Գրանադա (Նիկարագուա)
| Բնակավայր | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
.jpg) | |||||
| Երկիր |  Նիկարագուա | ||||
| Հիմնադրված է | ապրիլի 21, 1524 թ. | ||||
| Մակերես | 592,1 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 46 մետր | ||||
| Բնակչություն | 105 171 մարդ (2005)[1] | ||||
| Ժամային գոտի | UTC-6 | ||||
| Փոստային ինդեքսներ | 43000 | ||||
| |||||
Սանտյագո-դե-Գրանադա (իսպ. Santiago de Granada), Նիակարագուայի՝ մեծությամբ երրորդ քաղաքը՝Մանագուա մայրաքաղաքից և Լեոնից հետո, Գրանադա շրջանի վարչական կենտրոնն է։
Աշխարհագրական դիրք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քաղաքը տեղակայված է Նիկարագուա լճի հյուսիս-արևմտյան հատվածում[2][3][4]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնադրվել է 1524 թվականի դեկտեմբերի 8-ին իսպանական կոնկիստադորների[3] կողմից, անվանակոչվել է ի պատիվ իսպանական Գրանադա քաղաքի։ Այն համարվում է Կենտրոնական Ամերիկայի ամենահին քաղաքը և Նիկարագուայի համար ունի պատմական կարևոր նշանակություն[4]։
XVII - XVIII դարերում քաղաքը երեք անգամ թալանվել է անգլիացի ծովահենների կողմից[5]։
1855 թվականի Վ. Ուոքերի վարձկանների Նիկարագուա արշավանքից հետո (1855 թվականի հոկտեմբերի 13 -ին, նա գրավեց Գրանադա քաղաքը և 1856 թվականի հունիսին հայտարարեց իրեն Նիկարագուայի նախագահ, սակայն հանդիպեց տեղի բնակչության դիմադրությանը) Գրանադա քաղաքը (այն ժամանակ` երկրի երկրորդ ամենամեծ և ամենակարևոր քաղաքը) 1956 թվականի դեկտեմբերի 14-ին վարձկանների՝ երկրից նահանջելուց հետո քաղաքը արդեն ամբողջովին այրված էր[5]։ Հետագայում քաղաքը կրկին վերակառուցվել է, այդ ժամանակից ի վեր քաղաքի հին հատվածն ունի ուղղանկյուն դասավորություն` նեղլիկ փողոցներով և միհարկանի տներով[4]։
1893 թվականին քաղաքի բնակչությունը կազմում էր մոտ 15 հազար մարդ։ Այդ ժամանակ այն համարվում էր առևտրի կենտրոն (հիմնական ապրանքներն էին՝ կակաո, ինդիգո, բուրդ և կաշի), այստեղ նաև գործում էր արհեստագործական արտադրություն[6]։ Երկաթուղու կառուցումից հետո քաղաքի նշանակությունն ավելի մեծացավ[2]։
1912-ից 1925 և 1926-ից 1933 թվականներին գաղաքը շրջափակված էր ամերիկյան զորքերի կողմից, և քաղաքում այդ ժամանակ շատ էին ամերիկյան զինվորները։ 1929 - 1931 թվականներին Գրանադան համարվում էր ԱՄՆ-ի Ճարտարագետների կորպուսի արշավախմբի հիմնական մատակարարման բազան (300 զինծառայող՝ հրամանատար փոխգնդապետ Դ. Սուլթան), ովքեր հնարավոր դարձրեցին Նիկարագուայի ջրանցքի կառուցումը[7]։
1962 թվականին քաղաքի բնակչությունը կազմում էր 32,4 հազար[5], իսկ 1968-1974 թվականներին 40 հազար մարդ։ Այդ ժամանակ այստեղ գործում էր բուսական յուղի (պատկանում էր ամերիկյան ընկերությանը) և շաքարավազի արտադրություն[2][3]։
1985 թվականին քաղաքի բնակչությունը կազմում էր 89 հազար մարդ, տնտեսության հիմնական ճյուղը սննդի արդյունաբերությունն էր[8]։
2006 թվականին քաղաքի բնակչությունը կազմում էր 90,9 հազար մարդ, արդյունաբերության հիմնական ճյուղերը համարվում էին առևտուրը և զբոսաշրջությունը։ Բացի այդ, այստեղ գործում էին սննդի (արտադրվում էր բուսական յուղ, շաքար և այլն) և փայտամշակման արդյունաբերության ձեռնարկություններ[4]։
Ներկայիս կարգավիճակը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գրանադայի փողոցների մեծ մասը նեղլիկ է, քանի որ քաղաքը զարգացել է ավտոմեքենաների հայտնվելուց դարեր առաջ։ Այդ պատճառով այսօր փողոցների մեծ մասերում երթևեկությունը միակողմանի է։
1990-ական թվականներից սկսած քաղաքը միջոցներ է տրամադրել Գրանադայի պատմական շատ շինությունների վերականգնման համար։ Իսպանիայի կառավարությունը ևս ֆինանսական աջակցություն է ցուցաբերել քաղաքի վերականգնման համար։ Այդպիսի նախագծերից է Կալլե-Լա-Կալսադայի վերածումը հետիոտնային փողոցի։
Տրանսպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քաղաքի միջով են անցնում երկաթուղին[2] և մի քանի ավտոճանապարհներ։
Նիկարագուա լճի հյուսիս-արևելյան ափի նավահանգիստը ևս գործում է[2]։
Մշակույթ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գրանադա քաղաքը գլխավորապես բնակեցված է իսպանացիների կողմից։ Այստեղ նաև ապրում են Միացյալ Նահանգներից, Կանադայից, Իսպանիայից, Գերմանիայից, Իտալիայից, Իռլանդիայից, Ավստրիայից, Նիդերլանդներից և Ֆրանսիայից եկած ժովուրդներ։
Մինչև վերջերս Նիկարագուան գրանցում է զբոսաշրջության աննախադեպ աճ։ Դա իր հերթին ավելացնում է օտարերկրացիների մուտքը Գրանադա, ովքեր տուն էին փնտրում գնելու համար, և քաղաքի բնակչությանը ավելացան մեծ թվով եվրոպացիներ և ամերիկացիներ։ Անշարժ գույքի գները սկսեցին աճել` արտասահմանցիների հետաքրքրության և հետագա ներդրումների արդյունքում։ Այնուամենայնիվ, 2018 թվականի քաղաքացիական հակամարտության պատճառով ԱՄՆ պետքարտուղարությունը ճանապարհորդական խորհուրդներ է տվել, վկայակոչելով «քաղաքացիական անկարգություններ, հանցագործություն, առողջապահության սահմանափակ հասանելիություն և օրենքների կամայական կիրառում» կանոններին։
2020 թվականին ԱՄՆ-ն անցկացրեց 4-րդ մակարդակի խորհրդակցություն, կոչ անելով` «Մի՛ ճանապարհորդիր»՝ COVID-19- ի պատճառով։
Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2013 թվականին քաղաքի բնակչությունը կազմում էր 83 439 մարդ[9].
Քաղաքի բնակչության դինամիկան ըստ տարիների.
| 1971 | 1995 | 2000 | 2005 | 2013 |
|---|---|---|---|---|
| 35 422 | 71 783 | 81 933 | 79 418 | 83 439 |
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գաղութային ճարտարապետություն
Փողոց քաղաքում
Սբ. Ֆրանցիսկի եկեղեցի
Քաղաքի պատկերը երեկոյան
Ատրավեսադայի փողոց
Տաճարում
.jpg)
Քույր քաղաքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բադախոս (իսպ. Badajoz), Իսպանիա
Կորո (իսպ. Santa Ana de Coro), Վենեսուելա- Տեռասա (իսպ. Terrassa), Իսպանիա
- Բարսելոնա (իսպ. Barcelona), Իսպանիա
Մայնի Ֆրանկֆուրտ (գերմ. Frankfurt am Main), Գերմանիա- Դոս Էրմանաս (իսպ. Dos Hermanas),Իսպանիա
Կարտագո (իսպ. Cartago), Կոստա Ռիկա
Անտիգուա (իսպ. Antigua), Գվատեմալա
Կոմայագուա (իսպ. Comayagua), Հոնդուրաս
Սանտա Տեկլա (իսպ. Santa Tecla), Սալվադոր
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 2005 census of Nicaragua
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Гранада // Большая Советская Энциклопедия. / под ред. А. М. Прохорова. 3-е изд. том 7. М., «Советская энциклопедия», 1972.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Гранада // Латинская Америка: энциклопедический справочник (в 2-х тт.) / гл. ред. В. В. Вольский. том 1. М., «Советская энциклопедия», 1979.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Гранада, город в Никарагуа // Большая Российская Энциклопедия / редколл., гл. ред. Ю. С. Осипов. том 7. М., научное издательство «Большая Российская Энциклопедия», 2007. стр.621
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Р. Е. Лещинер. Никарагуа. М., "Мысль", 1965. стр.38
- ↑ «Гранада, город в Никарагуа»։ Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ)։ Սանկտ Պետերբուրգ։ 1890–1907
- ↑ On the trail of the Forty-Niners // "Popular Mechanics", January 1932. pages 52–57
- ↑ Гранада // Большой энциклопедический словарь (в 2-х тт.). / редколл., гл. ред. А. М. Прохоров. том 1. М., "Советская энциклопедия", 1991. стр.334
- ↑ «Granada» (անգլերեն)։ World Gazetteer։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013-02-26-ին։ Վերցված է 2013-02-17
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- R. Lacayo. Granada, Nicaragua. Madrid, 1998. (իսպ.)