Ճապոնիայի տնտեսություն
 Տոկիո, Ճապոնիայի ֆինանսական կենտրոն | |
| Վիճակագրություն | |
|---|---|
| ՀՆԱ | 4 872 136 945 507,6 $[1] |
Ճապոնիայի տնտեսություն, աշխարհի ամենազարգացած տնտեսություններից մեկը։ ՀՆԱ-ի ցուցանիշով այն աշխարհում երրորդ տեղում է ԱՄՆ-ից ու Չինաստանից հետո և չորրորդը՝ գնողունակության համարժեքությամբ[2][3]։ Այն աշխարհի երկրորդ զարգացած տնտեսությունն է[4]։ Ճապոնիան և՛ G7-ի, և՛ G20-ի անդամ է։ Համաշխարհային բանկի տվյալներով՝ երկրի մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ն կազմել է $40,193 (2020 թ.)[5]: Արտարժույթի անկայուն փոխարժեքի պատճառով Ճապոնիայի ՀՆԱ-ն, որը չափվում է դոլարով, կտրուկ տատանվում է։ Հաշվի առնելով այս տատանումները Atlas մեթոդի կիրառմամբ՝ Ճապոնիան գնահատվում է մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ի մոտ $39,048: Ճապոնիայի տնտեսությունը կանխատեսվում է Ճապոնիայի Բանկի կողմից անցկացված գործարար տրամադրությունների վերաբերյալ Quarterly Tankan հետազոտության հիման վրա[6]։ Nikkei 225-ը ներկայացնում է Japan Exchange Group-ի առաջատար կապույտ չիպային բաժնետոմսերի ամսական հաշվետվությունը, որը շուկայական կապիտալիզացմամբ աշխարհի հինգերորդ ամենամեծ ֆոնդային բորսան է[7][8]։ 2018 թվականին Ճապոնիան աշխարհի չորրորդ խոշորագույն ներմուծողն ու չորրորդ խոշորագույն արտահանողն էր[9]։ Այն ունի աշխարհում երկրորդ արտարժութային պահուստները՝ 1,4 տրիլիոն դոլար արժողությամբ[10]։ Այն զբաղեցնում է 29-րդ տեղը բիզնեսով զբաղվելու հեշտության ինդեքսով և 5-րդը՝ Համաշխարհային մրցունակության զեկույցում։ Այն աշխարհում առաջին տեղն է զբաղեցնում տնտեսական բարդության ինդեքսով[11]։ Ճապոնիան նաև աշխարհի չորրորդ խոշոր սպառողական շուկան է[12]։
Ճապոնիան աշխարհում երկրորդ խոշորագույն ավտոարտադրող երկիրն է[13]։ Այն հաճախ դասվում է աշխարհի ամենանորարար երկրների շարքում՝ գլխավորելով գլոբալ արտոնագրերի ներկայացման մի քանի չափումներ։ Հանդիպելով Չինաստանի և Հարավային Կորեայի[14] աճող մրցակցությանը՝ Ճապոնիայում արտադրությունը ներկայումս կենտրոնանում է հիմնականում բարձր տեխնոլոգիաների և ճշգրիտ ապրանքների վրա, ինչպիսիք են ինտեգրալ սխեմաները, հիբրիդային մեքենաները և ռոբոտաշինությունը[15]։ Բացի Կանտո շրջանից, Կանսաի շրջանը[16][17][18][19] ճապոնական տնտեսության առաջատար արդյունաբերական կլաստերներից և արտադրական կենտրոններից մեկն է[20]: Ճապոնիան աշխարհի ամենամեծ վարկատու պետությունն է[21][22][23]։ Ճապոնիան ընդհանուր առմամբ ունենում է տարեկան առևտրային հավելուրդ և ունի զգալի զուտ միջազգային ներդրումների ավելցուկ։ Ճապոնիան աշխարհում երրորդ ամենամեծ ֆինանսական ակտիվներն է, որոնց արժեքը կազմում է 12 տրիլիոն դոլար կամ 2020 թվականի դրությամբ համաշխարհային ՀՆԱ-ի 8,6%-ը[24][25]։ 2017 թվականի դրությամբ Fortune Global 500 ընկերություններից 51-ը գտնվում են Ճապոնիայում՝ 2013 թվականի 62-ի փոխարեն[26][27]։ Երկիրն իր ընդհանուր հարստությամբ երրորդն է աշխարհում։
Ճապոնիան նախկինում ուներ երկրորդ ամենամեծ ակտիվներն ու հարստությունը՝ երկու կատեգորիաներում զիջելով միայն Միացյալ Նահանգներին։ 2015 թվականին այն խավարվեց Չինաստանի կողմից և՛ ակտիվներով, և՛ հարստությամբ[28][29]։ Ճապոնիան նաև ԱՄՆ-ից հետո ուներ աշխարհի երկրորդ խոշոր տնտեսությունն անվանական ՀՆԱ-ով։ 2010 թվականին այն խավարվեց Չինաստանի կողմից[30]։
Ճապոնիայի ակտիվների գների փուչիկի փլուզումը 1991 թվականին հանգեցրեց տնտեսական լճացման շրջանի, որը հայտնի է որպես «կորցրած տասնամյակ», որը երբեմն երկարաձգվում է մինչև «կորցրած 20 տարի» կամ ավելի երկար։ 1995 թվականից մինչև 2007 թվականը ՀՆԱ-ն անվանական արտահայտությամբ 5,33 տրլն դոլարից նվազել է մինչև 4,36 տրիլիոն դոլար[31]։ 2000-ականների սկզբից Ճապոնիայի բանկը ձեռնամուխ եղավ խրախուսելու տնտեսական աճը քանակական մեղմացման նոր քաղաքականության միջոցով[32][33]։ Պարտքի մակարդակը շարունակեց աճել՝ ի պատասխան 2007-ի համաշխարհային ֆինանսական ճգնաժամի, 2011-ին Տոհոկուի երկրաշարժի և ցունամիի և Ֆուկուսիմայի միջուկային աղետի, և 2020-ից COVID-19 համաճարակի։ 2021-ի դրությամբ Ճապոնիան ունի պետական պարտքի զգալիորեն ավելի բարձր մակարդակ, քան որևէ մեկը։ այլ զարգացած երկրներ, որոնք կազմում են ՀՆԱ-ի 266%-ը[34][35]։ Այս պարտքի 45%-ը պատկանում է Ճապոնիայի բանկին[34]։ Ճապոնական տնտեսությունը բախվում է զգալի մարտահրավերների, որոնք բխում են բնակչության ծերացման և նվազման հետևանքով, որը հասել է 128 միլիոնի գագաթնակետին 2010 թվականին և իջել է 125,5 միլիոնի 2022 թվականի դրությամբ[36]։ Կանխատեսումները ցույց են տալիս, որ բնակչությունը կշարունակի նվազել՝ պոտենցիալ մինչև 100 միլիոնից ցածր։ 21-րդ դար[37][38]։
Ընդհանուր բնութագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Զարգացած են բարձր տեխնոլոգիաները (Էլեկտրոնիկա և ռոբոտներ)։ Զարգացած է նաև տրանսպորտային մեքենաշինության, այդ թվում, ավտոմոբիլայինը, նավաշինությունը, հաստոցաշինությունը։ Ձկնորսական նավատորմ կազմում է աշխարհի նավատորմերի 15%-ը։ Գյուղատնտեսությունը սուբսիդավորվում է պետության կողմից, սակայն սննդամթերքի 55%-ը (կալորիականության համարժեքով) ներմուծվում է։
Միջին և փոքր բիզնեսը արդյունավետ գործում է բոլոր ոլորտներում։ Այն հանդիսանում է շուկայի ամենաակտիվ և ամենակայուն տարրը մրցակցության զարգացման, ապրանքի մրցունակության բարձրացման գործում։ Հատկապես մեծ է նրանց դերը ավտոմոբիլային, էլեկտրոնային և էլեկտրական ոլորտներում։
Արտահանման կառուցվածքը՝ տրանսպորտային մեքենաներ, ավտոմեքենաներ, մոտոցիկլետներ, Էլեկտրոնիկա, էլեկտրատեխնիկա, քիմիական նյութեր։
Ներմուծման կառուցվածքը՝ մեքենաներ և սարքավորումներ, վառելիք, սննդամթերք, քիմիական նյութեր, հումք։
20-րդ դարի վերջին Ճապոնիայում սրընթաց աճել են արտարժութային պահուստները։ Կառավարության կողմից ներդրվել է Ճապոնական կապիտալների արտասահման արտահանման ազատականացման միջոցառումների համար։ Այժմ այն հանդիսանում է առավել հզոր բանկային կենտրոն և միջազգային վարկատու։ Նրա մասնաբաժինը միջազգային փոխառություններում աճել են 5%-ով 1980 թվականին մինչև 20,6%, 1990 թվականին կապիտալն աշխատում է ԱՄՆ-ում (42,2 %), Ասիայի երկրներում (24,2%), Արևմտյան Եվրոպայում (15,3 %), Լատինական Ամերիկայում (9,3 %)։
Առկա է «Սինքանսեն» արագընթաց երկաթուղիների և արագընթաց ավտոմայրուղիների ցանց։
Վիճակագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հաջորդ աղյուսակը ցույց է տալիս 1980-2018 թվականների հիմնական տնտեսական ցուցանիշները։ Գնաճը 2%-ով պակաս, քան նշված է կանաչ սլակով[39][40]։
| Տարեթիվ | ՀՆԱ (Միլիարդ դոլոր) |
ՀՆԱ-ն բնկաչության թվով ԱՄՆ դոլար |
ՀՆԱ-ի աճը (ճշգրիտ) |
Գնաճի մակարդակ (տոկոսներով) |
Գործազրկություն (տոկոսներով) |
Պետական պարտք (ՀՆԱ-ի տոկոսը) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1980 | 1 041,7 | 8 921 |  3,2 %
|
 7,8 %
|
2,0 % | 48,8 % |
| 1981 | 1 187,0
|
10 091
|
4,2 %
|
4,9 %
|
2,2 %
|
54,0 %
|
| 1982 | 1 302,4
|
10 995
|
3,3 %
|
2,7 %
|
2,4 %
|
59,0 %
|
| 1983 | 1 401,5
|
11 750
|
3,5 %
|
1,9 %
|
2,7 %
|
64,9 %
|
| 1984 | 1 516,5
|
12 632
|
4,5 %
|
2,3 %
|
 2,7 %
|
67,0 %
|
| 1985 | 1 647,0
|
13 634
|
5,2 %
|
2,0 %
|
 2,6 %
|
69,7 %
|
| 1986 | 1 736,1
|
14 295
|
3,3 %
|
0,6 %
|
2,8 %
|
75,5 %
|
| 1987 | 1 864,6
|
15 279
|
4,7 %
|
0,1 %
|
2,9 %
|
77,3 %
|
| 1988 | 2 060,8
|
16 816
|
6,8 %
|
0,7 %
|
2,5 %
|
73,2 %
|
| 1989 | 2 245,0
|
18 247
|
4,9 %
|
2,3 %
|
2,3 %
|
66,8 %
|
| 1990 | 2 441,9
|
19 782
|
4,9 %
|
3,1 %
|
2,1 %
|
64,3 %
|
| 1991 | 2 609,4
|
21 056
|
3,4 %
|
3,3 %
|
2,1 %
|
63,5 %
|
| 1992 | 2 691,5
|
21 641
|
0 8 %
|
1 8 %
|
2 2 %
|
68,0 %
|
| 1993 | 2 741,3
|
21 970
|
 −0,5 %
|
1,2 %
|
2,5 %
|
74,2 %
|
| 1994 | 2 827,4
|
22 598
|
1,0 %
|
2,1 %
|
2,9 %
|
85,0 %
|
| 1995 | 2 965,5
|
23 642
|
2,7 %
|
−0,1 %
|
3,2 %
|
95,9 %
|
| 1996 | 3 113,3
|
24 765
|
3,1 %
|
0,1 %
|
3,4 %
|
101,0 %
|
| 1997 | 3 200,6
|
25 400
|
1,1 %
|
1,7 %
|
3,4 %
|
106,7 %
|
| 1998 | 3 198,9
|
25 318
|
−1,1 %
|
0,6 %
|
4,1 %
|
117,9 %
|
| 1999 | 3 239,6
|
25 592
|
−0,3 %
|
−0,3 %
|
4,7 %
|
131,1 %
|
| 2000 | 3 405,5
|
26 850
|
2,8 %
|
−0,7 %
|
4,7 %
|
137,9 %
|
| 2001 | 3 497,2
|
27 508
|
0,4 %
|
−0,7 %
|
5,0 %
|
146,8 %
|
| 2002 | 3 555,1
|
27 905
|
0,1 %
|
−0,9 %
|
5,4 %
|
156,8 %
|
| 2003 | 3 681,4
|
28 843
|
1,5 %
|
−0,2 %
|
5,2 %
|
162,7 %
|
| 2004 | 3 866,0
|
30 266
|
2,2 %
|
0,1 %
|
4,7 %
|
171,7 %
|
| 2005 | 4 056,8
|
31 755
|
1,7 %
|
−0,3 %
|
4,4 %
|
176,8 %
|
| 2006 | 4 240,8
|
33 197
|
1,4 %
|
0,2 %
|
4,1 %
|
176,4 %
|
| 2007 | 4 425,6
|
34 641
|
1,7 %
|
0,0 %
|
3,8 %
|
175,4 %
|
| 2008 | 4 463,1
|
34 952
|
−1,0 %
|
1,4 %
|
4,0 %
|
183,4 %
|
| 2009 | 4 253,4
|
33 347
|
−5,4 %
|
−1,4 %
|
5,1 %
|
201,0 %
|
| 2010 | 4 485,9
|
35 157
|
4,2 %
|
−0,7 %
|
5,1 %
|
207,8 %
|
| 2011 | 4 573,2
|
35 775
|
−0,1 %
|
−0,3 %
|
4,6 %
|
222,1 %
|
| 2012 | 4 727,1
|
37 060
|
1,5 %
|
−0,1 %
|
4,3 %
|
229,0 %
|
| 2013 | 4 899,5
|
38 478
|
2,0 %
|
0,3 %
|
4,0 %
|
232,5 %
|
| 2014 | 5 006,1
|
39 381
|
0,4 %
|
2,8 %
|
3,6 %
|
236,1 %
|
| 2015 | 5 128,9
|
40 392
|
1,4 %
|
0,8 %
|
3,4 %
|
231,3 %
|
| 2016 | 5 243,1
|
41 297
|
0,9 %
|
−0,1 %
|
3,1 %
|
235,6 %
|
| 2017 | 5 427,1
|
42 818
|
1,9 %
|
0,5 %
|
2,9 %
|
235,0 %
|
| 2018 | 5 594,5
|
44 227
|
0,8 %
|
1,0 %
|
2,4 %
|
237,1 %
|
| Թվական | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Փոփոխությունը %-ով | 1,5 | 2,0 | 0,4 | 1,4 | 1,0 | 1,7 | 1,1 | 0,9 |
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հետպատերազմյան Ճապոնիան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1939 թվականին, Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի սկզբին, համաշխարհային շուկայում ճապոնական տեքստիլ արտադրանքը գերակշռում էր, մետալուրգիան, մեքենաշինությունը, մասնավորապես տրանսպորտային, քիմիական արդյունաբերությունը ունեցել են զարգացման բարձր մակարդակ։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ընթացքում ոչնչացվել է ճապոնական տնտեսական ներուժի զգալի մասը։ Տնտեսության հետագա էներգետիկ վերելքի և կառուցվածքային վերափոխումների հիմքերը դրվել են գիտության և տեխնիկայի նկատմամբ կառավարական քաղաքականության վերանայման, բարձր որակավորում ունեցող աշխատանքային կադրերի պատրաստման կազմակերպման, ինչպես նաև պատերազմի ժամանակ և առաջ կուտակված արդյունաբերական շինարարության փորձի օգտագործման արդյունքում։ Հետպատերազմյան տասնամյակներից մինչև 1973 թվականը, տնտեսական աճի տեմպը չափազանց բարձր է եղել՝ 1955-1973 թվականներին միջինը մոտ 10 %։ Մինչև 1973 թվականի վերջը տեղի են ունեցել առանձին կարճատև անկումներ մինչև 4-6%։ Հետագա տարիներին, ներմուծվող նավթի գների կտրուկ աճի հետևանքով, արտադրության աճի միջին տարեկան տեմպերը նվազել է մինչև 4,3 տոկոս։ 1977-1987 թվականներին նրանց բաժինը 4,2% էր, մինչև 1990 թվականը հիմնավորված կերպով ենթադրվում էր Ճապոնիան դարձնել աշխարհի առաջատար տնտեսություն[42]։ Արմատապես փոխվել է կառուցվածքը ազգային եկամտում։ Եթե գյուղատնտեսության, ձկնորսության և անտառային տնտեսության մեջ 1955 թվականին ստեղծվել է ազգային եկամտի 23% -ը, ապա 1965 թվականին՝ 11%, 1995 թվականին միայն 2.1%: Միևնույն ժամանակ, հանքարդյունաբերությունը, մշակող արդյունաբերությունը և շինարարությունը, որոնք 1955 թվականին տվել են ազգային եկամտի 29%-ը, 1995 թվականին կազմել են մոտ 40,7%։ Ծառայությունների ոլորտի մասնաբաժինը, որը ներառել է տրանսպորտը, առևտուրը, ֆինանսները և վարչական գործունեությունը, 1955 թվականին կազմել է 48%, իսկ 1995 թվականին՝ 58%: 1996 թվականին աշխատանքային ռեսուրսները գնահատվել են 67,11 մլն մարդ, որոնցից 32,7 տոկոսը զբաղված էր արդյունաբերությամբ, 26,5 տոկոսը՝ առևտրում և բանկային գործունեությամբ, 24,6 տոկոսը՝ ծառայությունների ոլորտով, իսկ 5,5 տոկոսը՝ գյուղատնտեսությամբ և ձկնորսությամբ։ Տարածված է աշխատողների և աշխատակիցների ցմահ վարձումը, որով աշխատում են վերամշակող արդյունաբերության աշխատողների մոտ 25 տոկոսը։
1980-ական թվականներին երկրում տեղի է ունեցել էներգատար և նյութատար արտադրությունների կրճատում արդյունաբերության կառուցվածքային ճշգրտման շրջանակներում՝ հումքի և վառելիքի ներմուծումից դրա կախվածությունը նվազեցնելու նպատակով։ Ճապոնական տնտեսության յուրատեսակ առանձնահատկությունը խոշոր կոնցեռնների համադրությունն է մեծ թվով փոքր ձեռնարկությունների հետ։ Հսկա մենաշնորհները (այդ թվում՝ «Mitsubishi», «Mitsui», «Sumitomo», «Fuji», «Sanwa» և այլն) վերահսկել են տնտեսության գրեթե բոլոր ճյուղերը։
Երկրում երկար ժամանակ գոյություն է ունեցել «ցմահ վարձման համակարգ», երբ աշխատողին չի կարելի մի ընկերությունից մյուսին անցնել։ Եթե նա որոշել է դա անել, նա համարվում է դավաճան և նրա արհամարհանքով էին վերաբերվում։
21-րդ դար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Չնայած Ճապոնիայի տնտեսությունում տեղի ունեցած փլուզմանը, և այն բանին, որ արտադրությունը (հիմնականում սպառողական էլեկտրոնիկա) տեղափոխվել է արտասահման (ինչն ազդել է 90-ականներին երկրի ներսում պահանջարկի նվազման վրա), աստիճանաբար ճապոնական տնտեսությունը վերականգնվել է, և 2003 թվականից հետո կրկին աճ է նկատվել։
2008 թվականի հոկտեմբերի 10-ին «Nikkei» 225 ինդեքսը նվազել է մինչև 2003 թվականի մայիսից ի վեր ամենացածր նիշը՝ իջնելով 881,06 կետով (-9,62 %) և կազմելով 8276,43 կետ։ Ճապոնիայի բանկը հայտարարել է 35,5 մլրդ դոլար ուղղելու մտադրության մասին։ Ֆինանսական շուկային աջակցելու համար ավելի վաղ ԿԲ-ն մոտ 40 մլրդ դոլար էր հատկացրել[43]։ Նույն օրը սնանկ է դարձել «Yamato Life Insurance Co. Ltd» ապահովագրական ընկերությունը, որի պարտքի գումարը կազմել է մոտ 2,7 մլրդ դոլար[44]։
2008 թվականի երկրորդ կիսամյակում տնտեսությունը մտել է ռեցեսիայի մեջ։ Օրինակ՝ նոյեմբերին ավտոմեքենաների վաճառքի ծավալն ընկել է ավելի քան 27 տոկոսով՝ 1969 թվականից ի վեր հասել է նվազագույն մակարդակի[45]։
2009 թվականի փետրվարին հարցման ենթարկված 24 տնտեսագետներ կարծում էին, որ Ճապոնիայի ՀՆԱ-ն 2008 թվականի 4-րդ եռամսյակում նվազել է 11,7 տոկոսով՝ արտաքին պահանջարկի նվազման պատճառով[46]։
Ենթակառուցվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2018 թվականին Ճապոնիան Համաշխարհային բանկի լոգիստիկ կատարողականի ինդեքսում[47] զբաղեցրել է 5-րդ տեղը, իսկ ենթակառուցվածքների կատեգորիայում՝ 2-րդը[48]։
2005 թվականին Ճապոնիայի էներգիայի կեսն արտադրվում էր նավթից, հինգերորդը՝ ածխից, իսկ 14%-ը՝ բնական գազից[49]։ Ճապոնիայում միջուկային էներգիան կազմել է էլեկտրաէներգիայի արտադրության մեկ քառորդը, սակայն Ֆուկուսիմա Դայչիի միջուկային աղետի պատճառով մեծ ցանկություն է առաջացել դադարեցնել Ճապոնիայի միջուկային էներգիայի ծրագիրը[50][51]։ 2013 թվականի սեպտեմբերին Ճապոնիան փակեց իր վերջին 50 ատոմակայանները ամբողջ երկրում, ինչի պատճառով երկիրը միջուկային զերծ մնաց։ Այդ ժամանակից ի վեր երկիրը որոշել է վերագործարկել իր միջուկային ռեակտորներից մի քանիսը[52]։
Ճանապարհների վրա Ճապոնիայի ծախսերը մեծ են համարվում[53]։ 1,2 միլիոն կիլոմետր երկարությամբ ասֆալտապատ ճանապարհը տրանսպորտային հիմնական միջոցներից մեկն է[54]։ Ճապոնիան ունի ձախակողմյան երթևեկություն[55]։ Արագությամբ, բաժանված, սահմանափակ հասանելիությամբ վճարովի ճանապարհների միասնական ցանցը կապում է խոշոր քաղաքները և շահագործվում են վճարահավաք ձեռնարկությունների կողմից[56]։ Նոր և օգտագործված մեքենաներն էժան են, և Ճապոնիայի կառավարությունը խրախուսել է մարդկանց գնել հիբրիդային մեքենաներ[57]։ Ավտոմեքենաների սեփականության վճարները և վառելիքի գանձումները օգտագործվում են էներգաարդյունավետությունը խթանելու համար[57]։
Երկաթուղային տրանսպորտը Ճապոնիայի հիմնական տրանսպորտային միջոցն է։ Տասնյակ ճապոնական երկաթուղային ընկերություններ մրցում են տարածաշրջանային և տեղական ուղևորափոխադրումների շուկաներում. Օրինակ, 6 ուղևորային JR ձեռնարկություններ, Kintetsu Railway, Seibu Railway և Keio Corporation[58]: Հաճախ այդ ձեռնարկությունների ռազմավարությունները պարունակում են անշարժ գույք կամ կայանների կողքին գտնվող հանրախանութներ, և շատ խոշոր կայաններ ունեն խոշոր հանրախանութներ իրենց մոտ։ Ճապոնական Ֆուկուոկա, Կոբե, Կիոտո, Նագոյա, Օսակա, Սապորո, Սենդայ, Տոկիո և Յոկոհամա քաղաքներն ունեն մետրոյի համակարգեր։ Շինկանսենի մոտ 250 արագընթաց գնացքներ կապում են խոշոր քաղաքները[59]։ Բոլոր գնացքները հայտնի են ճշտապահությամբ, և 90 վայրկյան ուշացումը կարելի է համարել ուշացած գնացքների որոշ ծառայությունների համար[60]։
Ճապոնիայում կա 98 ուղևորային և 175 ընդհանուր օդանավակայան, և թռիչքները ճանապարհորդելու հանրաճանաչ միջոց են[61][62]։ Ներքին ամենամեծ օդանավակայանը՝ Տոկիոյի միջազգային օդանավակայանը[63], Ասիայի երկրորդ ամենաբանուկ օդանավակայանն է։ Միջազգային ամենամեծ դարպասներն են Նարիտա միջազգային օդանավակայանը (Տոկիոյի տարածք), Կանսայի միջազգային օդանավակայանը (Օսակա/Կոբե/Կիոտոյի տարածք) և Չուբու Սենտրեյր միջազգային օդանավակայանը (Նագոյայի տարածք)[64]։ Ճապոնիայի ամենամեծ նավահանգիստները ներառում են Նագոյա նավահանգիստը, Յոկոհամա նավահանգիստը, Տոկիոյի նավահանգիստը և Կոբե նավահանգիստը[65]։
Ճապոնիայի էներգիայի մոտ 84%-ը ներկրվում է այլ երկրներից[66][67]։ Ճապոնիան հեղուկ բնական գազի աշխարհի խոշորագույն ներկրողն է, ածխի երկրորդ ներկրողը և երրորդ խոշորագույն զուտ նավթ ներկրողը[68]։ Հաշվի առնելով ներմուծվող էներգիայից իր մեծ կախվածությունը՝ Ճապոնիան նպատակ է ունեցել դիվերսիֆիկացնել իր աղբյուրները[69]։ 1970-ականների նավթային ցնցումներից ի վեր Ճապոնիան նվազեցրել է կախվածությունը նավթից որպես էներգիայի աղբյուր՝ 1973-ի 77,4%-ից մինչև 2010-ին մոտ 43,7%-ի, և մեծացրել է կախվածությունը բնական գազից և միջուկային էներգիայից[70]։ 2019 թվականի սեպտեմբերին Ճապոնիան 10 միլիարդ կներդնի հեղուկ բնական գազի նախագծերի վրա ամբողջ աշխարհում՝ գլոբալ LNG շուկան խթանելու և էներգիայի մատակարարման անվտանգությունն ամրապնդելու ռազմավարության մեջ[71]։ Էներգիայի մյուս կարևոր աղբյուրը ներառում է ածուխը, իսկ հիդրոէլեկտրաէներգիան Ճապոնիայի վերականգնվող էներգիայի ամենամեծ աղբյուրն է[72][73]։ Ներկայումս Ճապոնիայի արևային շուկան նույնպես վերելք է ապրում[74]։ Կերոզինը լայնորեն օգտագործվում է նաև տան ջեռուցման համար շարժական ջեռուցիչներում, հատկապես ավելի հյուսիս։ Շատ տաքսիների ընկերություններ իրենց պարկերն աշխատում են հեղուկ բնական գազով[75]։ Վառելիքի ավելի խնայողության ուղղությամբ վերջին հաջողությունը զանգվածային արտադրության հիբրիդային մեքենաների ներդրումն էր։ Վարչապետ Սինձո Աբեն[57], ով աշխատում էր Ճապոնիայի տնտեսական վերածննդի վրա, պայմանագիր է ստորագրել Սաուդյան Արաբիայի և ԱՄԷ-ի հետ նավթի գների աճի մասին՝ ապահովելով Ճապոնիայի կայուն մատակարարումները այդ տարածաշրջանից[76][77]։
Ռեսուրսներ և էներգետիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Օգտակար հանածոներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ճապոնիան ունի հանքանյութերի զգալի պաշարներ, այն գրեթե ամբողջությամբ ապահովում է իրեն հատկապես շինարարական նյութերով, մասնավորապես ցեմենտով։
Հակառակ դրան՝ Ճապոնիան աղքատ է մետաղներով և էներգետիկ ռեսուրսներով։ Երկիրն առավելապես ներկրում է դրանք արտասահմանից, ինչը խոցելի է դարձնում արտաքին ազդեցությունների համար։
Ճապոնիայում կան համաշխարհային ամենաբարձր որակի ոսկու աննշան պաշարներ, որոնք արդյունահանվում են Կագոսիմա պրեֆեկտուրայի Իսա քաղաքի Հիսիկարի հանքում։
Ճապոնական արդյունաբերության մեջ օգտագործվող ամբողջ երկաթի հանքաքարի, ալյումինի և պղնձի 100%-ը ներմուծվում է արտասահմանից։ 2004 թվականի դրությամբ երկաթի հանքաքարի խոշորագույն մատակարարներն են եղել Ավստրալիան (62 %), Բրազիլիան (21 %) և Հնդկաստանը (8%), ալյումինը՝ Ավստրալիան (45%), Ինդոնեզիան (37%), Հնդկաստանը (13%), պղնձինը՝ Չիլին (21%), Ինդոնեզիան (19%), Ավստրալիան (10%)։
Էներգետիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Էներգետիկ վառելիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մինչև 1960-ականները Ճապոնական տնտեսությունն աշխատել է քարե ածուխի վրա, սակայն էներգետիկ հեղափոխությունից հետո անցել է նավթի սպառմանը։ 1973 և 1979 թվականների նավթային ճգնաժամերի կապակցությամբ Ճապոնիայի կառավարությունը որոշում է ընդունել նվազեցնել երկրի նավթային կախվածությունը սեփական միջուկային էներգետիկայի զարգացման և ձեռնարկությունների մի մասը բնական գազի փոխադրելու միջոցով։
Ածուխ օգտագործվում է ճապոնական մետալուրգիայի և ջերմային էլեկտրակայաններում։ 2004 թվականի դրությամբ նրա մասնաբաժինը երկրի էներգահաշվեկշռում կազմում էր շուրջ 22 տոկոս։ Ճապոնիան 1960-ականներին ամբողջությամբ հրաժարվել է սեփական ածուխի արդյունահանումից և այն ներկրել է անհրաժեշտ քանակությամբ Ավստրալիայից (57 %), Ինդոնեզիայից (16 %) և Չինաստանից (13%) արդյունաբերության համար։ 2002 թվականին երկրում փակվել է վերջին ածխի հանքը։
Նավթը Ճապոնիայում օգտագործվող հիմնական էներգառեսուրսն է, որի մասնաբաժինը երկրի էներգետիկ հաշվեկշռում կազմում է մոտ 50 տոկոս։ Հիմնական վառելանյութերն են՝ բենզինը, կերոսինը, դիզելային վառելիքը, մազութը, լիգրոինը։ 2004 թվականի դրությամբ այդ ռեսուրսի 99,7%-ը Ճապոնիան ներմուծել է։ Դրանցից 90 %-ը նավթն է Մերձավոր Արևելքի երկրներից՝ Սաուդյան Արաբիայից (31%), Արաբական Միացյալ Էմիրություններից (25 %), Իրանից (13 %), Քաթարից (9 %), Քուվեյթից (8%)։ Քանի որ Ճապոնիայի բարձր կախվածություն ունի նավթից և Մերձավոր Արևելքի տարածաշրջանի քաղաքական անկայունությունից, երկրի կառավարությունը փորձում է օգտագործել այլընտրանքային էներգիայի աղբյուրներ, ինչպիսիք են բիոէթանոլը։
Ճապոնիան աշխարհում վեցերորդ շուկան է բնական գազի սպառման ընդհանուր ծավալով, ընդ որում՝ ամբողջ գազը մատակարարվում է հեղուկացված ձևով՝ երկիրը խոշորագույնն է և հեղուկացված բնական գազի սպառումով[78]։ Բնական գազն օգտագործվում է ջերմային էլեկտրակայաններում, քաղաքներում, ինչպես նաև որպես ավտոմեքենաների վառելիք։ Այն համարվում է էներգիայի ավելի էկոլոգիապես մաքուր աղբյուր, քանի որ ածխաթթու գազի արտանետումը մթնոլորտ ավելի քիչ է, քան ածխի կամ նավթամթերքի սպառման դեպքում։ 1970-ականների նավթային ճգնաժամերից հետո բնական գազի մասնաբաժինը երկրի էներգահաշվեկշռում աճել է։ 2004 թվականին այն կազմել է ավելի քան 13 տոկոս։ Այդ ռեսուրսի 96,5 տոկոսը Ճապոնիան ներկրել է դրսից։ Մինչև 2005 թվականը Ճապոնիայի խոշորագույն բնական գազի արտահանողն էր Ինդոնեզիան։ Սակայն, Ինդոնեզիայի տնտեսության զարգացման, Ինդոնեզիայի ներքին շուկայի պահանջարկի աճի և գազի մատակարարման կրճատման պատճառով Ինդոնեզիայի տեղը զբաղեցրել է Մալազիան։ 2009 թվականի դրությամբ Ճապոնիան բնական գազ է ներմուծել Մալայզիայից (22 տոկոս), Ավստրալիայից (20 տոկոս), Ինդոնեզիայից (18 տոկոս), Բրունեյից (12 տոկոս) և Քաթարից (12 տոկոս)։
Էլեկտրաէներգետիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մինչ օրս (2018) Ճապոնիայում աշխատում են[79]՝
- 18 ածուխ ՋԷԿ 21,8 գիգավատ էներգիայի հզորությամբ։ Դրանցից 10-ը աշխատում են ածուխի հորատման, 8-ը՝ բիտումացված ածուխների վրա
- 18 գազային ջերմաէլեկտրակայան 46,5 գիգավատ ընդհանուր հզորությամբ՝
8 կայաններ, որոնք այրում են տարբեր նավթամթերքներ, 15,8 գիգավատ հզորություն
- Տարբեր չափի 63 հիդրոէներգետիկայի օբյեկտների, 32,5 գիգավատի ընդհանուր գեներացնող հզորությամբ
- 28 արևային սերնդի կայաններ, 1,1 գիգավատ
- 18 երկրաջերմային կայան, 537 մեգավատ
- 30 հողմակայան՝ 845 մեգավատ հզորությամբ, որոնցից 29-ը՝ առափնյա
- Դիզելային վառելիքով աշխատող մեկ ՋԷԿ՝ 280 մեգավատ հզորությամբ
2013 թվականին առաջնային էներգառեսուրսների սպառումը կազմել է 474,0 մլն տոննա նավթային համարժեքով, որից 44,1%-ը բաժին է ընկել նավթին, 27,1%-ը՝ ածխին, 22,2%-ը ՝ բնական գազին, 4,0%-ը՝ հիդրոէներգիային, 2,0%-ը՝ այլ վերականգնվող աղբյուրներին[80]։ 2010 թվականին Ճապոնիան 18,1%-ով ապահովում էր իրեն էլեկտրաէներգիայով[81]։
Էլեկտրաէներգիայի արտադրությունը հասել է 900 մլրդ կՎտժ/տարի։ Ընդհանուր էներգիայի սպառումը (4.2 պայմանական վառելիքի մեկ բնակչի) մոտավորապես նույնն է, ինչ Արևմտյան Եվրոպայում.
ՋԷԿ-երն արտադրում են էլեկտրաէներգիայի մոտ 2/3 մասը։ Այս հզոր կայանները, որոնք աշխատում են նավթի կամ գազի վրա, տեղադրվում են սպառողից ոչ հեռու, այսինքն, Կանտոյի, Տոկայի և Կինտոյի շրջաններում խաղաղօվկիանոսյան ափին։
Ատոմային էներգետիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ատոմային էներգետիկայի զարգացման հարցում Ճապոնիան զիջում է միայն ԱՄՆ-ին և Ֆրանսիային։ 2006 թվականին ճապոնական ատոմակայաններին բաժին էր ընկնում էլեկտրաէներգիայի ընդհանուր արտադրության մոտ 30 տոկոսը։
Ճապոնիայում սպառվող ուրանի ընդհանուր ծավալը կազմում է 8,7 հազար տոննա, միջուկային վառելիքի 60 տոկոսը երկիրը ստանում է Ավստրալիայից և Կանադայից։ 90-ական թվականներին երկիրը սկսել է հարստացնել ուրանը։
Տնտեսության ոլորտներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գյուղատնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ճապոնիայի գյուղատնտեսության հատվածը կազմում է երկրի ընդհանուր ՀՆԱ-ի մոտ 1,1%-ը (2017թ.)[82]: Ճապոնիայի հողերի միայն 12%-ն է հարմար մշակման համար[83][84]։ Վարելահողերի այս բացակայության պատճառով փոքր տարածքներում հողագործության համար օգտագործվում է տեռասների համակարգ[85]։ Սա հանգեցնում է մեկ միավոր տարածքի վրա մշակաբույսերի բերքատվության աշխարհի ամենաբարձր մակարդակներից մեկին, որի ընդհանուր գյուղատնտեսական ինքնաբավության մակարդակը կազմում է մոտ 50%՝ 56,000 կմ2-ից (14 միլիոն ակր) ավելի քիչ մշակված տարածքում։
Այնուամենայնիվ, Ճապոնիայի գյուղատնտեսության փոքր հատվածը նույնպես շատ սուբսիդավորվում և պաշտպանված է, կառավարության կանոնակարգերով, որոնք նպաստում են փոքրածավալ մշակմանը, այլ ոչ թե մեծածավալ գյուղատնտեսությանը, ինչպես կիրառվում է Հյուսիսային Ամերիկայում[84]։ Գյուղատնտեսության վերաբերյալ աճող մտահոգություն է առաջացել, քանի որ ներկայիս ֆերմերները ծերանում են՝ դժվարությամբ փոխարինողներ գտնելու համար[86]։
Բրինձը բաժին է ընկնում Ճապոնիայի հացահատիկի արտադրության գրեթե ողջ ծավալին[87]։ Ճապոնիան գյուղատնտեսական արտադրանք ներմուծող երկրորդ երկիրն է աշխարհում[87]։ Բրինձը` ամենապաշտպանված մշակաբույսը, ենթակա է 777,7% մաքսատուրքի[83]։
Չնայած Ճապոնիան սովորաբար ինքնաբավ է բրնձով (բացառությամբ բրնձի կրեկերների և վերամշակված մթերքների պատրաստման համար օգտագործելու) և ցորենի, երկիրը պետք է ներմուծի այլ հացահատիկային և կերային մշակաբույսերի իր պահանջների մոտ 50%-ը և իր մատակարարման կեսը հիմնվի մսի ներմուծման վրա[88][89]։ Ճապոնիան ներմուծում է մեծ քանակությամբ ցորեն և սոյայի հատիկներ[87]։ Ճապոնիան Եվրամիության գյուղատնտեսության արտահանման 5-րդ շուկան է[90][88]։ Խնձորներ են աճեցնում նաև խնձորի ներկրման սահմանափակումների պատճառով[91]։
Ձկնորսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ճապոնիան աշխարհում չորրորդ տեղն է զբաղեցրել 1996 թվականին բռնված ձկների տոննայով[92]։ 2005 թվականին ճապոնիայում որսացին 4,074,580 մետր տոննա ձուկ, 1990-ին՝ 9,5587,703 տոննա, 1980-ին՝ 9,564,422 տոննա, իսկ 1970 թվականին կանխատեսվել է 1,301,437 տոննա[93][94]։ 2010 թվականին Ճապոնիայի ձկնորսության ընդհանուր արտադրությունը կազմել է 4,762,469 ձուկ։ 1980-ականների վերջին ծովային ձկնորսությունը կազմում էր երկրի ընդհանուր ձկնորսությունների միջինը 50%-ը, թեև այդ ժամանակահատվածում դրանք կրկնակի վերելքներ ու անկումներ են ապրել։
Ափամերձ ձկնորսությունը փոքր նավակներով, ցանցերով կամ բուծման տեխնիկայով կազմում է արդյունաբերության ընդհանուր արտադրության մոտ մեկ երրորդը, մինչդեռ միջին չափի նավերով ծովային ձկնորսությունը կազմում է ընդհանուր արտադրության կեսից ավելին։ Խորջրյա ձկնորսությունը ավելի մեծ նավերից կազմում է մնացածը։ Որսված ծովամթերքի բազմաթիվ տեսակների թվում են սարդինները, ծովախեցգետինը, ծովախեցգետինը, սաղմոնը, ցողունը, կաղամարը, կակղամորթը, սկումբրիան, ցախավը, սաուրին, թունա և ճապոնական սաթ։ Քաղցրահամ ջրերում ձկնորսությունը, ներառյալ սաղմոնի, իշխանի և օձաձկան ձկնաբուծարանները և ձկնաբուծարանները[95], զբաղեցնում են Ճապոնիայի ձկնորսության արդյունաբերության մոտ 30%-ը։ Ճապոնիայի գետերի մոտ 300 ձկնատեսակների թվում կան կատվաձկների, թմբուկի, ծովատառեխի և գոբիի բնիկ տեսակները, ինչպես նաև քաղցրահամ ջրային խեցգետնակերպեր, ինչպիսիք են խեցգետինը և խեցգետինը[96]։ Ծովային և քաղցրահամ ջրային ակվակուլտուրն իրականացվում է Ճապոնիայի բոլոր 47 պրեֆեկտուրաներում[94]։
Ճապոնիան պահպանում է աշխարհի խոշորագույն ձկնորսական նավատորմերից մեկը և կազմում է համաշխարհային որսի գրեթե 15%-ը, ինչի պատճառով որոշ պնդումներ են առաջանում, որ ճապոնական ձկնորսությունը հանգեցնում է ձկան պաշարների սպառմանը, ինչպիսին թունան է[97]։ Ճապոնիան նաև հակասություններ է առաջացրել՝ աջակցելով կետերի գրեթե առևտրային որսին։
Արդյունաբերություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ճապոնական արտադրությունն ու արդյունաբերությունը շատ դիվերսիֆիկացված են՝ մի շարք առաջադեմ արդյունաբերություններով, որոնք շատ հաջողակ են։ Արդյունաբերությանը բաժին է ընկնում երկրի ՀՆԱ-ի 30,1%-ը (2017թ.)[82]: Երկրի արտադրական արտադրանքը երրորդն է աշխարհում[98]։
Արդյունաբերությունը կենտրոնացած է մի քանի շրջաններում, որոնցից Տոկիոյին շրջապատող Կանտոյի շրջանը (Կեյհին արդյունաբերական շրջան), ինչպես նաև Օսակային շրջապատող Կանսաի շրջանը (Հանշին արդյունաբերական շրջան) և Նագոյան շրջապատող Տոկայի շրջանը (Չուկյո–Տոկայ արդյունաբերական շրջան) գլխավորն են[99]։ Արդյունաբերական այլ կենտրոններ ներառում են Հոնշուի հարավ-արևմտյան մասը և հյուսիսային Շիկոկուն՝ Սետոյի ներքին ծովի շուրջը (Սետուչի արդյունաբերական շրջան) և Քյուշու (Kitakyūshū) հյուսիսային մասը։ Բացի այդ, Տոկիոյի և Ֆուկուոկայի միջև հայտնաբերված է արդյունաբերական կենտրոնների երկար նեղ գոտի, որը կոչվում է Taiheiyō Belt, որը ստեղծված է որոշակի արդյունաբերության կողմից, որոնք զարգացել են որպես ջրաղացային քաղաքներ։
Ճապոնիան ունի բարձր տեխնոլոգիական զարգացում բազմաթիվ ոլորտներում, այդ թվում՝ սպառողական էլեկտրոնիկան, ավտոմոբիլների արտադրությունը, կիսահաղորդիչների արտադրությունը, օպտիկական մանրաթելերը, օպտոէլեկտրոնիկա, օպտիկական կրիչներ, ֆաքսիմիլային և պատճենահանող մեքենաներ, ինչպես նաև սննդի և կենսաքիմիայի ֆերմենտացման գործընթացները։ Այնուամենայնիվ, ճապոնական շատ ընկերություններ բախվում են նոր մրցակիցների՝ ԱՄՆ-ից, Հարավային Կորեայից և Չինաստանից։
Ավտոմեքենաների արտադրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Toyota-ի Lexus-ի և ճապոնական այլ ավտոարտադրողների արագ աճն ու հաջողությունը արտացոլում են Ճապոնիայի հզորությունն ու համաշխարհային գերակայությունը ավտոմոբիլային արդյունաբերության մեջ[100]։
Ճապոնիան աշխարհում ավտոմեքենաների երրորդ խոշոր արտադրողն է։ Toyota-ն ներկայումս աշխարհի խոշորագույն ավտոարտադրողն է, և ճապոնական Nissan, Honda, Suzuki և Mazda ավտոարտադրողները նույնպես համարվում են աշխարհի խոշորագույն ավտոարտադրողներից մի քանիսը[101]։
Հանքարդյունաբերություն և նավթի հետախուզում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ճապոնիայի հանքարդյունաբերության արտադրությունը նվազագույն է եղել, իսկ Ճապոնիան ունի շատ քիչ հանքարդյունաբերական հանքավայրեր[102][103]։ Այնուամենայնիվ, Ճապոնիայի ափերի մոտ հազվագյուտ հողերի հսկայական հանքավայրեր են հայտնաբերվել[104]։ 2011 ֆինանսական տարում հում նավթի ներքին եկամտաբերությունը կազմել է 820 հազար կիլիտր, ինչը կազմում է Ճապոնիայի հումքի վերամշակման ընդհանուր ծավալի 0,4%-ը։
2019 թվականին Ճապոնիան յոդի 2-րդ խոշորագույն արտադրողն էր[105], բիսմութի՝ աշխարհում 4-րդը, Ծծմբի՝ 9-րդը[106] և Գիպսի՝ 10-րդը[107]։
Ծառայություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
.jpg)
Ճապոնիայի ծառայությունների ոլորտին բաժին է ընկնում նրա ընդհանուր տնտեսական արտադրանքի 68,7%-ը (2017թ.)[82]: Բանկային գործունեությունը, ապահովագրությունը, անշարժ գույքը, մանրածախ առևտուրը, տրանսպորտը և հեռահաղորդակցությունը բոլոր հիմնական ոլորտներն են, ինչպիսիք են Mitsubishi UFJ, Mizuho, NTT, TEPCO, Nomura, Mitsubishi Estate, ÆON, Mitsui Sumitomo, Softbank, JR East, Seven & I, KDDI և Japanապոնիա։ Ավիաընկերությունները համարվում են աշխարհի խոշորագույն ընկերություններից մեկը[108][109]։ Աշխարհի հինգ ամենաշատ շրջանառվող թերթերից չորսը ճապոնական թերթեր են[110]։ Կոիզումիի կառավարությունը մինչև 2015 թվականը[111] սահմանեց Japan Post-ը, որը երկրի խնայողությունների և ապահովագրական ծառայությունների խոշորագույն մատակարարներից մեկն է սեփականաշնորհման համար։ Վեց հիմնական keiretsus-ն են Mitsubishi, Sumitomo, Fuyo, Mitsui, Dai-Ichi Kangyo և Sanwa Groups[112]: Ճապոնիայում տեղակայված է Forbes Global 2000-ի 251 ընկերություն կամ 12,55% (2013 թվականի դրությամբ)[113]։
Տուրիզմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2012 թվականին Ճապոնիան հինգերորդն էր Ասիայի և Խաղաղ օվկիանոսի ամենաշատ այցելվող երկրներից՝ ավելի քան 8,3 միլիոն զբոսաշրջիկով[114]։ 2013թ.-ին հարավ-արևմտյան Ասիայի երկրների համար ավելի թույլ իենի և վիզայի ավելի դյուրին պահանջների պատճառով Ճապոնիան ընդունել է ռեկորդային 11,25 միլիոն այցելու, ինչը ավելին է, քան կառավարության ծրագրած 10 միլիոն այցելուների նպատակը[115][116][117]։ Կառավարությունը հույս ունի տարեկան 40 միլիոն այցելուի ներգրավել մինչև 2020 թվականին Տոկիոյի ամառային Օլիմպիական խաղերը[117]։ Ամենահայտնի վայրերից մի քանիսը ներառում են Շինջուկու, Գինզա, Շիբույա և Ասակուսա տարածքները Տոկիոյում և Օսակա, Կոբե և Կիոտո քաղաքները, ինչպես նաև Հիմեջի ամրոցը[118]։ Հոկայդոն նաև հայտնի ձմեռային վայր է այցելուների համար, որտեղ կառուցվում են մի քանի լեռնադահուկային հանգստավայրեր և շքեղ հյուրանոցներ[117][119]։
Ճապոնիայի տնտեսությունն ավելի քիչ կախված է միջազգային զբոսաշրջությունից, քան G7-ի մյուս երկրների և ընդհանրապես ՏՀԶԿ երկրների տնտեսությունը. 1995 թվականից մինչև 2014 թվականը այն G7-ի ամենաքիչ այցելվող երկիրն էր, չնայած խմբում երկրորդ ամենամեծ երկիրն էր, և 2013 թվականի դրությամբ ՏՀԶԿ-ի ամենաքիչ այցելվող երկրներից մեկն էր մեկ շնչի հաշվով։ 2013 թվականին միջազգային զբոսաշրջային եկամուտները կազմել են Ճապոնիայի ՀՆԱ-ի 0,3%-ը, մինչդեռ ԱՄՆ-ի համար համապատասխան ցուցանիշը կազմել է 1,3%, Ֆրանսիայի համար՝ 2,3%[120][121]:
Ֆինանսներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տոկիոյի ֆոնդային բորսան շուկայական կապիտալիզացիայով աշխարհում երրորդ ամենամեծ ֆոնդային բորսան է, ինչպես նաև 2-րդ ամենամեծ ֆոնդային շուկան Ասիայում՝ 2292 ցուցակված ընկերություններով[122][123][124]։ Nikkei 225-ը և TOPIX-ը Տոկիոյի ֆոնդային բորսայի երկու կարևոր ֆոնդային ինդեքսներն են[125][126]։ Տոկիոյի ֆոնդային բորսան և Օսակայի ֆոնդային բորսան՝ Ճապոնիայի մեկ այլ խոշոր ֆոնդային բորսան, միավորվեցին 2013 թվականի հունվարի 1-ին՝ ստեղծելով աշխարհի խոշորագույն ֆոնդային բորսաներից մեկը[122]։ Ճապոնիայի այլ ֆոնդային բորսաները ներառում են Նագոյա ֆոնդային բորսան, Ֆուկուոկա ֆոնդային բորսան և Սապորո արժեթղթերի բորսան[127][128]։
Աշխատուժ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գործազրկության մակարդակը 2013 թվականի դեկտեմբերին կազմել է 3,7%՝ 1,5 տոկոսային կետով զիջելով 2009 թվականի հունիսին գրանցված 5,2% գործազրկության մակարդակին, ինչը պայմանավորված է ուժեղ տնտեսական վերականգնմամբ[129][130]։
2008 թվականին Ճապոնիայի աշխատուժը բաղկացած էր մոտ 66 միլիոն աշխատողներից, որոնց 40%-ը կանայք էին, և արագորեն նվազում էր[131]։ Ճապոնիայի աշխատուժի երկարաժամկետ մտահոգություններից մեկը ծնելիության ցածր մակարդակն է։ 2005 թվականին Ճապոնիայում մահացությունների թիվը գերազանցել է ծնունդների թիվը, ինչը վկայում է այն մասին, որ բնակչության թվի նվազումն արդեն սկսվել է։ Թեև ծնելիության մակարդակի նվազման հակազդեցությունը կլինի ներգաղթի ավելացումը, Ճապոնիան պայքարում է պոտենցիալ միգրանտներ ներգրավելու համար, չնայած ներգաղթի մասին օրենքները համեմատաբար մեղմ են (հատկապես բարձր որակավորում ունեցող աշխատողների համար)՝ համեմատած այլ զարգացած երկրների հետ[132]։ Սա նաև ակնհայտ է, երբ դիտարկենք Ճապոնիայի աշխատանքային վիզաների ծրագիրը «հատուկ հմուտ աշխատողների» համար, որն ուներ 3000-ից պակաս դիմորդ, չնայած 40000 արտասահմանյան աշխատողների ներգրավման տարեկան նպատակին, ինչը ցույց է տալիս, որ Ճապոնիան բախվում է միգրանտներ ներգրավելու մեծ մարտահրավերների՝ համեմատած այլ զարգացած երկրների հետ՝ անկախ նրանից։ նրա ներգաղթային քաղաքականությունը[133]։ Gallup-ի հարցումը ցույց է տվել, որ քիչ հավանական միգրանտներ են ցանկանում գաղթել Ճապոնիա՝ համեմատած G7-ի մյուս երկրների հետ, ինչը համահունչ է երկրի միգրանտների ցածր հոսքին[134][135]։
1989 թվականին գերակշռող հանրային հատվածի արհմիությունների համադաշնությունը՝ SOHYO-ն (Ճապոնիայի արհմիությունների գլխավոր խորհուրդ), միավորվեց RENGO-ի հետ (ճապոնական մասնավոր հատվածի արհմիությունների համադաշնություն)՝ ձևավորելով Ճապոնիայի արհմիությունների կոնֆեդերացիան։ Արհմիության անդամությունը կազմում է մոտ 12 մլն.
2019 թվականի դրությամբ Ճապոնիայում գործազրկության մակարդակը ամենացածրն էր G7-ում[137]։ Նրա զբաղվածության մակարդակը աշխատունակ բնակչության համար (15-64) ամենաբարձրն էր G7-ում[138]։
Օրենք և կառավարություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ճապոնիան զարգացած աշխարհում ամենափոքր հարկային դրույքաչափերից մեկն ունի[139]։ Պահումներ կատարելուց հետո աշխատողների մեծամասնությունը զերծ է անձնական եկամտահարկից։ Սպառման հարկի դրույքաչափը կազմում է 10%, մինչդեռ կորպորատիվ հարկի դրույքաչափերը բարձր են՝ երկրորդ ամենաբարձր կորպորատիվ հարկի դրույքաչափով աշխարհում՝ 36,8%[139]: Այնուամենայնիվ, Ներկայացուցիչների պալատն ընդունել է օրինագիծ, որը 2015 թվականի հոկտեմբերին սպառման հարկը կբարձրացնի մինչև 10%։ Կառավարությունը նաև որոշել է նվազեցնել կորպորատիվ հարկը և աստիճանաբար վերացնել ավտոմեքենաների հարկը[140][141]։
2016 թվականին ԱՄՀ-ն Ճապոնիային խրախուսեց որդեգրել եկամտային քաղաքականություն, որը ընկերություններին դրդում է բարձրացնել աշխատողների աշխատավարձերը՝ զուգակցելով աշխատանքի շուկայի երկաստիճան զբաղվածության համակարգը լուծելու բարեփոխումների հետ՝ ի լրումն դրամավարկային և հարկաբյուջետային խթանների։ Սինձո Աբեն խրախուսել է ընկերություններին բարձրացնել աշխատավարձերը տարեկան առնվազն երեք տոկոսով (գնաճի թիրախը գումարած միջին արտադրողականության աճը)[142][143][144]։
Բաժնետերերի ակտիվությունը հազվադեպ է, չնայած այն հանգամանքին, որ կորպորատիվ օրենքը բաժնետերերին տալիս է ուժեղ լիազորություններ ղեկավարների նկատմամբ։ Վարչապետ Սինձո Աբեի օրոք կորպորատիվ կառավարման բարեփոխումները եղել են տնտեսական աճը խրախուսելու հիմնական նախաձեռնությունը։ 2012 թվականին առաջատար ճապոնական ընկերությունների մոտ 40%-ն ուներ անկախ տնօրեններ, մինչդեռ 2016 թվականին բոլորն էլ սկսել են անկախ տնօրեններ նշանակել[142][145]։
Կառավարության պարտավորությունները ներառում են ցանկացած պետության երկրորդ ամենամեծ պետական պարտքը, որն ունի ավելի քան մեկ կվադրիլիոն իեն կամ 8,535,340,000,000 ԱՄՆ դոլար[146][147][148]։ Նախկին վարչապետ Նաոտո Կանը իրավիճակը անվանել է «հրատապ»[149]։
Ճապոնիայի կենտրոնական բանկն ունի երկրորդ ամենամեծ արտարժութային պահուստները Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետությունից հետո՝ ավելի քան մեկ տրիլիոն ԱՄՆ դոլար արտաքին պահուստներով[150]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Համաշխարհային բանկի տվյալների բազա — WB.
- ↑ «World Economic Outlook Database, April 2016 – Report for Selected Countries and Subjects»։ International Monetary Fund (IMF)։ Վերցված է 6 October 2015
- ↑ Kyung Lah (14 February 2011)։ «Japan: Economy slips to Third in world»։ CNN
- ↑ «Country statistical profile: Japan»։ OECD iLibrary։ 28 February 2013։ Արխիվացված է օրիգինալից 4 March 2013-ին։ Վերցված է 19 June 2013
- ↑ Japan: 2017 Article IV Consultation : Press Release ; Staff Report ; and Statement by the Executive Director for Japan.։ International Monetary Fund. Asia and Pacific Department։ Washington, D.C.: International Monetary Fund։ 2017։ ISBN 9781484313497։ OCLC 1009601181
- ↑ «TANKAN ：日本銀行 Bank of Japan»։ Bank of Japan։ Boj.or.jp։ Վերցված է 1 February 2013
- ↑ «Nikkei Indexes»։ indexes.nikkei.co.jp
- ↑ «Monthly Reports - World Federation of Exchanges»։ WFE
- ↑ «World Trade Statistical Review 2019»։ World Trade Organization։ էջ 100։ Վերցված է 31 May 2019
- ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>պիտակ՝Japan_reservesանվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում: - ↑ «OEC - Economic Complexity Ranking of Countries (2013-2017)»։ oec.world (անգլերեն)։ Վերցված է 16 March 2020
- ↑ «Household final consumption expenditure (current US$) | Data»։ data.worldbank.org (en-us)։ Վերցված է 7 April 2018
- ↑ «2013 Production Statistics – First 6 Months»։ OICA։ Վերցված է 16 October 2013
- ↑ Morris, Ben (12 April 2012)։ «What does the future hold for Japan's electronics firms?»։ BBC News։ Վերցված է 16 October 2013
- ↑ «Japan (JPN) Exports, Imports, and Trade Partners | OEC»։ OEC - The Observatory of Economic Complexity (անգլերեն)։ Վերցված է 2022-03-05
- ↑ Iwadare, Yoshihiko (1 April 2004)։ «Strengthening the Competitiveness of Local Industries: The Case of an Industrial Cluster Formed by Three Tokai Prefecters»։ Nomura Research Institute։ էջ 16։ Արխիվացված է օրիգինալից 7 May 2012-ին։ Վերցված է 16 February 2014
- ↑ Kodama, Toshihiro (1 July 2002)։ «Case study of regional university-industry partnership in practice»։ Institute for International Studies and Training։ Վերցված է 16 February 2014
- ↑ Mori, Junichiro, Kajikawa, Yuya, Sakata, Ichiro (2010)։ «Evaluating the Impacts of Regional Cluster Policies using Network Analysis»։ International Association for Management of Technology։ էջ 9։ Արխիվացված է օրիգինալից 3 March 2016-ին։ Վերցված է 16 February 2014
- ↑ Schlunze, Rolf D.։ «Location and Role of Foreign Firms in Regional Innovation Systems in Japan»։ Ritsumeikan University։ էջ 25։ Արխիվացված է օրիգինալից 29 March 2017-ին։ Վերցված է 16 February 2014
- ↑ «Profile of Osaka/Kansai»։ Japan External Trade Organization Osaka։ էջ 10։ Արխիվացված է օրիգինալից 5 August 2020-ին։ Վերցված է 16 February 2014
- ↑ «Japan, savings superpower of the world»։ The Japan Times։ 2 September 2018։ Արխիվացված է օրիգինալից 7 August 2020-ին։ Վերցված է 12 September 2020
- ↑ Chandler Marc (19 August 2011)։ «The yen is a safe haven as Japan is the world's largest creditor»։ Credit Writedowns։ Վերցված է 19 June 2013
- ↑ Obe, Mitsuru (28 May 2013)։ «Japan World's Largest Creditor Nation for 22nd Straight Year»։ The Wall Street Journal։ Վերցված է 14 October 2013
- ↑ «Allianz Global Wealth Report 2021»։ Վերցված է 2022-03-05
- ↑ «Allianz Global Wealth Report 2015»։ Allianz։ 2015։ Արխիվացված է օրիգինալից 21 January 2017-ին։ Վերցված է 24 March 2016
- ↑ «Global 500 (updated)»։ Fortune
- ↑ «Global 500 2013»։ Fortune
- ↑ «Allianz Global Wealth Report 2015»։ Արխիվացված է օրիգինալից 21 January 2017-ին։ Վերցված է 10 February 2016
- ↑ «Global wealth report»։ Credit Suisse (անգլերեն)։ Վերցված է 16 March 2020
- ↑ «China surges past Japan as No. 2 economy; US next?»։ News.yahoo.com։ Արխիվացված է օրիգինալից 24 August 2010-ին։ Վերցված է 4 October 2010
- ↑ «Japanese GDP, nominal»
- ↑ Sean Ross։ «The Diminishing Effects of Japan's Quantitative Easing»։ Investopedia։ Վերցված է 1 June 2021
- ↑ Oh Sunny։ «Here's a lesson from Japan about the threat of a U.S. debt crisis»։ MarketWatch
- ↑ 34,0 34,1 One Mitsuru։ «Nikkei: How the world is embracing Japan style economics»։ Nikkei
- ↑ O'Neill Aaron։ «National debt from 2016 to 2026 in relation to gross domestic product»։ Statista
- ↑ «Monthly Report (Population)»։ Statistics Burea of Japan։ 2022։ Վերցված է 10 March 2022
- ↑ «World Population Prospects 2019»։ United Nations Department of Economic and Social Affairs։ 2015։ Վերցված է 12 July 2018
- ↑ Sim Walter (2019)։ «Tokyo gets more crowded as Japan hollows out 2019»։ The Straits Times։ Վերցված է 10 July 2019
- ↑ «Report for Selected Countries and Subjects»։ www.imf.org (անգլերեն)։ Վերցված է 2018-09-10
- ↑ «Report for Selected Countries and Subjects»։ www.imf.org։ Վերցված է 2019-04-12
- ↑ «IMF Executive Board Concludes 2018 Article IV Consultation with Japan»։ IMF (անգլերեն)։ Վերցված է 2018-12-02(չաշխատող հղում)
- ↑ Глобальный финансово-экономический кризис // Свободная мысль
- ↑ Амагаев М. Мировой финансовый кризис добрался до Японии Archived 2014-01-03 at the Wayback Machine. // РБК, 10 октября 2008
- ↑ Амагаев М. Первая жертва кризиса в Японии Archived 2015-03-16 at the Wayback Machine. // Ведомости, 10 октября 2008
- ↑ Продажи автомобилей в Японии упали до уровня 1969 года(չաշխատող հղում) // Autonews, 02/12/2008
- ↑ Еврозона переживает первую рецессию со времени введения евро // Bloomberg News в NEWSru, 4 декабря 2008
- ↑ «Global Rankings 2018 | Logistics Performance Index»։ lpi.worldbank.org։ Վերցված է 18 March 2020
- ↑ «Global Rankings 2018 | Logistics Performance Index»։ lpi.worldbank.org։ Վերցված է 18 March 2020
- ↑ Chapter 7 Energy Archived 5 January 2013 at the Wayback Machine., Statistical Handbook of Japan 2007
- ↑ Hiroko Tabuchi (13 July 2011)։ «Japan Premier Wants Shift Away From Nuclear Power»։ The New York Times
- ↑ Kazuaki Nagata (3 January 2012)։ «Fukushima meltdowns set nuclear energy debate on its ear»։ The Japan Times
- ↑ «Nuclear reactor restarts in Japan displacing LNG imports in 2019 - Today in Energy - U.S. Energy Information Administration (EIA)»։ www.eia.gov։ Վերցված է 18 March 2020
- ↑ Pollack, Andrew (1 March 1997)։ «Japan's Road to Deep Deficit Is Paved With Public Works»։ The New York Times։ Վերցված է 15 November 2013
- ↑ Chapter 9 Transport Archived 27 April 2011 at the Wayback Machine., Statistical Handbook of Japan
- ↑ «Why Does Japan Drive On The Left?»։ 2pass։ Վերցված է 11 November 2013
- ↑ All-Japan Road Atlas
- ↑ 57,0 57,1 57,2 «Prius No. 1 in Japan sales as green interest grows»։ USA Today։ 8 January 2013։ Վերցված է 9 November 2013
- ↑ The Association of Japanese Private Railways։ 大手民鉄の現況（単体） (ճապոներեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 16 April 2012-ին։ Վերցված է 27 November 2010
- ↑ «What is Shinkansen (bullet train)? Most convenient and the fastest train service throughout Japan.»։ JPRail.com։ 8 January 2011։ Վերցված է 12 November 2013
- ↑ Onishi, Norimitsu (28 April 2005)։ «An obsession with being on time»։ The New York Times։ Վերցված է 11 November 2013
- ↑ Mastny, Lisa (December 2001)։ «Traveling Light New Paths for International Tourism»։ Worldwatch Paper։ Արխիվացված է օրիգինալից 8 July 2018-ին։ Վերցված է 11 November 2013
- ↑ Aoki, Mizuho (7 February 2013)։ «Bubble era's aviation legacy: Too many airports, all ailing»։ The Japan Times։ Վերցված է 11 November 2013
- ↑ «Year to date Passenger Traffic»։ Airports Council International։ 8 November 2013։ Արխիվացված է օրիգինալից 13 August 2018-ին։ Վերցված է 11 November 2013
- ↑ «Narita airport prepares for battle with Asian hubs»։ The Japan Times։ 25 October 2013։ Վերցված է 12 November 2013
- ↑ «The JOC Top 50 World Container Ports»։ JOC Group Inc.։ Վերցված է 11 November 2013
- ↑ «Nuclear Power in Japan»։ World Nuclear Association։ November 2013։ Արխիվացված է օրիգինալից 13 May 2014-ին։ Վերցված է 15 November 2013
- ↑ «Japan's Energy Supply Situation and Basic Policy»։ FEPC։ Վերցված է 15 November 2013
- ↑ «Japan»։ Energy Information Administration։ Վերցված է 15 November 2013
- ↑ Iwata, Mari (12 November 2013)։ «Fukushima Watch: Some Power Companies in Black without Nuclear Restarts»։ The Wall Street Journal։ Վերցված է 15 November 2013
- ↑ «A lesson in energy diversification»։ The Japan Times։ 1 November 2013։ Վերցված է 15 November 2013
- ↑ «Japan to invest $10 billion in global LNG infrastructure projects: minister»։ Reuters (անգլերեն)։ 26 September 2019։ Վերցված է 26 September 2019
- ↑ «International Energy Statistics»։ Energy Information Administration։ Վերցված է 15 November 2013
- ↑ Tsukimori, Osamu, Kebede, Rebekah (15 October 2013)։ «Japan on gas, coal power building spree to fill nuclear void»։ Reuters։ Վերցված է 15 November 2013
- ↑ Maeda, Risa (25 October 2013)։ «Japan kerosene heater sales surge on power worries»։ Reuters։ Վերցված է 15 November 2013
- ↑ «Japan may soon get London-style taxis»։ The Asahi Shimbun։ 11 July 2013։ Վերցված է 15 November 2013
- ↑ Suzuki, Takuya (1 May 2013)։ «Japan, Saudi Arabia agree on security, energy cooperation»։ The Asahi Shimbun։ Վերցված է 15 November 2013
- ↑ «Abe clinches nuclear technology deal with Abu Dhabi»։ The Japan Times։ 3 May 2013։ Վերցված է 15 November 2013
- ↑ Максим Майорец, Константин Симонов Сжиженный газ — будущее мировой энергетики. — М.: Альпина Паблишер, 2013. — С. 110. — 360 с. — ISBN 978-5-9614-4403-2
- ↑ Япония предала цивилизованный мир, взявшись за "черные технологии" // Рамблер, 29.09.2018
- ↑ http://www.histant.ru/sites/default/files/inafran/Rassohin_disser.pdf С. 174
- ↑ http://www.histant.ru/sites/default/files/inafran/dis%20Michenko.pdf С. 18
- ↑ 82,0 82,1 82,2 «The World Factbook»։ Central Intelligence Agency։ Արխիվացված է օրիգինալից 12 November 2020-ին։ Վերցված է 20 July 2020
- ↑ 83,0 83,1 «Trip Report – Japan Agricultural Situation»։ United States Department of Agriculture։ 17 August 2012։ Արխիվացված է օրիգինալից 15 December 2013-ին։ Վերցված է 21 November 2013
- ↑ 84,0 84,1 «As Farmers Age, Japan Rethinks Relationship With Food, Fields»։ PBS։ 12 June 2012։ Արխիվացված է օրիգինալից 21 November 2013-ին։ Վերցված է 21 November 2013
- ↑ Nagata, Akira, Chen, Bixia (22 May 2012)։ «Urbanites Help Sustain Japan's Historic Rice Paddy Terraces»։ Our World։ Վերցված է 21 November 2013
- ↑ «How will Japan's farms survive?»։ The Japan Times։ 28 June 2013։ Վերցված է 21 November 2013
- ↑ 87,0 87,1 87,2 «Japan – Agriculture»։ Nations Encyclopedia։ Վերցված է 21 November 2013
- ↑ 88,0 88,1 Nagata, Kazuaki (26 February 2008)։ «Japan needs imports to keep itself fed»։ The Japan Times։ Վերցված է 1 December 2013
- ↑ «Japan Immigration Work Permits and Visas»։ Skill Clear։ Արխիվացված է օրիգինալից 3 December 2013-ին։ Վերցված է 1 December 2013
- ↑ «Agricultural trade in 2012: A good story to tell in a difficult year?»։ European Union։ January 2013։ էջ 14։ Վերցված է 1 December 2013
- ↑ Wheat, Dan (14 October 2013)։ «Japan may warm to U.S. apples»։ Capital Press։ Վերցված է 1 December 2013
- ↑ «World review of fisheries and aquaculture»։ Food and Agriculture Organization։ Վերցված է 18 January 2014
- ↑ Brown, Felicity (2 September 2003)։ «Fish capture by country»։ The Guardian։ Վերցված է 18 January 2014
- ↑ 94,0 94,1 «Japan»։ Food and Agriculture Organization։ Վերցված է 18 January 2014
- ↑ Willoughby, Harvey։ «Freshwater Fish Culture in Japan»։ National Oceanic and Atmospheric Administration։ Արխիվացված է օրիգինալից 26 October 2017-ին։ Վերցված է 20 June 2013
- ↑ Butler Rhett Ayers (8 August 2007)։ «List of Freshwater Fishes for Japan»։ Mongabay։ Վերցված է 20 June 2013
- ↑ «The World Factbook»։ Central Intelligence Agency։ Վերցված է 1 February 2014
- ↑ «Manufacturing, value added (current US$) | Data»։ data.worldbank.org։ Վերցված է 17 March 2020
- ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>պիտակ՝NRI Tokai Industry2անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում: - ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>պիտակ՝2013 PRODUCTION STATISTICS – FIRST 6 MONTHS2անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում: - ↑ Dawson, Chester (2012)։ «World Motor Vehicle Production OICA correspondents survey»։ OICA։ Վերցված է 21 November 2013
- ↑ «Japan Mining»։ Library of Congress Country Studies։ January 1994։ Վերցված է 8 December 2013
- ↑ «Overview»։ Ministry of Economy, Trade and Industry։ 2005։ Վերցված է 8 December 2013
- ↑ Jamasmie, Cecilia (25 March 2013)։ «Japan's massive rare earth discovery threatens China's supremacy»։ Mining.com։ Վերցված է 8 December 2013
- ↑ «USGS Iodine Production Statistics»
- ↑ «USGS Sulfur Production Statistics»
- ↑ «USGS Bismuth Production Statistics»
- ↑ «Fortune Global 500»։ CNNMoney։ Վերցված է 16 November 2013
- ↑ «The World's Biggest Public Companies»։ Forbes։ Վերցված է 16 November 2013
- ↑ «National Newspapers Total Circulation 2011»։ International Federation of Audit Bureaux of Circulations։ Վերցված է 2 February 2014
- ↑ Fujita, Junko (26 October 2013)։ «Japan govt aims to list Japan Post in three years»։ Reuters։ Արխիվացված է օրիգինալից 25 September 2015-ին։ Վերցված է 16 November 2013
- ↑ «The Keiretsu of Japan»։ San José State University։ Արխիվացված է օրիգինալից 2021-03-01-ին։ Վերցված է 2022-05-28
- ↑ Rushe, Dominic։ «Chinese banks top Forbes Global 2000 list of world's biggest companies»։ The Guardian։ Վերցված է 9 October 2013
- ↑ «Tourism Highlights 2013 Edition»։ World Tourism Organization։ Արխիվացված է օրիգինալից 30 October 2013-ին։ Վերցված է 8 December 2013
- ↑ Williams, Carol (11 December 2013)։ «Record 2013 tourism in Japan despite islands spat, nuclear fallout»։ Los Angeles Times։ Վերցված է 9 January 2014
- ↑ «Japan marks new high in tourism»։ Bangkok Post։ 9 January 2014։ Վերցված է 9 January 2014
- ↑ 117,0 117,1 117,2 «Attracting more tourists to Japan»։ The Japan Times։ 6 January 2014։ Վերցված է 9 January 2014
- ↑ Schoenberger, Chana R. (3 July 2008)։ «Japan's 10 Most Popular Tourist Attractions»։ Forbes։ Վերցված է 8 December 2013
- ↑ Takahara, Kanako (8 July 2008)։ «Boom time for Hokkaido ski resort area»։ The Japan Times։ Վերցված է 9 January 2014
- ↑ «International tourism, receipts (current US$) | Data»։ data.worldbank.org։ Վերցված է 17 March 2020
- ↑ «GDP (current US$) | Data»։ data.worldbank.org։ Վերցված է 17 March 2020
- ↑ 122,0 122,1 «Japan approves merger of Tokyo and Osaka exchanges»։ BBC News։ 5 July 2012։ Վերցված է 7 February 2014
- ↑ «China becomes world's third largest stock market»։ The Economic Times։ 19 June 2010։ Վերցված է 7 February 2014
- ↑ «NYSE Calendar»։ New York Stock Exchange։ 31 January 2007։ Արխիվացված է օրիգինալից 11 October 2007-ին։ Վերցված է 7 February 2014
- ↑ «The Nikkei 225 Index Performance»։ Finfacts։ Արխիվացված է օրիգինալից 28 October 2019-ին։ Վերցված է 7 February 2014
- ↑ «Tokyo Stock Exchange Tokyo Price Index TOPIX»։ Bloomberg։ Վերցված է 7 February 2014
- ↑ Smith, Simon (22 January 2014)։ «Horizons introduces leveraged and inverse MSCI Japan ETFs»։ eftstrategy.com։ Վերցված է 7 February 2014
- ↑ «About JSCC History»։ Japan Securities Clearing Corporation։ Արխիվացված է օրիգինալից 2 July 2017-ին։ Վերցված է 7 February 2014
- ↑ «雇用情勢は一段と悪化、５月失業率は５年８カ月ぶり高水準(Update3)»։ Bloomberg։ 30 June 2009։ Վերցված է 1 February 2013
- ↑ Rochan, M (31 January 2014)։ «Japan's Unemployment Rate Drops to Six-Year Low Amid Rising Inflation»։ International Business Times։ Վերցված է 29 April 2014
- ↑ «Will Abenomics Ensure Japan's Revival?»։ The New Global։ Վերցված է 19 June 2013
- ↑ Oishi Nana (2012)։ «The Limits of Immigration Policies: The Challenges of Highly Skilled Migration in Japan»։ American Behavioral Scientist 56 (8): 1080–1100։ doi:10.1177/0002764212441787
- ↑ «Japan cries 'Help wanted,' but few foreigners heed the call»։ Nikkei Asian Review (en-GB)։ Վերցված է 17 March 2020
- ↑ Inc Gallup (8 June 2017)։ «Number of Potential Migrants Worldwide Tops 700 Million»։ Gallup.com (անգլերեն)։ Վերցված է 16 March 2020
- ↑ «Interactive charts by the OECD»։ OECD Data (անգլերեն)։ Վերցված է 16 March 2020
- ↑ OECD Labour Force Statistics 2020, OECD Labour Force Statistics, OECD, 2020, doi:, ISBN 9789264687714
- ↑ «Interactive charts by the OECD»։ OECD Data (անգլերեն)։ Վերցված է 28 March 2020
- ↑ «Interactive charts by the OECD»։ OECD Data (անգլերեն)։ Վերցված է 28 March 2020
- ↑ 139,0 139,1 Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>պիտակ՝oecd2008անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում: - ↑ «Japan to Phase Out Automobile Tax»։ NASDAQ։ 21 November 2013։ Վերցված է 25 November 2013
- ↑ 142,0 142,1 «Overhyped, underappreciated»։ The Economist։ ISSN 0013-0613։ Վերցված է 31 July 2016
- ↑ «IMF urges Japan to 'reload' Abenomics»։ Financial Times։ 20 June 2016։ Վերցված է 31 July 2016
- ↑ «Japan: Staff Concluding Statement of the 2016 Article IV Mission»։ www.imf.org։ Վերցված է 31 July 2016
- ↑ Nagata Kazuaki (27 April 2015)։ «New rules are pushing Japanese corporations to tap more outside directors»։ The Japan Times Online (անգլերեն)։ ISSN 0447-5763։ Վերցված է 31 July 2016
- ↑ «5. Report for Selected Countries and Subjects»։ International Monetary Fund։ Վերցված է 25 November 2013
- ↑ Einhorn, Bruce (9 August 2013)։ «Japan Gets to Know a Quadrillion as Debt Hits New High»։ Bloomberg։ Վերցված է 25 November 2013
- ↑ Keck, Zachary (10 August 2013)։ «Japan's Debt About 3 Times Larger Than ASEAN's GDP»։ The Diplomat։ Վերցված է 25 November 2013
- ↑ «Kan warns of Greece-like debt crisis " Japan Today: Japan News and Discussion»։ Japantoday.com։ 11 June 2010։ Վերցված է 1 February 2013
- ↑ «Japan's forex reserves up for second straight month»։ Kuwait News Agency։ 6 June 2014։ Վերցված է 3 July 2014
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|
Ճապոնիայի տնտեսություն Վիքիպահեստում |
|---|
- Bank of Japan
- Minister of Finance (Japan)
- Cabinet Office Monthly Economic Report and Main Economic Indicators
- Japan economy at a glance at the Financial Times
- Japan profile at The World Bank
- Japan - OECD
- Japan Trade Organization
| ||||||
| ||||||