville». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ մայիսի 27-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 15-ին.
  20. ↑ «Official Count Results — Helensville». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ մայիսի 20-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 15-ին.
  21. ↑ Official Count Results — Helensville Արխիվացված 2009-06-21 Wayback Machine
  22. ↑ Speech to North Shore National Party luncheon Արխիվացված 2007-10-04 Wayback Machine
  23. ↑ «National launches its Food in Schools programme | Scoop News». Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 15-ին.
  24. ↑ «Rich List 2008: A bad economy, but the rich still get richer | The National Business Review». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 15-ին.
  25. ↑ «Will the real John Key step forward — National — NZ Herald News». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 15-ին.
  26. ↑ «::Новоизбранный премьер-министр Новой Зеландии опубликовал список членов нового правительства::». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 27-ին.
  27. ↑ «Lenta.ru: Мир: В Новой Зеландии сменится правительство». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  28. ↑ «Партия премьер-министра одержала победу на выборах в Новой Зеландии — Korrespondent.net». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 12-ին.
  29. ↑ «НОВАЯ ЗЕЛАНДИЯ | Энциклопедия Кругосвет». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 12-ին.
  30. ↑ «Lenta.ru: Мир: В Новой Зеландии произошло сильное землетрясение». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 24-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  31. ↑ «Lenta.ru: Мир: В пострадавшем от землетрясения Крайстчерче введён режим ЧП». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 24-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  32. ↑ «Lenta.ru: Мир: Новозеландский собор снесут спустя год после землетрясения». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  33. ↑ «BBC Russian — В мире — Землетрясение в Новой Зеландии унесло десятки жизней». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 13-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  34. ↑ «Новости NEWSru.com :: Мощное землетрясение в Новой Зеландии: 65 погибших, до 200 человек под завалами (ВИДЕО)». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  35. ↑ 35,0 35,1 «Новости NEWSru.com :: Многострадальный город Крайстчерч в Новой Зеландии сотрясла серия подземных толчков, есть пострадавшие». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  36. ↑ «Десять человек пострадали при землетрясениях в Новой Зеландии | РИА Новости». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  37. ↑ «Lenta.ru: Мир: Власти Новой Зеландии оценили число погибших при землетрясении в 240 человек». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  38. ↑ «Жителям Новой Зеландии удастся заработать на продаже руин — Prian.ru». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  39. ↑ «My Property | Canterbury Earthquake Recovery Authority». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 7-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 6-ին.
  40. ↑ «Власти Новой Зеландии купят у граждан порушенные дома». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  41. ↑ «Lenta.ru: Медиа: Спецслужбы Новой Зеландии уличили в слежке за главой Megaupload». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  42. ↑ «Ким Дотком может подать в суд на Агентство разведки Новой Зеландии | информационный портал по безопасности». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  43. ↑ «Премьер-министр Новой Зеландии извинился перед основателем Megaupload за ошибку спецслужб — ПРАВО.RU». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  44. ↑ 44,0 44,1 «Полиция Новой Зеландии использовала технологию PRISM для слежки за Доткомом | информационный портал по безопасности». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  45. ↑ «Сноуден: на разведку США работают даже Австралия и Новая Зеландия — ПОЛИТ.РУ». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  46. ↑ Премьер-министр Новой Зеландии признал участие своей страны в шпионской сети АНБ Արխիվացված 2014-03-11 Wayback Machine // RT на русском, 07.02.2014
  47. ↑ «Парламент Новой Зеландии разрешил спецслужбе следить за гражданами | РИА Новости». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  48. ↑ «Lenta.ru: Мир: Политика: В Новой Зеландии спецслужбе разрешили следить за гражданами». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  49. ↑ «Россия и Новая Зеландия готовы обсудить перспективы соглашения о свободной торговле — Новости Политики — Новости Mail.Ru». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  50. ↑ «Новая Зеландия просит включить её в состав Таможенного Союза — Интерсолюшен». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  51. ↑ «Таможенный Союз и Новая Зеландия создадут свободную торговую зону — Алексей Балиев — Российская газета». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  52. ↑ «Лавров: Таможенный союз ведёт переговоры о создании ЗСТ с Новой Зеландией». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  53. ↑ «Архивированная копия». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 6-ին. Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
  54. ↑ «ВЗГЛЯД / Новая Зеландия приостановила переговоры с Таможенным союзом из-за Украины». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  55. ↑ «ВЕДОМОСТИ — Новая Зеландия приостановила переговоры с Россией о зоне свободной торговли». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  56. ↑ «Новая Зеландия приостанавливает переговоры с Россией по свободной торговле — Новости дня — РосБизнесКонсалтинг». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  57. ↑ «МЭР: Переговоры России с Новой Зеландией о создании зоны свободной торговли не приостанавливаются — Правда. Ру». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 12-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 12-ին.
  58. ↑ «ИТАР-ТАСС: Экономика и бизнес — Новая Зеландия приостанавливает переговоры с Россией о создании зоны свободной торговли». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  59. ↑ Бизнес - «Метагазета»
  60. ↑ 60,0 60,1 «Джеймс Кэмерон приступает к работе над тремя «Аватарами» сразу — Валерий Кичин — Российская газета». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 12-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 12-ին.
  61. ↑ «Кэмерон снимает сразу три продолжения «Аватара» — РБК daily». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 12-ին. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 27-ին.
  62. ↑ «В Новой Зеландии снимут три сиквела фильма «Аватар» — BBC Russian — Общество». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 12-ին.
  63. ↑ «Для фанатов «Властелина колец» открыли паб в Новой Зеландии». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 12-ին.
  64. ↑ «Новозеландские молочные продукты могут содержать возбудители ботулизма | РИА Новости». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 12-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 12-ին.
  65. ↑ «Премьер-министр Новой Зеландии раскритиковал руководство «Фонтерры»_CNTV Россия_CNTV Русский». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 12-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 12-ին.
  66. ↑ «Молочная компания Fonterra извинилась за скандал вокруг её продукции | РИА Новости». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 12-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 12-ին.
  67. ↑ «Эксперты: найденная в продуктах Fonterra бактерия не вызывает ботулизм | РИА Новости». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 12-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 12-ին.
  68. ↑ «Премьер Новой Зеландии: проведение референдума о смене флага возможно | РИА Новости». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 13-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 12-ին.
  69. ↑ «Премьер Новой Зеландии назначил парламентские выборы на 20 сентября | РИА Новости». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 10-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  70. ↑ «Новая Зеландия, пощёчина Её Величеству». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  71. ↑ «В Новой Зеландии вновь рассуждают о смене флага — BBC Russian — Лента новостей». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  72. ↑ «Ушёл в отставку премьер-министр Новой Зеландии: Политика: Мир: Lenta.ru». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
  73. ↑ «Сыграть в доску. Молодёжь все больше увлекается планкингом — Фокус.ua». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  74. ↑ «Lenta.ru: Из жизни: Притворись доской». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  75. ↑ «Дочь новозеландского премьера разделась ради дизайнерской выставки». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 11-ին.
  76. ↑ «Queen's Birthday Honours List 2017». Премьер-министр Новой Зеландии. 5 июня 2017. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 24-ին. Վերցված է 23 августа 2017-ին.
  77. ↑ «Investitures at Goverment House in Auckland». Генерал-губернатор Новой Зеландии. 16 августа 2017. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 24-ին. Վերցված է 23 августа 2017-ին.
  78. ↑ «Sir John Key AC GNZM». Премьер-министр Австралии. 17 июля 2017. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 24-ին. Վերցված է 23 августа 2017-ին.
  79. ↑ «Investiture ceremony the Right Honourable Sir John Key AC GNZM with the insignia of the Honorary Companion of the Order of Australia». Генерал-губернатор Австралии. 18 июля 2017. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 24-ին. Վերցված է 23 августа 2017-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջոն Ֆիլիպ Քի» հոդվածին։
Ֆոտո, վիդեո և աուդիո
Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Չափորոշչային վերահսկողություն
GND: 1024303829 · ISNI: 0000000048535443 · LCCN: no2007123911 · NLA: 53784101 · VIAF: 24390403 · WorldCat VIAF: 24390403
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ջոն_Ֆիլիպ_Քի&oldid=9576348» էջից