Կոմս Մոնտե-Քրիստո

Կոմս Մոնտե-Քրիստո; ֆր.՝ Le Comte de Monte-Cristo
Հեղինակ	Ալեքսանդր Դյումա
Տեսակ	գրական ստեղծագործություն
Ժանր	վեպ-թերթոն, ռոմանտիկ գեղարվեստական գրականություն, արկածային և պատմական գեղարվեստական գրականություն
Բնօրինակ լեզու	ֆրանսերեն
Կերպար(ներ)	Էդմոն Դանտես, Աբբա Ֆարիա, Louis Dantès?, Ալի Փաշա, Հայդե, Ֆեռնան Մոնդեգո, Ալբեր դը Մորսեր, Մերսեդես Էրերա, Eugénie Danglars?, Baron Danglars?, Hermine Danglars?, Բենեդետտո, Գասպար Կադրուս, Marquis de Saint-Méran?, Կարկոնտա, Marquise de St-Méran?, Noirtier de Villefort?, Gérard de Villefort?, Maximilien Morrel?, Édouard de Villefort?, Heloïse de Villefort?, Pierre Morrel?, Julie Herbault?, Emmanuel Herbault?, Renée de Saint-Méran?, Valentine de Villefort?, Baptistin?, Ալի, Giovanni Bertuccio?, Luigi Vampa?, Bartolomeo Cavalcanti?, Beauchamp? և Ջակոպո
Ստեղծման տարեթիվ	1844
Նկարագրում է	Մարսել, Իֆ ամրոց, Փարիզ, Հռոմ և Մոնտեքրիստո
Երկիր	Ֆրանսիա և Հուլիսյան միապետություն
Հրատարակված է	Journal des débats
Հրատարակման տարեթիվ	1844
Թարգմանիչ հայերեն	Սուրեն Վահունի
Հրատարակում հայերեն	1966 թ.
Թվային տարբերակ	standardebooks.org/ebooks/alexandre-dumas/the-count-of-monte-cristo/chapman-and-hall
Վիքիքաղվածք	Կոմս Մոնտե-Քրիստո
	The Count of Monte Cristo Վիքիպահեստում

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Կոմս Մոնտե-Քրիստո (այլ կիրառումներ)

Կոմս Մոնտե Քրիստո (ֆր.՝ Le Comte de Monte-Cristo), Ալեքսանդր Դյումայի արկածային ժանրին դասվող վեպ, ֆրանսիական դասական գրակական ստեղծագործություններից, որը գրվել է 1844-1845 թվականներին։ Իր հերոսի անվանման մասին գրողը մտածել է Միջերկրական ծովով շրջագայելիս, երբ տեսել էր Մոնտե-Քրիստո կղզին և լսել այնտեղ անթիվ թաքնված գանձերի մասին լեգենդը։ Հեղինակը միայն մի փոքր փոխեց կղզու անվանումը։ Վեպի գործողությունները տեղի են ունեցել 1815-1829 թվականներին և 1838 թվականին։

Բովանդակություն

Վեպը պատմում է, թե ինչպես Լյուդովիկոս XVIII-ի կառավարման սկզբին՝ 1815 թվականի փետրվարի 24-ին, երբ Նապոլեոնը պատրաստվում էր հեռանալ Էլբա կղզուց հարյուր օրվա համար, տասնիննամյա երիտասարդ նավաստու Էդմոնդ Դանտեսը, ով երկրորդն էր եռակայմ առևտրական նավատորմի հրամանատարությամբ, մահացավ Մարսելում: Լեկլերը հանձնարարել էր Դանտեսին առաքել Էլբա կղզի մի փաթեթ գեներալ Բերտրանին (աքսորված Նապոլեոնի հետ) և նամակ Փարիզում գտնվող Բոնապարտիստին՝ Նուարտիեին։

Նրա թիմակիցը՝ հաշվապահ Դանգլարը, նախանձում է Դանտեսի արագ առաջխաղացումը նավատեր Պիեռ Մորելի կողմից Փարավոնի նավապետի կոչմանը։ Դանտեսի հարսանիքի նախօրեին իր գեղեցկուհի կատալոնացի հարսնացու Մերսեդեսի հետ Դանգլարը հանդիպում է Ֆերնան Մոնդեգոյին՝ Մերսեդեսի զարմիկին և սիրահարված նրան։ Խանդոտ «ընկերները» դավադրություն են մշակում Դանտեսին անանուն դատապարտելու համար որպես բոնապարտիստական դավադիր: Ներկա է Դանտեսի հարևանը՝ Կադերուսը: Նա նույնպես նախանձում է Դանտեսին, բայց թեև դեմ է սյուժեին, նա չափազանց հարբած է դառնում դա կանխելու համար:

Իր հարսանիքի օրը Դանտեսը ձերբակալվում է, բայց վախկոտ Կադերուսը լռում է։ Մարսելի դատախազի տեղակալ Վիլֆորը Նուարտիեի որդին է: Իմանալով, որ իր քաղաքական կարիերան կկործանվի, եթե իմանան որ իր հայրը բոնապարտիստ է, նա ոչնչացրեց նամակը և լռեցրեց Դանտեսին՝ դատապարտելով նրան առանց դատի ցմահ բանտարկության Մարսելի ափին գտնվող Իֆ ամրոցում գտնվող բանտում։ 1815 թվականի մարտի 20-ին Նապոլեոնը վերականգնելով իշխանությունը, Մորելն ապարդյուն խնդրում էր Դանտեսին ազատել Վիլֆորից (վերջինս կանխատեսում էր միապետության արագ վերադարձ):

Վեց տարվա մեկուսացումից հետո Իֆ ամրոցում, որը սկզբում վերածվել էր մենության և հուսահատության, Դանտեսը կանգնած է ինքնասպանության եզրին երբ բանտարկյալ աբբե Ֆարիան՝ գիտուն իտալացի քահանան, փորում է փախուստի թունել, որը սխալմամբ ավարտվում է Դանտեսի խցում: Վանահայրն օգնում է Դանտեսին պարզել իր բանտարկության մեղավորներին։ Հաջորդ ութ տարիների ընթացքում Ֆարիան Դանտեսին դասավանդում էր լեզուներ, պատմություն, մշակույթ, մաթեմատիկա, քիմիա, բժշկություն և գիտություն։ Իմանալով, որ նա մոտ է մահվան կատալեպսիայով և կապված լինելով իր աշակերտի հետ, Ֆարիան Դանտեսին բացահայտում է Մոնտե-Քրիստո կղզում թաքնված հսկայական անհետացած գանձի տեղը:

1829 թվականի փետրվարի 28-ին Ֆարիան մահացավ։ Դանտեսը Ֆարիայի մարմինը տանում է իր խուց և թաքնվում թաղման պայուսակի մեջ։ Ծովը նետվելիս Դանտեսը կտրում է պայուսակը և լողալով հասնում մոտակա Տիբուլեն կղզին, որտեղ, ձևանալով, որ նավաբեկության մեջ գտնվող նավաստի է, նրան փրկում են ջենովացի մաքսանենգները: Մի քանի ամիս անց նա գտնում և տիրում է թաքնված գանձին. Հետագայում նա գնել է Մոնտե Քրիստո կղզին և կոմսի կոչումը Տոսկանայի կառավարությունից։ Դառնալով հարուստ և հզոր՝ Դանտեսը ձևացնում է տարբեր կերպարներ։ Նա ձեռնամուխ է լինում երջանկություն և ազատություն ապահովելու այն քչերի համար, ովքեր հավատարիմ են մնացել իրեն և մեթոդաբար վրեժխնդիր լինել նրանցից, ովքեր անիրավաբար մեղադրել են իրեն և բանտարկել:

Վեպի ծագում

Ալեքսանդր Դյումայի կապերը բոնապարտիզմի հետ հակասական էին։ Նրա հայրը՝ Սեն-Դոմինգից սև ստրուկի որդին, ով հեղափոխության ժամանակ գեներալ է դարձել, Բոնապարտը զրկել էր կոչումից՝ կղզում ապստամբությունից հետո, որտեղից նա եկել էր։ 1848 թվականին Դյուման աջակցեց Կավինյակին Լուի-Նապոլեոն Բոնապարտի դեմ ընտրություններում, իսկ 1851 թվականին նա դեմ էր պետական հեղաշրջմանը։

1857 թվականին հրատարակված կարճ գրվածքում՝ Կոմս Մոնտե Քրիստոյի քաղաքացիական կարգավիճակը ^[1], Դյուման պատմում է, որ վեպի գաղափարն իր մոտ ծագել է այն ժամանակ, երբ նա հաճախակի և մտերմիկ շփվում էր Բոնապարտի ընտանիքի անդամների հետ։ 1841 թվականին նա գտնվում էր Ֆլորենցիայում, որտեղ բնակվում էր նաև արքայազն և Վեստֆալիայի նախկին արքա Ժերոմ Բոնապարտը, Նապոլեոն Բոնապարտի եղբայրը։ Դյուման ամեն օր այցելում էր արքայազնի տուն, և երբ Ժերոմի որդի Նապոլեոնը վերադարձավ Գերմանիայից՝ ապրելու իր հայրական տանը, հայրը խնդրեց Դյումային ուղեկցել երիտասարդին Իտալիա մեկնելու ժամանակ, ինչը նա արեց։ Երկու ճանապարհորդներն այսպիսով այցելեցին Էլբա կղզի՝ Լիվոռնոյից մեկնելով փոքրիկ նավակով։

Էլբայից հետո նրանք ուզում էին որս անել և նավարկեցին Մոնտե Քրիստո կղզի։ Նրանք վերջապես բավարարվեցին միայն դրա շուրջը շրջելով։ Ասում են, որ երիտասարդ արքայազնը հարցրել է Դյումային. «Ի՞նչ իմաստ ունի այս կղզում շրջելը: «, և գրողը պատասխանել է. «Այս ճամփորդության հիշատակին, որը ես պատիվ ունեմ ձեզ հետ անել, «Մոնտե Քրիստո կղզին» վերնագիրը տալու համար մի վեպի, որը ես կգրեմ ավելի ուշ»^[2]:

Մեկ տարի Նապոլեոն I-ի մոխիրը Ֆրանսիայում է։ Ուստի բոնապարտիզմն ուներ կենտրոն, որը պետք է դառնար պաշտամունքի և ուխտատեղի: Նապոլեոն I-ի մեկ այլ եղբորորդին՝ Լուի-Նապոլեոնը, բանտում էր՝ 1836 և 1840 ^[3] թվականներին հեղաշրջման փորձեր կազմակերպելու համար։

Նա կարողացավ փախչել 1846 թվականին՝ ծպտված, և աքսորվեց Անգլիա, ապա վերադարձավ Ֆրանսիա՝ 1848 թվականին միանալու հանրապետական շարժմանը և դառնալով Ֆրանսիայի Հանրապետության առաջին նախագահը: Չնայած նա քաղաքական փորձ չուներ, սակայն ընտրվեց հսկայական մեծամասնությամբ (բայց Կավինյակի ճամբարում գտնվող Դյումայի խորհրդին հակառակ)։ Այնուամենայնիվ, Դյումայի վեպի հաղթարշավը տեղի ունեցավ 1844-1848 թվականներին։ Նրա կարգավիճակը՝ որպես համաշխարհային բեսթսելլեր, արագ ձեռք բերվեց և արդեն 1848 թվականին վեպը թարգմանվեց և հայտնի դարձավ ամբողջ աշխարհում^[4]։ Հետևաբար, կա և՛ նմանություն Էդմոնդ Դանտեսի և Նապոլեոն III-ի (ցմահ բանտարկյալի, ով փախչում և աշխարհ է վերադառնում որպես հզոր և անթափանց էակի) ճակատագրերի և միաժամանակ վեպի ստեղծման և Երկրորդ կայսրության գալուստի միջև: Դյուման չի բացատրում այս նմանությունը և կոմս Մոնտե Քրիստոյի քաղաքացիական կարգավիճակում չի նշում, որ նա այցելել է երիտասարդ Լուի-Նապոլեոնին Համեմի իր բանտում ^[5]։

Ժամանակագրություն

Գեներալ Դյումա

1793 ։ Թոմաս Ալեքսանդր Դյուման (31 տարեկան) դառնում է գեներալ Առաջին Հանրապետության բանակում։

1794։ Նա հրապարակայնորեն հավանություն չի տալիս Արևմտյան Ֆրանսիայում Վանդեի պատերազմի ժամանակ իրականացված ջարդերին: Կոնվենցիան վերացրեց ստրկությունը ֆրանսիական բոլոր գաղութներում:

1795-97։ Նա մեծ համբավ է վայելում: Կռվել է Նապոլեոնի հրամանով, ով նրան նշանակել է Տրեվիզանի նահանգապետ (1797 թվականի մայիսի 19), այնուհետև Պոլեզինի նահանգապետ (1797 թվականի հունիսի 16)։

1798-99 թթ։ Եգիպտոսի արշավանքի ժամանակ եղել է Արևելքի բանակի հեծելազորի հրամանատար:

1799-1801թթ։ 21 ամիս Նեապոլի թագավորության գերության մեջ

1802։ հուլիսի 24. Ծնվել է որդու՝ Ալեքսանդր Դյումայի «հայրը»:

1802՝ սեպտեմբերի 10։ Կայսրության բանակի ռասայական մաքրումը, որը վերահաստատեց ստրկությունը, գեներալ Դյուման թոշակի անցավ:

1806։ Թ. Դյուման մահացել է կայսրության անարդարությունից ճնշված։

Հայր Դյումա

1814։ Միապետության առաջին վերականգնումը

1815։Հարյուր օր, ապա երկրորդ վերականգնում

1821։ Նապոլեոն I-ի մահը աքսորված Սուրբ Հեղինեում

1930; հուլիսի միապետություն

1832։ Նապոլեոն I-ի որդին մահանում է, և կայսեր ուղիղ գիծն ավարտվում է նրանով:

1836 ։Ա.Դյուման արդեն հայտնի գրող է (բանաստեղծություններ, հեքիաթներ և պատմվածքներ):

1836։ Լուի-Նապոլեոնի կողմից առաջին վիժեցված պուտչը 28 տարեկանում:

1838։ Լույս է տեսել Պոլինը, Ալեքսանդր Դյումայի առաջին վեպերից մեկը։

1840։ Հունիսի 10. Օրենքը որոշում է, որ Նապոլեոն I-ի մոխիրը պետք է հետ բերվի Ֆրանսիա։

1840։ Օգոստոսի 6։ Երկրորդ փորձը Լուի-Նապոլեոնի կողմից. Դատապարտվելով ցմահ բանտարկության՝ նա իրեն հայտնի դարձավ որպես կայսերական գահի հավակնորդ։

1841։ Դյուման ապրում է Ֆլորենցիայում և հաճախում է նախկին թագավոր Ժերոմի և նրա որդի Նապոլեոնի հետ:

1841-42։ Դյուման գրում է ճանապարհորդական տպավորություններ: 1842 թվականի հուլիսին նա Նապոլեոն-Ժերոմ Բոնապարտի հետ մեկնեց Լիվոռնո և Տոսկանյան արշիպելագ, որտեղ երկու տղամարդիկ այցելեցին Մոնտեքրիստո կղզի։

1843։ Դյուման և Մակեն պատկերացնում են վեպի սյուժեն:

1843-1844թթ։ I և II մասերի գրելը

1845։ III մասի գրում

1846։ Վեպն արդեն թարգմանվել է և չափազանց սիրված:

1846։ մայիսի 26. Լուի-Նապոլեոնը փախչում է Համի միջնաբերդից1.

1848՝ Երկրորդ Հանրապետություն։ Լուի-Նապոլեոնը Հանրապետության նախագահ ընտրվեց տղամարդկանց համընդհանուր ընտրական իրավունքով, Դյուման քվեարկեց ոչ թե նրա օգտին, այլ իր հակառակորդ Էժեն Կավինյակի օգտին:

1851։ Դյուման Վիկտոր Հյուգոյի հետ աքսորվում է Բրյուսելում՝ բողոքելու 1851 թվականի դեկտեմբերի 2-ի պետական հեղաշրջման դեմ։

1857։ Հրապարակվել է կոմս Մոնտե Քրիստոյի քաղաքացիական կարգավիճակը:

Ստեղծագործության խմբագրական պատմություն

Ինչպես Դյուման հիշում է իր «Կազերիա»-ում, 1840-1842 թվականներին Ֆլորենցիայում աքսորի տարիներին էր, որ նա գտավ մի միջավայր և մի տեսակ պատրվակ ճանապարհորդական պատմության համար։ Մինչ նա գործազուրկ չէր, և գրվում էին պիեսներ և պատմվածքներ, 1843 թվականի հունիսին նա գտնվում էր Մարսելում՝ աշխատելու իր «Մուշկետավորների» վրա՝ ապրիլի 16-ին Ֆլորենցիայում մնալուց անմիջապես հետո: 1843-ի վերջերին Դյուման տպագրական պայմանագիր ստորագրեց փարիզյան տպագրության հետ՝ «Բեթուն և Անրի Պլոն - Մեղուների տպագրություն» (36 Վոգիրարդի փողոց ,Փարիզ), որը պետք է պատասխանատու լիներ «Ճանապարհորդական տպավորություններ Փարիզում» ութ հատորով նախատեսված «Ճանապարհորդական տպավորություններ Փարիզում» ստեղծագործության համար։

Իրականում «Ադամանդը և վրեժը» պատմվածքը, հավանաբար, գեղարվեստական, ներառված է ոստիկանության պրեֆեկտուրայի արխիվագետ Ժակ Պուշեին վերագրված ոստիկանության արխիվից վերցված հուշերում։ Աշխատությունը հրատարակվել է հետմահու 1838 թվականին՝ ենթադրյալ հեղինակի մահից ութ տարի անց, հրատարակիչ Ալֆոնս Լևասերի կողմից։ Այնուամենայնիվ, այս հուշերը մասամբ ապոկրիֆ են, քանի որ դրանք հիմնականում «դասավորվել են» գրող Էթյեն-Լեոն դե Լամոտ-Լանգոնի կողմից՝ հիմնվելով հանգուցյալ Պյուշեի նշումների վրա^[6]: Բեղմնավոր պոլիգրաֆիստ Լամոթ-Լանգոնը կիրառեց ապացուցված արդյունաբերական մեթոդ՝ որպես բազմաթիվ այլ «հիշողություններ» «ներկող» (վերագրող)՝ բավարարելու հուշերի խմբագրական զգալի պահանջարկը, որը իսկական գրական երևույթ էր 19-րդ դարի առաջին կեսին^[7]: Մինչ «Երեք հրացանակիրները» սերիալներում հայտնվեցին 1844 թվականի մարտի 14-ից հուլիսի 14-ը Դար թերթում, այս անգամ «Բանավեճերի ամսագիր»-ում հրապարակվեց Դյումայի նոր սերիական վեպը՝ «Կոմս Մոնտե Քրիստոն» 1844-ի վերջից և 1845-ի սկզբից, սերիալների առաջին մասի թողարկումից հետո, գրախանութներում իրար կհաջորդեն առաջին հատորները, որոնք կկազմեն տասնութ հատոր, սկզբում տասնչորս հատորները գրավաճառ Բոդրիի մոտ (մաս I, ապա յոթերորդ գրքույկը): իսկ վերջին չորս հատորները հրատարակվել են գրավաճառ-հանձնակատար Պետիոն, Ժարդինեթ փողոց, 1845 թվականի հունիսի 20-ից մինչև 1846 թվականի հունվարի 15-ը լույս տեսած III մասի սերիական հրատարակությունից անմիջապես հետո, այս հրատարակության տպաքանակը, որը կոչվում է «Բոդրի-Պետիոն 18 հատորով», որը դարձել է շատ հազվադեպ, լավ վիճակում, վաճառվել է 253 000 եվրոյով, 2010 թվականաին ^[8]։

Հարգանքի տուրք և մշակութային տուրիզմ

1844-1846 թվականներին Ալեքսանդր Դյուման Պորտ-Մարլիում (Իվելին) կառուցեց մի նստավայր, որը նա անվանեց «Մոնտե Քրիստո ամրոց»: Այգին և ամրոցը այցելուների համար բաց են 1994 թվականից։ 1889 թվականին Փարիզում բացվեց Մոնտե-Քրիստո փողոցը, որը բացվեց դեպի Ալեքսանդր Դյումա փողոց։ 1935 թվականին Հավանայում ստեղծվեց Մոնտե Քրիստո ապրանքանիշի սիգարը՝ ի պատիվ վեպի, որը հայտնի էր համարվում գլանման գործարանների աշխատողների շրջանում ^[9]:

2003 թվականին ֆրանսիական փոստային բաժանմունքի կողմից թողարկվել է նամականիշ ^[10]:

Մարսելի կողմում այցելություններ «Էդմոնդ Դանտեսի և Աբբա Ֆարիայի խցեր», որոնք հայտնի են որպես «Էդմոնդ Դանտեսի և Աբբա Ֆարիայի»^[11] խցեր, կազմակերպվել են 1848 թվականին։ Ռեալիզմը հասցվել է այն աստիճանի, որ պատկերասրահ է փորել Դանտեսի ենթադրյալ խցի և աբբա Ֆարիայի խցի միջև: Ի հիշատակ կոմս Մոնտե Քրիստոյի փախուստի, 1999 թվականից սկսած ամեն տարի կազմակերպվում է լողալ Իֆ և Ռուկաս-Բլան լողափի միջև, սովորաբար հունիսին: Մասնակիցները (2021 թ. մի քանի հազար) նույնպես հնարավորություն ունեն անցնելու ավելի կարճ դասընթացներ^[12]։

Գրականության ցանկ

Julie Anselmini, , Genève, Droz, coll. «Histoire des idées et critique littéraire» (n^o 461), 2010, 471 p. (ISBN 978-2-600-01325-3, présentation en ligne [archive]).
Claude Aziza (édition critique de) [1998], Le Comte de Monte-Cristo d'Alexandre Dumas, Paris, Omnibus, 2013, (ISBN 9782258100558).
Fernande Bassan, « », Nineteenth-Century French Studies, Lincoln (Nebraska), University of Nebraska Press, vol. 22, n^os 1-2,‎ automne-hiver 1993-1994, p. 100-111 (JSTOR 23537435).
Fernande Bassan, « », Cahiers Alexandre Dumas, Marly-le-Roi, Éditions Champflour / Société des amis Alexandre Dumas, n^o 21 «Les Trois Mousquetaires, Le Comte de Monte-Cristo: cent cinquante ans après. Actes du colloque [Marly-le-Roi, 3-4 septembre 1994], organisé par Fernande Bassan & Claude Schopp, pour la Société des amis d'Alexandre Dumas»,‎ 1995, p. 95-101 (ISBN 2-87655-024-5).
Jules Bedner, , Cahiers Alexandre Dumas, Marly-le-Roi, Éditions Champflour / Société des amis Alexandre Dumas, n^o 21 «Les Trois Mousquetaires, Le Comte de Monte-Cristo: cent cinquante ans après. Actes du colloque [Marly-le-Roi, 3-4 septembre 1994], organisé par Fernande Bassan & Claude Schopp, pour la Société des amis d'Alexandre Dumas»,‎ 1995, p. 103-109 (ISBN 2-87655-024-5).
Claudie Bernard, , dans Michel Arrous (dir.), , Paris, Maisonneuve et Larose, 2003, 617 p. (ISBN 2-7068-1648-1), p. 155-187.
François Bluche, Revue d'histoire et de philosophie religieuses, Paris, Presses universitaires de France, n^o 2 (59^e année),‎ 1979, p. 161-186 (lire en ligne [archive]).
Marie-France Borot, L'Ull crític, Lérida, Edicions de la Universitat de Lleida, n^os 23-24 «Alexandre Dumas: aventures du roman»,‎ 2021, p. 77-93 (ISSN 1138-4573, lire en ligne [archive]).
Anne-Marie Callet-Bianco, , dans Michel Arrous (dir.), , Paris, Maisonneuve et Larose, 2003, 617 p. (ISBN 2-7068-1648-1), p. 189-208.
Anne-Marie Callet-Bianco, , dans Arlette Bouloumié (dir.), , Angers, Presses de l'Université d'Angers, coll. «Recherches sur l'imaginaire; cahier 34», 2011, 307 p. (ISBN 978-2-915751-43-7, lire en ligne [archive]), p. 157-172.
Anne-Marie Callet-Bianco, , dans Laurent Gourmelen (dir.), , Rennes, Presses universitaires de Rennes, coll. «Nouvelles Recherches sur l'Imaginaire», 2022, 360 p. (ISBN 978-2-7535-8813-4, lire en ligne [archive]), p. 275-287.
Stéphane Caporal-Gréco, , Cahiers Jean Moulin, n^o 4 «La dignité»,‎ 2018 (DOI 10.4000/cjm.667).

Գործող անձինք

Սիրավեպը մեծ թվով կերպարներ է պարունակում, որոնցից գլխավորները ներկայացված են ստորև։

Էդմոն Դանտես - գլխավոր հերոսը, նավաստի, ով անարդարացիորեն փակվեց բանտում։ Փախուստից հետո դառնում է հարուստ, անվանի և հանդես է գալիս կոմս Մոնտե-Քրիստո անվամբ։ Նաև օգտագործել է աբբա Բուզոնի, լորդ Ուիլմոր, մալթացի Ձակոնե, Սինդբադ Ծովագնաց անունները։
Աբբա Ֆարիա - Էդմոն Դանտեսի ընկերը բանտում, գիտուն վանահայր, ով բացեց Մոնտե-Քրիստո կղզում գտնվող գանձերի գաղտնիքը։
Ֆեռնան Մոնդեգո - Մերսեդեսի հորեղբորորդին, ձկնորս, ով ցանկանում էր ամուսնանալ Մերսեդեսի հետ։ Ավելի ուշ դառնում է գեներալ-լեյտենանտ, կոմս դը Մորսեր և Ֆրանսիայի պեր։
Մերսեդես Էրերա - Էդմոն Դանտեսի հարսնացուն, ով ավելի ուշ դարձավ Ֆեռնանի կինը։
- Ալբեր դը Մորսեր - Մերսեդեսի և Ֆեռնանի տղան։
Դանգլար - հաշվապահ «Փարավոնում», Դանտեսին մատնելու գաղափարի ստեղծողը, ավելի ուշ դառնում է բարոն և ունևոր բանկիր։
- Էրմինա Դանգլար -Դանգլարի կինը, անցյալում մարքիզ դը Նարգոնի այրին և թագավորական դատախազ դը Վիլֆորի սիրուհին, ով գրավում էր բորսայական խաղով։ Բենեդետտոյի կենսաբանական մայրը։
- Էժենի Դանգլար - Դանգլար ամուսինների աղջիկը՝ ով երազում էր դառնալ անկախ արտիստուհի։
Ժերար դը Վիլֆոր - Մարսելի դատախազի օգնականը, ով հետո դարձավ Փարիզի թագավորական դատախազ։ Բենդետտոյի կենսաբանական հայրը։
- Ռենե դը Սեն-Մերան - Վիլֆորի առաջին կինը, Վալենտինայի մայրը, մարքիզ և մարքիզուհի դե Սեն-Մերանների աղջիկը։
- Էլոիզա դը Վիլֆոր - թագավորական դատախազի երկրորդ կինը, ով պատրաստ էր ամեն ինչի իր տղա Էդուարի համար։
- Նուարտիե դը Վիլֆոր - թագավորական դատախազի հայրը, նախկին յակոբինյան և Նապոլեոնի սենատոր, բոնապարտիստական ակումբի նախագահը, հետագայում կաթվածահարվել։ «Չնայած դրան, նա մտածում է, ցանկանում է, գործում է»։
- Վալենտինա դը Վիլֆոր - Վիլֆորի մեծ աղջիկը՝ առաջին ամուսնությունից, հարուստ ժառանգուհի, իր պապիկի փաստացի հիվանդապահը, ով սիրահարվել էր Մաքսիմիլիան Մորելին։
- Էդուար դը Վիլֆոր - թագավորական դատախազի փոքրահասակ տղան՝ երկրորդ ամուսնությունից, երես առած և դաժան երեխա։
Գասպար Կադրուս - Դանտեսի հարևանը, սկզբում դերձակ, իսկ հետո պանդոկապետ։ Որոշ ժամանակ եղել է մաքսանենգ, հետագայում դարձավ սպանության մասնակից, փախստական տաժանավայրից։
Ջովանի Բերտուչո - կոմս Մոնտե-Քրիստոյի գործերի ղեկավարողը, ով հեռացվեց կորսիկական մաքսանենգների գործերից, Բենդետտոյի խորթ հայրը։
Բենեդետտո - փախստական տաժանավայրից, թագավորական դատախազի և բարունուհի Դանգլարի ապօրինի տղան։ Հայտնի էր փարիզյան հասարակությունում որպես վիկոնտ Անդրեա Կավալկանտի։
Պիեռ Մորել - մարսելյան վաճառական, «Փարավոն» նավի սեփականատերը, բարերար անձ Դանտեսի համար։
- Մաքսիմիլիան Մորել - Պիեռ Մորելի որդին, սպահի կապիտանը, կոմս Մոնտե-Քրիստոյի հովանավորյալը։
- Ժյուլի Մորել (Էրբո՛) - Պիեռ Մորելի դուստրը։
- Էմանուել Էրբո՛ - Ժյուլիի ամուսինը։
- Պենելոն - «Փարավոնի» ավագ ենթասպան, օգնում է Դանտեսին, երբ վերջինս փրկում է Պիեռ Մորելին սնանկանալուց և խայտառակությունից։ Ծովում ծառայելուց հետո դառնում է Ժյուլիի և Էմանուել Էրբոյի այգեպանը։
- Կոկլես - Պիեռ Մորելի գանձապահը, ով հավատարիմ մնաց մինչև վերջ։ Հետո դարձավ Ժյուլիի և Էմանուել Էրբոյի դռնապանը։
Բժիշկ դ’Ավրինի - Վիլֆորների ընտանեկան բժիշկը, առաջինն էր, որ կասկածեց այդ ընտանիքի սարսափելի գաղտնիքի մասին։
Ֆրանց դ’Էպինե - Վալենտինա դը Վիլֆորի փեսացուն, Ալբեր դը Մորսերի ընկերը, Նուարտե դը Վիլֆորի հետ դուելի ժամանակ սպանված գեներալ դը Կենելի (բարոն դ’Էպինեի) որդին։
Լյուսեն Դեբրե - Ֆրանսիայի արտաքին գործերի նախարարության քարտուղարը, բարոնուհի Դանգլարի այժմյան սիրականը և խաղընկերը բորսայական խաղում։
Բոշան - «Անաչառ ձայն» թերթի խմբագիրը, Ալբեր դը Մորսերի ընկերը։
Ռաուլ դը Շատո-Ռենո - ֆրանսիացի արիստոկրատ, բարոն, վիկոնտ դը Մորսերի ընկերը (ինչպես և նախկին 3-ը)։
Հայդե - կոմսի ստրկուհին, Ֆեռնանի կողմից դավաճանված յանինացի Ալի Թեբելին փաշայի դուստրը։
Լուիջի Վամպա - երիտասարդ հովիվ, ով դարձավ Հռոմի մերձակայքի ավազակախմբի պարագլուխը։ Կոմս Մոնտե-Քրիստոյին պարտք է կյանքի և ազատության համար, փոխարենը երդվել է երբեք ոչ մի կոմսի և իր ընկերներին ձեռք չտալ։
Պեպինո - ավազակ Լուիջի Վամպայի հրոսակախմբից, ում գլխատման մեքենայից (գիլյոտին) փրկել է կոմս Մոնտե-Քրիստոն։ Հետագայում Դանգլարին առևանգողը, երբ վերջինս փախչում էր Իտալիա։
Ջակոպո - կորսիկացի նավաստի, «Երիտասարդ Ամելիայի» մաքսանենգներից, ով փրկեց Դանտեսին, երբ վերջինս սուզվում էր Իֆ ամրոց-բանտից փախչելուց հետո։ Հետագայում՝ կոմսի զբոսանավի կապիտան։
Բատիստե՛ն - կոմս Մոնտե-Քրիստոյի անձնական սպասավորը։
Ալի - ստրուկ, կոմս Մոնտե-Քրիստոյի ծառան, համր նուբիացի (կտրված լեզվով)։
Կարկոնտա - Կադրուսի կինը

Ծանոթագրություններ

↑ Se trouve comme annexe dans l'édition de la Pléiade.
↑ Claude Schopp, « Le Véritable Monte Cristo », émission Au cœur de l'histoire, 18 mai 2012.
↑ Dumas a trouvé le moyen de mentionner le nom de la citadelle où était enfermé le jeune {{|Napoléon III}} : Ham, ce qui est d'autant plus significatif que c'est sans lien avec l'action. P. dans l'édition de la Pléiade.
↑ Traduction en danois : 1845-1848 ; en anglais : 1846. Les dates témoignent du succès immédiat du roman. Pour l'étendue de ce succès les chiffres manquent. La préface de l'édition de la Pléiade note qu'il y a eu, avant 1972, 28 adaptations cinématographiques, et que les rééditions sont innombrables.
↑ Pierre Milza, Napoléon , Perrin, Paris, 2004.
↑ {{cite book}}: Empty citation (օգնություն).
↑ . ISBN 978-2-7297-0788-0. {{cite book}}: External link in |lire en ligne= (օգնություն); Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |lire en ligne= ignored (|url= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |nom1= ignored (|last1= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |pages totales= ignored (օգնություն); Unknown parameter |passage= ignored (|pages= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |sous-titre= ignored (օգնություն).
↑ Notice bibliographique, Christie's, 21 avril 2010.
↑ Il existe plusieurs versions de cette histoire devenue mythique, dont celle rapportée par , dans Une histoire de la lecture, Paris/Montréal, Actes Sud/Leméac, 1998, P..
↑ https://www.laposte.fr/toutsurletimbre/connaissance-du-timbre/dicotimbre/timbres/le-comte-de-monte-cristo-3592. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |brisé le= ignored (օգնություն); Unknown parameter |consulté le= ignored (|access-date= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |langue= ignored (|language= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |site= ignored (օգնություն); Unknown parameter |titre= ignored (|title= suggested) (օգնություն).
↑ . 23 novembre 2020 https://www.myprovence.fr/article/le-chateau-d-if-entre-mythe-et-realite. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |auteur= ignored (|author= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |consulté le= ignored (|access-date= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |langue= ignored (|language= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |site= ignored (օգնություն); Unknown parameter |titre= ignored (|title= suggested) (օգնություն).
↑ http://defimonte-cristo.com/fr/programme-parcours. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |brisé le= ignored (օգնություն); Unknown parameter |consulté le= ignored (|access-date= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |langue= ignored (|language= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |site= ignored (օգնություն); Unknown parameter |titre= ignored (|title= suggested) (օգնություն).

Արտաքին հղումներ

Կոմս Մոնտե-Քրիստոն գրապահարանում Արխիվացված 2020-07-26 Wayback Machine
Le Comte de Monte-Cristo - վեպի բնօրինակը (ֆր.)

Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կոմս Մոնտե-Քրիստո» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կոմս Մոնտե-Քրիստո» հոդվածին։

[1] Se trouve comme annexe dans l'édition de la Pléiade.

[2] Claude Schopp, « Le Véritable Monte Cristo », émission Au cœur de l'histoire, 18 mai 2012.

[3] Dumas a trouvé le moyen de mentionner le nom de la citadelle où était enfermé le jeune {{|Napoléon III}} : Ham, ce qui est d'autant plus significatif que c'est sans lien avec l'action. P. dans l'édition de la Pléiade.

[4] Traduction en danois : 1845-1848 ; en anglais : 1846. Les dates témoignent du succès immédiat du roman. Pour l'étendue de ce succès les chiffres manquent. La préface de l'édition de la Pléiade note qu'il y a eu, avant 1972, 28 adaptations cinématographiques, et que les rééditions sont innombrables.

[5] Pierre Milza, Napoléon , Perrin, Paris, 2004.

[6] {{cite book}}: Empty citation (օգնություն).

[7] . ISBN 978-2-7297-0788-0. {{cite book}}: External link in |lire en ligne= (օգնություն); Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |lire en ligne= ignored (|url= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |nom1= ignored (|last1= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |pages totales= ignored (օգնություն); Unknown parameter |passage= ignored (|pages= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |sous-titre= ignored (օգնություն).

[8] Notice bibliographique, Christie's, 21 avril 2010.

[9] Il existe plusieurs versions de cette histoire devenue mythique, dont celle rapportée par , dans Une histoire de la lecture, Paris/Montréal, Actes Sud/Leméac, 1998, P..

[10] ttps://www.laposte.fr/toutsurletimbre/connaissance-du-timbre/dicotimbre/timbres/le-comte-de-monte-cristo-3592. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |brisé le= ignored (օգնություն); Unknown parameter |consulté le= ignored (|access-date= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |langue= ignored (|language= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |site= ignored (օգնություն); Unknown parameter |titre= ignored (|title= suggested) (օգնություն).

[11] . 23 novembre 2020 https://www.myprovence.fr/article/le-chateau-d-if-entre-mythe-et-realite. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |auteur= ignored (|author= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |consulté le= ignored (|access-date= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |langue= ignored (|language= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |site= ignored (օգնություն); Unknown parameter |titre= ignored (|title= suggested) (օգնություն).

[12] ttp://defimonte-cristo.com/fr/programme-parcours. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |brisé le= ignored (օգնություն); Unknown parameter |consulté le= ignored (|access-date= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |langue= ignored (|language= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |site= ignored (օգնություն); Unknown parameter |titre= ignored (|title= suggested) (օգնություն).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]