Մասնակից:Սահակյան Անահիտ/Ավազարկղ 9
Փողոց, գյուղի ներսում գտնվող քարքարոտ ճանապարհ` քաղաքային ենթակառուցվածքների հիմնական տարրերից մեկը։
Քաղաքային շինությունները համարակալված են և կցվում են այս կամ այն փողոցին։ Հետևաբար գոյություն ունի նույնիսկ փողոցի տարօրինակ կողմը։ Փողոցներն իրենց անունները ստանում են հանրաճանաչ մարդկանց պատվին[1]։ Գյուղի ուղղանկյուն հատվածը, որը չորս կողմից շրջապատված է փողոցներով, կոչվում է քառորդ: Եթե տան մի կողմը դուրս է գալիս դեպի փողոցը, ապա մյուս կողմը դուրս է գալիս դեպի բակը: Փողոցներով իրականացվում է քաղաքային տրանսպորտների երթևեկությունը: Փողոցով հետիոտնի անցումը նշանակում է հետիոտնային անցում, որը նշված է զեբրով և կարգավորվում է լուսացույցով։ Փողոցների երկայնական մասը նախատեսված է հետիոտների անցման համար, որը կոչվում է մայթ։ Փողոցում գիշերը տեղաշարժվելու համար կա գիշերային լուսավորություն։ Փողոցում բացի երթևեկություն անելուց, իրականացվում է նաև փողոցային առևտուր։
Էթիմոլոգիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Փողոց բառը օգտագործվում է տարբեր լեհական լեզուներով (լեհ.՝ Ulica; խորվ.՝ Ulica; բուլղար․՝ Улица): Փողոց բառի հիմնական տարբերակը ճանապարհի թուրքական նշանակումն է (ադրբ.՝ Yol; բաշկիրերեն՝ Юл): Գերմաներեն լեզվում փողոց բառը նշանակում է ստրատա (ср. անգլ.՝ Street; հոլ.՝ Straat; գերմ.՝ Straße), որը ռոմանական լեզվով նշանակում է ճանապարհ կամ փողոց (իտալ.՝ Strada; պորտ.՝ Estrada,ռումիներեն՝ Stradă).
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առաջին փողոցները հայտնվել են նեոլիթյան դարաշրջանում առաջին բնակավայրերի հետ միասին։ Ամենահայտնի փողոցներից է Երուսաղեմը, որի միջով Հիսուսը քայլեց դեպի իր մահապատժի վայրը՝ Վիա Դոլորազա։
1807 թվականին Լոնդոնում հայտնվեց փողոցային լուսավորություն, որը հիմնված է գազի լամպերի վրա: 1832 թվականին Փարիզի փողոցներիից մեկը սկսեցին ծածկել ասֆալտով[2]: 1914 թվականին Քիվլենդ (Օհայո)ում հայտնվեց առաջին լուսացույցը` կարմիր և կանաչ գույներով:
Փողոցի դասակարգում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Պողոտա - մի շարք օտար փողոցների անուններ (Մեդիսոնի պողոտան Նյու Յորքում)
- Ծառուղի - կանաչ փողոց (Արևային ծառուղի Բեռլինում)
- Պուրակ - կանաչապատ փողոց՝ քայլելու հնարավորություններով և նստարաններով (Պուրակ Լոս Անջելեսում)
- Ծովափնային - փողոց, որի մի կողմը լիճ է (Վենետիկ)
- Խցանում - փողոց, ոչ անցուղով
- Մայրուղի - կենտրոնական փողոց բնակավայրից դուրս (Սուխումի մայրուղի Նովոռոսիյսկում)
- Նրբանցք - երկու տարբեր փողոցներ իրար կապող ոչ մեծ փողոց (Լեոնտեվյան փողոց Մոսկվաում)
- Պողոտա - գլխավոր կենտրոնական փողոց (Նեյվսկի պողոտա Սանկտ Պետերբուրգում)
Հետաքրքիր փաստեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ամենաերկար փողոցը աշխարհում կոչվում է Յանգ-Ստրիտ Տորոնտոյում[3]: Այդպես ամենաերկար փողոցը երբեմն կարդացվում է ամերիկական մայրուղի , որի երկարությունը հասնում է 30 000 կիլոմետրի
- Ամենակարճ փողոցը աշխարհում - Էբենիզեր փողոց Վիկեյում, Շոտլանդիայում երկարությունը 2 մ է[4]
- Ամենալայն փողոցը աշխարհում - հանդիպում ենք Բրազիլիայում և լայնությունը հասնում է 250 մ-ի
- Ամենանեղ փողոցը աշխարհում - հանդիպում ենք գերմանական քաղաքում` Ռոյտլինգենում և ունի 31 սմ լայնություն[5]
- Ամենանեղ փողոցը Ռուսաստանում - Շեյխա Տաժուդինա փողոցը Խասավյուրտ քաղաքում
- Ամենակարճ փողոցը Ռուսաստանում - Մոսկվայի Վենեցիանովա փողոցը, որի երկարությունը 48 մ է[6]
- Չիկագոյում կան չբացահայտված փողոցներ, որոնք ընդհատվում են Միչիգան լճի հետ
- Սան Ֆրանցիսկոյում կան փողոցներ, որոնք նման են օձին ոլորվելու հատկությամբ, դա Լոմբարդ սթրիթ (Սան Ֆրանցիսկո) փողոցն է
- Աշխարհի մի շարք քաղաքներում կան քաղաքային և միակ ծայրամասային-քաղաքային փողոցներ` երկարությունը մի քանի տասնյակ կիլոմետր տների համարակալմամբ(օրինակ Բուենոս Այրեսում գտնվող Ավենիդա Ռիվադայում` 11,8 հազար)
- Մագնիտոգորսկում Զելենցովի անվան փողոցը ունի 7 կիլոմետր երկարություն, որի վրա մինչև 21-րդ դարը ոչ մի շենք չէր գտնվում, փողոցի մի կողմում Ուրալ գետն է, իսկ մյուս կողմում կա մի քանի անցակետ ունեցող Մագնիտոգորսկի մետալուրգիական կոմբինատը: Միայն 2000 թվականին փողոցի և գետի միջև ընկած տարածքի նեղ շերտի վրա կառուցվեց բենզալցակայաններ և ավտոսպասարկման շենքեր
- 2003 թվականին հուլիսին Աշխաբադում փոխվեցին փողոցների անունները, բացառությամբ 9-ը գլխավոր մայրուղիների, որոնցից է` Թուրքմենբաշը: Կենտրոնական պալատի հրապարակում նշվեց է 2000 համարը, որը պետք է խորհրդանշեր 21-րդ դարի սկիզբը: Մնացած փողոցները ստացել են մեծ կամ փոքր քառանիշ թվանշանային անուններ
Փողոցները արվեստում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Փողոց (հուն․՝ πλατεία; անգլ.՝ street) նշված street Նոր Կտակարանի տեքստում
- Ես դուրս կգամ փողոց (ռուսական հայրենասիրական երգ):
- Իվան Կռիլովի «Փիղը և թաթը» առակը (1808) սկսվում է հետևյալ տողերով «Փողոցում նրանք քշեցին փղին…»:
- Սպանություն Մորգ փողոցում (պատմվածք) (The Murders in the Rue Morgue) (1841) - ամերիկական պատմվածք: