Իբուպրոֆեն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Իբուպրոֆեն
Ibuprofen-3D-balls.png

Իբուպրոֆեն, ոչ ստերոիդային հակաբորբոքային դեղամիջոցների (ՈՍՀԲԴ) դասին պատկանող դեղամիջոց, որն ունի հակաբորբոքային, ցավազրկող և ջերմիջեցնող հատկություններ[1]։ Դրանց են պատկանում ցավոտ դաշտանային շրջանները, միգրենը և ռևմատոիդ արթրիտը[1]։ Մարդկանց մոտավորապես 60 տոկոսը կիրառում է որևիցե ՈՍՀԲԴ (ոչ ստերոիդային հակաբորբոքային դեղամիջոց), և եթե այն իր ազդեցությունը չի դրսևորում, խորհուրդ է տրվում փոխարինել մեկ ուրիշով[2]։ Այն օգտագործվում է նաև վաղածին երեխաների մոտ բաց զարկերակային ծորանը փակելու համար[1]։ Այն կիրառվում է պերօռալ (բերանի միջով) կամ ներերակային[1]։ Սովորաբար ազդեցությունը հասունանում է 1 ժամվա ընթացքում[1]։

Ընդհանուր կողմնակի ազդեցություններին են պատկանում այրոցը և ցանը[1]։ Ի տարբերություն այլ ՈՍՀԲԴ-ների այն ավելի քիչ կողմնակի ազդեցություններ կարող է առաջացնել, ինչպիսիք են աղեստամոքսային արյունահոսությունը[2]։ Այն բարձրացնում է սրտային, երիկամային և լյարդի անբավարարության ռիսկը[1]։ Ի տարբերություն բարձր դեղաչափերի, ցածր դեղաչափերի դեպքում սրտամկանի ինֆարկտի վտանգ չի առաջանում[2]։ Իբուպրոֆենը կարող է հանգեցնել բրոնխային հեղձուկի (բրոնխիալ ասթմա), (հուն․՝ ἆσθμα ՝«ծանր շնչառություն, խեղդվում») սրման[2]։ Թեև պարզ չէ, թե արդյոք այն անվտանգ է վաղ հղիության[1] ընթացքում, բայց այն խորհուրդ չի տրվում կիրառել հղիության ընթացքում[3]։ Այլ ՈՍՀԲԴ-ների նման, այն կանխարգելում է պրոստագլանդինների արտադրությունը՝ ցիկլոօքսիգենազա ֆերմենտի ակտիվության նվազման հաշվին[1]։ Այլ ՈՍՀԲԴ-ների հետ համեմատած, իբուպրոֆենը ավելի թույլ ազդեցություն ունեցող ներկայացուցիչ է համարվում[2]։

Իբուպրոֆենը հայտնաբերվելլ է 1961 թվականին` Ստյուարտ Ադամսի և կողմից և շուկայահանվել որպես Բրուֆեն[4]։ Այն հայտնի է նաև այլ ապրանքանշանային անվանումներով , ինչպիսիք են` Ադվիլ և Մոտրին[1][5]։ Այն առաջին անգամ վաճառվեց 1969 թվականին Միացյալ Թագավորությունում և 1974 թվականին` Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում[1][4]։ Այն Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության հիմնական դեղերի ցանկում է, համարվելով ամենաարդյունավետ և անվտանգ դեղամիջոցը` առողջապահական համակարգում[6]։ Այն հասանելի է որպես ջեներիկ (վերարտադրված) պրեպարատ։ Զարգացող երկրներում մեկ դեղաչափի մեծածախ գինը կազմում է 0.01-ից մինչեւ 0.04 ԱՄՆ դոլար։ ԱՄՆ-ում մեկ դեղաչափի արժեքը մոտավորապես կազմում է 0.05 ԱՄՆ դոլար [1][1]։

Բժշկական կիրառում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

իբուպրոֆենը՝ որպես ցավազրկող

Իբուպրոֆենը հիմանկանում օգտագործովում է որպես ջերմիջեցնող (ներառյալ վակցինացիայի հետևանքով առաջացած տենդը), մեղմից մինչև չափավոր ցավերի ժամանակ, (ներառյալ հետվիրահատական ցավազրկումը), ցավոտ դաշտանի,, օստեոարթրոզի, ատամնացավի, գլխացավի և երիկամաքարային ցավերի ժամանակ։ Մարդկանց մոտ 60 տոկոսը հակազդում է ցանկացած ՈՍՀԲԴ-ների, նրանք ովքեր չեն հակազդում մեկին` կարող են հակազդել մեկ ուրիշին[7]։

Այն կիրառվում է բորբոքային հիվանդությունների բուժման համար, ինչպիսիք են դեռահասների իդիոպաթիկ արթրիտը և ռևմատոիդ արթրիտը[8][9]։

Իբուպրոֆեն լիզին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

իբուպրոֆենի 200 միլիգրամանոց հաբեր

Որոշ երկրներում իբուպրոֆեն լիզինը (իբուպրոֆեն լիզինի աղ, կոչվում է նաև իբուպրոֆենային լիզինատ) լիցենզավորված է նույն վիճակների բուժման համար, ինչ իբուպրոֆենը, իսկ լիզին աղը օգտագործվում է, քանի որ այն ջրալույծ է [10]։ 2006 թվականին ԱՄՆ-ում սննդամթերքի և դեղերի վարչության կողմից հաստատվեց իբուպրոֆեն լիզինի օգտագործման թույլատվությունը` անհաս երեխաների (500-1500 գրամ քաշ ունեցող) բաց զարկերակային ծորանը փակելու համար, ովքեր գտնվում են 32 շաբաթական հղիության ընթացքում և հերթական բժշկական միջամտությունները (օրինակ՝ հեղուկի վերականգնումը, միզամուղների կիրառումը և արհեստական շնչառությունը) արդյունավետ չեն[11]։

Կողմնակի ազդեցություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սրտային անբավարարություն

Կողմնակի ազդեցություններին են դասվում` սրտխառնոցը, մարսողության խանգարումը, փորլուծությունը, փորկապությունը, ստամոքս-աղիքային արյունահոսություն/խոցը, գլխացավը, գլխապտույտը, ցանը, միզարգելումը և հիպերտոնիան[9][12]։ Հազվադեպ դրսևորվող կողմնակի ազդեցություններից են` կերակրափողի խոցը, սրտային անբավարարությունը, արյան մեջ կալիումի մակարդակի բարձրացումը, երիկամային անբավարարությունը, խառնաշփոթությունը և բրոնխոսպազմը[9]։ Իբուպրոֆենի օգտագործումը կարող է սրել ասթման, երբեմն էլ լինել ճակատագրական կյանքի համար[13]։

Իբուպրոֆենը որոշակի քանակությամբ կարող է առկա լինել արյան մեջ, պլազմայում կամ շիճուկում և դա ապացուցվում է անաֆիլակտիկ շոկի ժամանակ, սրա ախտորոշումը հաստատվում է հոսպիտալացված հիվանդների մոտ, կամ դիահերձարանում` մահվան հետաքննության ժամանակ։ Մենագրությունում հրատարակված է տեղեկություններ պլազմայում իբուպրոֆենի կոնցենտրացիայի, ժամանակի ընթացքում սնուցման և գերդեղաչափման ժամանակ երիկամային անբավարարության զարգացման վտանգների մասին [14]։

Սրտանոթային վտանգ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իբուպրոֆենի մշտական օգտագործումը այլ ՈՍՀԲԴ-ների հետ միասին կարող է հանգեցնել զարկերակային գերճնշման [15] և սրտամկանի ինֆարկտի (սրտի կաթված)[16], հատկապես բարձր դեղաչափերի կիրառման դեպքում։ Հիդրոքլորթիազիդով բուժվող ծեր հիպերտոնիկ հիվանդների մոտ` իբուբպրոֆենի օգտագործման օրական բարձր դեղաչափի դեպքում հայտնաբերվել է,որ զգալիորեն բարձրացած է սիստոլային արյան ճնշումը [17]։ 2015 թ. Հուլիսի 9-ին ԱՄՆ-ի FDA-ն (դեղերի և սննդի հսկման վարչությունը) խստացրել է նախազգուշացումերը ՈՍՀԲԴ-ների կիրառման հետևանքով սրտի կաթվածի առաջացման բարձր ռիսկի վերաբերյալ, որոնց շարքում են նաև իբուպրոֆենը, բայց ոչ ասպիրինը[18]։

Մաշկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մնացած ՈՍՀԲԴ-ների հետ միասին, իբուպրոֆենը ասոցացվում է բուլյոզային pemphigoid-ի կամ բշտիկային pemphigoid-ի առաջացման հետ։

Ինչպես մնացած ՈՍՀԲԴ-ները, իբուպրոֆենը համարվում է լուսազգայուն միջոց, բայց համեմատած 2-արիլպրոպիոնաթթվի խմբի այլ ներկայացուցիչների հետ, այն համարվում է ավելի թույլ լուսազգայուն միջոց։ Ինչպես մյուս ՈՍՀԲԴ-ները, իբուպրոֆենը Ստիվենս-Ջոնսոնի համախտանիշի զարգացման չափազանց հազվադեպ պատճառ է հանդիսանում։ Իբուպրոֆենը շատ հազվադեպ է բերում տոքսիկ էպիդերմալ մեռուկացման զարգացմանը։

Փոխազդեցություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իբուպրոֆենի ընդունման ժամանակ ալկոհոլի օգտագործումը կարող է բարձրացնել ստամոքսի արյունահոսության վտանգը [19]։ Ըստ ԱՄՆ-ի Սննդամթերքի և դեղերի վարչության տվյալների,«իբուպրոֆենը կարող է ազդել ցածր դեղաչափերով ընդունվող ասպիրինի հակաթրոմբոցիտար ազդեցության վրա, պոտենցիալ կերպով դարձնելով ասպիրինը նվազ արդյունավետ ինսուլտի կանխարգելման և կարդիոպրոտեկցիայի (սրտապաշտպան) բուժման ժամանակ»։ Իբուպրոֆենի և անհապաղ արտազատվող ասպիրինի դեղաչափերի միջև բավարար ժամանակահատվածի թույլատվությունը կարող է օգնել խուսափել տվյալ խնդրից։ Իբուպրոֆենի և ասպիրինի դեղաչափերի միջև առաջարկվող ժամանակահատվածը կախված է նրանից, թե որն է առաջինը կիրառվում։ Իբուպրոֆենի համար այն կլիներ 30 և ավել, որը կիրառվել է ասպիրինի ընդունումից հետո, 8 և ավել ժամ իբուպրոֆենի համար, որը կիրառվել է անհապաղ արտազատվող ասպիրինի ընդունումից առաջ։ Բայց եթե իբուպրոֆենը կիրառվում է հազվադեպ` առանց որևէ հստակ ժամանակացույցի, կաթվածի կանխարգելումը և կարդիոպրոտեկցիայի նվազումը, ասպիրինի ամենօրյա ընդունման ուրվագծում, նվազագույն է[20]։

Գերդեղաչափում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

բբի շարժ
Ցիանոզ
Սրտի կանգ

Իբուպրոֆենի գերդեղաչափումը դարձել է շատ տարածված երևույթ, քանի որ այն արտոնագրված է առանց դեղատոմսի բաց թողնվելու համար։ Բժշկական գրականության մեջ ներառված են գերդեղաչափման մասին բազմաթիվ դեպքեր, չնայած իբուպրոֆենի գերդեղաչափման հետևանքով կյանքին վտանգ սպառնացող բարդությունների հաճախականությունը ցածր է[21]։ Գերդեղաչափման դեպքում մարդկանց արձագանքը կարելի է դասել ախտանիշների բացակայությունից մինչև մահացու ելքի չնայած` ինտենսիվ բուժմանը։ Ախտանշանների մեծամասնությունը համարվում են գերազանցված դեղաբանական ազդեցության արդյունք` ներառելով որովայնային ցավը, սրտխառնոցը, փսխումը, քնկոտությունը, գլխապտույտը, գլխացավը, ակնախաղը և աղմուկը ականջներում։ Հազվադեպ հանդիպում են ավելի լուրջ ախտանիշներ, ինչպիսիք են՝ ստամոքսաղիքային արյունահոսություն, էպիլեպտիկ նոպան, մետաբոլիկ ացիդոզը, արյան մեջ կալիումի բարձր մակարդակը (գերկալիումականություն), արյան ցածր ճնշումը, դանդաղասրտությունը, հաճախասրտությունը, շողացող առիթմիան, կոման, լյարդի գործունեության խանգարումը, սուր երիկամային անբավարարությունը, ցիանոզը, շնչառության ընկճումը և սրտի կանգը[22]։ Ախտանիշների ծանրությունը կախված է ընդունած դեղաչափից և անցման ժամանակից, չնայած անհատական զգացողությունը ևս կարևոր դեր է խաղում։ Ընդհանուր առմամբ այլ ՈՍՀԲԴ-ների գերդեղաչափման ժամանակ առաջացած ախտանիշները նման են իբուպրոֆենի գերդեղաչափման ախտանիշներին։

Ախտանշանների ծանրության և պլազմայում չափակարգված իբուպրոֆենի մակարդակի միջև եղած հարաբերակցությունը թույլ է։ Թունավոր ազդեցությունները քիչ հավանական են 100 մգ / կգ-ից ցածր դեղաչափերի դեպքում, բայց կարող են ավելի ծանր լինել 400 մգ / կգ-ից բարձր դեղաչափերի դեպքում, (մոտավորապես 150 դեղահատ 200 մգ միջին տարիքի մարդու համար) սակայն բարձր դեղաչափերը չեն վկայում այն մասին, որ կլինիկական ընթացքը կարող է մահացու լինել[23][24]։ Ճշգրիտ մահացու դեղաչափը դժվար է որոշել, քանի որ այն կարող է տատանվել տարիքի, քաշի և այլ անհատական պայմանների հետ կապված։

Բուժումը հիմնականում սիմպտոմատիկ է։ Վաղ հայտնաբերման դեպքում խորհուրդ է տրվում ստամոքսային վարակազերծում։ Դա հնարավոր է կատարել ակտիվացված ածխի միջոցով, փայտածուխը ներծծում է դեղը, մինչև արյունահոսք անցնելը։ Ստամոքի լվացումն այժմ հազվադեպ է կիրառվում, բայց եթե ընդունված քանակությունը վտանգավոր է կյանքի համար, ապա այն կարելի իրականացնել ընդունումից հետո 60 րոպեների ընթացքում[25]։ Խուրհուրդ չի տրվում փսխել։ Իբուպրոֆենային ածանցյալների մեծամասնությունը չափավոր ազդեցություն է թողնում և գերդեղաչափման կառավարումը շատ հեշտ է[23][26]։ Անհրաժեշտ է ձեռնարկել համապատասխան միջոցներ մեզի նորմալ արտազատման համար և հսկել երիկամների ֆունկցիան։ Քանի որ իբուպրոֆենն օժտված է թթվային հատկություններով և այն արտազատվում է մեզի միջոցով, հարկադրական հիմնային միզարտադրությունը օգտակար է։ Այնուամենայնիվ, քանի որ իբուպրոֆենը շատ ուժեղ կապվում է արյան սպիտակուցների հետ, անփոփոխ դեղի արտազատումը երիկամներով նվազագույն է։ Հետևաբար հարկադրական հիմնային միզարտադրությունը սահմանափակ օգուտ ունի։

Վիժում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիժում

Հղի կանաց հետազոտություններից ելնելով, խորհուրդ է տրվում նրանց ովքեր օգտագործում են ցանկացած տեսակի կամ քանակի ՈՍՀԲԴ-ներ, (օրինակ իբուպրոֆեն դիկլոֆենակ, նապրոքսեն) նրանց մոտ վիժման հավանականությունը 2 անգամ ավելի բարձր է, քան նրանց մոտ ովքեր չեն ընդունել [27]։ Սակայն իսրայելցի հետազոտողները գտնում են որ վիժումների թիվը չի ավելացել հղի կանանց այն խմբի մոտ, ովքեր օգտագործում են ՈՍՀԲԴ-ներ[28]։

Դեղագիտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ՈՍՀԲԴ-ները, ինչպիսիք են իբուպրոֆենը, արգելակում են արախիդոնաթթուն պրոստագլանդին H2 (PGH2) վերծող ցիկլոօքսիգենազի ֆերմենտները[29]։ Պրոստագլանդին H2 -ը իր հերթին որոշ ֆերմենտների միջոցով վերածվում է մի քանի այլ պրոստագլանդինների (որոնք համարվում են ցավի, բորբոքման և տենդի միջնորդանյութերը) և թրոմբօքսան А2-ի (որը խթանում է թրոմբոցիտների ագրեգացիան, նպաստելով արյան մակարդելիության բարձրացմանը)։

Ինչպես ասպիրինն ու ինդոմետացինը, իբուպրոֆենը նույնպես համարվում է ՑՕԳ-ի ոչ ընտրողական արգելակիչը, քանի որ ցիկլոօքսիգենազ 2-ի իզոձևերը՝ ՑՕԳ-1 և ՑՕԳ-2։ ՈՍՀԲԴ-ների ցավազրկող, ջերմիջեցնող և հակաբորբոքային ազդեցությունը, ըստ երևույթին, պայմանավորված է գլխավորապես ՑՕԳ-2-ի արգելակմամբ, ինչը նվազեցնում է բորբոքման, ցավի, տենդի և այտուցի առաջացմանը մասնակցող պրոստագլանդինների սինթեզը։ Ջերմիջեցնող ազդեցությունը կարող է դրսևորվել ենթատեսաթմբի վրա ազդեցության հետևանքով, ինչը նպաստում է ծայրամասային արյունամատակարարման բարձրացմանը, անոթների լայնացմանը և ջերմանջատմանը։ Դրա փոխարեն ՑՕԳ-1-ի արգելակումը պատասխանատու է աղեստամոքսային տրակտի վրա անցանկալի ազդեցության համար։ Այդուհանդերձ, ՑՕԳ առանձին իզոձևերի դերը ՈՍՀԲԴ-ների ցավազրկող, հակաբորբոքային ազդեցությունների և ստամոքսաղիքային վնասվածքների առաջացման մեջ անորոշ է և առանձին միացությունները բերում են տարբեր ուժգնության ցավազրկման և ստամոքսի վնասման։

Իբուպրոֆենը ներարկում են ռացեմատային խառնուրդի ձևով։ R-էնանտիոմերը ենթարկվում է լայնածավալ փոխարկման S-էնանտիոմերի in vivo: Համարվում է, որ S-էնանտիոմերը համարվում է դեղաբանորեն ավելի ակտիվ էնանտիոմեր։ R-էնանտիոմերը փոխակերպվում է 3 հիմնական ֆերմենտների միջոցով։ Այս ֆերմենտներին են դասվում ացիլ-CoA-սինթետազը, որը (-)-R-իբուպրոֆեն I-CoA-ն փոխակերպում է (+)-S-Իբուպրոֆեն I-CoA-ի; և հիդրոլազը, որը (+)-S-իբուպրոֆեն I-CoA-ն փոխակերպում է S-էնանտիոմերի։ Իբուպրոֆենը S-էնանտիոմերի փոխակերպվելու հետ մեկտեղ, օրգանիզմը կարող է նյութափոխանակության ենթարկել իբուպրոֆենը մի քանի այլ միացությունների, այդ թվում հիդրօքսիլի, կարբօքսիլի և գլյուկուրոնիլի բազմաթիվ մետաբոլիտների։ Դրանցից գրեթե բոլորը դեղաբանական ակտիվություն չեն դրսևորում։

Քիմիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իբուպրոֆենը գրեթե անլուծելի է ջրում, բայց լավ լուծվում է շատ օրգանական լուծիչներում, ինչպիսիք են էթանոլը (66.18 գ / 100 մլ 40 °C- ում 90% EtOH), մեթանոլը, ացետոնը և դիքլորոմեթանը[30]։ Բութս Գրուպը իբուպրոֆենի նախնական սինթեզը սկսեց բարդ 2-մեթիլպրոպիլ բենզոլ միացությունից։ Սինթեզը կազմված էր վեց քայլերից։ Ժամանակակից սարքավորումներով այն ներառում է ընդամենը 3 քայլ[31]։

Ստերեոքիմիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

R իբուպրոֆեն
S իբուպրոֆեն

Այն օպտիակական ակտիվ խառնուրդ է` իր երկու R և S իզոմերներով, որոնցից կենսաբանորեն ավելի ակտիվ է S իզոմերը (աջ պտտվող), այս իզոմերը նույնպես առանձնացված է և օգտագործվում է բժշկության մեջ[30]։ Իբուպրոֆենը արդյունաբերությունում արտադրվում է որպես ռացեմատ։ 2-արիլպրոպիոնատի մյուս ածանցյալների նման (ներառյալ կետոպրոֆենը, նապրօքսենը, ֆլուրբիպրոֆենը և այլն) այս միացությունը պրոպիոնային հատվածի α-դիրքում պարունակում է ստերեոկենտրոն։ Այսպիսով հանդիպում են իբուպրոֆենի 2 էնանտիոմերներ, հնարավոր տարբեր կենսաբանական և նյութափոխանակության ազդեցություններով [32][33][34]։

Իզոմերազը (ալֆա-մեթիլացիլ-CoA ռացեմատ) փոխակերպում է (R)-իբուպրոֆենը ակտիվ (S)-էնանտիոմերի։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իբուպրոֆենը 1960-ական թվականաններին ստացվել է պրոպիոնաթթվից, Boots Group հետազոտական խմբի կողմից[35]։ Այս հայտնագործությունը 1950-ական և 1960-ական թվականների ընթացքում կատարված հետազոտության արդյունք էր, որպես ասպիրինի ավելի անվտանգ տարբերակ[4][36]։ Այն հայտնաբերվել է Ստյուարտ Ադամսի գլխավորությամբ թիմի կողմից և որի արտոնագրման հայտը ներկայացվեց 1961 թվականին[4]։ Ադամսը ի սկզբանե փորձարկեց դեղը որպես բուժման միջոց[37] : 1969 թվականից Միացյալ Թագավորությունում այն օգտագործվում է ռևմատոիդ արթրիտը բուժելու համար, իսկ 1974 թվականից այն կիրառվեց նաև ԱՄՆ-ում[4][36]։ Ավելի ուշ, 1983 և 1984 թվականներին, այն դարձավ առաջին ՈՍՀԲԴ-ն (ասպիրինից բացի), որն այս երկու երկրներում հասանելի էր առանց դեղատոմսի։ Դրա համար 1987 թվականին բժիշկ Ադամսը ստացավ շքանշան` Մեծ Բրիտանիայի թագավորության կողմից։ Թագուհու հրամանով Բութս ընկերությունը ևս պարգևատրվեց 1987 թվականին դեղերի արտադրության զարգացմանը տեխնիկապես աջակցելու համար[4]։

Վաճառք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մեկ տուփ իբուպրոֆեն

Իբուպրոֆենը դեղատոմսով բաց էր թողնվում Միացյալ թագավորությունում 1969 թվականին, և ԱՄՆ-ում 1974 թվականին [38]։ Տարիների ընթացքում իբուպրոֆենը հայտնվեց ամբողջ աշխարհում, այն առանց դեղատոմսի բաց էր թողնվում դեղատներում, մեծածախ և մանրածախ առևտրի կետերում։ Իբուպրոֆենը հաստատվել է INN, BAN, AAN and USAN-ի կողմից։ Էդվիլը արտադրվում է Pfizer ընկերության կողմից։

Հյուսիսային Ամերիկա

Իբուպրոֆենը ազատ վաճառվում էր Միացյալ Նահանգներում մինչև 1984 թվականի ՖԴԱ-ի կողմից սահմանված բարձր չափաբաժնի մասին օրենքի ընդունումը, իսկ դրանից հետո այն սկսեց վաճառվել միայն դեղատոմսով[39]։ 2009 թվականին իբուպրոֆենի առաջին ներարկման լուծույթը հաստատվեց Միացյալ նահանգներում` Քալդոլոր անվան տակ [40][41] :

ընկերության կողմից և շուկայահանվել է 1984թ․-ից։

Հետազոտություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պարկինսոնյան հիվանդություն

Իբուպրոֆենը երբեմն օգտագործվում է ջերմության ժամանակ առաջացած պզուկների բուժման համար, քանի որ այն ունի հակաբորբոքային ազդեցություն[42][43] : Ինչպես այլ ՈՍՀԲԴ-ները, իբուպրոֆենը ևս արդյունավետ է օրթոստատիկ հիպոտոնիայի (արյան ցածր ճնշման) բուժման համար[44]։ Որոշ ուսումնասիրություններում իբուպրոֆենը պլացեբոյի հետ համեմատած ցուցաբերել է բարձր ակտիվություն Ալցհայմերի հիվանդության կանխարգելման ժամանակ, երբ դեղը տրվել է երկար ժամանակով և ցածր դեղաչափով[45][46]։ Իբուպրոֆենը կապված է Պարկինսոնի հիվանդության զարգացման ավելի ցածր ռիսկի հետ և կարող է հետաձգել կամ կանխարգելել այն[47]։ Ասպիրինը, այլ ՈՍՀԲԴ-ները և պարացետամոլը (ացետամինոֆեն) չեն ազդել Պարկինսոնի հիվանդության զարգացման ռիսկի վրա։ 2011 թվականի մարտին Հարվարդի բժշկական դպրոցի նյարդաբանության ոլորտի հետազոտողները հայտարարեցին, որ իբուպրոֆենը նյարդապաշտպանիչ ազդեցություն է ունեցել Պարկինսոնի հիվանդության զարգացման ռիսկի դեմ[48][49][50]։ Տեղեկացվել է, որ մշտապես իբուպրոֆեն ընդունող մարդկանց մոտ Պարկինսոնի հիվանդության զարգացման ռիսկը 38% ցածր է, բայց նմանատիպ ազդեցություն չի հայտնաբերվել այլ ցավազրկողների համար, ինչպիսիք են ասպիրինը և պարացետամոլը[51]։ Իբուպրոֆենի օգտագործումը նվազեցնում է Պարկինսոնի հիվանդության զարգացման ռիսկը և բնակչության համար այն անհետևանք չի մնա, հաշվի առնելով միզական և մարսողական համակարգերի վրա դրա անցանկալի ազդեցության հնարավորությունը։

Որոշ սննդային հավելումներ կարող են վտանգավոր լինել իբուպրոֆենի և այլ ՈՍՀԲԴ-ների հետ կիրառելիս, սակայն 2016 թվականին անցկացվող հետազոտությունները թույլ կտան այս հարցում հստակություն մտցնել։ Սրանց են պատկանում այն հավելումները, որոնք կարող են կանխարգելել թրոմբոցիտների ագրեգացիան, ներառյալ գինկգոն, սխտորը, կոճապղպեղը, հապալասը, մարդարմատը, քրքումը և ուռենին, կումարին պարունակող միջոցները՝ երիցուկը, մաշկամրգին, հացահամեմը և կարմիր երեքնուկը; ինչպես նաև այն միջոցները, որոնք բարձրացնում են արյունահոսության ռիսկը, օրինակ հնդկարմավը[52][53]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 «Ibuprofen»։ The American Society of Health-System Pharmacists։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-12-20-ին։ Վերցված է 2016-10-12 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Bnf : march 2014-september 2014. (2014 ed.)։ London: British Medical Assn։ 2014։ էջեր 686–688։ ISBN 0857110861 
  3. ↑ «Ibuprofen Pregnancy and Breastfeeding Warnings»։ Drugs.com։ Արխիվացված է օրիգինալից 2017-09-09-ին։ Վերցված է մայիսի 22, 2016 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Halford GM, Lordkipanidzé M, Watson SP (2012)։ «50th anniversary of the discovery of ibuprofen: an interview with Dr Stewart Adams.»։ Platelets 23 (6): 415–22։ PMID 22098129։ doi:10.3109/09537104.2011.632032 
  5. ↑ «Chemistry in your cupboard | Nurofen»։ Արխիվացված օրիգինալից հունիսի 5, 2014-ին 
  6. ↑ «WHO Model List of Essential Medicines (19th List)»։ World Health Organization։ April 2015։ Արխիվացված օրիգինալից դեկտեմբերի 13, 2016-ին։ Վերցված է դեկտեմբերի 8, 2016 
  7. ↑ «10.1.1 Non-steroidal anti-inflammatory drugs»։ : British National Formulary։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-11-17-ին։ Վերցված է ապրիլի 13, 2016 
  8. ↑ Joint Formulary Committee (2013)։ British National Formulary (BNF) (65 ed.)։ London, UK: Pharmaceutical Press։ էջեր 665, 671։ ISBN 978-0-85711-084-8 
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Rossi, S, ed. (2013)։ Australian Medicines Handbook (2013 ed.)։ Adelaide: The Australian Medicines Handbook Unit Trust։ ISBN 978-0-9805790-9-3 
  10. ↑ Beaver WT (2003)։ «Review of the analgesic efficacy of ibuprofen»։ Int J Clin Pract Suppl (135): 13–7։ PMID 12723741 
  11. ↑ Fanos V, Antonucci R, Zaffanello M (2010)։ «Ibuprofen and acute kidney injury in the newborn»։ Turk. J. Pediatr. 52 (3): 231–8։ PMID 20718179 
  12. ↑ Castellsague Dr Jordi, Riera-Guardia Nuria, Calingaert Brian, Varas-Lorenzo Cristina, Fourrier-Reglat Annie, Nicotra Federica, Sturkenboom Miriam, Perez-Gutthann Susana, Project Safety of Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs (SOS) (2012-12-13)։ «Individual NSAIDs and Upper Gastrointestinal Complications»։ Drug Safety (անգլերեն) 35 (12): 1127–1146։ ISSN 0114-5916։ PMC 3714137։ PMID 23137151։ doi:10.1007/BF03261999 
  13. ↑ Ayres, JG, Fleming, D, Whittington, R (մայիսի 9, 1987)։ «Asthma death due to ibuprofen»։ Lancet 1 (8541): 1082։ PMID 2883408։ doi:10.1016/S0140-6736(87)90499-5 
  14. ↑ Baselt, R (2008)։ Disposition of Toxic Drugs and Chemicals in Man (8th ed.)։ Foster City, USA: Biomedical Publications։ էջեր 758–761 
  15. ↑ Forman JP, Stampfer MJ, Curhan GC (September 2005)։ «Non-narcotic analgesic dose and risk of incident hypertension in US women.»։ Hypertension 46 (3): 500–7։ PMID 16103274։ doi:10.1161/01.HYP.0000177437.07240.70 
  16. ↑ Hippisley-Cox J, Coupland C (հունիսի 11, 2005)։ «Risk of myocardial infarction in patients taking cyclo-oxygenase-2 inhibitors or conventional non-steroidal anti-inflammatory drugs: population based nested case-control analysis.»։ British Medical Journal 330 (7504): 1366։ PMC 558288։ PMID 15947398։ doi:10.1136/bmj.330.7504.1366 
  17. ↑ Gurwitz JH, Everitt DE, Monane M, Glynn RJ, Choodnovskiy I, Beaudet MP, Avorn J (March 1996)։ «The impact of ibuprofen on the efficacy of antihypertensive treatment with hydrochlorothiazide in elderly persons.»։ The Journals of Gerontology. Series A, Biological Sciences and Medical sciences 51 (2): M74–9։ PMID 8612107։ doi:10.1093/gerona/51A.2.M74 
  18. ↑ Staff (հուլիսի 9, 2015)։ «FDA Strengthens Warning of Heart Attack and Stroke Risk for Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs»։ FDA։ Արխիվացված օրիգինալից հուլիսի 11, 2015-ին։ Վերցված է հուլիսի 9, 2015 
  19. ↑ «Ibuprofen»։ Drugs.com։ Արխիվացված օրիգինալից օգոստոսի 6, 2011-ին 
  20. ↑ «Information for Healthcare Professionals: Concomitant Use of Ibuprofen and Aspirin»։ U.S. Food and Drug Administration։ September 2006։ Արխիվացված օրիգինալից նոյեմբերի 13, 2010-ին։ Վերցված է նոյեմբերի 22, 2010 
  21. ↑ McElwee NE, Veltri JC, Bradford DC, Rollins DE (June 1990)։ «A prospective, population-based study of acute ibuprofen overdose: complications are rare and routine serum levels not warranted.»։ Annals of Emergency Medicine 19 (6): 657–62։ PMID 2188537։ doi:10.1016/S0196-0644(05)82471-0 
  22. ↑ Vale JA, Meredith TJ (January 1986)։ «Acute poisoning due to non-steroidal anti-inflammatory drugs. Clinical features and management.»։ Medical Toxicology 1 (1): 12–31։ PMID 3537613 
  23. ↑ 23,0 23,1 Volans G, Hartley V, McCrea S, Monaghan J (March–April 2003)։ «Non-opioid analgesic poisoning.»։ Clinical Medicine 3 (2): 119–23։ PMID 12737366։ doi:10.7861/clinmedicine.3-2-119 
  24. ↑ Seifert SA, Bronstein AC, McGuire T (2000)։ «Massive ibuprofen ingestion with survival.»։ Journal of Toxicology. Clinical Toxicology 38 (1): 55–7։ PMID 10696926։ doi:10.1081/clt-100100917 
  25. ↑ American Academy Of Clinical Toxico (2004)։ «Position paper: Ipecac syrup»։ Journal of Toxicology. Clinical Toxicology 42 (2): 133–143։ PMID 15214617։ doi:10.1081/CLT-120037421 
  26. ↑ Hall AH, Smolinske SC, Conrad FL, Wruk KM, Kulig KW, Dwelle TL, Rumack BH (November 1986)։ «Ibuprofen overdose: 126 cases.»։ Annals of Emergency Medicine 15 (11): 1308–13։ PMID 3777588։ doi:10.1016/S0196-0644(86)80617-5 
  27. ↑ Verma P, Clark CA, Spitzer KA, Laskin CA, Ray J, Koren G (July 2012)։ «Use of non-aspirin NSAIDs during pregnancy may increase the risk of spontaneous abortion.»։ Evidence-Based Nursing 15 (3): 76–7։ PMID 22411163։ doi:10.1136/ebnurs-2011-100439 
  28. ↑ Daniel S, Koren G, Lunenfeld E, Bilenko N, Ratzon R, Levy A (March 2014)։ «Fetal exposure to nonsteroidal anti-inflammatory drugs and spontaneous abortions.»։ Canadian Medical Association Journal 186 (5): E177–82։ PMC 3956584։ PMID 24491470։ doi:10.1503/cmaj.130605 
  29. ↑ Rao P, Knaus EE (սեպտեմբերի 20, 2008)։ «Evolution of nonsteroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs): cyclooxygenase (COX) inhibition and beyond.»։ Journal of Pharmacy & Pharmaceutical Sciences 11 (2): 81s–110s։ PMID 19203472 
  30. ↑ 30,0 30,1 Brayfield, A, ed. (հունվարի 14, 2014)։ «Ibuprofen»։ Martindale: The Complete Drug Reference։ London, UK: Pharmaceutical Press։ Վերցված է հունիսի 26, 2014 
  31. ↑ «The Synthesis of Ibuprofen»։ Royal Society of Chemistry։ Արխիվացված օրիգինալից ապրիլի 18, 2016-ին։ Վերցված է նոյեմբերի 14, 2016 
  32. ↑ Tracy TS, Hall SD (March–April 1992)։ «Metabolic inversion of (R)-ibuprofen. Epimerization and hydrolysis of ibuprofenyl-coenzyme A.»։ Drug metabolism and disposition: the biological fate of chemicals 20 (2): 322–7։ PMID 1352228 
  33. ↑ Chen CS, Shieh WR, Lu PH, Harriman S, Chen CY (հուլիսի 12, 1991)։ «Metabolic stereoisomeric inversion of ibuprofen in mammals.»։ Biochimica et Biophysica Acta 1078 (3): 411–7։ PMID 1859831։ doi:10.1016/0167-4838(91)90164-U 
  34. ↑ Reichel C, Brugger R, Bang H, Geisslinger G, Brune K (April 1997)։ «Molecular cloning and expression of a 2-arylpropionyl-coenzyme A epimerase: a key enzyme in the inversion metabolism of ibuprofen.»։ Molecular Pharmacology 51 (4): 576–82։ PMID 9106621 
  35. ↑ Adams SS (April 1992)։ «The propionic acids: a personal perspective.»։ Journal of Clinical Pharmacology 32 (4): 317–23։ PMID 1569234։ doi:10.1002/j.1552-4604.1992.tb03842.x 
  36. ↑ 36,0 36,1 Rainsford KD (April 2003)։ «Discovery, mechanisms of action and safety of ibuprofen.»։ International Journal of Clinical Practice. Supplement (135): 3–8։ PMID 12723739 
  37. ↑ Lambert Victoria (հոկտեմբերի 8, 2007)։ «Dr Stewart Adams: 'I tested ibuprofen on my hangover'»։ The Daily Telegraph (UK)։ Արխիվացված օրիգինալից նոյեմբերի 18, 2015-ին։ Վերցված է հոկտեմբերի 23, 2015 
  38. ↑ «Written submission to the NDAC meeting on risks of NSAIDs presented by the International Ibuprofen Foundation»։ International Ibuprofen Foundation։ August 2002։ Արխիվացված օրիգինալից օգոստոսի 15, 2013-ին։ Վերցված է մարտի 20, 2014 
  39. ↑ «Ibuprofen»։ U.S. Food and Drug Administration (FDA)։ Արխիվացված օրիգինալից սեպտեմբերի 16, 2011-ին 
  40. ↑ «Drug Approval Package: Caldolor (Ibuprofen) NDA #022348»։ U.S. Food and Drug Administration (FDA)։ մարտի 11, 2010։ Արխիվացված օրիգինալից հոկտեմբերի 19, 2012-ին 
  41. ↑ «FDA Approves Injectable Form of Ibuprofen» (Press release)։ U.S. Food and Drug Administration (FDA)։ հունիսի 11, 2009։ Արխիվացված օրիգինալից հոկտեմբերի 18, 2012-ին 
  42. ↑ Wong RC, Kang S, Heezen JL, Voorhees JJ, Ellis CN (December 1984)։ «Oral ibuprofen and tetracycline for the treatment of acne vulgaris.»։ Journal of the American Academy of Dermatology 11 (6): 1076–81։ PMID 6239884։ doi:10.1016/S0190-9622(84)80192-9 
  43. ↑ &Na; (մարտի 25, 2006)։ «In Japan, an OTC ibuprofen ointment (Fukidia) for alleviating adult acne has been launched»։ Inpharma (Adis) 1 (1530): 18։ ISSN 1173-8324։ doi:10.2165/00128413-200615300-00043 
  44. ↑ Zawada ET Jr (May 1982)։ «Renal consequences of nonsteroidal antiinflammatory drugs.»։ Postgraduate Medicine 71 (5): 223–30։ PMID 7041104 
  45. ↑ Townsend KP, Praticò D (October 2005)։ «Novel therapeutic opportunities for Alzheimer's disease: focus on nonsteroidal anti-inflammatory drugs.»։ FASEB Journal 19 (12): 1592–601։ PMID 16195368։ doi:10.1096/fj.04-3620rev 
  46. ↑ Vlad SC, Miller DR, Kowall NW, Felson DT (մայիսի 6, 2008)։ «Protective effects of NSAIDs on the development of Alzheimer disease.»։ Neurology 70 (19): 1672–7։ PMC 2758242։ PMID 18458226։ doi:10.1212/01.wnl.0000311269.57716.63 
  47. ↑ Chen H, Jacobs E, Schwarzschild MA, McCullough ML, Calle EE, Thun MJ, Ascherio A (December 2005)։ «Nonsteroidal antiinflammatory drug use and the risk for Parkinson's disease.»։ Annals of Neurology 58 (6): 963–7։ PMID 16240369։ doi:10.1002/ana.20682 
  48. ↑ Bower JH, Ritz B (մարտի 8, 2011)։ «Is the answer for Parkinson disease already in the medicine cabinet?: Unfortunately not.»։ Neurology 76 (10): 854–5։ PMID 21368280։ doi:10.1212/WNL.0b013e31820f2e7a 
  49. ↑ Gao X, Chen H, Schwarzschild MA, Ascherio A (մարտի 8, 2011)։ «Use of ibuprofen and risk of Parkinson disease.»։ Neurology 76 (10): 863–9։ PMC 3059148։ PMID 21368281։ doi:10.1212/WNL.0b013e31820f2d79 
  50. ↑ McSharry C (May 2011)։ «Parkinson disease: Could over-the-counter treatment protect against Parkinson disease?»։ Nature Reviews. Neurology 7 (5): 244։ PMID 21555992։ doi:10.1038/nrneurol.2011.49 
  51. ↑ Gleason JM, Slezak JM, Jung H, Reynolds K, Van den Eeden SK, Haque R, Quinn VP, Loo RK, Jacobsen SJ (April 2011)։ «Regular nonsteroidal anti-inflammatory drug use and erectile dysfunction»։ The Journal of Urology 185 (4): 1388–93։ PMID 21334642։ doi:10.1016/j.juro.2010.11.092 
  52. ↑ «հնդկարմավ — Վիքիբառարան»։ hy.wiktionary.org (հայերեն)։ Վերցված է 2019-01-21 
  53. ↑ Abebe W. (2002-12-01)։ «Herbal medication: potential for adverse interactions with analgesic drugs»։ Journal of Clinical Pharmacy and Therapeutics 27 (6): 391–401։ ISSN 0269-4727։ PMID 12472978։ doi:10.1046/j.1365-2710.2002.00444.x 

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Չափորոշչային վերահսկողություն
GND: 4123405-4 · LCCN: sh97005926 · Microsoft: 2779944601
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Իբուպրոֆեն&oldid=8575219» էջից