Ճապոնիայի տնտեսություն
Ճապոնիայի տնտեսությունը, աշխարհի ամենազարգացած տնտեսություններից մեկը։ ՀՆԱ-ի ցուցանիշով այն աշխարհում երրորդ տեղում է ԱՄՆից ու Չինաստանից հետո։
Ընդհանուր բնութագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Զարգացած են բարձր տեխնոլոգիաները (Էլեկտրոնիկա և ռոբոտներ)։ Զարգացած է նաև տրանսպորտային մեքենաշինության, այդ թվում, ավտոմոբիլայինը, նավաշինությունը, հաստոցաշինությունը։ Ձկնորսական նավատորմ կազմում է աշխարհի նավատորմերի 15%-ը։ Գյուղատնտեսությունը սուբսիդավորվում է պետության կողմից, սակայն սննդամթերքի 55%-ը (կալորիականության համարժեքով) ներմուծվում է։
Միջին և փոքր բիզնեսը արդյունավետ գործում է բոլոր ոլորտներում։ Այն հանդիսանում է շուկայի ամենաակտիվ և ամենակայուն տարրը մրցակցության զարգացման, ապրանքի մրցունակության բարձրացման գործում։ Հատկապես մեծ է նրանց դերը ավտոմոբիլային, էլեկտրոնային և էլեկտրական ոլորտներում։
Արտահանման կառուցվածքը՝ տրանսպորտային մեքենաներ, ավտոմեքենաներ, մոտոցիկլետներ, Էլեկտրոնիկա, էլեկտրատեխնիկա, քիմիական նյութեր։
Ներմուծման կառուցվածքը՝ մեքենաներ և սարքավորումներ, վառելիք, սննդամթերք, քիմիական նյութեր, հումք։
20-րդ դարի վերջին Ճապոնիայում սրընթաց աճել են արտարժութային պահուստները։ Կառավարության կողմից ներդրվել է Ճապոնական կապիտալների արտասահման արտահանման ազատականացման միջոցառումների համար։ Այժմ այն հանդիսանում է առավել հզոր բանկային կենտրոն և միջազգային վարկատու։ Նրա մասնաբաժինը միջազգային փոխառություններում աճել են 5%-ով 1980 թվականին մինչև 20,6%, 1990 թվականին կապիտալն աշխատում է ԱՄՆ-ում (42,2 %), Ասիայի երկրներում (24,2%), Արևմտյան Եվրոպայում (15,3 %), Լատինական Ամերիկայում (9,3 %)։
Առկա է «Սինքանսեն» արագընթաց երկաթուղիների և արագընթաց ավտոմայրուղիների ցանց։
Վիճակագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հաջորդ աղյուսակը ցույց է տալիս 1980-2018 թվականների հիմնական տնտեսական ցուցանիշները։ Գնաճը 2%-ով պակաս, քան նշված է կանաչ սլակով[1][2]։
| Տարեթիվ | ՀՆԱ (Միլիարդ դոլոր) |
ՀՆԱ-ն բնկաչության թվով ԱՄՆ դոլար |
ՀՆԱ-ի աճը (ճշգրիտ) |
Գնաճի մակարդակ (տոկոսներով) |
Գործազրկություն (տոկոսներով) |
Պետական պարտք (ՀՆԱ-ի տոկոսը) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1980 | 1 041,7 | 8 921 |  3,2 %
|
 7,8 %
|
2,0 % | 48,8 % |
| 1981 | 1 187,0
|
10 091
|
4,2 %
|
4,9 %
|
2,2 %
|
54,0 %
|
| 1982 | 1 302,4
|
10 995
|
3,3 %
|
2,7 %
|
2,4 %
|
59,0 %
|
| 1983 | 1 401,5
|
11 750
|
3,5 %
|
1,9 %
|
2,7 %
|
64,9 %
|
| 1984 | 1 516,5
|
12 632
|
4,5 %
|
2,3 %
|
 2,7 %
|
67,0 %
|
| 1985 | 1 647,0
|
13 634
|
5,2 %
|
2,0 %
|
 2,6 %
|
69,7 %
|
| 1986 | 1 736,1
|
14 295
|
3,3 %
|
0,6 %
|
2,8 %
|
75,5 %
|
| 1987 | 1 864,6
|
15 279
|
4,7 %
|
0,1 %
|
2,9 %
|
77,3 %
|
| 1988 | 2 060,8
|
16 816
|
6,8 %
|
0,7 %
|
2,5 %
|
73,2 %
|
| 1989 | 2 245,0
|
18 247
|
4,9 %
|
2,3 %
|
2,3 %
|
66,8 %
|
| 1990 | 2 441,9
|
19 782
|
4,9 %
|
3,1 %
|
2,1 %
|
64,3 %
|
| 1991 | 2 609,4
|
21 056
|
3,4 %
|
3,3 %
|
2,1 %
|
63,5 %
|
| 1992 | 2 691,5
|
21 641
|
0 8 %
|
1 8 %
|
2 2 %
|
68,0 %
|
| 1993 | 2 741,3
|
21 970
|
 −0,5 %
|
1,2 %
|
2,5 %
|
74,2 %
|
| 1994 | 2 827,4
|
22 598
|
1,0 %
|
2,1 %
|
2,9 %
|
85,0 %
|
| 1995 | 2 965,5
|
23 642
|
2,7 %
|
−0,1 %
|
3,2 %
|
95,9 %
|
| 1996 | 3 113,3
|
24 765
|
3,1 %
|
0,1 %
|
3,4 %
|
101,0 %
|
| 1997 | 3 200,6
|
25 400
|
1,1 %
|
1,7 %
|
3,4 %
|
106,7 %
|
| 1998 | 3 198,9
|
25 318
|
−1,1 %
|
0,6 %
|
4,1 %
|
117,9 %
|
| 1999 | 3 239,6
|
25 592
|
−0,3 %
|
−0,3 %
|
4,7 %
|
131,1 %
|
| 2000 | 3 405,5
|
26 850
|
2,8 %
|
−0,7 %
|
4,7 %
|
137,9 %
|
| 2001 | 3 497,2
|
27 508
|
0,4 %
|
−0,7 %
|
5,0 %
|
146,8 %
|
| 2002 | 3 555,1
|
27 905
|
0,1 %
|
−0,9 %
|
5,4 %
|
156,8 %
|
| 2003 | 3 681,4
|
28 843
|
1,5 %
|
−0,2 %
|
5,2 %
|
162,7 %
|
| 2004 | 3 866,0
|
30 266
|
2,2 %
|
0,1 %
|
4,7 %
|
171,7 %
|
| 2005 | 4 056,8
|
31 755
|
1,7 %
|
−0,3 %
|
4,4 %
|
176,8 %
|
| 2006 | 4 240,8
|
33 197
|
1,4 %
|
0,2 %
|
4,1 %
|
176,4 %
|
| 2007 | 4 425,6
|
34 641
|
1,7 %
|
0,0 %
|
3,8 %
|
175,4 %
|
| 2008 | 4 463,1
|
34 952
|
−1,0 %
|
1,4 %
|
4,0 %
|
183,4 %
|
| 2009 | 4 253,4
|
33 347
|
−5,4 %
|
−1,4 %
|
5,1 %
|
201,0 %
|
| 2010 | 4 485,9
|
35 157
|
4,2 %
|
−0,7 %
|
5,1 %
|
207,8 %
|
| 2011 | 4 573,2
|
35 775
|
−0,1 %
|
−0,3 %
|
4,6 %
|
222,1 %
|
| 2012 | 4 727,1
|
37 060
|
1,5 %
|
−0,1 %
|
4,3 %
|
229,0 %
|
| 2013 | 4 899,5
|
38 478
|
2,0 %
|
0,3 %
|
4,0 %
|
232,5 %
|
| 2014 | 5 006,1
|
39 381
|
0,4 %
|
2,8 %
|
3,6 %
|
236,1 %
|
| 2015 | 5 128,9
|
40 392
|
1,4 %
|
0,8 %
|
3,4 %
|
231,3 %
|
| 2016 | 5 243,1
|
41 297
|
0,9 %
|
−0,1 %
|
3,1 %
|
235,6 %
|
| 2017 | 5 427,1
|
42 818
|
1,9 %
|
0,5 %
|
2,9 %
|
235,0 %
|
| 2018 | 5 594,5
|
44 227
|
0,8 %
|
1,0 %
|
2,4 %
|
237,1 %
|
| Թվական | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Փոփոխությունը %-ով | 1,5 | 2,0 | 0,4 | 1,4 | 1,0 | 1,7 | 1,1 | 0,9 |
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հետպատերազմյան Ճապոնիան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1939 թվականին, Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի սկզբին, համաշխարհային շուկայում ճապոնական տեքստիլ արտադրանքը գերակշռում էր, մետալուրգիան, մեքենաշինությունը, մասնավորապես տրանսպորտային, քիմիական արդյունաբերությունը ունեցել են զարգացման բարձր մակարդակ։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ընթացքում ոչնչացվել է ճապոնական տնտեսական ներուժի զգալի մասը։ Տնտեսության հետագա էներգետիկ վերելքի և կառուցվածքային վերափոխումների հիմքերը դրվել են գիտության և տեխնիկայի նկատմամբ կառավարական քաղաքականության վերանայման, բարձր որակավորում ունեցող աշխատանքային կադրերի պատրաստման կազմակերպման, ինչպես նաև պատերազմի ժամանակ և առաջ կուտակված արդյունաբերական շինարարության փորձի օգտագործման արդյունքում։ Հետպատերազմյան տասնամյակներից մինչև 1973 թվականը, տնտեսական աճի տեմպը չափազանց բարձր է եղել՝ 1955-1973 թվականներին միջինը մոտ 10 %։ Մինչև 1973 թվականի վերջը տեղի են ունեցել առանձին կարճատև անկումներ մինչև 4-6%։ Հետագա տարիներին, ներմուծվող նավթի գների կտրուկ աճի հետևանքով, արտադրության աճի միջին տարեկան տեմպերը նվազել է մինչև 4,3 տոկոս։ 1977-1987 թվականներին նրանց բաժինը 4,2% էր, մինչև 1990 թվականը հիմնավորված կերպով ենթադրվում էր Ճապոնիան դարձնել աշխարհի առաջատար տնտեսություն[4]։ Արմատապես փոխվել է կառուցվածքը ազգային եկամտում։ Եթե գյուղատնտեսության, ձկնորսության և անտառային տնտեսության մեջ 1955 թվականին ստեղծվել է ազգային եկամտի 23% -ը, ապա 1965 թվականին՝ 11%, 1995 թվականին միայն 2.1%: Միևնույն ժամանակ, հանքարդյունաբերությունը, մշակող արդյունաբերությունը և շինարարությունը, որոնք 1955 թվականին տվել են ազգային եկամտի 29%-ը, 1995 թվականին կազմել են մոտ 40,7%։ Ծառայությունների ոլորտի մասնաբաժինը, որը ներառել է տրանսպորտը, առևտուրը, ֆինանսները և վարչական գործունեությունը, 1955 թվականին կազմել է 48%, իսկ 1995 թվականին՝ 58%: 1996 թվականին աշխատանքային ռեսուրսները գնահատվել են 67,11 մլն մարդ, որոնցից 32,7 տոկոսը զբաղված էր արդյունաբերությամբ, 26,5 տոկոսը՝ առևտրում և բանկային գործունեությամբ, 24,6 տոկոսը՝ ծառայությունների ոլորտով, իսկ 5,5 տոկոսը՝ գյուղատնտեսությամբ և ձկնորսությամբ։ Տարածված է աշխատողների և աշխատակիցների ցմահ վարձումը, որով աշխատում են վերամշակող արդյունաբերության աշխատողների մոտ 25 տոկոսը։
1980-ական թվականներին երկրում տեղի է ունեցել էներգատար և նյութատար արտադրությունների կրճատում արդյունաբերության կառուցվածքային ճշգրտման շրջանակներում՝ հումքի և վառելիքի ներմուծումից դրա կախվածությունը նվազեցնելու նպատակով։ Ճապոնական տնտեսության յուրատեսակ առանձնահատկությունը խոշոր կոնցեռնների համադրությունն է մեծ թվով փոքր ձեռնարկությունների հետ։ Հսկա մենաշնորհները (այդ թվում՝ «Mitsubishi», «Mitsui», «Sumitomo», «Fuji», «Sanwa» և այլն) վերահսկել են տնտեսության գրեթե բոլոր ճյուղերը։
Երկրում երկար ժամանակ գոյություն է ունեցել «ցմահ վարձման համակարգ», երբ աշխատողին չի կարելի մի ընկերությունից մյուսին անցնել։ Եթե նա որոշել է դա անել, նա համարվում է դավաճան և նրա արհամարհանքով էին վերաբերվում։
21-րդ դար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Չնայած Ճապոնիայի տնտեսությունում տեղի ունեցած փլուզմանը, և այն բանին, որ արտադրությունը (հիմնականում սպառողական էլեկտրոնիկա) տեղափոխվել է արտասահման (ինչն ազդել է 90-ականներին երկրի ներսում պահանջարկի նվազման վրա), աստիճանաբար ճապոնական տնտեսությունը վերականգնվել է, և 2003 թվականից հետո կրկին աճ է նկատվել։
2008 թվականի հոկտեմբերի 10-ին «Nikkei» 225 ինդեքսը նվազել է մինչև 2003 թվականի մայիսից ի վեր ամենացածր նիշը՝ իջնելով 881,06 կետով (-9,62 %) և կազմելով 8276,43 կետ։ Ճապոնիայի բանկը հայտարարել է 35,5 մլրդ դոլար ուղղելու մտադրության մասին։ Ֆինանսական շուկային աջակցելու համար ավելի վաղ ԿԲ-ն մոտ 40 մլրդ դոլար էր հատկացրել[5]։ Նույն օրը սնանկ է դարձել «Yamato Life Insurance Co. Ltd» ապահովագրական ընկերությունը, որի պարտքի գումարը կազմել է մոտ 2,7 մլրդ դոլար[6]։
2008 թվականի երկրորդ կիսամյակում տնտեսությունը մտել է ռեցեսիայի մեջ։ Օրինակ՝ նոյեմբերին ավտոմեքենաների վաճառքի ծավալն ընկել է ավելի քան 27 տոկոսով՝ 1969 թվականից ի վեր հասել է նվազագույն մակարդակի[7]։
2009 թվականի փետրվարին հարցման ենթարկված 24 տնտեսագետներ կարծում էին, որ Ճապոնիայի ՀՆԱ-ն 2008 թվականի 4-րդ եռամսյակում նվազել է 11,7 տոկոսով՝ արտաքին պահանջարկի նվազման պատճառով[8]։
Ռեսուրսներ և էներգետիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Օգտակար հանածոներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ճապոնիան ունի հանքանյութերի զգալի պաշարներ, այն գրեթե ամբողջությամբ ապահովում է իրեն հատկապես շինարարական նյութերով, մասնավորապես ցեմենտով։
Հակառակ դրան՝ Ճապոնիան աղքատ է մետաղներով և էներգետիկ ռեսուրսներով։ Երկիրն առավելապես ներկրում է դրանք արտասահմանից, ինչը խոցելի է դարձնում արտաքին ազդեցությունների համար։
Ճապոնիայում կան համաշխարհային ամենաբարձր որակի ոսկու աննշան պաշարներ, որոնք արդյունահանվում են Կագոսիմա պրեֆեկտուրայի Իսա քաղաքի Հիսիկարի հանքում։
Ճապոնական արդյունաբերության մեջ օգտագործվող ամբողջ երկաթի հանքաքարի, ալյումինի և պղնձի 100%-ը ներմուծվում է արտասահմանից։ 2004 թվականի դրությամբ երկաթի հանքաքարի խոշորագույն մատակարարներն են եղել Ավստրալիան (62 %), Բրազիլիան (21 %) և Հնդկաստանը (8%), ալյումինը՝ Ավստրալիան (45%), Ինդոնեզիան (37%), Հնդկաստանը (13%), պղնձինը՝ Չիլին (21%), Ինդոնեզիան (19%), Ավստրալիան (10%)։
Էներգետիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Էներգետիկ վառելիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մինչև 1960-ականները Ճապոնական տնտեսությունն աշխատել է քարե ածուխի վրա, սակայն էներգետիկ հեղափոխությունից հետո անցել է նավթի սպառմանը։ 1973 և 1979 թվականների նավթային ճգնաժամերի կապակցությամբ Ճապոնիայի կառավարությունը որոշում է ընդունել նվազեցնել երկրի նավթային կախվածությունը սեփական միջուկային էներգետիկայի զարգացման և ձեռնարկությունների մի մասը բնական գազի փոխադրելու միջոցով։
Ածուխ օգտագործվում է ճապոնական մետալուրգիայի և ջերմային էլեկտրակայաններում։ 2004 թվականի դրությամբ նրա մասնաբաժինը երկրի էներգահաշվեկշռում կազմում էր շուրջ 22 տոկոս։ Ճապոնիան 1960-ականներին ամբողջությամբ հրաժարվել է սեփական ածուխի արդյունահանումից և այն ներկրել է անհրաժեշտ քանակությամբ Ավստրալիայից (57 %), Ինդոնեզիայից (16 %) և Չինաստանից (13%) արդյունաբերության համար։ 2002 թվականին երկրում փակվել է վերջին ածխի հանքը։
Նավթը Ճապոնիայում օգտագործվող հիմնական էներգառեսուրսն է, որի մասնաբաժինը երկրի էներգետիկ հաշվեկշռում կազմում է մոտ 50 տոկոս։ Հիմնական վառելանյութերն են՝ բենզինը, կերոսինը, դիզելային վառելիքը, մազութը, լիգրոինը։ 2004 թվականի դրությամբ այդ ռեսուրսի 99,7%-ը Ճապոնիան ներմուծել է։ Դրանցից 90 %-ը նավթն է Մերձավոր Արևելքի երկրներից՝ Սաուդյան Արաբիայից (31%), Արաբական Միացյալ Էմիրություններից (25 %), Իրանից (13 %), Քաթարից (9 %), Քուվեյթից (8%)։ Քանի որ Ճապոնիայի բարձր կախվածություն ունի նավթից և Մերձավոր Արևելքի տարածաշրջանի քաղաքական անկայունությունից, երկրի կառավարությունը փորձում է օգտագործել այլընտրանքային էներգիայի աղբյուրներ, ինչպիսիք են բիոէթանոլը։
Ճապոնիան աշխարհում վեցերորդ շուկան է բնական գազի սպառման ընդհանուր ծավալով, ընդ որում՝ ամբողջ գազը մատակարարվում է հեղուկացված ձևով՝ երկիրը խոշորագույնն է և հեղուկացված բնական գազի սպառումով[9]։ Բնական գազն օգտագործվում է ջերմային էլեկտրակայաններում, քաղաքներում, ինչպես նաև որպես ավտոմեքենաների վառելիք։ Այն համարվում է էներգիայի ավելի էկոլոգիապես մաքուր աղբյուր, քանի որ ածխաթթու գազի արտանետումը մթնոլորտ ավելի քիչ է, քան ածխի կամ նավթամթերքի սպառման դեպքում։ 1970-ականների նավթային ճգնաժամերից հետո բնական գազի մասնաբաժինը երկրի էներգահաշվեկշռում աճել է։ 2004 թվականին այն կազմել է ավելի քան 13 տոկոս։ Այդ ռեսուրսի 96,5 տոկոսը Ճապոնիան ներկրել է դրսից։ Մինչև 2005 թվականը Ճապոնիայի խոշորագույն բնական գազի արտահանողն էր Ինդոնեզիան։ Սակայն, Ինդոնեզիայի տնտեսության զարգացման, Ինդոնեզիայի ներքին շուկայի պահանջարկի աճի և գազի մատակարարման կրճատման պատճառով Ինդոնեզիայի տեղը զբաղեցրել է Մալազիան։ 2009 թվականի դրությամբ Ճապոնիան բնական գազ է ներմուծել Մալայզիայից (22 տոկոս), Ավստրալիայից (20 տոկոս), Ինդոնեզիայից (18 տոկոս), Բրունեյից (12 տոկոս) և Քաթարից (12 տոկոս)։
Էլեկտրաէներգետիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մինչ օրս (2018) Ճապոնիայում աշխատում են[10]՝
- 18 ածուխ ՋԷԿ 21,8 գիգավատ էներգիայի հզորությամբ։ Դրանցից 10-ը աշխատում են ածուխի հորատման, 8-ը՝ բիտումացված ածուխների վրա
- 18 գազային ջերմաէլեկտրակայան 46,5 գիգավատ ընդհանուր հզորությամբ՝
8 կայաններ, որոնք այրում են տարբեր նավթամթերքներ, 15,8 գիգավատ հզորություն
- Տարբեր չափի 63 հիդրոէներգետիկայի օբյեկտների, 32,5 գիգավատի ընդհանուր գեներացնող հզորությամբ
- 28 արևային սերնդի կայաններ, 1,1 գիգավատ
- 18 երկրաջերմային կայան, 537 մեգավատ
- 30 հողմակայան՝ 845 մեգավատ հզորությամբ, որոնցից 29-ը՝ առափնյա
- Դիզելային վառելիքով աշխատող մեկ ՋԷԿ՝ 280 մեգավատ հզորությամբ
2013 թվականին առաջնային էներգառեսուրսների սպառումը կազմել է 474,0 մլն տոննա նավթային համարժեքով, որից 44,1%-ը բաժին է ընկել նավթին, 27,1%-ը՝ ածխին, 22,2%-ը ՝ բնական գազին, 4,0%-ը՝ հիդրոէներգիային, 2,0%-ը՝ այլ վերականգնվող աղբյուրներին[11]։ 2010 թվականին Ճապոնիան 18,1%-ով ապահովում էր իրեն էլեկտրաէներգիայով[12]։
Էլեկտրաէներգիայի արտադրությունը հասել է 900 մլրդ կՎտժ/տարի։ Ընդհանուր էներգիայի սպառումը (4.2 պայմանական վառելիքի մեկ բնակչի) մոտավորապես նույնն է, ինչ Արևմտյան Եվրոպայում.
ՋԷԿ-երն արտադրում են էլեկտրաէներգիայի մոտ 2/3 մասը։ Այս հզոր կայանները, որոնք աշխատում են նավթի կամ գազի վրա, տեղադրվում են սպառողից ոչ հեռու, այսինքն, Կանտոյի, Տոկայի և Կինտոյի շրջաններում խաղաղօվկիանոսյան ափին։
Ատոմային էներգետիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ատոմային էներգետիկայի զարգացման հարցում Ճապոնիան զիջում է միայն ԱՄՆ-ին և Ֆրանսիային։ 2006 թվականին ճապոնական ատոմակայաններին բաժին էր ընկնում էլեկտրաէներգիայի ընդհանուր արտադրության մոտ 30 տոկոսը։
Ճապոնիայում սպառվող ուրանի ընդհանուր ծավալը կազմում է 8,7 հազար տոննա, միջուկային վառելիքի 60 տոկոսը երկիրը ստանում է Ավստրալիայից և Կանադայից։ 90-ական թվականներին երկիրը սկսել է հարստացնել ուրանը։
Գյուղատնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ճապոնիայի գյուղատնտեսական հողերը կազմում են նրա տարածքի մոտ 13 տոկոսը։ Ավելի քան կեսը այդ տարածքների դաշտեր են, որոնք օգտագործվում են բրնձի մշակման համար։ Միջին հաշվով մեկ ֆերմերային տնտեսություն ունի 1,8 հա վարելահող։ Հոկայդոյի համար այդ ցուցանիշը կազմում է 18 հա, իսկ մնացած 46 պրեֆեկտուրաների համար՝ 1,3 հա։ Դրանք մշակվում են բազմաթիվ ֆերմերների, որպես կանոն, առանց մեծ գյուղատնտեսական տեխնիկայի կիրառման, օգտագործելով բնական կամ քիմիական պարարտանյութ։ Քանի որ երկրում բացակայում է հարթավայրային հողը, շատ հողեր գտնվում են լեռների լանջերին, ինչը նույնպես դժվարացնում է տեխնիկայի օգտագործումը։
20-րդ դարի վերջից Ճապոնիային բնորոշ է եղել վարելահողերի արագ կրճատումը, հատկապես՝ զալիվ դաշտերի։ Կրճատման պատճառ են համարվել ճապոնացիների անցումը ավանդական արևմտյան կենսակերպից՝ բրնձի սպառման նվազումը և ցորենի, մսի, կաթնամթերքի սպառման ավելացումը և այլն։ Վարելահողերի կրճատման մեկ այլ պատճառ է հանդիսանում ուրբանիզացիան, ինչպես նաև տնտեսության երկրորդական և երրորդային հատվածների ձեռնարկությունների զարգացումը։ Նախկին գյուղատնտեսական հողերը տրամադրվում են բնակելի տարածքների, գործարանների, գրասենյակների կամ ճանապարհների կառուցման համար։
1985 թվականին դրանք եղել են 3460 հազար, իսկ 2005 թվականին՝ ընդամենը 2240 հազար[13]։ Ընդ որում, 65 տարեկանից բարձր անձանց բաժինը հիմնականում գյուղատնտեսությունում զբաղվածների շրջանում կտրուկ աճել է՝ 1985 թվականին 19,5 տոկոսից 2005 թվականին հասնելով 57,4 %[13]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Report for Selected Countries and Subjects»։ www.imf.org (անգլերեն)։ Վերցված է 2018-09-10
- ↑ «Report for Selected Countries and Subjects»։ www.imf.org։ Վերցված է 2019-04-12
- ↑ «IMF Executive Board Concludes 2018 Article IV Consultation with Japan»։ IMF (անգլերեն)։ Վերցված է 2018-12-02(չաշխատող հղում)
- ↑ Глобальный финансово-экономический кризис // Свободная мысль
- ↑ Амагаев М. Мировой финансовый кризис добрался до Японии Archived 2014-01-03 at the Wayback Machine. // РБК, 10 октября 2008
- ↑ Амагаев М. Первая жертва кризиса в Японии Archived 2015-03-16 at the Wayback Machine. // Ведомости, 10 октября 2008
- ↑ Продажи автомобилей в Японии упали до уровня 1969 года(չաշխատող հղում) // Autonews, 02/12/2008
- ↑ Еврозона переживает первую рецессию со времени введения евро // Bloomberg News в NEWSru, 4 декабря 2008
- ↑ Максим Майорец, Константин Симонов Сжиженный газ — будущее мировой энергетики. — М.: Альпина Паблишер, 2013. — С. 110. — 360 с. — ISBN 978-5-9614-4403-2
- ↑ Япония предала цивилизованный мир, взявшись за "черные технологии" // Рамблер, 29.09.2018
- ↑ http://www.histant.ru/sites/default/files/inafran/Rassohin_disser.pdf С. 174
- ↑ http://www.histant.ru/sites/default/files/inafran/dis%20Michenko.pdf С. 18
- ↑ 13,0 13,1 http://japanstudies.ru/images/books/japan_2011.pdf(չաշխատող հղում)