Խոլերա

Խոլերա
Vibrio cholerae: Խոլերայի վիբրիոնը էլեկտրոնային մանրադիտակի տակ
Տեսակ	հիվանդություն և վարակիչ հիվանդություն
Ենթադաս	intestinal infectious disease, waterborne disease, neglected tropical disease, primary bacterial infectious disease, anthroponotic disease և բակտերիալ հիվանդություն
Պատճառ	խոլերային հարուցիչ
Հիվանդության ախտանիշ	Լուծ, փսխում, dehydration, Սուր երիկամային անբավարարություն և Շոկ
Բուժում	oral rehydration therapy, intravenous fluid replacement, doxycycline anhydrous, intravenous infusion, Ringer's lactate solution և ciprofloxacin
Բժշկական մասնագիտություն	համաճարակաբանություն
Հիվանդությունների բազա	29089
MedlinePlus	000303
eMedicine	962643
MeSHID	D002771
Disease Ontology	DOID:1498
Cholera Վիքիպահեստում

Խոլերան սուր աղիքային ինֆեկցիոն հիվանդություն է: Հայրենիքը համարվում է Գանգես և Բրահմապուտրա գետերի ստորին մասը Հնդկաստանում։ Հարուցիչն ասիական խոլերայի վիբրիոնն է կամ Էլ-Տորի վիբրիոնը։ Հարուցիչը օրգանիզմ է անցնում per-oral ճանապարհով հիմնականում ջրի, սննդամթերքի և վարակված ձեռքերի միջոցով։

Հիվանդության ընդհանուր ախտանիշներ

Հարուցիչը տեղակայվում է բարակ աղիքի էպիթելային շերտում և սկսում է արագ աճել և բազմանալ, քանի որ նրա կենսունակության համար այստեղ կան համապատասխան պայմաններ՝ առատ սնունդ և հիմնային միջավայր։ Աղիքներն արյան և ավշի անոթներից վիբրիոնի էնդոտոկսինը ներ է թափանցում արյան և ավշի մեջ և առաջ է բերում ընդհանուր երևույթներ, ազդելով սիրտ-անոթային համակարգի,ԿՆՀ-ի և ստամոքս-աղիքային համակարգի վրա։ Օրգանիզմի ինտոկսիկացիայի հետևանքով առաջ են գալիս խոլերայի համար բնորոշ կլինիկական նշաններ, գլխավորապես օրգանիզմի ջրազրկում։ Ինֆեկցիայի աղբյուր է հիվանդ մարդը և պարազիտակիրը։ Վիբրիոնը ջրի մեջ իր կենսունակությունը պահպանում է 1-2 շաբաթ, սառույցի մեջ նույնիսկ մեկ ամիս, ոչնչանում է 58 °C 20-30 րոպեում, 80 °C 5 րոպեում, 100 °C անմիջապես։ Սև հացի մեջ իր կենսունակությունը պահպանում է մինչև 4 օր, կաթի և պանրի մեջ 8 օր, կեղտոտ սպիտակեղենի վրա մինչև 12 օր, ճանճերի մարմնի վրա մինչև 2 օր։

Գաղտնի շրջանը 2-6 օր է, հիվանդության ժամանակ նկատվում են հետևյալ կլինիկական նշանները՝

1. Ընդհանուր թուլություն, գլխացավ, ախորժակի խանգարում։
2. Փսխում, լուծ, սկզբում ոչ այնքան հաճախակի։
3. Մաշկի չորություն, ընկնում է մաշկի տուրգորը։
4. Պակասում է մեզի քանակը՝ անոտիա։
5. Կայծակընթաց խոլերիայի ժամանակ ջերմությունը լինում է 38-40 °C, իսկ ալհիդային ձևի ժամանակ ջերմությունը լինում է նորմայից ցածր։
6. Ջրազրկում՝ կարճ ժամանակաընթացքում կորցնում է մեծ քանակով էլեկտրոիդներ։
7. Նկատվում են ցնցումներ։
8. Ձեռքերը լվացք անողի ձեռք։
9. Դեմքը գունատ, ծերուկի դեմքի նման։

Ընկալունակության աստիճանը խոլերայի ժամանակ բարձր է (80-85%) հիվանդությունից հետո առաջանում է կայուն իմունիտետ։ Մարդիկ հիվանդանալու ենթակա են բոլոր տարիքներում հավասարաչափ։ Խոլերային հատուկ է սեզոնայնությունը հատկապես ամռանը, երբ ճանճերը նպաստում են տարածմանը, հիվանդության կորագիծը բարձր է լինում։ Խոլերայի տարածման գլխավոր գործոնը հանդիսանում է խմելու ջուրը, որը վարակվում է վարակված մարդու կղանքից։ Հիվանդին պետք է մեկուսացնել այնքան ժամանակ, մինչև որ բոլոր կլինիկական երևույթները անցնեն և կյանքի բակտերոլոգիական քննությունը կլինի բացասական։ Այն մարդիկ, որոնք հիվանդի հետ շփվում են, պետք է ենթարկվեն հետազոտման։ Ավելի վտանգավոր է հիվանդության կայծակընթաց ձևը, որի ժամանակ լուծ, փսխում չի նկատվում և 3-8 ժամ անց հիվանդը մահանում է։

Բուժում և պրոֆիլակտիկան

1. Հետևել հիգիենային, պայքարել ճանճերի դեմ։
2. Պայքար ջրազրկման դեմ՝ հեմոցեզ. ռեոպոլիգլյուկին և շատ հեղուկներ։
3. Հակաբիոտիկներ՝ բիոմիցին, լիոմիցետին, սուլֆանիլամիդային պրեպարատներ։

Գրականություն

• Harrison’s Principles of Internal Medicine, 14th Edition, McGraw-Hill, Health Professions Division
• Жуков-Вережников Н. Н. Диагноз чумы и холеры, М., 1944
• Майер А. Э. Наставление, как должно поступать жителям в предохранении себя от болезни холеры. Харьков, 1831.
• Златогоров С. И. Эпидемиология и микробиология холеры, М., 1947