Ճապոնիայի տնտեսություն
Ճապոնիայի տնտեսությունը, աշխարհի ամենազարգացած տնտեսություններից մեկը: ՀՆԱ-ի ցուցանիշով այն աշխարհում երրորդ տեղում է ԱՄՆից ու Չինաստանից հետո:
Ընդհանուր բնութագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Զարգացած են բարձր տեխնոլոգիաները (Էլեկտրոնիկա և ռոբոտներ)։ Զարգացած է նաև տրանսպորտային մեքենաշինության, այդ թվում, ավտոմոբիլայինը, նավաշինությունը, հաստոցաշինությունը: Ձկնորսական նավատորմ կազմում է աշխարհի նավատորմերի 15%-ը: Գյուղատնտեսությունը սուբսիդավորվում է պետության կողմից, սակայն սննդամթերքի 55%-ը (կալորիականության համարժեքով) ներմուծվում է։
Միջին և փոքր բիզնեսը արդյունավետ գործում է բոլոր ոլորտներում։ Այն հանդիսանում է շուկայի ամենաակտիվ և ամենակայուն տարրը մրցակցության զարգացման, ապրանքի մրցունակության բարձրացման գործում։ Հատկապես մեծ է նրանց դերը ավտոմոբիլային, էլեկտրոնային և էլեկտրական ոլորտներում:
Արտահանման կառուցվածքը՝ տրանսպորտային մեքենաներ, ավտոմեքենաներ, մոտոցիկլետներ, Էլեկտրոնիկա, էլեկտրատեխնիկա, քիմիական նյութեր:
Ներմուծման կառուցվածքը՝ մեքենաներ և սարքավորումներ, վառելիք, սննդամթերք, քիմիական նյութեր, հումք:
20-րդ դարի վերջին Ճապոնիայում սրընթաց աճել են արտարժութային պահուստները։ Կառավարության կողմից ներդրվել է Ճապոնական կապիտալների արտասահման արտահանման ազատականացման միջոցառումների համար։ Այժմ այն հանդիսանում է առավել հզոր բանկային կենտրոն և միջազգային վարկատու: Նրա մասնաբաժինը միջազգային փոխառություններում աճել են 5%-ով 1980 թվականին մինչև 20,6%, 1990 թվականին կապիտալն աշխատում է ԱՄՆ-ում (42,2 %), Ասիայի երկրներում (24,2%), Արևմտյան Եվրոպայում (15,3 %), Լատինական Ամերիկայում (9,3 %):
Առկա է «Սինքանսեն» արագընթաց երկաթուղիների և արագընթաց ավտոմայրուղիների ցանց։
Վիճակագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հաջորդ աղյուսակը ցույց է տալիս 1980-2018 թվականների հիմնական տնտեսական ցուցանիշները։ Գնաճը 2%-ով պակաս, քան նշված է կանաչ սլակով[1][2]:
| Տարեթիվ | ՀՆԱ (Միլիարդ դոլոր) |
ՀՆԱ-ն բնկաչության թվով ԱՄՆ դոլար |
ՀՆԱ-ի աճը (ճշգրիտ) |
Գնաճի մակարդակ (տոկոսներով) |
Գործազրկություն (տոկոսներով) |
Պետական պարտք (ՀՆԱ-ի տոկոսը) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1980 | 1 041,7 | 8 921 |  3,2 %
|
 7,8 %
|
2,0 % | 48,8 % |
| 1981 | 1 187,0
|
10 091
|
4,2 %
|
4,9 %
|
2,2 %
|
54,0 %
|
| 1982 | 1 302,4
|
10 995
|
3,3 %
|
2,7 %
|
2,4 %
|
59,0 %
|
| 1983 | 1 401,5
|
11 750
|
3,5 %
|
1,9 %
|
2,7 %
|
64,9 %
|
| 1984 | 1 516,5
|
12 632
|
4,5 %
|
2,3 %
|
 2,7 %
|
67,0 %
|
| 1985 | 1 647,0
|
13 634
|
5,2 %
|
2,0 %
|
 2,6 %
|
69,7 %
|
| 1986 | 1 736,1
|
14 295
|
3,3 %
|
0,6 %
|
2,8 %
|
75,5 %
|
| 1987 | 1 864,6
|
15 279
|
4,7 %
|
0,1 %
|
2,9 %
|
77,3 %
|
| 1988 | 2 060,8
|
16 816
|
6,8 %
|
0,7 %
|
2,5 %
|
73,2 %
|
| 1989 | 2 245,0
|
18 247
|
4,9 %
|
2,3 %
|
2,3 %
|
66,8 %
|
| 1990 | 2 441,9
|
19 782
|
4,9 %
|
3,1 %
|
2,1 %
|
64,3 %
|
| 1991 | 2 609,4
|
21 056
|
3,4 %
|
3,3 %
|
2,1 %
|
63,5 %
|
| 1992 | 2 691,5
|
21 641
|
0 8 %
|
1 8 %
|
2 2 %
|
68,0 %
|
| 1993 | 2 741,3
|
21 970
|
 −0,5 %
|
1,2 %
|
2,5 %
|
74,2 %
|
| 1994 | 2 827,4
|
22 598
|
1,0 %
|
2,1 %
|
2,9 %
|
85,0 %
|
| 1995 | 2 965,5
|
23 642
|
2,7 %
|
−0,1 %
|
3,2 %
|
95,9 %
|
| 1996 | 3 113,3
|
24 765
|
3,1 %
|
0,1 %
|
3,4 %
|
101,0 %
|
| 1997 | 3 200,6
|
25 400
|
1,1 %
|
1,7 %
|
3,4 %
|
106,7 %
|
| 1998 | 3 198,9
|
25 318
|
−1,1 %
|
0,6 %
|
4,1 %
|
117,9 %
|
| 1999 | 3 239,6
|
25 592
|
−0,3 %
|
−0,3 %
|
4,7 %
|
131,1 %
|
| 2000 | 3 405,5
|
26 850
|
2,8 %
|
−0,7 %
|
4,7 %
|
137,9 %
|
| 2001 | 3 497,2
|
27 508
|
0,4 %
|
−0,7 %
|
5,0 %
|
146,8 %
|
| 2002 | 3 555,1
|
27 905
|
0,1 %
|
−0,9 %
|
5,4 %
|
156,8 %
|
| 2003 | 3 681,4
|
28 843
|
1,5 %
|
−0,2 %
|
5,2 %
|
162,7 %
|
| 2004 | 3 866,0
|
30 266
|
2,2 %
|
0,1 %
|
4,7 %
|
171,7 %
|
| 2005 | 4 056,8
|
31 755
|
1,7 %
|
−0,3 %
|
4,4 %
|
176,8 %
|
| 2006 | 4 240,8
|
33 197
|
1,4 %
|
0,2 %
|
4,1 %
|
176,4 %
|
| 2007 | 4 425,6
|
34 641
|
1,7 %
|
0,0 %
|
3,8 %
|
175,4 %
|
| 2008 | 4 463,1
|
34 952
|
−1,0 %
|
1,4 %
|
4,0 %
|
183,4 %
|
| 2009 | 4 253,4
|
33 347
|
−5,4 %
|
−1,4 %
|
5,1 %
|
201,0 %
|
| 2010 | 4 485,9
|
35 157
|
4,2 %
|
−0,7 %
|
5,1 %
|
207,8 %
|
| 2011 | 4 573,2
|
35 775
|
−0,1 %
|
−0,3 %
|
4,6 %
|
222,1 %
|
| 2012 | 4 727,1
|
37 060
|
1,5 %
|
−0,1 %
|
4,3 %
|
229,0 %
|
| 2013 | 4 899,5
|
38 478
|
2,0 %
|
0,3 %
|
4,0 %
|
232,5 %
|
| 2014 | 5 006,1
|
39 381
|
0,4 %
|
2,8 %
|
3,6 %
|
236,1 %
|
| 2015 | 5 128,9
|
40 392
|
1,4 %
|
0,8 %
|
3,4 %
|
231,3 %
|
| 2016 | 5 243,1
|
41 297
|
0,9 %
|
−0,1 %
|
3,1 %
|
235,6 %
|
| 2017 | 5 427,1
|
42 818
|
1,9 %
|
0,5 %
|
2,9 %
|
235,0 %
|
| 2018 | 5 594,5
|
44 227
|
0,8 %
|
1,0 %
|
2,4 %
|
237,1 %
|
| Թվական | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Փոփոխությունը %-ով | 1,5 | 2,0 | 0,4 | 1,4 | 1,0 | 1,7 | 1,1 | 0,9 |
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հետպատերազմյան Ճապոնիան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1939 թվականին, Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի սկզբին, համաշխարհային շուկայում ճապոնական տեքստիլ արտադրանքը գերակշռում էր, մետալուրգիան, մեքենաշինությունը, մասնավորապես տրանսպորտային, քիմիական արդյունաբերությունը ունեցել են զարգացման բարձր մակարդակ: Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ընթացքում ոչնչացվել է ճապոնական տնտեսական ներուժի զգալի մասը։ Տնտեսության հետագա էներգետիկ վերելքի և կառուցվածքային վերափոխումների հիմքերը դրվել են գիտության և տեխնիկայի նկատմամբ կառավարական քաղաքականության վերանայման, բարձր որակավորում ունեցող աշխատանքային կադրերի պատրաստման կազմակերպման, ինչպես նաև պատերազմի ժամանակ և առաջ կուտակված արդյունաբերական շինարարության փորձի օգտագործման արդյունքում: Հետպատերազմյան տասնամյակներից մինչև 1973 թվականը, տնտեսական աճի տեմպը չափազանց բարձր է եղել՝ 1955-1973 թվականներին միջինը մոտ 10 %: Մինչև 1973 թվականի վերջը տեղի են ունեցել առանձին կարճատև անկումներ մինչև 4-6%: Հետագա տարիներին, ներմուծվող նավթի գների կտրուկ աճի հետևանքով, արտադրության աճի միջին տարեկան տեմպերը նվազել է մինչև 4,3 տոկոս: 1977-1987 թվականներին նրանց բաժինը 4,2% էր, մինչև 1990 թվականը հիմնավորված կերպով ենթադրվում էր Ճապոնիան դարձնել աշխարհի առաջատար տնտեսություն[4]։ Արմատապես փոխվել է կառուցվածքը ազգային եկամտում: Եթե գյուղատնտեսության, ձկնորսության և անտառային տնտեսության մեջ 1955 թվականին ստեղծվել է ազգային եկամտի 23% -ը, ապա 1965 թվականին՝ 11%, 1995 թվականին միայն 2.1%: Միևնույն ժամանակ, հանքարդյունաբերությունը, մշակող արդյունաբերությունը և շինարարությունը, որոնք 1955 թվականին տվել են ազգային եկամտի 29%-ը, 1995 թվականին կազմել են մոտ 40,7%: Ծառայությունների ոլորտի մասնաբաժինը, որը ներառել է տրանսպորտը, առևտուրը, ֆինանսները և վարչական գործունեությունը, 1955 թվականին կազմել է 48%, իսկ 1995 թվականին՝ 58%: 1996 թվականին աշխատանքային ռեսուրսները գնահատվել են 67,11 մլն մարդ, որոնցից 32,7 տոկոսը զբաղված էր արդյունաբերությամբ, 26,5 տոկոսը՝ առևտրում և բանկային գործունեությամբ, 24,6 տոկոսը՝ ծառայությունների ոլորտով, իսկ 5,5 տոկոսը՝ գյուղատնտեսությամբ և ձկնորսությամբ: Տարածված է աշխատողների և աշխատակիցների ցմահ վարձումը, որով աշխատում են վերամշակող արդյունաբերության աշխատողների մոտ 25 տոկոսը։
1980-ական թվականներին երկրում տեղի է ունեցել էներգատար և նյութատար արտադրությունների կրճատում արդյունաբերության կառուցվածքային ճշգրտման շրջանակներում՝ հումքի և վառելիքի ներմուծումից դրա կախվածությունը նվազեցնելու նպատակով: Ճապոնական տնտեսության յուրատեսակ առանձնահատկությունը խոշոր կոնցեռնների համադրությունն է մեծ թվով փոքր ձեռնարկությունների հետ։ Հսկա մենաշնորհները (այդ թվում՝ «Mitsubishi», «Mitsui», «Sumitomo», «Fuji», «Sanwa» և այլն) վերահսկել են տնտեսության գրեթե բոլոր ճյուղերը:
Երկրում երկար ժամանակ գոյություն է ունեցել «ցմահ վարձման համակարգ», երբ աշխատողին չի կարելի մի ընկերությունից մյուսին անցնել։ Եթե նա որոշել է դա անել, նա համարվում է դավաճան և նրա արհամարհանքով էին վերաբերվում:
21-րդ դար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Չնայած Ճապոնիայի տնտեսությունում տեղի ունեցած փլուզմանը, և այն բանին, որ արտադրությունը (հիմնականում սպառողական էլեկտրոնիկա) տեղափոխվել է արտասահման (ինչն ազդել է 90-ականներին երկրի ներսում պահանջարկի նվազման վրա), աստիճանաբար ճապոնական տնտեսությունը վերականգնվել է, և 2003 թվականից հետո կրկին աճ է նկատվել:
2008 թվականի հոկտեմբերի 10-ին «Nikkei» 225 ինդեքսը նվազել է մինչև 2003 թվականի մայիսից ի վեր ամենացածր նիշը՝ իջնելով 881,06 կետով (-9,62 %) և կազմելով 8276,43 կետ: Ճապոնիայի բանկը հայտարարել է 35,5 մլրդ դոլար ուղղելու մտադրության մասին։ Ֆինանսական շուկային աջակցելու համար ավելի վաղ ԿԲ-ն մոտ 40 մլրդ դոլար էր հատկացրել[5]։ Նույն օրը սնանկ է դարձել «Yamato Life Insurance Co. Ltd» ապահովագրական ընկերությունը, որի պարտքի գումարը կազմել է մոտ 2,7 մլրդ դոլար[6]:
2008 թվականի երկրորդ կիսամյակում տնտեսությունը մտել է ռեցեսիայի մեջ։ Օրինակ՝ նոյեմբերին ավտոմեքենաների վաճառքի ծավալն ընկել է ավելի քան 27 տոկոսով՝ 1969 թվականից ի վեր հասել է նվազագույն մակարդակի[7]։
2009 թվականի փետրվարին հարցման ենթարկված 24 տնտեսագետներ կարծում էին, որ Ճապոնիայի ՀՆԱ-ն 2008 թվականի 4-րդ եռամսյակում նվազել է 11,7 տոկոսով՝ արտաքին պահանջարկի նվազման պատճառով[8]։
Ռեսուրսներ և էներգետիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Օգտակար հանածոներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ճապոնիան ունի հանքանյութերի զգալի պաշարներ, այն գրեթե ամբողջությամբ ապահովում է իրեն հատկապես շինարարական նյութերով, մասնավորապես ցեմենտով:
Հակառակ դրան՝ Ճապոնիան աղքատ է մետաղներով և էներգետիկ ռեսուրսներով։ Երկիրն առավելապես ներկրում է դրանք արտասահմանից, ինչը խոցելի է դարձնում արտաքին ազդեցությունների համար։
Ճապոնիայում կան համաշխարհային ամենաբարձր որակի ոսկու աննշան պաշարներ, որոնք արդյունահանվում են Կագոսիմա պրեֆեկտուրայի Իսա քաղաքի Հիսիկարի հանքում:
Ճապոնական արդյունաբերության մեջ օգտագործվող ամբողջ երկաթի հանքաքարի, ալյումինի և պղնձի 100%-ը ներմուծվում է արտասահմանից: 2004 թվականի դրությամբ երկաթի հանքաքարի խոշորագույն մատակարարներն են եղել Ավստրալիան (62 %), Բրազիլիան (21 %) և Հնդկաստանը (8%), ալյումինը՝ Ավստրալիան (45%), Ինդոնեզիան (37%), Հնդկաստանը (13%), պղնձինը՝ Չիլին (21%), Ինդոնեզիան (19%), Ավստրալիան (10%):
Էներգետիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Էներգետիկ վառելիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մինչև 1960-ականները Ճապոնական տնտեսությունն աշխատել է քարե ածուխի վրա, սակայն էներգետիկ հեղափոխությունից հետո անցել է նավթի սպառմանը։ 1973 և 1979 թվականների նավթային ճգնաժամերի կապակցությամբ Ճապոնիայի կառավարությունը որոշում է ընդունել նվազեցնել երկրի նավթային կախվածությունը սեփական միջուկային էներգետիկայի զարգացման և ձեռնարկությունների մի մասը բնական գազի փոխադրելու միջոցով:
Ածուխ օգտագործվում է ճապոնական մետալուրգիայի և ջերմային էլեկտրակայաններում: 2004 թվականի դրությամբ նրա մասնաբաժինը երկրի էներգահաշվեկշռում կազմում էր շուրջ 22 տոկոս։ Ճապոնիան 1960-ականներին ամբողջությամբ հրաժարվել է սեփական ածուխի արդյունահանումից և այն ներկրել է անհրաժեշտ քանակությամբ Ավստրալիայից (57 %), Ինդոնեզիայից (16 %) և Չինաստանից (13%) արդյունաբերության համար: 2002 թվականին երկրում փակվել է վերջին ածխի հանքը։
Նավթը Ճապոնիայում օգտագործվող հիմնական էներգառեսուրսն է, որի մասնաբաժինը երկրի էներգետիկ հաշվեկշռում կազմում է մոտ 50 տոկոս: Հիմնական վառելանյութերն են՝ բենզինը, կերոսինը, դիզելային վառելիքը, մազութը, լիգրոինը: 2004 թվականի դրությամբ այդ ռեսուրսի 99,7%-ը Ճապոնիան ներմուծել է։ Դրանցից 90 %-ը նավթն է Մերձավոր Արևելքի երկրներից՝ Սաուդյան Արաբիայից (31%), Արաբական Միացյալ Էմիրություններից (25 %), Իրանից (13 %), Քաթարից (9 %), Քուվեյթից (8%): Քանի որ Ճապոնիայի բարձր կախվածություն ունի նավթից և Մերձավոր Արևելքի տարածաշրջանի քաղաքական անկայունությունից, երկրի կառավարությունը փորձում է օգտագործել այլընտրանքային էներգիայի աղբյուրներ, ինչպիսիք են բիոէթանոլը:
Ճապոնիան աշխարհում վեցերորդ շուկան է բնական գազի սպառման ընդհանուր ծավալով, ընդ որում՝ ամբողջ գազը մատակարարվում է հեղուկացված ձևով՝ երկիրը խոշորագույնն է և հեղուկացված բնական գազի սպառումով[9]։ Բնական գազն օգտագործվում է ջերմային էլեկտրակայաններում, քաղաքներում, ինչպես նաև որպես ավտոմեքենաների վառելիք: Այն համարվում է էներգիայի ավելի էկոլոգիապես մաքուր աղբյուր, քանի որ ածխաթթու գազի արտանետումը մթնոլորտ ավելի քիչ է, քան ածխի կամ նավթամթերքի սպառման դեպքում: 1970-ականների նավթային ճգնաժամերից հետո բնական գազի մասնաբաժինը երկրի էներգահաշվեկշռում աճել է: 2004 թվականին այն կազմել է ավելի քան 13 տոկոս: Այդ ռեսուրսի 96,5 տոկոսը Ճապոնիան ներկրել է դրսից: Մինչև 2005 թվականը Ճապոնիայի խոշորագույն բնական գազի արտահանողն էր Ինդոնեզիան։ Սակայն, Ինդոնեզիայի տնտեսության զարգացման, Ինդոնեզիայի ներքին շուկայի պահանջարկի աճի և գազի մատակարարման կրճատման պատճառով Ինդոնեզիայի տեղը զբաղեցրել է Մալազիան: 2009 թվականի դրությամբ Ճապոնիան բնական գազ է ներմուծել Մալայզիայից (22 տոկոս), Ավստրալիայից (20 տոկոս), Ինդոնեզիայից (18 տոկոս), Բրունեյից (12 տոկոս) և Քաթարից (12 տոկոս):
Էլեկտրաէներգետիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մինչ օրս (2018) Ճապոնիայում աշխատում են[10]՝
- 18 ածուխ ՋԷԿ 21,8 գիգավատ էներգիայի հզորությամբ: Դրանցից 10-ը աշխատում են ածուխի հորատման, 8-ը՝ բիտումացված ածուխների վրա
- 18 գազային ջերմաէլեկտրակայան 46,5 գիգավատ ընդհանուր հզորությամբ՝
8 կայաններ, որոնք այրում են տարբեր նավթամթերքներ, 15,8 գիգավատ հզորություն
- Տարբեր չափի 63 հիդրոէներգետիկայի օբյեկտների, 32,5 գիգավատի ընդհանուր գեներացնող հզորությամբ
- 28 արևային սերնդի կայաններ, 1,1 գիգավատ
- 18 երկրաջերմային կայան, 537 մեգավատ
- 30 հողմակայան՝ 845 մեգավատ հզորությամբ, որոնցից 29-ը՝ առափնյա
- Դիզելային վառելիքով աշխատող մեկ ՋԷԿ՝ 280 մեգավատ հզորությամբ
2013 թվականին առաջնային էներգառեսուրսների սպառումը կազմել է 474,0 մլն տոննա նավթային համարժեքով, որից 44,1%-ը բաժին է ընկել նավթին, 27,1%-ը՝ ածխին, 22,2%-ը ՝ բնական գազին, 4,0%-ը՝ հիդրոէներգիային, 2,0%-ը՝ այլ վերականգնվող աղբյուրներին[11]։ 2010 թվականին Ճապոնիան 18,1%-ով ապահովում էր իրեն էլեկտրաէներգիայով[12]։
Էլեկտրաէներգիայի արտադրությունը հասել է 900 մլրդ կՎտժ/տարի: Ընդհանուր էներգիայի սպառումը (4.2 պայմանական վառելիքի մեկ բնակչի) մոտավորապես նույնն է, ինչ Արևմտյան Եվրոպայում.
ՋԷԿ-երն արտադրում են էլեկտրաէներգիայի մոտ 2/3 մասը: Այս հզոր կայանները, որոնք աշխատում են նավթի կամ գազի վրա, տեղադրվում են սպառողից ոչ հեռու, այսինքն, Կանտոյի, Տոկայի և Կինտոյի շրջաններում խաղաղօվկիանոսյան ափին:
Ատոմային էներգետիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ատոմային էներգետիկայի զարգացման հարցում Ճապոնիան զիջում է միայն ԱՄՆ-ին և Ֆրանսիային։ 2006 թվականին ճապոնական ատոմակայաններին բաժին էր ընկնում էլեկտրաէներգիայի ընդհանուր արտադրության մոտ 30 տոկոսը։
Ճապոնիայում սպառվող ուրանի ընդհանուր ծավալը կազմում է 8,7 հազար տոննա, միջուկային վառելիքի 60 տոկոսը երկիրը ստանում է Ավստրալիայից և Կանադայից: 90-ական թվականներին երկիրը սկսել է հարստացնել ուրանը։
Գյուղատնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ճապոնիայի գյուղատնտեսական հողերը կազմում են նրա տարածքի մոտ 13 տոկոսը։ Ավելի քան կեսը այդ տարածքների դաշտեր են, որոնք օգտագործվում են բրնձի մշակման համար: Միջին հաշվով մեկ ֆերմերային տնտեսություն ունի 1,8 հա վարելահող։ Հոկայդոյի համար այդ ցուցանիշը կազմում է 18 հա, իսկ մնացած 46 պրեֆեկտուրաների համար՝ 1,3 հա։ Դրանք մշակվում են բազմաթիվ ֆերմերների, որպես կանոն, առանց մեծ գյուղատնտեսական տեխնիկայի կիրառման, օգտագործելով բնական կամ քիմիական պարարտանյութ: Քանի որ երկրում բացակայում է հարթավայրային հողը, շատ հողեր գտնվում են լեռների լանջերին, ինչը նույնպես դժվարացնում է տեխնիկայի օգտագործումը:
20-րդ դարի վերջից Ճապոնիային բնորոշ է եղել վարելահողերի արագ կրճատումը, հատկապես՝ զալիվ դաշտերի։ Կրճատման պատճառ են համարվել ճապոնացիների անցումը ավանդական արևմտյան կենսակերպից՝ բրնձի սպառման նվազումը և ցորենի, մսի, կաթնամթերքի սպառման ավելացումը և այլն: Վարելահողերի կրճատման մեկ այլ պատճառ է հանդիսանում ուրբանիզացիան, ինչպես նաև տնտեսության երկրորդական և երրորդային հատվածների ձեռնարկությունների զարգացումը: Նախկին գյուղատնտեսական հողերը տրամադրվում են բնակելի տարածքների, գործարանների, գրասենյակների կամ ճանապարհների կառուցման համար։
1985 թվականին դրանք եղել են 3460 հազար, իսկ 2005 թվականին՝ ընդամենը 2240 հազար[13]։ Ընդ որում, 65 տարեկանից բարձր անձանց բաժինը հիմնականում գյուղատնտեսությունում զբաղվածների շրջանում կտրուկ աճել է՝ 1985 թվականին 19,5 տոկոսից 2005 թվականին հասնելով 57,4 %[13]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Report for Selected Countries and Subjects»։ www.imf.org (անգլերեն)։ Վերցված է 2018-09-10
- ↑ «Report for Selected Countries and Subjects»։ www.imf.org։ Վերցված է 2019-04-12
- ↑ «IMF Executive Board Concludes 2018 Article IV Consultation with Japan»։ IMF (անգլերեն)։ Վերցված է 2018-12-02
- ↑ Глобальный финансово-экономический кризис // Свободная мысль
- ↑ Амагаев М. Мировой финансовый кризис добрался до Японии Archived 2014-01-03 at the Wayback Machine. // РБК, 10 октября 2008
- ↑ Амагаев М. Первая жертва кризиса в Японии Archived 2015-03-16 at the Wayback Machine. // Ведомости, 10 октября 2008
- ↑ Продажи автомобилей в Японии упали до уровня 1969 года(չաշխատող հղում) // Autonews, 02/12/2008
- ↑ Еврозона переживает первую рецессию со времени введения евро // Bloomberg News в NEWSru, 4 декабря 2008
- ↑ Максим Майорец, Константин Симонов Сжиженный газ — будущее мировой энергетики. — М.: Альпина Паблишер, 2013. — С. 110. — 360 с. — ISBN 978-5-9614-4403-2
- ↑ Япония предала цивилизованный мир, взявшись за "черные технологии" // Рамблер, 29.09.2018
- ↑ http://www.histant.ru/sites/default/files/inafran/Rassohin_disser.pdf С. 174
- ↑ http://www.histant.ru/sites/default/files/inafran/dis%20Michenko.pdf С. 18
- ↑ 13,0 13,1 http://japanstudies.ru/images/books/japan_2011.pdf(չաշխատող հղում)