Էռնստ Սայմոն Բլոխ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Էռնստ Սայմոն Բլոխ
գերմ.՝ Ernst Bloch
Դիմանկար
Ծնվել էհուլիսի 8, 1885(1885-07-08)[1][2][3][…]
ԾննդավայրԼուդվիգսհաֆեն ամ Ռեին, Գերմանիա[4]
Մահացել էօգոստոսի 4, 1977(1977-08-04)[1][2][3][…] (92 տարեկան)
Մահվան վայրՏյուբինգեն, Բադեն-Վյուրթեմբերգ, Գերմանիայի Ֆեդերատիվ Հանրապետություն[4]
ԳերեզմանBerg cemetery
Քաղաքացիություն Գերմանիա
Կրոնաթեիզմ
ԿրթությունJMU և Լյուդվիգ Մաքսիմիլիանի Մյունխենի համալսարան
ԵրկերThe Principle of Hope?[5], Atheism in Christianity? և The spirit of utopia?
Մասնագիտությունփիլիսոփա, համալսարանի դասախոս և աստվածաբան
ԱշխատավայրԼայպցիգի համալսարան և Թյուբինգենի համալսարան
ԱմուսինKarola Bloch?[6]
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունԲեռլինի գիտությունների ակադեմիա
 Ernst Bloch Վիքիպահեստում

Էռնստ Սայմոն Բլոխ ( գերմ.՝ [ɛʁnst ˈblɔx],հուլիսի 8 1885 - օգոստոսի 4 1977, կեղծանուններ՝ Karl Jaraus, Jakob Knerz[8]) գերմանացի մարքսիստ փիլիսոփա։ Բլոխը կրել է Գեորգ Վիլհելմ Ֆրիդրիխ Հեգելի և Կարլ Մարքսի, ինչպես նաև ապոկալիպտիկ և կրոնական մտածողների ազդեցությունը, ինչպիսիք են Թոմաս Մյունցերը, Պարացելսը և Յակոբ Բյոմեն[9]։ Նա բարեկամական հարաբերություններ է հաստատել Գեորգի Լուկաչի, Բերտոլդ Բրեխտի, Կուրտ Վայլի, Վալտեր Բենիամինի և Թեոդոր Վ. Ադորնոյի հետ։ Բլոխի աշխատանքը կենտրոնացած է մարդկության պատմության լավատեսական հեռաբանության վրա։

Կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բլոխը ծնվել է Լյուդվիգսհաֆենում՝ հրեական երկաթուղու աշխատակցի ընտանիքում։ Փիլիսոփայություն սովորելուց հետո նա ամուսնացավ 1913 թվականին Բալթյան գարեջրագործի դստեր՝ Էլսե ֆոն Ստրիցկիի հետ, որը մահացավ 1921 թվականին։ Նրա երկրորդ ամուսնությունը Լինդա Օպենհայմերի հետ տևեց ընդամենը մի քանի տարի։ Նրա երրորդ կինը լեհ ճարտարապետ Կարոլա Պիոտրովսկան էր, որի հետ նա ամուսնացավ 1934 թվականին Վիեննայում։ Երբ նացիստները իշխանության եկան, ամուսինները ստիպված եղան փախչել նախ Շվեյցարիա, ապա Ավստրիա, Ֆրանսիա, Չեխոսլովակիա և վերջապես ԱՄՆ։ Նա կարճ ժամանակով ապրել է Նյու Հեմփշիրում, նախքան Քեմբրիջում բնակություն հաստատելը։ Հենց այնտեղ՝ Հարվարդի Վայդեների գրադարանի ընթերցասրահում, Բլոխը գրեց «Հույսի սկզբունքը» ծավալուն եռահատոր աշխատությունը։ Նա ի սկզբանե նախատեսում էր այն հրապարակել այնտեղ «Ավելի լավ կյանքի երազանքներ» վերնագրով։

1948 թվականին Բլոխին առաջարկեցին Լայպցիգի համալսարանի փիլիսոփայության ամբիոնը և վերադարձավ Արևելյան Գերմանիա՝ ստանձնելու այդ պաշտոնը։ 1955 թվականին արժանացել է ԳԴՀ ազգային մրցանակի։ Բացի այդ, նա դարձավ Բեռլինի Գերմանական գիտությունների ակադեմիայի (AdW) անդամ։ Նա քիչ թե շատ դարձավ ԳԴՀ քաղաքական փիլիսոփա։ Այս ժամանակաշրջանի իր բազմաթիվ ակադեմիական ուսանողների թվում էր նրա օգնական Մանֆրեդ Բուրը, ով նրա հետ դոկտորի կոչում ստացավ 1957 թվականին և հետագայում պրոֆեսոր էր Գրեյֆսվալդում, այնուհետև Բեռլինի Գիտությունների ակադեմիայի փիլիսոփայության կենտրոնական ինստիտուտի (ADC) տնօրեն, և ով դարձավ Բլոխի քննադատը։

Այնուամենայնիվ, 1956 թվականին Հունգարիայի ապստամբությունը ստիպեց Բլոխին վերանայել իր տեսակետը SED (Սոցիալիստական միասնական կուսակցություն) ռեժիմի վերաբերյալ՝ միաժամանակ պահպանելով իր մարքսիստական կողմնորոշումը։ Քանի որ նա պաշտպանում էր ազատության հումանիստական գաղափարները, նա ստիպված եղավ թոշակի անցնել 1957 թվականին քաղաքական դրդապատճառներով, այլ ոչ թե իր տարիքի՝ 72 տարեկանի պատճառով։ Մի շարք գիտնականներ և ուսանողներ հրապարակայնորեն դեմ արտահայտվեցին այս հարկադիր թոշակի անցնելուն, որոնց թվում էին հայտնի պրոֆեսոր և գործընկեր Էմիլ Ֆուկսը և նրա ուսանողները, ինչպես նաև Ֆուկսի թոռը՝ Կլաուս Ֆուկս-Կիտովսկին։

Երբ 1961 թվականին կառուցվեց Բեռլինի պատը, նա չվերադարձավ ԳԴՀ, այլ գնաց Արևմտյան Գերմանիայի Տյուբինգեն, որտեղ ստացավ փիլիսոփայության պատվավոր ամբիոն։ Նա մահացել է Տյուբինգենում։

Մտքեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բլոխը խիստ ինքնատիպ և էքսցենտրիկ մտածող էր։ Նրա գրվածքների մեծ մասը, մասնավորապես՝ «Հույսի սկզբունքը» նշանավոր գործը, գրված է բանաստեղծական, աֆորիստիկ ոճով[9] : «Հույսի սկզբունքը» փորձում է հանրագիտարանային պատկերացում կազմել մարդկության և բնության կողմնորոշման մասին դեպի սոցիալապես և տեխնոլոգիապես բարելավված ապագա։ Այս կողմնորոշումը Բլոխի համապարփակ փիլիսոփայության մի մասն է։ Բլոխը կարծում էր, որ տիեզերքը անցնում է իր սկզբնական պատճառից (Ուրգրունդ) դեպի իր վերջնական նպատակը (Էնդզիել)[10]։ Նա կարծում էր, որ այս անցումը կատարվում է սուբյեկտ-օբյեկտ դիալեկտիկայի միջոցով, և նա տեսավ այս գործընթացի ապացույցները մարդկության պատմության և մշակույթի բոլոր ասպեկտներում։

Ազդեցություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բլոխի աշխատանքը շատ ազդեցիկ դարձավ 1968-ի ուսանողական բողոքի շարժումների ընթացքում և ազատագրական աստվածաբանության մեջ։ Այն նշվում է որպես հիմնական ազդեցություն Յուրգեն Մոլտմանի կողմից իր «Հույսի աստվածաբանություն» աշխատությունում (1967, Հարփեր և Ռոու, Նյու Յորք), Դորոթի Սոլլեի և Էռնեստո Բալդուչիի կողմից։ Հոգեվերլուծաբան Ջոել Կովելը բարձր է գնահատել Բլոխին որպես «ժամանակակից մեծագույն ուտոպիստական մտածող»[11]։ Ռոբերտ Ս. Քորինգթոնը կրել է Բլոխի ազդեցությունը, թեև նա փորձել է հարմարեցնել Բլոխի գաղափարները՝ ծառայելու լիբերալ, այլ ոչ թե մարքսիստական քաղաքականությանը[12]։ «Հույսի սկզբունք»-ում հայտնաբերված կոնկրետ ուտոպիաների մասին Բլոխի հայեցակարգն օգտագործվել է Խոսե Էստեբան Մունյոսի կողմից՝ փոխելու կատարողական ուսումնասիրությունների ոլորտը։ Այս տեղաշարժը թույլ տվեց ուտոպիստական կատարողականության և կատարման տեսության նոր ալիքի, քանի որ Բլոխի ուտոպիայի ձևակերպումը փոխեց գիտնականների ընկալումը գոյաբանության և կատարողական բեմադրության՝ որպես թափանցելի անորոշության մասին[13], ի տարբերություն Պեգգի Ֆելանի աշխատության մեջ հայտնաբերված գերիշխող կատարողական տեսությունների, ով կատարումը համարում է կյանքի իրադարձություն՝ առանց վերաարտադրության։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 Itaú Cultural Enciclopédia Itaú Cultural (порт.) — São Paulo: Itaú Cultural, 2001. — ISBN 978-85-7979-060-7
  3. ↑ 3,0 3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  4. ↑ 4,0 4,1 Deutsche Nationalbibliothek Record #118511742 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  5. ↑ The MIT Press — 1932.
  6. ↑ (unspecified title) — ISBN 0-415-04904-0
  7. ↑ https://www.friedenspreis-des-deutschen-buchhandels.de/alle-preistraeger-seit-1950/1960-1969/ernst-bloch
  8. ↑ «Professoren der Uni Leipzig 1945 -1993». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ նոյեմբերի 21-ին.
  9. ↑ 9,0 9,1 Kołakowski, Leszek (1985). Main Currents of Marxism Volume 3: The Breakdown. Oxford: Oxford University Press. էջեր 421–449. ISBN 0-19-285109-8.
  10. ↑ Levy, Ze'ev (1990). «Utopia and Reality in the Philosophy of Ernst Bloch». Utopian Studies. 1 (2): 3–12. ISSN 1045-991X. JSTOR 20718997.
  11. ↑ Kovel, Joel (1991). History and Spirit: An Inquiry into the Philosophy of Liberation. Boston: Beacon Press. էջ 261. ISBN 0-8070-2916-5.
  12. ↑ Corrington, Robert S. (1992). Nature and Spirit: An Essay in Ecstatic Naturalism. New York: Fordham University Press. էջ 113. ISBN 0-8232-1363-3.
  13. ↑ Muñoz, José Esteban (2009). Cruising Utopia : The Then and There of Queer Futurity. New York: New York University Press. էջ 99. ISBN 978-0-8147-5727-7.

Մատենագիտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրքեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Geist der Utopie (1918) (The Spirit of Utopia, Stanford, 2000)
  • Thomas Müntzer als Theologe der Revolution (1921) (Thomas Müntzer as Theologian of Revolution)
  • Spuren (1930) (Traces, Stanford University Press, 2006)
  • Erbschaft dieser Zeit (1935) (Heritage of Our Times, Polity, 1991)
  • Freiheit und Ordnung (1947) (Freedom and Order)
  • Subjekt-Objekt (1949)
  • Christian Thomasius (1949)
  • Avicenna und die aristotelische Linke (1949) (Avicenna and the aristotelian Left)
  • Das Prinzip Hoffnung (3 vols.: 1938–1947) (The Principle of Hope, MIT Press, 1986)
  • Naturrecht und menschliche Würde (1961) (Natural Law and Human Dignity, MIT Press 1986)
  • Tübinger Einleitung in die Philosophie (1963) (The Tübingen Introduction in Philosophy)
  • Religion im Erbe (1959–66) (trans.: Man on His Own, Herder and Herder, 1970)
  • On Karl Marx (1968) Herder and Herder, 1971.
  • Atheismus im Christentum (1968) (trans.: Atheism in Christianity, 1972)
  • Politische Messungen, Pestzeit, Vormärz (1970) (Political Measurements, the Plague, Pre-March)
  • Das Materialismusproblem, seine Geschichte und Substanz (1972) (The Problem of Materialism, Its History and Substance)
  • Experimentum Mundi. Frage, Kategorien des Herausbringens, Praxis (1975) (Experimentum Mundi. Question, Categories of Realization, Praxis)

Հոդվածներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • “Causality and Finality as Active, Objectifying Categories: Categories of Transmission”. Telos 21 (Fall 1974). New York: Telos Press

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրականության ցանկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Werner Raupp: Ernst Bloch, in: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL), Vol. 14, Herzberg: Bautz 1998 (3-88309-073-5), Col. 783–810 (with detailed bibliography).
  • Adorno, Theodor W. (1991). "Ernst Bloch's Spuren," Notes to Literature, Volume One, New York, Columbia University Press
  • Dietschy, Beat [in գերմաներեն]; Zeilinger, Doris; Zimmermann, Rainer, eds. (2012). Bloch-Wörterbuch: Leitbegriffe der Philosophie Ernst Blochs [Bloch Dictionary: principle concepts of the philosophy of Ernst Bloch] (գերմաներեն). Berlin: Walter de Gruyter. ISBN 9783110256710. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  • Thompson, Peter and Slavoj Žižek (eds.) (2013) "The Privatization of Hope: Ernst Bloch and the Future of Utopia". Durham, NC: Duke University Press
  • Boldyrev, Ivan (2014), Ernst Bloch and His Contemporaries: Locating Utopian Messianism. London and New York: Bloomsbury.
  • Geoghegan, Vincent (1996). Ernst Bloch, London, Routledge
  • Hudson, Wayne (1982). The Marxist philosophy of Ernst Bloch, New York, St. Martin's Press
  • Schmidt, Burghard. (1985) Ernst Bloch, Stuttgart, Metzler
  • Münster, Arno (de) (1989). Ernst Bloch: messianisme et utopie, PUF, Paris
  • Jones, John Miller (1995). Assembling (Post)modernism: The Utopian Philosophy of Ernst Bloch, New York, P Lang. (Studies in European thought, volume 11)
  • Korstvedt, Benjamin M. (2010). Listening for utopia in Ernst Bloch’s musical philosophy, Cambridge, Cambridge University Press
  • West, Thomas H. (1991). Ultimate hope without God : the atheistic eschatology of Ernst Bloch, New York, P. Lang (American university studies series 7 Theology religion; volume 97)

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Էռնստ_Սայմոն_Բլոխ&oldid=9785602» էջից