Jump to content

Դմիտրի Նալբանդյան

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Նալբանդյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Դմիտրի Նալբանդյան
Ծնվել էսեպտեմբերի 15, 1906(1906-09-15)[1][2]
ԾննդավայրԹիֆլիս, Ռուսական կայսրություն[3][2]
Վախճանվել էհուլիսի 2, 1993(1993-07-02)[1] (86 տարեկան)
Մահվան վայրՄոսկվա, Ռուսաստան
Ազգությունհայ
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն,  ԽՍՀՄ և  Ռուսաստան
ԿրթությունԹբիլիսիի գեղարվեստի ակադեմիա (1929)[2]
Մասնագիտություննկարիչ
Ժանրդիմապատկեր, բնանկար և նատյուրմորտ
Պարգևներ
ԱնդամակցությունԽՍՀՄ նկարիչների միություն և ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիա[2]
ԿուսակցությունԽՄԿԿ[2]
ստորագրություն
Изображение автографа
 Dmitry Nalbandyan Վիքիպահեստում
«Մանեժ»-ի նալբանդյանական ցուցասրահներից մեկը
«Բրեժնևը Մալայա Զեմլյայում» կտավը

Դմիտրի Արշակի Նալբանդյան (սեպտեմբերի 15, 1906(1906-09-15)[1][2], Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն[3][2] - հուլիսի 2, 1993(1993-07-02)[1], Մոսկվա, Ռուսաստան), ԽՍՀՄ ժողովրդական նկարիչ։ Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս, ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիայի ակադեմիկոս։ Ստալինյան երկու և Լենինյան մրցանակների դափնեկիր։ Ջավահառլալ Ներուի անվան մրցանակի դափնեկիր (1970)[4]։ 1948 թվականից Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցության անդամ։

ՀԽՍՀ վաստակավոր նկարիչ Արփենիկ Նալբանդյանի եղբայրն է։

Դմիտրի Նալբանդյանը եղել է կերպարվեստում սոցիալիստական ռեալիզմի մեթոդով ստեղծագործած ամենահամբավավոր վարպետներից մեկը, խորհրդային դարաշրջանի այսպես կոչված՝ պաշտոնական դիմանկարիչներից թերևս առավել նշանավորը[5]։ Ստեղծել է նաև մեծածավալ պատմա-դիմանկարային պատկերներ, նատյուրմորտներ, բնանկարներ։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1929 թվականին ավարտել է Թիֆլիսի գեղարվեստի ակադեմիան (աշակերտել է Եղիշե Թադևոսյանին ու Լանսերեին), որից հետո աշխատել է Պետկինոյում, ապա՝ Օդեսայի կինոստուդիայում՝ որպես նկարիչ-մուլտիպլիկատոր։ 1931 թվականին տեղափոխվել է Մոսկվա։

Առաջին հերթին ճանաչվել է որպես խորհրդային շքահանդեսային դիմանկարի վարպետ, ստեղծել է խորհրդային կուսակցական վերնախավի բազմաթիվ ներկայացուցիչների, այդ թվում՝ Ստալինի, Խրուշչովի, Բրեժնևի դիմանկարները, որի համար էլ արվեստագետների շրջանում նրան անվանել են «քաղբյուրոյի թիվ մեկ վրձինը»։

1978 թվականին հայ մշակույթի ականավոր գործիչների «Վերնատուն» խմբակային դիմանկարի համար Դմիտրի Նալբանդյանին, ով 1953 թվականից ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիայի ակադեմիկոս էր[6], շնորհվել է ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիայի ոսկե մեդալ։
:

Դմիտրի Նալբանդյանը մահացել է 1993 թվականի հուլիսի 3-ին, Մոսկվայում, սրտի սուր անբավարարությունից։ Թաղվել է Նովոդևիչիե գերեզմանատանը[7]: Մահից մեկ տարի առաջ նա իր ստեղծագործությունների հավաքածուի մի մասը նվիրել է Մոսկվա քաղաքին, որի հիման վրա Ռուսաստանի մայրաքաղաքի կառավարությունը որոշում է ընդունել ստեղծելու «ԽՍՀՄ ժողովրդական նկարիչ Դմիտրի Նալբանդյանի թանգարան-արվեստանոց»։ Հետագայում նկարչի քույրը՝ Մարգարիտա Նալբանդյանը եղբոր որոշ աշխատանքներով համալրել է նվիրաբերված հավաքածուն։ Ներկայումս այդ թանգարան-արվեստանոցը հանդիսանում է մոսկովյան «Մանեժ» թանգարանա-ցուցահանդեսային միավորման կառուցվածքային ստորաբաժանումներից մեկը[8][9]։

Ստեղծագործություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նալբանդյանի արվեստին բնորոշ է կերպարային հավաստիությունը։

« …եթե սահմանափակվենք Նալբանդյանին բնորոշելով սոսկ իբրև նկարիչ-հրապարակախոսի, մենք կաղքատիկացնենք մեր պատկերացումը վարպետ նկարչի մասին։ Բարդ է նրա արվեստը; Գեղանկարչի ստեղծագործություններում շատ է բանաստեղծականը, քնարականը։ Եվ նրա արվեստի այդ բանաստեղծական կողմը, որ նվազ նշանակալի չէ, նկարչի լավագույն գործերին ջերմություն ու կենսական լիարյունություն է հաղորդում»[10]։ Ա. Պարամոնով

Դիմանկարներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թեմատիկ կտավներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բնանկարներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նատյուրմորտներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պարգևներ և պատվավոր կոչումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • ԽՍՀՄ պետական մրցանակ (1946)
  • Լենինյան մրցանակ (1982)
  • Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս (1976)
  • ԽՍՀՄ ժողովրդական նկարիչ (1969)
  • Հայկական ԽՍՀ ժողովրդական նկարիչ (1965)
  • ՌՍՖՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ (1951)
  • Լենինի շքանշան (1976)
  • Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան
  • «Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ անձնվեր աշխատանքի համար» մեդալ

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Կերպարվեստի արխիվ
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Հայկական սովետական հանրագիտարան, հատոր 8 (հայ.) — հատոր 8. — էջ 149—150.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Налбандян Дмитрий Аркадьевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  4. ↑ Выставка произведений Дмитрия Аркадьевича Налбандяна. К 70-летию со дня рождения. Каталог / Сост. Т. Г. Роттерт; вступ. ст. А. Парамонов. — М. : Искусство, 1976. — С. 11.
  5. ↑ «Дмитрий Налбандян — портретист советской эпохи». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ սեպտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 17-ին.
  6. ↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր երկրորդ, Երևան, 2007.
  7. ↑ Ушел из жизни певец великой эпохи
  8. ↑ Музеи Москвы
  9. ↑ «Музей-мастерская народного художника СССР Д. А. Налбандяна». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ մայիսի 27-ին. Վերցված է 2010 թ․ սեպտեմբերի 17-ին.
  10. ↑ Выставка произведений Дмитрия Аркадьевича Налбандяна. К 70-летию со дня рождения. Каталог / Сост. Т. Г. Роттерт; вступ. ст. А. Парамонов. — М. : Искусство, 1976. — С. 3

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դմիտրի Նալբանդյան» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 8, էջ 149)։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Դմիտրի_Նալբանդյան&oldid=10088270» էջից