Էմիլ Դյուրկհայմ

Էմիլ Դյուրկհայմ; Émile Durkheim
Ծնվել է	ապրիլի 15, 1858[…]; Էպինալ
Մահացել է	նոյեմբերի 15, 1917[…] (59 տարեկան); Փարիզ
Գերեզման	Մոնպարնաս գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն	Ֆրանսիա
Դավանանք	աթեիզմ
Մասնագիտություն	մարդաբան, փիլիսոփա, սոցիոլոգ, պրոֆեսոր և կրոնի պատմաբան
Հաստատություն(ներ)	Փարիզի համալսարան, Բարձրագույն հետազոտությունների գործնական դպրոց և Բորդոյի համալսարան
Գործունեության ոլորտ	կրոնի սոցիոլոգիա և Էթնոլոգիա
Անդամակցություն	Մարդու իրավունքների լիգա
Ալմա մատեր	Բարձրագույն նորմալ դպրոց, Լյուդովիկոս Մեծի լիցեյ, Լայպցիգի համալսարան և Բորդոյի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներին	ֆրանսերեն
Գիտական ղեկավար	Émile Boutroux?
Եղել է գիտական ղեկավար	Մարսել Մոս
Հայտնի աշակերտներ	Մարսել Մոս և Maurice Halbwachs?
Ազդվել է	Լուի Գաբրիել Ամբուազ դե Բանալդ, Օգյուստ Կոնտ, Հերբերտ Սփենսեր և Շառլ Լուի Մոնտեսքիո
Ամուսին(ներ)	Louise Dreyfus?
	Émile Durkheim Վիքիպահեստում

Էմիլ Դյուրկհայմ (ֆր.՝ Émile Durkheim, ապրիլի 15, 1858(1858-04-15)^[1]^[2]^[3]^[…], Էպինալ^[4] - նոյեմբերի 15, 1917(1917-11-15)^[1]^[2]^[3]^[…], Փարիզ^[4]), ֆրանսիացի փիլիսոփա, պոզիտիվիստ-սոցիոլոգ, ֆրանսիական սոցիոլոգիական դպրոցի հիմնադիր։ Դյուրկհայմի սոցիոլոգիական ըմբռնումների վրա հատկապես ազդել են Օ․ Կոնտի մտքերը։

Գաղափարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դյուրկհայմը հասարակությունը համարել է առանձին հոգևոր իրողություն, որը չի հանգում անհատների համագումարին եւ որի օրենքները տարբերվում են անհատական հոգեբանության օրենքներից։ Նա փորձել է սոցիալական երևույթների տեսական վերլուծությունը միացնել էմպիրիկականին։ Հասարակությունը վերլուծելիս պետք է ելնել սոցիալական փաստերից, որոնք հանդես են գալիս հասարակական հիմնարկությունների, օրենքների, կանոնադրությունների ձեւով․ կարծում էր Դյուրկեյմը։ Սոցիոլոգիան, բնական գիտությունների նման, պետք է կիրառի հետազոտման օբյեկտիվ մեթոդներ։ Հասարակությունը, ըստ Դյուրկհայմի, բնորոշվում է սոցիալական համերաշխությամբ, որը լիում է երկու տեսակի՝ օրգանական և մեխանիկական։ Մեխանիկական համերաշխությունը բնորոշ է արխաիկ հասարակություններին և հիմնված է անհատական գիտակցության նմանության վրա, իսկ օրգանականը՝ ժամանակակից հանրություններին և հիմնված է ֆունկցիայի բաժանման և անհատական տարբերության վրա։

Մատերիալիզմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դյուրկհայմի գաղափարների վրա մեծապես ազդել են ժամանակի մատերիալիստական ըմբռնումները։ Նա հակասական վերաբերմունք ուներ մարքսիզմի հանդեպ, այնուամենայնիվ՝ կարծում էր, որ հեղափոխությունը սխալ է և նախընտրում էր զարգացման բուրժուա-ռեֆորմիստական

Ինքնասպանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

<<Ինքնասպանություն>> Է. Դյուրկհեյմի ամենահայտնի աշխատություններից մեկն է, որը լայնորեն կիրառվում է սոցիոլոգիայում և հոգեբանության մեջ։ Աշխատությունը տպագրվել է 1897 թվականին և համարվում է առաջին աշխատանքը, որում ինքնասպանության երևույթը դիտարկվում է սոցիալական տեսանկյունից։ Դյուրկհեյմը կարծում էր, որ ինքնասպանությունը ի հայտ է գալիս ոչ միայան հոգեբանական, անձնային պատճառերով, այլ նաև սոցիալական որոշ ֆակտորների ազդեցության ներքո։ Իր սոցիոլագիական հետազոտության արդյունքում Դյուրկհեյմը պարզեց, որ որքան սոցիալապես ինտեգրված է անձը հասարակական կյանքում, այնքան ցածր է հավանականությունը որ նա կգործի ինքնասպանություն։ Նա պարզեց, որ ինանքսպանությունը առավել տարածված է տղամարդկանց շրջանում, քան կանանց, որ միայնակ մարդիկ ավելի շատ են գործում ինքնասպանություն, քան նրանք ովքեր ունեն զույգ, երեխաներ, ընկերներ։

Դյուրկհեյմը առանձնացնում էր ինքնասպանության մի քանի տիպեր հիմնվելով ինքնասպանություն գործող անձի և նրա սոցիալական միջավայրի հետ ունեցած հարաբերությունների վրա։

1. Էգոիստական ինքնասպանություն- Համաձայն Դյուրկհեյմի, երբ անձը դառնում է սոցիալապես մեկուսացված կամ զգում է, որ տեղ չունի հասարակությունում, սկսում է ոչնչացնել իրեն։ Սա Դյուրկհեյմը համարում էր էգոիստ անձի ինքնասպանություն, ով չունի մարդասիրական զգացմունքներ և կտրված է հասրակությունից։

2. Ալտրուիստական ինքնասպանություն- Այս տիպի ինքնասպանությունը տեղի է ունենում երբ մարդկանց առանձին խմբեր շատ սերտ են հարաբերվում միմյանց հետ։ Այս տիպի ինքնասպանությունը ի հայտ է գալիս, երբ անհատը չափից ավելի է ընդգրկվում որևէ սոցիալական խմբում։

3.Անոմիական ինքնասպանություն-Այս տիպի ինքնասպանությունը ի հայտ է գալիս, երբ կտրուկ կերպով խախտվում է սոցիալական հավասարակշռությունը, օրինակ՝ երբ մարդը կտրուկ սննկանում է։ Այլ կերպ ասած տվյալ տիպի ինքնասպանությունը ի հայտ է գալիս անսպասելի իրադարձությունների հետևանքով։

4. Ֆատալիստիկ ինքնասպանություն- Ֆատալիստիկ ինքնասպանությունը առաջանումն է, երբ հասարակության մեջ սոցիալական վերահսկողությունը չափից ավել է արտահայտված։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Internet Philosophy Ontology project
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Дюркгейм Эмиль // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ Bibliothèque nationale de France Record #11901387t // BnF catalogue général (ֆր.) — Paris: BnF.
↑ http://jcrt.org/religioustheory/2018/05/12/thinking-about-god-in-a-pluralistic-world-the-challenge-of-modern-theology-lecture-1-johannes-zuchaber/
↑ https://www.irishtimes.com/news/science/statistics-challenge-demise-of-religion-1.639611
↑ https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-companion-to-atheism/atheists-a-psychological-profile/D85096EA26C59B4CC19473DC2252BB16
↑ ^9,0 ^9,1 ^9,2 ^9,3 ^9,4 ^9,5 https://www.persee.fr/doc/inrp_0298-5632_1985_ant_2_1_2615
↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ Encyclopedia of Modern Christian Politics — Greenwood Publishing Group, 2006. — P. 66. — ISBN 978-0-313-32362-1

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 3, էջ 426)։

[_1e951aaeb7979763-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_7a098297b2d7c83f-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Internet Philosophy Ontology project

[_13121dc6f97ad45b-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag

[_d8c44148c8da7b04-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Дюркгейм Эмиль // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[_5c51b94463a350f7-5] Bibliothèque nationale de France Record #11901387t // BnF catalogue général (ֆր.) — Paris: BnF.

[_734bdb394566a943-6] ttp://jcrt.org/religioustheory/2018/05/12/thinking-about-god-in-a-pluralistic-world-the-challenge-of-modern-theology-lecture-1-johannes-zuchaber/

[_162900b50ed57225-7] ttps://www.irishtimes.com/news/science/statistics-challenge-demise-of-religion-1.639611

[_0af367bad3eb913f-8] ttps://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-companion-to-atheism/atheists-a-psychological-profile/D85096EA26C59B4CC19473DC2252BB16

[_62e389c61d6d8c1f-9] 9,0 ^9,1 ^9,2 ^9,3 ^9,4 ^9,5 https://www.persee.fr/doc/inrp_0298-5632_1985_ant_2_1_2615

[_617ee163324fd2ff-10] Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_1e0a7373cdb506dc-11] Encyclopedia of Modern Christian Politics — Greenwood Publishing Group, 2006. — P. 66. — ISBN 978-0-313-32362-1

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]