Մասնակից:Անի1999/Ավազարկղ
Տոլյատի (մինչև 1964 թվականը կոչվել է Ստավրոպոլ, հուն․՝ Σταυρούπολη), ոչ պաշտոնական համապատասխանում է Վոլգայի Ստավրոպոլին), քաղաքը Ռուսաստանի Դաշնության Ստավրոպոլի երկրամասի Սամարայի մարզի վարչական կենտրոնն է: Ընդգրկված է Սամարա-Տոլյատի ագլոմերացիայում [1]:
Գտնվում է Վոլգային հակառակ Լադա գետի ձախ ափին: Բնակչությունը 718 869 մարդ է (2015 թվականի տվյալներով), Ռուսաստանի ամենամեծ քաղաքներից է` չլինելով տարածաշրջանային կենտրոնը:
Քաղաքն հիմնադրել է Վասիլի Տատիշչևը 1737 թվականին, որպես ամրոց Ստավրոպոլը քոչվորներից պահպանելու համար: 19-20-րդ դարերում Ռուսաստանում առողջարանային կենտրոն էր, որը կապված է քաղաքի կլիմայի հետ [2]: 1953-1955 թվականներին տեղափոխվել է ավելի բարձր տեղ, քանի որ կառուցված Կուիբշև ջրամբարը ողողել էր քաղաքը: 1964 թվականին քաղաքը կրում էր Պալմիրո Տոլյատի իտալական անունը: Դեռևս 1970-ական թվականներին եղավ բնակչության կտրուկ աճ, որը կապված էր ավտովազի հետ, որն այսօր հանդիսանում է քաղաքի հիմնական ձեռնարկությունը: Խոշոր ավտոմոբիլային կոնտորնները («Ավտոգազ», «GM Ավտոգազ»)և քիմիական արդյունաբերությունը («Տոլյատիազոտ», «Կույբիշաազոտ», «Տոլյատիկաուչոկ»), ինչպես նաև երկաթուղային, գետային և ճանապարհային տրանսպորտներ: Մոտոկա օդանավակայանը Կուրումոչն է (70 կմ): Քաղաքը ձգվում է Վոլգա գետի երկայնքով մոտ 30 կմ երկարությամբ և բաղկացած է 3 որոլտներից` ավտոգործարանային, կենտրոնական, կոմերիտական:
Քաղաքում կա 5 բուհ, ամենահինը Տոլյատի պետական համալսարանն է: Աշխատում է մի քանի գիտահետազոտական համասարանների հետ: Քաղաում կան թանգարաններ, թատրոններ, քաղաքն ունի սիմֆոնիկ նվագախումբ, կոնսերվատորիա: Քաղաքի տոնը նշվում է ամռան առաջին շաբաթ օրը: Տոլյատիի հարևանությամբ ամեն տարի անցկացվում է Գրուշին փառատոնը, որտեղ հավաքվում են հարյուր հազարավոր մասնակիցներ:
Տոլյատին բնակչության առումով Ռուսաստանում 18-րդ տեղն է: Էթնիկ կազմում գերակշռում են ռուսները (83.2%), հետո թաթարները (3,8%), ուկրաինացիներ (2,8%), աֆրիկացիներ (2,0%), իսկ այլ ազգությունների ընդանուր թվաքանակը հասնում է 6.4% (2002):
Կան առաջարկներ, ըստ որի Տոլյատին պետք է միացնել Ժիգուլիովսկ արբանյակին [3][4][5] (չնայած դրա բացասական լինելուն [6]), ինչպես նաև դա նախատեսվում է կատարել Ստավրոպոլի երկրամասի ամբողջ Սամարայի մարզի հետ [7][8]:
Գտնվում է անտառատափաստանային գոտում, կլիման բարեխառն ցամաքային է , ամառները հաճախ չոր են: Ժամային գոտին սամարական է (+4, MSK+1):
Աշխարհագրական դիրք
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ժամային գոտի
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կլիմա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ռելիեֆ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հիդրոլոգիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Սեյսմաբանություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կենդանիներ և բույսեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Վոլգայի Ստավորոպոլ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Շատ տարածված է քաղաքի Վոլգային Ստավրոպոլ կոչվելը: Սակայն այս տեսակետը սխալ է, 1777 թվականում Հյուսիսային Կովկասում հիմնարվել է մի քաղաք, որը կոչվել է Կովկասյան Ստավրոպոլ: Սա նմանակվում է Վոլգային սահմանին գտնվող Ստավրոպոլի հետ, սակայն այս անունը երբեք չի եղել պաշտոնական [9]: Գտնվել է քաղաքի ևս մի անուն` Վոլգական Ստավրոպոլ [10][11]:
Բնակչություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1754 | 1856 | 1858 | 1863 | 1897 | 1913 | 1920 | 1923 | 1926 | 1939 | 1946 | 1959 | 1962 | 1964 | 1967 | 1970 | 1973 | 1976 | 1979 | 1982 | 1986 |
5695 | 4200 | 4703 | 4652 | 5969 | 9900 | 10 332 | 5671 | 6473 | 9300 | 12 000 | 61 281 | 88 000 | 123 400 | 150 000 | 250 853 | 371 000 | 451 000 | 502 036 | 547 000 | 610 000 |
1989 | 1992 | 1996 | 1998 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | |
630 543 | 665 700 | 709 500 | 716 300 | 722 900 | 725 500 | 702 879 | 702 900 | 704 000 | 704 800 | 704 900 | 705 000 | 705 500 | 720 300 | 719 632 | 719 600 | 719 596 | 719 149 | 718 127 | 718 869 |
2014 թվականի հունվարի 1-ին Ռուսաստանի Դաշնության 1100 քաղաքներում բնակչության թվով 18-րդ էր [12]: Տոլյատին շրջանային քաղաքնում առաջինն է: Ավտոգործարանային թաղամասը քաղաքի ամենախիտ բնակեցվածն է (440 650 մարդ):
Երկար ժամանակ քաղաքի բնակչությունը պակասում էր 10000 մարդով: 20-րդ դարի սկզբին քաղաքի բնակչությունը 5974 է եղել: 1920 թվականին 10 322 մարդ (5689 կին և 4643 տղամարդ): 1897 թվականի համեմատ 73.1% աճ է եղել: Սակայն քաղաքացիական պատերազմը, 1921-1922 թվականների սովը ազդել է որ մարդիկ մինջը 1920 թվականը ոչ թե աճեն այլ նվազեն: 1920-1923 թվականների քաղաքի բնակչությունը նվազել է 4.5 հազար մարդով:
Միգրացիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քաղաքը հիմնադրվելուց հետո վերաբնակեցվել է կալմիկներով: Այդ ժամանակից ի վեր, բնակիչների հիմանական աճը պայմանավորված է բնակչության մեխանիկական աճի հետ, և նույնիսկ եղել է ժամանակ որ բնակչության աճի ավելի մեծ է եղել քան մյուս քաղաքներում: Այնպես որ, 1959 թվականին բնական աճը եղել է 20,2 ‰, իսկ մեխանիկական աճը 89,9 ‰, 1970 թվականին 16,4 ‰ և 117,4 ‰, և 1999 թվականին բնական աճը նվազել է (-1,4 ‰), սակայն մեխանիկական աճը (5,4 ‰) շարունակել է աճել: Այդպիսի միգրացիոն հոսքը Տոլյատիի բնակչության կառուցվածքի համար բավականին բարենպաստ էր, բարձր է բնակչության աշխատանքային համամասնությունը [13]:
Քաղաք են տեղափոխվել մեծ թվով մարդիկ հատկապես գյուղերից: Օրինակ ի թիվս Տոլյատիի Սամարայի մարզի գյուղացիների 26%-ը բնակչվում է Տոլկատիում, իսկ մի քանի տարի գյուղացիներ կեսից ավելի աշխատել են Տոլյատիում (57%-ւ 1972 թվականի տվյալներով): Սակայն կարևոր է նաև այն որ խոշոև քաղաքների համար անհրաժեշտ են որակյալ կադրեր, և այստեղ նաև գալիս են բարձր կրթություն ստանալու նպատակով: Այս առումով քաղաքի բնակչությունը բաժանվում է երկու խմբի, միմյանցից շատ տարբեր աշխարհահայացք, վարք, մշակութային և քաղաքային կյանքի ակտիվությամբ: Քաղաքում անցկացվել է հարցում, որին մասնակցել է ռազմավարական զարգացած ծրագրի մասնակիցները: Այս առումով հիմանական միջոցներ ձեռնարկում են ուսանողական երիտասարդությունը (այս կատեգորիայում 41%-ը): Եվ թվում է թե բնիկների 72% ապրում են ծայրամասերում, և աշխատանքի առումով այդքան է հետաքրքրություններ չի հայտնում, դա գալիս է գիտելիքի և տեղեկատվության բացակայությունից, ինչպես նաև չեն հավատում, որ ծրագիրը կարող է իրականացվել[13]:
Յուրաքանչյուր 5-րդ քաղաքացի կապված է գործարանների հետ, և քաղաքը դիտվում է որպես գործարանի կցորդ: Նման երևույթները փորձահետները բացատրում են քաղաքային ապրելակերպի հտ[13]:
Ցուցանիշներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2010 թվականի հունվարի 1-ին քաղաքի բնակչությունը 721.6 հազար էր (Սամարայի մարզի բնակչության 22.7%-ը): Բնակչության բնական հավելաճը 2009 թվականին կազմել է 1300 մարդ կամ 0,2 % (2009 թվականի հունվարի 1-ին— 720,3 հազար մարդ): Աճ է նկատվում ավտոգործարանային թաղամասում:
Տոլյատիում կա նաև մի քանի համայնքներ , որտեղ բնակչության բնական աճ կա: Չնայած նրան որ բնական աճ է նկատվում Ավտոգործարանային թաղամասում բայց վերջին մի քանի տարիների ընթացքում, որ 2006 թվականից քաղաքի բնակչության բնական աճը աստիճանաբար ավելացել է բացասական արժեքնեով:
Ըստ 2010 թվականի հունվար- նոյեմբեր ամիսների քաղաքում ծնվել է 9067 մարդ, մահացել է 7644: Բնական աճը կազմել է 1,423 անձ:
|
Մահացությունը առաջին հերթին հիվանդությունների հետևանքով է, երկրորդ տեղում նորագոյցությունների, իսկ երրորդ տեղում մահացություններ լինում են վթարների, թունավորումների և վնասվածնեքերի հետքանով:
Մահացած մարդկանց համար քաղաքում կա երեք գերազմանոց:
Բնակչության մե գերակշռում են կանայք` 2002 թվականի մարդահամարի տվյալներով տղամարդիկ կազմում էին 47%-ը: Տոլյատիում միջին տարիքը 37.5 տարին է `ըստ 2009 թվականի մարդահամարի (2002 թվականի ցուցանիշներով եղել 34,5 տարի) [17]:
Տոլյատիի բնակիչները ըստ հիմնական տարիքային խմբերի(%)`
|
Քաղաքում նվազեցվել է ամուսնություններ և պաշտոնապես ամուսնալուծությունների թիվն է սկսել աճել: Բայց դեռ ամուսնալուծությունը չի գերազանցում ամուսնացածների թվին: 1000-ից 600 զույգերն ամուսնանում են:
Քաղաքն ունի մեկ սոցիալական ծառայության հաստատություն և այստեղ գրանցված են 330 հաշմանդամների `հիմանականում մեծահասակներ [18]:
Գործազրկություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2010 թվականի սկզբին քաղաքում պաշտոնապես գրանցված 20000 գործազուրկ են եղել: Ըստ այդ ցուցանիշների Տոլյատին երկրորդ տեղում է:
Տնտեսական ոլորտների հիմնական գործազուրկների մասնաբաժինը հետևյալն է`
- արդյունաբերության-41.0%
- առևտրի և հանրային սննդի-21.2%
- տրանսպորտի և կապի-8.6%
- շինարարության-7.1%
- ընդանուր առևտրային գործունեությունը-3.7%
- կրթություն-3.4%
Տնտեսությունը փաստացի զբաղվածությամբ ապահովելու համար սահմանափակ է: 2008 թվականի վերջում պնդում կար, որ 1 մնայուն տեսում 1,5 գործազուրկ քաղաքացիներ կան, իսկ 2009 թվականին դրանց թիվը հասավ 11,8 մարդու [16]:
Ամենացածր գործազրկության մակարդակը վերջին մի քանի տարիների ընթացքում գրանցվել է 2007 թվականի ապրիլին, երբ նրա մակարդակը կազմել է 0.56% կամ 2.6 հազար մարդ:2007 թվականի առաջին կեսին ըստ նախարարության տնտեսական զարգացման հաշվարկումների Սամարայի մարզի միջին ամսական աշխատավարձը խոշոր և միջին կազմակերպությունների ախատողների համար կազմել է 13 165.3 ռուբլի, այն ամենամեծ ցուցանիշն է տարածաշրջանում [19], իսկ ցածր մակարդակի վրա է գտնվում երկրի մակարդակով:
Ազգային կազմ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ըստ 1897 մարդահամարի քաղաքում ապրում են տարբեր ազգություններ, որոնց մեծ մասը հետևյալն է` ռուսներ-5667 մարդ (94,86%), թաթարներ-107 (1,79%), մորդվաներ-97 մարդ (1,62 %), ուկրաինացիներ -37 (0,7 %), եվրեներ-24, գերմանացիներ-12, լեհեր-7, բաշկիրները-1, իսկ ուրիշ ազգություններ-5:
1920 թվականին ազգային կազմը հետևյալն էր` ռուսներ-9897 մարդ (95,79 %), լեհեր-118 մարդ (1,14 %), թաթարներ-97 (0,94 %), եվրեներ-54 մարդ (0,52 %): Բացի այդ քաղաքում կան ուկրաինացիներ, լատվիացիներ, էստոնացիներ, բելառուսներ, գերմանացիներ և այլ ազգություններ, ինչպես նաև քաղաքում բնակվում են 4 ֆիննացիներ, 5 կորեացիներ և նույնիսկ 1 շվեդացի:
Ըստ 2010 թվականների տվյալների քաղաքում կան 104 ազգություններ: Մեծամասնություն կազմող բնակիչների թվաքանակը հետևյալն է [20]`
- ռուսներ— 597 141 (86,15 %)
- թաթարներ— 28 631 (4,13 %)
- ուկրաինացիներ— 14 286 (2,06 %)
- մորդվաներ— 12 356 (1,78 %)
- չուվաշներ— 11 216 (1,62 %)
- ադրբեջանցիներ— 4 854 (0,7 %)
- հայեր— 4 417 (0,64 %)
- ուզբեկներ— 3 278 (0,47 %)
- բելառուսներ— 3 104 (0,45 %)
- տաջիկներ— 2 095 (0,3 %)
44 ազգությունների շարքում քաղաքի բնակչությունը համարակալված չէ ավելի քիչ քան 10 ներկայացուցիչներ: Այլ ազգությունների թիվը հասնում է 11 745 մարդ: Ընդանուր թիվը կազմում է 693 123 (100,00 %): Ոչ մի տեղեկություն չկա 26 509 մարդկանց մասին, նրանցից 5 209 հրաժարվել են պատասխանից: Տոլյատի քաղաքի ընդանուր բնակչությունը կազմում է 719 632 մարդ:
Վարչական կառուցվածք
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Վարչական պատկանելիություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Տնտեսություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Արդյունաբերություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մեքենաշինություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Էներգետիկա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քիմիական արդյունաբերություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Այլ ոլորտներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Փոքր բիզնես
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ֆինանսներ և ծառայություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Առևտուր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բանկեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ապահովագրական ընկերություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Փոխադրում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քաղաքային փոխադրում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ավտոմեքենաների փոխադրում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Խոշոր մայրուղիներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Երկաթուղային տրանսպորտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ջրային տրանսպորտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Օդային փոխադրում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Խողովակաշարային փոխադրում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Էկոլոգիական վիճակ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մթնոլորտի աղտոտում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ջրի աղտոտվածություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Էլեկտրամագնիսական աղտոտում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Աղմուկ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Աղբ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բնակարանային շինարարություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բնակարանային ֆոնդի ընդանուր մակերեսը 2009 թվականի տվյալներով կազմել է 14.5 միլիոն մ², այսինքն Տոլյատիյի մեկ բնակչին միջին հաշվով ընկնում 19.4 մ², որը շատ ցածր ցուցանիշ է (համեմատության համար ասեմ, որ Մոսկվաայի մեկ անձին հասնում է 26 մ², իսկ Սանկտ Պետերբուրգ քաղաքի բնակիչներին 2010 թվականի տվյալներով մեկ բնակչին հասնում է 31 մ²) [21]: Քաղաքապետարանի և մարզպետարանի ծրագրերը, որոնք նախատեսում են նոր բնակարանների կառուցում երկար տարինեն է չեն կատարվում: Հիմանական պատճառները օրենսդրական բարդությունները և շինարարության համար ազատ վայրերի բացակայությունը:
Հարմարեցում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քաղաքն ունի 9575 բնակելի շենքեր, որի ընդանուր մակերեսը 482.7 հազար մ², որից 219.1 հազարը առանձնատներ են , в которых расположена 219,1 тысяча квартир[16]: 2.204 բազմաբնակարան շենքերի մակերեսը 13.709 հազար մ² է: Մասնավոր բնակարանների 90%-ը և բազմաբնակարա շենքերի բնակարանների 88.2%-ը սեփակաշնորհված են:
Ըստ տարածքների քաղաքի բնակարանային ֆոնդը բաժանվում է`
- Ավտոգործարաններ-891 շենք
- Կենտորնական-5959
- Կոմերիտմիության-2768
Տների բաշխումը ըստ հարկերի`
- 1 և 2 հարկանի շենքեր-7378
- 3-4 հարկանի շենքեր-491
- 5 հարկանի շենքեր-656
- 6, 9 և 10 հարկանի շենքեր-708
- 12 և ավելի հարկանի շենքեր-259
Բարձրահարկ շենքերը թաղամասերում անհավասար են բաշխված, կենտրոնական շրջաններում միջին բարձրությունը 5 հարկանին է, իսկ ավտոգործարանինը` 10 [22]:
Բոլոր ավտոգործարանի բնակարանների տարածքի (53.9% - ը, ընդհանուր մակերեսը) 100 տոկոսը բարելավված է (բացառությամբ ցածրահարկ շենքերի վերելակների):
Ըստ ռուսական գլիդիայի 2010 թվականի մայիսի 31-ին Տոլյատիի անժարժ գույքի շուկայումը միջին գինը 26,293 ռուբլի/մ², որը Ռուսաստանի քաղաքների ամենամեծ ցուցանիշներում 15 տեղն է զբաղեցնում [23]:
Կայացում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բնակարանային ֆոնդի կառուցվածքում ամենամեծ մասնաբաժինը օկուպացված կապիտալ տներին է հատկացվում, որոնց բոլոր տեսակները բարելավված են`
- Բնակարանների 99.7%-ը կենտորանական ջեռուցվում ունեն
- 99.3%-ջրամատակարարում
- 98.9%-կոյուղի
- 96.6%-տաք ջուր և վանաներ
- 74.2%-վերելակներ
- 74.6%-ը հագեցված է էլեկտրական վառարաններով
- 21.7%-գազամատակարարում
Ջրամատակարարում և ջրահեռացում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քաղաքն ունի ջրամատակարարման կենտրոնացված համակարգը, որը հիմնված է երկու աղբյուրների վրա`
- Մակերևութային ջրերի Կույիբշևյան ջրամբար, ջրընդունիչը գտնվում է քաղաքի գետի վերևում:
- Ստորերկրյա ջրեր (127 արտեզյան հորեր, 10 ջրընդունիչները գտնվում են Տոլյատիի ստորերկրյա ավանդների կենտրոնական մասում):
Ջրային բոլոր պաշարները խմելու են, որպես կանոն իրենց մեջ պարունակում են մագնեզիում, կալցում: Ջրի ֆիզիկական հատկությունները, իրենց օրգանոլեպտիկ հակությունները պահանջում են խմելու ջրի որակ:
Ավտոգործարանի բաց տարածքում պգտագործվում է տաք ջրի համակարգ: Սա բացասաբար է ազդում օրգանալեպտիկ հատկություններ, ինչպես նաև սպառողի վրա: 1996 թվականին ավտոգործարանի թաղամասերի տաք ջրի նմուշների 11% -ը չէր համապատասխանում չափանիշներին: 1997 թվականին այդ նմուշներն արդեն 44% էին [24]: Կան հեռանկարներ փակ ջրային տարածքի փոխանցման, սակայն դրանց իրականացումը չի սկսվել, քանի որ հսկայական ծախսերի հետ է կապված:
Տարեկան հաշվեվ ջրի ընդանուր ծախսումը կազմում է 89.2 մլն մ³: Ջուրը սպառողներին առաքվում է ջրամատակարարման 778.5 կմ երկարությունը ունցող ցացների միջոցով: Իրականացվել է արտեզյան աղբյուրների ջրերի զարգացում:
Քաղաքն ունի նաև ջրահեռացման կենտրոնացված համակարգ: Քաղաքային կոյրուղու ցանցի երկարությունը 690.7 կմ է: Կեղտաջրերի մաքրումն իրականացվում է 4 կոյուղու կայարանների միջոցով:
Քաղաքի 99.3% ապահովված է ջրամատակարմամբ, ընդանուր բնակարանային ֆոնդի 98.9%-ը կոյուղի ունի:
Ջերմամատակարարում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քաղաքի ջեռուցումը կատարվում է 2 էլեկտրակայանների և 16 կաթսանների միջոցով: Ջերմային ցանցը 603.45 կմ է: 1 տարվա սպառողների համար 10.4մլն ԳԿալ է ազատ արձակվում, որի 4.3 միլիոնը բնակելի շենքերից է հատկացվում:
Գազի մատակարարում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քաղաքի գազի ցացերի երկարությունը 1370.9կմ է:
Էլեկտրական սնուցում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քաղաքի սնուցումը տրամադրվում է 1071 տրանսֆորմային ենթակայանի միջոցով, որից 422 պատկանում է քաղաքապետարանին: Էլեկտրական ցանցերի երկարությունը 4417 կմ է:
Քաղաքի 22000 փողոցներում փողթցային լուսավորման ցանցերի երկարությունը 903.2 կմ է:
Առողջապահություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Սպորտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կրթություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գիտություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մշակույթ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Տոլյատի թանգարաններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Պատկերասրահներ և ցուցասրահներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Թատրոններ, համույթներ, ֆիլհարմոնիկ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Տոլյատի կինոթատրոն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կրկես
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Փառատոններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Տոլյատի տեսարժան վայրեր և ճարտարապետական կոթողներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ճարտարապետություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հուշարձաններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ուշագրավ մարդիկ, որոնք կապված են քաղաքի հետ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]ԶԼՄ-ներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քաղաքում լրատվամիջոցների զարգացման պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հեռուստատեսություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Օպերատորների կաբելային հեռուստաընկերություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Տպագիր հրատարակություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ռադիո
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հարաբերություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ֆիքսված կապեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բջջային կապ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Համացանց
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կրոն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քանի որ Տոլյատի քաղաքը բազմազգ է բնակչություն էլ բազմակրոն է: Քաղաքի մեծ մասը ուղղափառ քրիստոնյաներ են: Մահմեդականները թվաքանակով երկրորդ տեղում են [25]:
Ուղղափառ եկեղեցիներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քաղաքի ժամանակակից առաջին եկեղեցին կառուցվել է 1985 թվականին:
Տոկյատի քաղաքի ուղղափառ մեծ եկեղեցիներ`
- Եկեղեցի կազանական Մայր Աստծու պատկերով
- Պայծառակերպության եկեցեցի
- Ավետիս եկեղեցին
- Սուրբ Կույսի եկեղեցի
Մեծ ակտիվություն ունի ուղղափառ դասական ճեմարանը, որտեղ սովորում են տղամարդիկ:
Տոկյատիում կառուցել է Վոլգային ուղղափառ համալսարանը:
Ավելի շատ տաճարներ է նախատեսվում կառուցել, որոնց համար դեռ միայն մի շինարարության տեղ կա:
Մզկիթեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Տոլյատիի մզկիթը գտնվում է քաղաքի կենտրոնական տարածքում: Կառուցվել է ընդամենը երկու տարում և բացվել 1996 թվականին
Այլ դավանանքներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բացի այդ քաղաքն ունի հիմնական բոլոր կրոնների կազմակերպություներից` հին հավատացյալներ, կաթոլիկություն, հուդայականություն, բողոքականություն, բուդդայականություն և այլ:
Հանցագործություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2007 թվականի առաջին կեսին արձանագրվել է 11.8 հազար հանցագործություն, որից 6.5 հազարը կամ 55.4% գրանցված է [19]: Գրանցված հանցագործությունը տոկոսը հետևյալն է`
- Գողություններ- 34,3 %
- Ծանր հանցագործություններ-14,7 %
- Խարդախություններ- 7,6 %
- Կողոպուտ- 13,6 %
- Թրագիքինգ- 7,1 %
Կազմակերպաված հանցագործություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Տոլյատի քաղաքն համարվում է Ռուսասռանի մամուլի կրիմինալի կենտրոնը: Ըստ մամալի հրապարակումների քաղաքի բնակիչները, Տոլյատիում զարգացնում են կազմակերպված հանցագործությունները, գողացվել են «Ավտովազ»-ի պահեստների ավտոմեքենաներ և ավտոմեքենաների մասեր: Դրա հիման վրա նկարահանվել է վավերագրական ֆիլմ «Քրեական Ռուսաստան» ` նվիրված Տոլյատիի ոճրագործությանը, ֆիլմում նկարագրվում է պատերազմի դրամաշորթությունը: Այս տարածաշրջաններում սպանվել են հանցագործենր, ոստիկաններ, լրագրողներ հիմնականում անցորդների կողմից [26]:
Քաղաքի գերեզմանատանը կան երկու «հերոսների նրբանցք»` պատոնական, որտեղ կատարվում են հիմնական թաղումները, և ոչ պաշտոնական , որտեղ թաղված են քրեական պատերազմի մասնակիցները: Վերջինը ատ ավեի լայն և մոնումենտալ է, որը հայտնի է Տոլյատիի սահմաներից դուրս, այստեղ նույնիսկ գալիս են տարբեր քաղաքից հյուրեր [27][28]:
Բազմաթիվ հանցագորխենր են բռնվել և դատապարտվել, շատերը սպանվել են, բայց ատ հայտնի հանցագործներ շարունակում են իրենց սև գործերի կատարումը [29][30]:
Բայց կան մի տեսություն, ըստ որի քրեական պատերազմում մահացել են նաև ազնիվ մարդիկ, անկախ նրանից, թե ով էր պաշտոնապես կապված այդ հանցագործության հետ: Եվ ամբողջ պատերազմը հրահրել է զեկավարությունը իրավապահ մարմինների օգնությամբ: Եվ գործարանի կառավարման պատրվակով միլիորդավոր խարդախություներ է կատարվել, ոստիկանությունը ազատվել է տասնյակ հազարավոր հանցագործներից [28]:
2003 թվականի հոկտեմբերի 31-ի ավտոբուսի պայթունը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2007 թվականի հոկտեմբերի 31, չորեքշաբթի, կամը 8:17 Կարլ Մաքսի և Գագարինի տեղական խաչմերուկում տեղի է ունեցել ուևորատար ավտոբուսի պայթյուն: Մահացել է 8 մարդ, վիրավորվել ավելի քան 60 հոգի: Չնայած որ դեպքից անմիջապես հետո է ահազանգը կատարվել, սակայն ըստ հետաքնության ահաբեկչություն տեղի չի ունեցել[31]:
Մեղավոր է ճանաչվել է 21-ամյա սիրողական քիմիկոս Եվգենի Վահռուշեյը, ով եղել է 8 զոհերի մեջ: Հիմնական պատճառը անզգույշ պայթուցիկներ են եղել [32]:
Քույր քաղաքներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Վոլֆսբուրգ (գերմ.՝ Wolfsburg), Գերմանիա, 1991 թվականի օգոստոսից
- Ֆլինտ (անգլ.՝ Flint), ԱՄՆ, 1992 թվականի հունիսի 17-ից
- Կազանլիկ (բուլղար․՝ Казанлък), Բուլղարիա, 1995 թվականի մարտից
- Լոյան (չինարեն ավանդ. 洛陽, հեշտ. 洛阳 , պինին: Luòyáng), КНР, 2000 թվականի ապրիլից
Ունի նաև գործնկեր քաղաքներ[33]`
- Կոլմար (ֆր.՝ Colmar), Ֆրանսիա, 1996 թվականի հուլիսից
- Նադկանիժա (հունգ.՝ Nagykanizsa, խորվ.՝ Kaniža), Венгрия, 1998 թվականի հունիսից
Օբեկտներ քաղաքի պատվին
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ի պատիվ Տոլյատի անվանվել են մի քանի նավեր [34] ՝
- «Տոլյատի» բեռների նավ, տարողությունը 2000 տոննա, կառուցվել է 1967 թվականի Չեխոսլովակիայում:
- П-804 սահմանային պարեկային նավակը 1996 թվականի հունվարի 19-ին վերանվանվել է «Տոլյատի»:
- «Տոլյատի» է կոչվել 2004 թվականին կառուցված արշավային նավահագիստ[35] :
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Самарско-Тольяттинская агломерация рассматривается в числе пяти пилотных проектов Минрегионразвития РФ
- ↑ Ставрополь в начале ХХ века
- ↑ Объединяй и властвуй. В Тольятти вновь заговорили о присоединении Жигулевска
- ↑ Виталий Гройсман: Объединение Тольятти и Жигулёвска — правильная идея (Самарская область)
- ↑ Генерал Юрьев предложил объединить Тольятти, Жигулёвск и Ставропольский район
- ↑ Александр КУРЫЛИН: «Объединение Жигулёвска и Тольятти пока нецелесообразно»
- ↑ Нужно объединить Ставропольский район и Тольятти
- ↑ Смычка города с деревней. Тольятти станет больше
- ↑ Кабытов, 2009, էջ 9
- ↑ Р. Г. Гагкуев, А. Б. Мудров. «Русская семья со шведской фамилией». pravoslavie.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2010-11-10-ին. Վերցված է 2010-11-10-ին.
{{cite web}}
: Unknown parameter|datepublished=
ignored (օգնություն) - ↑ Владислав Кириллов. «Уничтожение имени как необходимое условие уничтожения нации». Արխիվացված է օրիգինալից 2010-11-10-ին. Վերցված է 2010-11-10-ին.
- ↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-08-02-ին. Վերցված է 2014-08-02-ին.
- ↑ 13,0 13,1 13,2 Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>
պիտակ՝ «Феномен роста
» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում: - ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 14,6 14,7 14,8 Паспорт Тольятти, 2004, էջ 11
- ↑ 15,0 15,1 Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>
պիտակ՝ «Отчёт 2007
» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում: - ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 «Отчет о социально-экономическом положении городского округа Тольятти за 2009 год». Мэрия Тольятти. 2010-04-01. Արխիվացված է օրիգինալից 2011-02-01-ին. Վերցված է 2010-04-01-ին.
- ↑ «С 2002 года средний возраст жителей Тольятти увеличился на 3 года». www.tltnews.ru. 19 июля 2009. Արխիվացված է օրիգինալից 2010-10-19-ին. Վերցված է 2009-08-13-ին.
{{cite web}}
: no-break space character in|title=
at position 61 (օգնություն) - ↑ Паспорт Тольятти, 2004, էջ 55
- ↑ 19,0 19,1 Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>
պիտակ՝ «Отчёт для Думы
» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում: - ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>
պիտակ՝ «Нации
» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում: - ↑ Деловая газета «Понедельник». «Где нам дальше жить. Строительство жилья в Тольятти». realty.rbc.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2010-10-19-ին. Վերցված է 2009-08-31-ին.
{{cite web}}
: Unknown parameter|datepublished=
ignored (օգնություն) - ↑ Павел Соколов Вячеслав Лысенковский: АВТОВАЗ держит нас в тонусе // Хронограф Тольятти : газета. —Тольятти, 27 ноября 2006. — В. 40 (159).
- ↑ Российская Гильдия Риэлторов. «Цены на рынке недвижимости в крупнейших городах России по состоянию на 31 мая 2010 года». rbc.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2011-02-01-ին. Վերցված է 2010-09-10-ին.
- ↑ Егоров, 2003, էջ 249
- ↑ Олеся Солнцева (03 апреля 2006). «Будет ещё одно соглашение». TLTnews.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 12.05.2008-ին. Վերցված է 2010-10-27-ին.
- ↑ Андрей Солдатов Бандоград на Волге // Русский предприниматель : журнал. — сентябрь 2002. — В. 7.
- ↑ Андрей Калитин Город погибших журналистов // Аргументы Недели. — Первый канал, 3 августа 2006.
- ↑ 28,0 28,1 Владимир Воронов Не плачьте над трупами павших — невинно убиенных среди них практически нет // Собеседник. — Издательский Дом «Собеседник», 29.08.2002.
- ↑ Михаил Ламцов «Жигули»-на-крови // Аргументы и факты : газета. — 11 сентября 2002. — В. 37 (1142).
- ↑ Владислав Трифонов Братаны на Волге // Власть : журнал. — 30.07.2002. — В. 29 (482).
- ↑ «УФСБ: Взрыв автобуса в Тольятти не был терактом». Rbc.ru. 15 декабря 2007. Արխիվացված է օրիգինալից 25.02.2008-ին. Վերցված է 2010-11-08-ին.
- ↑ Майк Габриелян (15 декабря 2007). «Автобус взорвала неосторожность». gazeta.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 16.02.2008-ին. Վերցված է 2010-11-08-ին.
- ↑ Мэрия городского округа Тольятти. «Города побратимы и города партнёры». Արխիվացված է օրիգինալից 2011-02-01-ին. Վերցված է 2010-08-31-ին.
- ↑ Глеб Алексушин (2008-11-12). «С самарскими именами на борту». riasamara.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-06-21-ին. Վերցված է 2012-06-19-ին.
- ↑ Информация о судне «Тольятти»
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Город Тольятти. — Куйбышев: Кн. изд-во, 1987. — 203 с.
- История Ставрополя – Тольятти: учебное пособие для учащихся 9-х классов г.о. Тольятти / под ред. П. С. Кабытова. — Тольятти: Тольяттинский государственный университет, 2009. — 315 с. — 5000 экз.
- Б. Р. Рубаненко, А. С. Образцов, М. К. Савельев Новый Тольятти — М. : Знание, 1971. — 64 c.
- Владычина, Е. Г. Город мечты и реальный город : (архитектура г. Тольятти, проблемы организации городской среды в Автограде) // Техническая эстетика. — 1987. — нояб. (N 11). — С. 6-9.
- Дело № 13: Убийства журналистов в Тольятти. Под ред. А. К. Симонова. М.: Медея, 2005 г. (Серия «Дела СМИ») — 128 с.
- Боровкова Т. Н. Климат Тольятти. — Приволжское территориальное управление по гидрометеорологии и контролю окружающей среды, 1987. — 400 экз.
- Н. Оболонков, Б. Кашунин, А. Кудрявцев и др. Город Тольятти: историко-экономический очерк. — Куйбышев: Куйбышевское книжное издательство, 1975. — 191 с..
- В. Казакова, С. Мельник Ставрополь-на-Волге и его окрестности в воспоминаниях и документах. — Тольятти: Городской музейный комплекс «Наследие», 2004. — 340 с.
- Паренский А. Т. Судьба моя – Тольятти: Записки председателя горсовета. — Тольятти: Издательство фонда «Развитие через образование», 1997. — 189 с. — ISBN 5-88299-021-1.
- Паспорт города Тольятти Самарской области. — Тольятти: Мэрия Тольятти, 2004. — 111 с.
- Овсянников В. А. Часть I // Ставрополь — Тольятти. Страницы истории. — Тольятти: Издательство Фонда «Развитие через образование», 1997. — 364 с. — 8000 экз. — ISBN 5-88299-016-5.
- Город Тольятти : Историко-экономический очерк. — 2-е изд., перераб. и доп. — Куйбышев: Книжное издательство, 1975. — 191 с.
- Макарова Т. В. Тольятти: хроники аномальных явлений, факты и размышления (1990-2005). — Тольятти: СтандАрт, 2006. — 222 с. — (Уфология для "чайников").
- Хворов Г. В. Экологический атлас г. Тольятти. — СПб.: Мониторинг, 1996.
- Лысова С. И. Географические особенности формирования города Тольятти. — Тольятти: Тольяттинская академия управления, 2004. — 158 с. — ISBN 5-8146-0025-Х.
- Рубаненко Б. Р., Образцов А. С., Савельев М. К. Новый Тольятти. — М.: Знание. — 64 с. — (Строительство и архитектура).
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Портал мэрии городского округа Тольятти
- Лица и организации, награждённые Почётной грамотой Думы городского округа Тольятти
- Тольятти հոդվածը Curlie-ում (ըստ DMOZ-ի)
- Тольятти в энциклопедии «Мой город»
Ժոզեֆ Բոնապարտ | |
---|---|
Կայսր | |
Թագավորի պաշտոնական դիմանկարը 1800-ական թվականներին | |
Լրիվ անուն | Նապոլեոն Բոնապարտ |
Իտալերեն | Giuseppe Buonaparte |
Ֆրանսերեն | Joseph Bonaparte |
Ծնվել է՝ | հունվարի 7, 1768 |
Ծննդավայր | Այաչո, Կորսիկա |
Մահացել է՝ | Հուլիսի 28, 1844 |
Թաղվել է՝ | Ֆլորենցիա, Փարիզ |
Ազգություն | ֆրանսիացի |
Հաջորդող | Ֆերդինանդ VII |
Ուղեկից | Ջյուլի Կլառի |
Տոհմ | Բոնապարտներ |
Հայր | Կարլո Բոնապարտ |
Մայր | Լետիցիա Ռամոլինո |
Պարգևներ |
Նապոլեոն Բոնապարտ (իտալ.՝ Napoleone Buonaparte, ֆր.՝ Napoléon Bonaparte), օգոստոսի 15, 1769 Այաչո, Կորսիկա - մայիսի 5, 1821, Լոնգվուդ, Սուրբ Հեղինեի կղզի), Ֆրանսիական Հանրապետության առաջին կոնսուլ (1799-1804), ֆրանսիացիների կայսր 1804-1815, ֆրանսիական զորավար և պետական գործիչ։