Կարլ Սթրաս

Կարլ Սթրաս
Կարլ Սթրաս
Ծննդյան թիվ՝	նոյեմբերի 30, 1886[…]
Ծննդավայր՝	Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ
Վախճանի թիվ՝	դեկտեմբերի 15, 1981 (95 տարեկան)
Վախճանի վայր՝	Սանտա Մոնիկա, Լոս Անջելես շրջան, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ
Քաղաքացիություն՝	ԱՄՆ
Մասնագիտություն՝	օպերատոր-բեմադրիչ, լուսանկարիչ և կինոօպերատոր
Պարգևներ՝
IMDb։	ID 0835365

Կարլ Սթրաս (անգլ.՝ Karl Fischer Struss, նոյեմբերի 30, 1886(1886-11-30)^[1]^[2]^[3]^[…], Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ^[4]^[5] - դեկտեմբերի 15, 1981(1981-12-15)^[3]^[6], Սանտա Մոնիկա, Լոս Անջելես շրջան, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ^[4]), եռաչափ կինոգրաֆիայի պիոներ, ստերեոկինոյի նորարաներից մեկը, գունավոր լուսանկարչության արվեստը հաջող մասսայականացնող, պիկտորիալիզմի ոլորտի անձ։ Պատմության մեջ առաջին անգամ նա է դարձել «Օսկար» մրցանակի դափնեկիր՝ «Արևածագ» համր ֆիլմի դասական բեմադրման համար, ինչպես նաև Կաննի կինոփառատոնի^[7] կրկնակի մրցանակակիր։

Իր կարիերայի վաղ փուլում Ամերիկայում հայտնի էր որպես փայլուն լուսանկարիչ, որը մտերմիկ հարաբերություններ ուներ Ալֆրեդ Ստիգլիցի և Կլարենս Հ. Ուայթի^[8] հետ։ Նա, այսպես կոչված փափուկ ֆոկուսային միատարր «Ստրասսի ոսպնյակների» գյուտարարն է, մի քանի ֆոտոստուդիաների սեփականատեր, որը տպագրվել է ժամանակի^[7]^[8] հայտնի պարբերականներում։ 1920 թվականից մտավ կինոյի ասպարեզ, իր կեսդարյա կարիեռայի ընթացքում նկարահանել է 140 երիզ, աշխատել է հոլիվուդյան առաջատար ռեժիսորների հետ, որոնց մեջ է նաև նրա մտերիմ ընկեր Սեսիլ Բ. Դեմիլլը։

Ստրասսի ամենահայտնի աշխատանքներն են Ֆրեդ Նիբլոյի «Բեն-Հուր. Քրիստի պատմությունը», Ֆ. Վ. Մուրնաուի «Արևածագը», Ռուբեն Մամուլյանի «Դոկտոր Ջեքիլը և միստր Հայդը», Չարլի Չապլինի «Մեծ բռնապետը» և «Բեմի լույսերը», Կուրտ Նյումանի «Ճանճը» ֆիլմերը։ 1970 թվականին հայտարարեց թոշակի գնալու մասին, վախճանվեց 11 տարի հետո՝ 95 տարեկան հասակում։

Կենսագրություն

Ծնվել է 1886 թվականի նոյեմբերի 30-ին Նյու Յորքում՝ կտորեղեն արտադրող Հենրի Ստրասս կրտսերի և նրա կնոջ`Մերիի, որը ծագումով^[7] գերմանուհի էր, ընտանիքում։ Կարլը 6 երեխաներից^[8] փոքրն ու ամենահետաքրքրասերն էր։ 1986 թվականին առաջին անգամ միացավ լուսանկարչական արվեստին, տեսնելով, թե իր եղբայր Ուիլիամը^[8] ինչպես է լուսանկարներ անում իր նոր Poni Premo ֆոտոխցիկով։

Միջնակարգ կրթությունն ստացել է Մանհեթենի^[8] Դեուիտտ Կլինտոն դպրոցում։ 1903 թվականին գրեթե մահանում էր թոքաբորբից, որից հետո մնացած կյանքի ողջ մասը վարում է առողջ ապրելակերպ^[8]։ Կազդուրվելուց հետո աշխատանքի է անցնում Seybel & Struss ընտանեկան գործարանում, որը պատկանում էր իր հորը^[8]։

1910 թվականին սկսում է պրոֆեսիոնալ լուսանկարել, ծանոթանում Ալֆրեդ Ստիգլիցի հետ, որը մեծ գնատականքի էր արժանացրել նրա առաջին աշխատանքները^[8]։ Հենց Ստիգլիցի շնորհիվ Ստրասսի լուսանկարները ներկայացվում են նյու-յորքյան Օլբրայթ պատկերասրահում^[7]^[8]։ Ուսումն սկսում է Կոլումբիայի համալսարանի գիշերային դասընթացներով, որտեղ նրա ուսուցիչն էր նշանավոր պիկտորիալիստ Կլարենս Հ. Ուայրթը^[8]։

1913 թվականին Ստրասսի լուսանկարները տպագրվում էին ոչ միայն հատուկ լուսանկարչական ամսագրերում, այլ նաև այլ հրատարակություններում, օրինակ՝ New York Evening Post^[8] -ում։ Նույն թվականի հոկտեմբերին հիմնադրում է Platinum Print^[8] ամսագիրը։ Երկար ժամանակ աշխատել է Բերմուդյան կղզիներում^[8]։ 1914 թվականին արտոնագրում է փափուկ ֆոկուսային միատարր ոսպնյակները, որոնք նրան անչափ անհրաժեշտ էին դիմանկարային լուսանկարների^[8] իրականացման ժամանակ։

Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ զորակոչվել է ռազմաճակատ՝ նախապես Նյու Ջերսի^[8] նահանգի Վեյլ ճամբարում անցնելով բազային նախապատրաստում։ Դրանից հետո ուղարկվել է Լենգլի-Ֆիլդ ռազմական բազա, որտեղից դուրս է եկել որպես սերժանտ^[8]։ Կոռնելի համալսարանում^[8] որոշ ժամանակ սովորել է ավիացիոն գործ։ Ստրասսի գերմանական ծագումը անհապաղորեն իրեն զգացնել է տալիս. հարցաքննվում են նրա ընկերներն ու դասախոսները, երես են բարձրանում Գերմանիայի^[8] հանդեպ նրա համակրանքի մասին նախկին հայտարարությունները։ 1917 թվականի դեկտեմբերին ԱՄՆ-ի ցամաքային զորքերի շտաբի պետ, ռազմական մինիստր Տեսկեր Գ. Բլիսսը, Ստրասսին աստիճանազրկելով, շարքային զինվոր է դարձնում և ծառայության ուղարկում Լևենվորտի ամրոցում, որտեղ նա դառնում է բանտարկյալների պաշտոնական լուսանկարիչ^[8]։

Նյու-յորքյան ֆոտոխցիկներում դառնում է պերսոնա նոն գրատա^[8]։ 1919 թվականի փետրվարին դուրս է գրվում Լևենվորտի^[8] ամրոցից։ Քանի որ ամրոցում նա հետաքրքրված էր ֆիլմերով, և նայել էր տասնյակ ֆիլմեր, մեկնում է Լոս-Անջելես, որտեղ էլ սկսվում է նրա նոր կյանքը^[8]։ Այնտեղ նա ծանոթանում է ռեժիսոր Հորվիցի ընթերակայի հետ, որը՝ տեսնելով Ստրասսի լուսանկարչական աշխատանքները, որոշում է նրան ներկայացնել անվանի և մեծանուն պրոդյուսեր Սեսիլ Բլաունտ դե Միլլի^[9] հետ։ Մարտին աշխատանքի է անցնում Laski Studios կինոընկերությունում՝ դե Միլլի^[9] գլխավորությամբ։

Սկզբում նա կինոօպերատորի (հիմնականում՝ Էլվին Վիսկոֆի) ընթերակա էր, իսկ հետո նկարահանման հրապարակում՝ լուսանկարիչ և 1920 թվականի կեսերին, վերջապես, դառնում է լիարժեք բեմադրող-օպերատոր^[7]^[9]։ 1924 թվականին կանչվել է Մետրո-Գոլդուին-Մայեր կինոստւդիա՝ Իրվինգ Թալբերգի կողմից՝ «Բեն-Հուր. Քրիստի պատմությունը»^[9] էպիկական ֆիմի նկարահանման համար։ Ֆիլմի հետ կապված բազմաթիվ խնդիրներ կային, նրա վիճակը օդից^[9] էր կախված։ Ստրասսը, իր խոսքերով, նկարահանել էր նյութի գրեթե կեսը, որից հետո փոխարինվել է մի քանի այլ օպերատորներով^[9]։

«Բեն-Հուր»-ից^[9] հետո հանդիպում է Չարլզ Ռոշերին, որի հետ մի քանի ժապավեն է բեմադրել, այդ թվում՝ դասական «Արևածագը» ֆիլմը։ Այս օպերատորական աշխատանքը և՛ Ստրասին, և՛ Ռոշերին բերում է աշխարհում առաջին «Օսկարը»։ Տասնամյակի վերջին համալրում է Ամերիկյան կինոօպերատորների միության^[7] շարքերը։

Եղել է Մերի Փիքֆորդի մշտական օպերատորը, հենց նրա մասնակցությամբ է գրեթե բոլոր ֆիլմերը^[9] նկարահանել։ Աշխատել է Չարլի Չապլինի և Ռուբեն Մամուլյանի հետ(«Դոկտոր Ջեքիլը և միստր Հայդը» ֆիլմի բեմադրումը նորից նշվել է «Օսկար»^[9] անվանակարգում)։

Վերջին տարիներին նկարել է գովազդային հոլովակներ և հեռուստասերիալներ, մասնավորապես՝ «Իմ ընկեր Ֆլիկկան»^[10] վեստերնը։ Իր գովազդային հոլովակների համար երկու անգամ արժանացել է Կաննի կինոփառատոնի^[7] հատուկ մրցանակի։ Իր վերջին աշխատանքը դարձավ «Ալիգատոր մարդիկ» սարսափ ֆիլմը։

1970 թվականին հայտնում է կարիեռայի ավարտի մասին, թոշակի անցնում և զբաղվում թոռնիկների^[10] դաստիարակությամբ:1976 թվականին Տեխասի Ամոն Քարթեր թանգարանի կողմից, որպես հարգանքի տուրք, իրականացվել է իր կատարած աշխատանքների հտադարձ ցուցադրություն, որին ներկա էր Ստրասսը^[10]։

Դստեր մահը՝ 1981 թվականի հունիսին, ծնկի է բերում նրան. սիրտը վատացել էր։ Կյանքից հեռացել է 1981 թվականի դեկտեմբերի 15-ին (այլ տվյալներով՝ 16-ին^[11]) Կալիֆոռնիայի^[12] Սանտա-Մոնիկայի Սուրբ Հովհաննես հիվանդանոցում։ Թաղված է Նյու-Յորքի Վուդլոն գերեզմանատանը։

Անձնական կյանք

1920 թվականի փետրվարին պիկտորիալիստների հասարակության մեջ հանդիպում է լուսասնկարչուհի Էթել Ուոլին (1898-1983)^[9], որի հետ գրեթե 1 տարի հետո ամուսնացավ^[9]։ Զույգն ունեցավ մեկ Դուստր՝ Բարբարան (1922-1981)։

Մինչ մահը խստորեն պահպանել է առողջ ապրելակերպը, զբաղվել է գոլֆով և թենիսով^[8]։ Վերջին նախասիրությունից հրաժարվել է միայն 88 տարեկանում, երբ կոճերը^[8] արդեն չէին աշխատում։

Ընտրված ֆիլմագրություն

1924 Թունավորված դրախտ / Poisoned Paradise (ռեժ. Լուի Գանյե)
1925-Բեն-Հուր. Քրիստի պատմությունը / Ben-Hur: A Tale of the Christ (ռեժ. Ֆրեդ Նիբլո)
1926 —Ճնճղուկները / Sparrows (ռեժ Ուիլիամ Բոդայն)
1927 — Արևածագը / Sunrise: A Song of Two Humans (ռեժ. Ֆրիդրիխ Վիլհելմ Մուրնաու)
1929 —Քմահաճության զսպումը / The Taming of the Shrew (ռեժ. Սեմ Թեյլոր)
1929 — Պչրուհին / Coquette (ռեժ. Սեմ Թեյլոր)
1930 —Վտանգի լույսերը/ Danger Lights (ռեժ.Ջորջ Բ. Սեյթց)
1931 — Դոկտոր Ջեքիլը և միստր Հայդը / Dr. Jekyll And Mr. Hyde (ռեժ. Ռուբեն Մամուլյան)
1931 — Սկիպպի / Skippy (реж. Նորման Թաուրոգ)
1932 —Կորած հոգիների կղզին / Island of Lost Souls (ռեժ. Էռլ Կենտոն)
1932— Խաչի նշանը / The Sign of the Cross (ռեժ.Սեսիլ Բլաունտ դե Միլլի)
1940 — Մեծ բռնապետը / The Great Dictator (ռեժ. Չարլի Չապլին)
1943 —Ճանապարհորդություն դեպի վախ/ Journey into Fear (ռեժ.Նորման Ֆոսթեր)
1946 — Սասպենս / Suspense (ռեժ. Ֆրանկ Տատլ)
1947 — Մակոմբերի գործը / The Macomber Affair (ռեժ.Զոլտան Քորդ)
1952 —Բեմի լույսերը / Limelight (ռեժ. Չարլի Չապլին)
1958 — Ճանճը / The Fly (ռեժ. Կուրտ Նյուման)

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 RKDartists (նիդերլ.)
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Luminous-Lint — 2005.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #119296454 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Find A Grave — 1996.
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 filmportal.de — 2005.
↑ ^7,0 ^7,1 ^7,2 ^7,3 ^7,4 ^7,5 ^7,6 «Karl Struss» (անգլերեն). Cinematographers. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 21-ին.
↑ ^8,00 ^8,01 ^8,02 ^8,03 ^8,04 ^8,05 ^8,06 ^8,07 ^8,08 ^8,09 ^8,10 ^8,11 ^8,12 ^8,13 ^8,14 ^8,15 ^8,16 ^8,17 ^8,18 ^8,19 ^8,20 ^8,21 ^8,22 ^8,23 Джон Бэйли. (14 декабря 2009). «Karl Struss, A Tripod in Two Worlds: Part One—New York» (անգլերեն). American Society of Cinematographers. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 21-ին.
↑ ^9,00 ^9,01 ^9,02 ^9,03 ^9,04 ^9,05 ^9,06 ^9,07 ^9,08 ^9,09 ^9,10 Джон Бэйли. (17 декабря 2009). «Karl Struss, A Tripod in Two Worlds: Part Two—Early Hollywood Years» (անգլերեն). American Society of Cinematographers. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 22-ին.
↑ ^10,0 ^10,1 ^10,2 Джон Бэйли. (21 декабря 2009). «Karl Struss, A Tripod in Two Worlds: Part Three—Paramount to 3-D» (անգլերեն). American Society of Cinematographers. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 22-ին.
↑ «STRUSS, Karl» (անգլերեն). Filmreference. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 22-ին.
↑ «Karl Struss, 95, Cinematographer» (անգլերեն). The New York Times. 19 декабря 1981. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 22-ին.

Արտաքին հղումներ

В Интернет-энциклопедии кинооператоров Արխիվացված 2015-01-03 Wayback Machine(անգլ.)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կարլ Սթրաս» հոդվածին։

[_bb43ebe5f073401d-1] 1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_1e216983c520594c-2] 2,0 ^2,1 RKDartists (նիդերլ.)

[_6d2d08d52ba22423-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Luminous-Lint — 2005.

[_1394e69d10e50c23-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #119296454 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.

[_e7ed261783f961d3-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Find A Grave — 1996.

[_3ad7762e9bb0469a-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 filmportal.de — 2005.

[Энциклопедия-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 ^7,3 ^7,4 ^7,5 ^7,6 «Karl Struss» (անգլերեն). Cinematographers. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 21-ին.

[Биография-8] 8,00 ^8,01 ^8,02 ^8,03 ^8,04 ^8,05 ^8,06 ^8,07 ^8,08 ^8,09 ^8,10 ^8,11 ^8,12 ^8,13 ^8,14 ^8,15 ^8,16 ^8,17 ^8,18 ^8,19 ^8,20 ^8,21 ^8,22 ^8,23 Джон Бэйли. (14 декабря 2009). «Karl Struss, A Tripod in Two Worlds: Part One—New York» (անգլերեն). American Society of Cinematographers. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 21-ին.

[Биография-2-9] 9,00 ^9,01 ^9,02 ^9,03 ^9,04 ^9,05 ^9,06 ^9,07 ^9,08 ^9,09 ^9,10 Джон Бэйли. (17 декабря 2009). «Karl Struss, A Tripod in Two Worlds: Part Two—Early Hollywood Years» (անգլերեն). American Society of Cinematographers. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 22-ին.

[Биография-3-10] 10,0 ^10,1 ^10,2 Джон Бэйли. (21 декабря 2009). «Karl Struss, A Tripod in Two Worlds: Part Three—Paramount to 3-D» (անգլերեն). American Society of Cinematographers. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 22-ին.

[11] «STRUSS, Karl» (անգլերեն). Filmreference. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 22-ին.

[12] «Karl Struss, 95, Cinematographer» (անգլերեն). The New York Times. 19 декабря 1981. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 22-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]