Բորիս Պատոն
Բորիս Եվգենևիչ Պատոն (ուկրաիներեն՝ Бори́с Євге́нович Пато́н, նոյեմբերի 14, 1918[1], Կիև, Ուկրաինական պետություն[2] - օգոստոսի 19, 2020[3], Կիև, Ուկրաինա[3]), մետալուրգիայի և եռակցման բնագավառի խորհրդային և ուկրաինացի գիտնական, տեխնիկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, 1962 թվականից՝ Ուկրաինայի գիտությունների ազգային ակադեմիայի նախագահ[13], 1953 թվականից զբաղեցրել Եվգենի Պատոնի անվան էլեկտրական եռակցման ինստիտուտի տնօրենի պաշտոնը։ Մահվան պահին նա եղել է Գիտությունների պետական ակադեմիայի ամենատարեց նախագահն աշխարհում։
ԽՍՀՄ Գիտությունների Ակադեմիայի ակադեմիկոս (1962), Ռուսաստանի ճարտարագիտական ակադեմիայի[14] և ճարտարագիտության միջազգային ակադեմիայի պատվավոր նախագահ, Սոցիալիստական աշխատանքի կրկնակի հերոս (1969, 1978), Ուկրաինայի հերոս, (1998) ԽՍՀՄ վաստակավոր գյուտարար, (1983), Լենինյան մրցանակի դափնեկիր (1957), Ստալինիյան 3-րդ աստիճանի մրցանակի դափնեկիր (1950), ԽՍՀՄ Նախարարների խորհրդի և Ուկրաինայի երկու պետական մրցանակների (1970, 2004) դափնեկիր, Լենինի շքանշանի քառակի դափնեկիր (1967, 1969, 1975, 1978), Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցության անդամ։
ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի պատգամավոր (1962-1989), Ուկրաինական ԽՍՀ Գերագույն խորհրդի նախագահության անդամ (1963-1980), ԽՄԿԿ Կենտկոմի անդամ (1966-1991), Գիտությունների ակադեմիաների միջազգային ասոցիացիայի նախագահ, Հռոմեական ակումբի պատվավոր անդամ։
Կենսագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բորիս Պատոնը ծնվել է 1918 թվականի նոյեմբերի 14-ին Կիևում՝ Կիևի պոլիտեխնիկական ինստիտուտի ուսուցիչ, հետագայում՝ ակադեմիկոս և էլեկտրական եռակցման ինստիտուտի տնօրեն Եվգենի Պատոնի և տնային տնտեսուհի Նատալյա Վիկտորովնա Պատոնի (1885-1971) ընտանիքում։ Բորիս Պատոնը ռուս զորավար, Ռուս-թուրքական պատերազմի հերոս, հետևակային գեներալ Վիկտոր Բուդեի թոռն է[15]։ Պատոնի անձնագրում նշված է եղել, որ նա ազգությամբ ռուս է[16]։
Բորիս Պատոնը 1941 թվականին ավարտել է Կիևի պոլիտեխնիկական ինստիտուտը և ստացել ինժեներ-էլեկտրատեխնիկի որակավորում։ 1941-1942 թվականներին եղել է Գորկիի Կրասնոե Սորմովոյի գործարանի էլեկտրատեխնիկական լաբորատորիայի ինժեներ։
Մոտ 70 տարի աշխատել է Է․ Պատոնի անվան էլեկտրական եռակցման ինստիտուտում․ 1942-1945 թվականներին՝ կրտսեր և ավագ գիտաշխատող, 1945-1950 թվականներին՝ բաժնի վարիչ, 1950-1953 թվականներին՝ գիտական աշխատանքների գծով փոխտնօրեն, 1953 թվականից՝ տնօրեն։ 1960-ական թվականներից եղել է «Գիտություն և կյանք» ամսագրի խմբագրական խորհրդի անդամ։
Ուկրաինայի գիտությունների ազգային ակադեմիայի նախագահի պաշտոնում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1962 թվականից Պատոնը շարունակաբար զբաղեցրել է Ուկրաինայի գիտությունների ազգային ակադեմիայի նախագահի պաշտոնը։ Վերջին անգամ այդ պաշտոնում վերընտրվել է 2015 թվականին։ 2020 թվականի ապրիլին նշանակված ընտրություններին նա չի ներկայացրել իր թեկնածությունը[17]։ Ընտրությունները հետագայում հետաձգվել են կորոնավիրուսի պատճառով[18][19]։
1986-1994 թվականներին զբաղեցրել է Ուկրաինայի գիտությունների ազգային ակադեմիայի և Խորհրդային Ուկրաինայի Պետպլանավորման կոմիտեին կից տեխնիկական և սոցիալ-տնտեսական կանխատեսումների հիմնախնդիրների միջգերատեսչական գիտական խորհրդի նախագահի պաշտոնը, եղել է «Ավտոմատ եռակցում», «Տեխնիկական ախտորոշում և ոչ կործանարար փորձարկում», «Ժամանակակից էլեկտրամետալուրգիա», «Ուկրաինայի Գիտությունների ազգային ակադեմիայի տեղեկագիր» ամսագրերի գլխավոր խմբագիր։ 1992-1995 թվականներին Պատոնը զբաղեցրել է գիտության և տեխնիկայի բնագավառում Ուկրաինայի պետական մրցանակների կոմիտեի ղեկավարի պաշտոնը։ 1992 թվականի ապրիլից հոկտեմբեր եղել է Ուկրաինայի Գերագույն Ռադայի տեխնիկական քաղաքականության խորհրդի անդամ։
1959-1988 թվականներին եղել է պատգամավոր, 1963-1980 թվականներին՝ Խորհրդային Ուկրաինայի Գերագույն խորհրդի նախագահության անդամ, 1962-1989 թվականներին՝ ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդի պատգամավոր, 1966-1991 թվականներին՝ ԽՄԿԿ Կենտկոմի անդամ, 1960-1991 թվականներին՝ Ուկրաինայի Կոմկուսի Կենտկոմի անդամ։ 1997 թվականի օգոստոսից մինչև 2005 թվականի փետրվար Պատոնը անդամակցել է Ուկրաինայի Ազգային անվտանգության և պաշտպանության խորհրդին[20]։
1991 թվականին ԽՍՀՄ փլուզումից հետո Ուկրաինայի գիտությունների ազգային ակադեմիայի աշխատողների թիվը շարունակաբար նվազել է, 1990-ականների սկզբին ակադեմիայի մոտ տեղի են ունեցել բողոքի ցույցեր։ Ցուցարարները պահանջել են Պատոնի հրաժարականը[21][22][23][24][25][26]։
Քննադատները նշել են, որ Պատոնի օրոք Ուկրաինայի գիտությունների ազգային ակադեմիայում ընտրվել են պետական պաշտոնյաներ՝ Վլադիմիր Լիտվինը և Նիկոլայ Ազարովը։ Քննադատները նշել են նաև, որ որպես նախագահ՝ Պատոնը ակադեմիայի անդամներին չի զեկուցել ակադեմիայի գույքի, ֆինանսների և անձնակազմի մասին և ամեն ինչ տեղի է ունենում փակ դռների հետևում։ Պատոնի քննադատները նրան քննադատել են նաև ռուսաց լեզվի օգտագործման համար։
Բորիս Պատոնը մահացել է 2020 թվականի օգոստոսի 19-ին՝ իր կյանքի 102-րդ տարում, հուղարկավորվել է Բայկովոյի գերեզմանատանը[27][28]։
Գիտական հետաքրքրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բորիս Պատոնը մոտ 400 գյուտի, 20 մենագրության և մոտ 1000 հրապարակման հեղինակ է[29]։ Նա ստեղծել է սկզբունքորեն նոր էլեկտրախարամային եռակցման եղանակը, որը հնարավորություն է ստեղծել պատրաստելու բարձր ճնշման տակ աշխատող տարողություններ էներգետիկայի և քիմիական արդյունաբերության համար, խոշոր չափսերի հանգույցներ՝ ծովային նավերի և հիդրոգեներատորների համար։ Պատոնը առաջարկել է հատուկ պողպատների և համաձուլվածքների որակի բարձրացման նոր եղանակ, գլխավորել հատուկ հալման ագրեգատներում եռակցման աղբյուրների ջերմության և որակական մետալուրգիայի նոր ճյուղի՝ հատուկ էլեկտրամետալուրգիայի ստեղծման հետազոտական աշխատանքները։
![]() | |
---|---|
![]() |
Б. Е. Патон с сотрудниками |
Հասարակական և քաղաքական գործունեություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1973 թվականի օգոստոսի 29-ին «Պրավդա» թերթը հրապարակել է ԽՍՀՄ Գիտությունների ակադեմիայի անդամների նամակը, որտեղ դատապարտել են ակադեմիկոս Անդրեյ Սախարովի պահվածքը։ Ակադեմիայի անդամները նամակում Սախարովին մեղադրել են այն բանում, որ նա հանդես է եկել մի շարք հայտարարություններով, որոնք արատավորել են Խորհրդային Միության պետական համակարգը, արտաքին և ներքին քաղաքականությունը։ Նամակի տակ ստորագրել են 40 ակադեմիկոս, այդ թվում՝ Բորիս Պատոնը[30][31]։
2010 թվականի նախագահական ընտրություններում եղել է Յուլիա Տիմոշենկոյի վստահելի անձը[32]։ 2011 թվականի օգոստոսին Ուկրաինայի մտավորականության կողմից հրապարակվել է նամակ, որում մտավորականները պաշտպանել են Ուկրաինայի նախագահ Վիկտոր Յանուկովիչի վարած քաղաքականությունը։ Նամակը ստորագրողներից մեկը եղել է Բորիս Պատոնը[33][34]։
Անդամակցություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բորիս Պատոնը եղել է մի շարք երկրների ակադեմիայի արտասահմանյան անդամ՝
- Բուլղարիայի ԳԱԱ (1969)
- Չեխոսլովակիայի ԳԱԱ (1973)
- Բոսնիա և Հերցեգովինայի Գիտությունների և Արվեստների Ակադեմիա (1975
- ԳԴՀ-ի ԳԱԱ (1980)
- Շվեդիայի ԳԱԱ (1986)
- Հնդկաստանի ԳԱԱ (1994)
- Բելառուսի ԳԱԱ (1995)
- Ղազախստանի ԳԱԱ (1995)
- Վրաստանի ԳԱԱ (1996)
- Տաջիկստանի ԳԱԱ (2001)
- Ղրղզստանի ԳԱԱ (2006)
- Եվրոպական ակադեմիայի (1991)
- Տիեզերագնացության միջազգային ակադեմիայի (1997)
- Կրթության, արդյունաբերության և արվեստի միջազգային ԳԱ (ԱՄՆ, 1997)
- Հայաստանի ԳԱԱ (1994)[35]
- Ճարտարագիտության միջազգային ակադեմիա (1991)
- Ամերիկյան եռակցման ընկերություն (1978)
- Մոլդովայի Գիտությունների ակադեմիայի պատվավոր անդամ (1998)
- Էլեկտրական և Էլեկտրոնիկական ճարտարագետների ինստիտուտ (IEEE) միջազգային կազմակերպության պատվավոր անդամ (2020)[36][37][38][39]
Մրցանակներ և կոչումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ուկրաինայի պետական մրցանակներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Ուկրաինայի հերոս (1998 թվականի նոյեմբերի 26) անձնվիրաբար ծառայելու, եռակցման և հատուկ էլեկտրամետալուրգիայի բնագավառում ակնառու նվաճումների համար, որոնք նպաստել են աշխարհում հայրենական գիտության հեղինակության ճանաչմանն ու հաստատմանը[40]
- «Ազատության շքանշան» (2012 թվականի հունվարի 21)-Ուկրաինայի սոցիալ-տնտեսական, գիտատեխնիկական, կրթամշակութային զարգացման գործում ներդրած նշանակալի անձնական ավանդի, աշխատանքային ծանրակշիռ նվաճումների, երկարամյա բարեխիղճ աշխատանքի համար[41]
- «Իշխան Յարոսլավ Իմաստունի 1-ին աստիճանի շքանշան» (2008 թվականի նոյեմբերի 27)-ազգային գիտությանը երկարամյա տոկուն ծառայության, Ուկրաինայի գիտական և տնտեսական ներուժի ամրապնդման գործում ականավոր անձնական ներդրման համար[42]
- «Իշխան Յարոսլավ Իմաստունի 2-րդ աստիճանի շքանշան» (2018 թվականի դեկտեմբերի 7)-ազգային գիտության զարգացման գործում ծանրակշիռ անձնական ներդրման, ուկրաինական պետության գիտատեխնիկական ներուժի ամրապնդման, երկարամյա բեղմնավոր աշխատանքի համար և Ուկրաինայի Գիտությունների ազգային ակադեմիայի հիմնադրման 100-ամյակի կապակցությամբ[43]
- «Իշխան Յարոսլավ Իմաստունի 4-րդ աստիճանի շքանշան» (2003 թվականի նոյեմբերի 26)-ազգային գիտության զարգացման, գիտատեխնիկական ներուժի ամրապնդման գործում ակնառու անձնական ծառայությունների համար և Ուկրաինայի Գիտությունների ազգային ակադեմիայի 85-ամյակի կապակցությամբ[44]
- «Իշխան Յարոսլավ Իմաստունի 5-րդ աստիճանի շքանշան» (1997 թվականի մայիսի 13)-գիտության զարգացման, ակադեմիական դպրոցի հեղինակության հաստատման գործում Ուկրաինական պետությանը մատուցած ականավոր անձնական ներդրման համար[45]
- «Աշխատանքային վաստակի համար» 1-ին աստիճանի մեդալ (2013 թվականի նոյեմբերի 27)-ուկրաինական պետության գիտական և տեխնիկական ներուժի ամրապնդման գործում ակնառու անձնական ձեռքբերումների, ազգային գիտությանը երկար տարիների նվիրված ծառայության համար[46]
- «Ուկրաինայի նախագահի պատվո շքանշան» (1993 թվականի նոյեմբերի 25)-ազգային գիտության զարգացման, նրա միջազգային հեղինակության ամրապնդման, Ուկրաինայի Գիտությունների ակադեմիայի զարգացման, էլեկտրական եռակցման ժամանակակից ազգային դպրոցի ստեղծման գործում բացառիկ ծառայությունների համար[47]
- Ուկրաինայի նախագահի «Հոբելյանական մեդալ, «Ուկրաինայի անկախության 25-րդ տարելիցի հոբելյանական մեդալ» (2016 թվականի օգոստոսի 19)-անկախ Ուկրաինայի ձևավորման գործում ունեցած նշանակալի անձնական վաստակի, նրա ինքնիշխանության հաստատման և միջազգային հեղինակության ամրապնդման, նշանակալի ավանդի համար։ Պետականաշինության, սոցիալ-տնտեսական, մշակութային կրթական զարգացման, ակտիվ հասարակական և քաղաքական գործունեության, ուկրաինացի ժողովրդին բարեխիղճ և անբասիր ծառայության համար[48]
- «Ուկրաինական ԽՍՀ գիտության և տեխնիկայի վաստակավոր գործիչ» պատվավոր կոչում (1968 թվական)
- «Ուկրաինայի Նախարարների կաբինետի պատվոգիր» (2002 թվականի ապրիլի 5)-գիտական և տեխնոլոգիական առաջընթացի զարգացման, արտադրության մեջ նորագույն տեխնոլոգիաների մշակման և ներդրման, բեղմնավոր գործունեության համար, երկար տարիներ նվիրված աշխատանքի և Գիտությունների ազգային ակադեմիայի աշխատանքի կազմակերպման հետ կապված բեղմնավոր գործունեության համար[49]
- «Ուկրաինայի նախարարների կաբինետի պատվոգիր» (2003 թվականի նոյեմբերի 26)-եռակցման, մետալուրգիայի և մետաղների տեխնոլոգիայի բնագավառում ակնառու գիտական նվաճումների, բարձր տեխնոլոգիաների ստեղծման գործում ծանրակշիռ անձնական ներդրման, պետական և հասարակական երկարամյա բեղմնավոր գործունեության համար[50]
ԽՍՀՄ պետական մրցանակներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս (ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդի Նախագահության 1969 թվականի մարտի 13-ի հրամանագիր՝ Լենինի շքանշան և «Մուրճ ու մանգաղ» ոսկե մեդալ-խորհրդային գիտության զարգացման գործում ունեցած մեծ վաստակի համար[51]
- Սոցիալիստական աշխատանքի կրկնակի հերոս (ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդի Նախագահության 1978 թվականի նոյեմբերի 24-ի հրամանագիր՝ Լենինի շքանշան և «Մուրճ ու մանգաղ» ոսկե մեդալ-խորհրդային գիտության զարգացման գործում ունեցած ակնառու ծառայությունների և ծննդյան վաթսունամյակի կապակցությամբ[52]
- «Լենինի շքանշան» (1967 թվականի ապրիլի 27)-խորհրդային գիտության զարգացման և ժողովրդական տնտեսության մեջ գիտական նվաճումների ներդրման գործում ձեռք բերված հաջողությունների համար[53]
- Լենինի շքանշան (1975 թվականի սեպտեմբերի 17)-խորհրդային գիտության զարգացման գործում ունեցած վաստակի և գիտությունների ակադեմիայի 250-ամյակի կապակցությամբ[54]
- «Հոկտեմբերյան հեղափոխության շքանշան» (1984 թվականի ապրիլի 26)-եռակցման և հատուկ էլեկտրամետալուրգիայի բնագավառում գիտության, տեխնիկայի և տեխնիկայի զարգացման գործում մեծ ծառայությունների համար[55]
- Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան (1943 թվականի սեպտեմբերի 13)
- «Ժողովուրդների բարեկամության շքանշան» (նոյեմբերի 24, 1988)՝ հայրենական գիտության զարգացման և ակտիվ հասարակական և քաղաքական գործունեության մեջ ունեցած մեծ ավանդի համար[56]
- «ԽՍՀՄ վաստակավոր գյուտարար» պատվավոր կոչում (1983 թվականի հունիսի 24)-գյուտերի մշակման և իրականացման գործում ձեռք բերված հաջողությունների համար, որոնք նոր ուղղություններ են բացել տեխնոլոգիայի և տեխնոլոգիայի զարգացման մեջ և ունեցել են առանձնահատուկ տնտեսական նշանակություն[57]
- Այլ մեդալներ
Արտասահմանյան մրցանակներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար 1-ին աստիճանի շքանշան» (Ռուսաստան, 2008 թվականի նոյեմբերի 26)-համաշխարհային գիտության զարգացման, Անկախ Պետությունների Համագործակցության մասնակից պետությունների միջև գիտական և մշակութային կապերի ամրապնդման գործում ունեցած նշանակալի ավանդի համար[58]
- «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 2-րդ աստիճանի շքանշան-գիտության զարգացման գործում ակնառու ավանդի համար[59]
- «Պատվո շքանշան» (Ռուսաստան, 2004 թվականի հունվարի 19) - գիտության զարգացման և Ռուսաստանի Դաշնության և Ուկրաինայի միջև բարեկամության և համագործակցության ամրապնդման գործում ունեցած մեծ ավանդի համար[60]
- «Ժողովուրդների բարեկամության շքանշան» (Բելառուս, 2008 թվականի նոյեմբերի 28)-գիտությունների ակադեմիաների միջազգային ասոցիացիայի ստեղծման, Բելառուսի Հանրապետության և Ուկրաինայի միջև գիտատեխնիկական համագործակցության ընդլայնման գործում ունեցած մեծ անձնական ներդրման համար[61][62]
- «Ֆրանցիսկ Սկորինայի շքանշան» (Բելառուս, 2003 թվականի նոյեմբերի 28)-գիտության և տեխնիկայի զարգացման, Բելառուսի Հանրապետության և Ուկրաինայի միջև գիտատեխնիկական համագործակցության ընդլայնման գործում անձնական մեծ ներդրման համար[63][64][65]
- «Պատվո շքանշան» (Մոլդովա, 2012 թվականի փետրվարի 15)-ի նշան Միջակադեմիական կապերի զարգացման գործում հատուկ արժանիքների բարձր ճանաչման, Մոլդովայի հանրապետության գիտահետազոտական հաստատությունների համար բարձր որակավորում ունեցող կադրերի պատրաստման գործում ներդրած ավանդի և բեղմնավոր գիտամեթոդական գործունեության համար[66]
- «Փառքի շքանշան» (Ադրբեջան, 2008 թվականի նոյեմբերի 26)-Ադրբեջանի Հանրապետության և Ուկրաինայի միջև գիտական կապերի զարգացման գործում հատուկ ծառայությունների համար[67][68]
- «Պատվո շքանշան» (Վրաստան)
- 2-րդ աստիճանի «Դոստիկ շքանշան» (Ղազախստան, 2007 թվական)[69]
- «Դանակեր» շքանշան (Ղրղզստան, 2004 թվականի նոյեմբերի 24) գիտության և կրթության ոլորտում Ղրղզստանի և Ուկրաինայի հարաբերությունների ամրապնդման գործում մեծ ավանդի համար[70]
- «Բարեկամության շքանշան» (Տաջիկստան, 2004)
- «Իտալիայի Հանրապետության արժանիքների շքանշանի ասպետ» (Իտալիա, 1998)
- «Լիտվայի մեծ իշխան Գյադիմինասի շքանշանի մեծ խաչ» (Լիտվա, 1998 թվականի նոյեմբերի 4)[71]
- «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 1-ին աստիճանի շքանշան (ԳԴՀ, 1968)
- «Կիրիլ և Մեթոդիոս» շքանշան (Բուլղարիայի Ժողովրդական Հանրապետություն, 1985 թվական)
- «Բարեկամության շքանշան» (Չեխոսլովակիա, 1988 թվականի սեպտեմբերի 22)[72]
- «Բարեկամության շքանշան» (Վիետնամ)[73]
- Բելառուսի Հանրապետության Ազգային ժողովի պատվոգիր (2018 թվականի դեկտեմբերի 3)՝ բելառուսա-ուկրաինական գիտական համագործակցության զարգացման գործում մեծ ծառայությունների համար[74]
- Ալբերտ Էյնշտեյնի անվան ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի միջազգային մեդալ
Մրցանակներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- «Ստալինյան երրորդ աստիճանի մրցանակ» (1950 թվական)-նոր մեթոդի հետախուզման և ճկուն եռակցման ավտոմատների և կիսաավտոմատների ստեղծման համար
- «Լենինի մրցանակ» (1957)- ճարտարագիտության մեջ էլեկտրախամրային եռակցման ստեղծման և իրականացման համար
- «Ուկրաինական ԽՍՀ պետական մրցանակ»՝ գիտության և տեխնիկայի բնագավառում (1970)[75]
- «ԽՍՀՄ նախարարների խորհրդի մրցանակ» (1988)
- «Տրիումֆ» մրցանակ (Ռուսաստան, 2004)
- «Ուկրաինայի պետական մրցանակ»՝ Գիտության և տեխնիկայի բնագավառում (2004 թվականի դեկտեմբերի 9)
- «Գլոբալ էներգիա» մրցանակ (2010)
- «Համագործակցության աստղեր» միջպետական մրցանակ (2013 թվական)
Գիտությունների ակադեմիաների մրցանակներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- «Միխայիլ Լոմոնոսովի անվան ոսկե մեդալ» (ԽՍՀՄ ԳԱ, 1980 թվական)-մետալուրգիայի և մետաղատեխնոլոգիայի բնագավառում ակնառու նվաճումների համար
- «Սերգեյ Կորոլյով անվան ոսկե մեդալ» (ՌԳԱ, 2003)-«Տիեզերական բարձր տեխնոլոգիաների մշակում և ներդրում փոխակերպվող մեծ չափերի կառույցների ստեղծման, վերանորոգման և վերականգնման աշխատանքների իրականացման եզակի մեթոդների և միջոցների մշակման համար»
- «Վլադիմիր Վերնադսկու անվան ոսկե մեդալ» (Ուկրաինայի ԳԱԱ, 2003 թվական)
- «Յան Չոխրալսկու ոսկե մեդալ» (Լեհաստան, 2006)
Կոչումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- «Կիևի պատվավոր քաղաքացի» (1998)
- «Մարիուպոլի պատվավոր քաղաքացի» (1998 թվական, Մարիուպոլին մատուցած ակնառու ծառայությունների համար)
- «Մոսկվայի ֆիզիկատեխնիկական ինստիտուտի պատվավոր պրոֆեսոր» (2003)[76]
Որպես սոցիալիստական աշխատանքի կրկնակի հերոս Պատոնի կիսադրին (քանդակագործ՝ Ա. Սկոբլիկով) 1982 թվականին տեղադրվել է իր հայրենի Կիև քաղաքում[77]։
Պատոնի հիշատակին 2020 թվականի սեպտեմբերին սահմանվել է Ուկրաինայի Գիտությունների ազգային ակադեմիայի՝ Բ․ Պատոնի անվան ոսկե մեդալ, որը շնորհվում է նորարարական գիտական և տեխնիկական զարգացումների ստեղծման գործում ակնառու ձեռքբերումների համար[78]։
Ընտանիք
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կինը՝ Օլգա Բորիսովնա Միլովանովա (1921-2013)[79], եղել է գիտաշխատող, որպես ինժեներ աշխատել է Տիմոշենկոյի անվան մեխանիկայի ինստիտուտում, գիտության և տեխնիկայի բնագավառում արժանացել է Ուկրաինայի պետական մրցանակի[80][81][82]։
Դուստրը՝ Եվգենիան (1956-2009), եղել է Ուկրաինայի Գիտությունների ազգային ակադեմիայի թղթակից անդամ, կենսաբանական գիտությունների դոկտոր, Ուկրաինայի գիտության և տեխնիկայի վաստակավոր գործիչ (2006), Բջջային կենսաբանության և գենետիկ ճարտարագիտության ինստիտուտի լաբորատորիայի վարիչ[83][84]։
Մատենագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Патон Б. Е. (ред.). Руководство по электродуговой сварке под флюсом. — Киев, М., 1957. — 236 с.
- Патон Б. Е., Лебедев В. К. Электрооборудование для дуговой электрошлаковой сварки. — М.: Машиностроение, 1966. — 359 с.
- Патон Б. Е., Лебедев В. К. Электрооборудование для контактной сварки. Элементы теории. — М.: Машиностроение, 1969. — 440 с.
- Патон Б. Е., Медовар Б. И. Электрошлаковые печи. — Киев: Наукова думка, 1976. — 415 с.
- Патон Б. Е., Медовар Б. И. Электрошлаковый металл. — Киев: Наукова думка, 1981. — 680 с.
- Патон Б. Е. (ред.). Словарь-справочник по сварке и склеиванию пластмасс. — Киев: Наукова думка, 1988.
- Патон Б. Е., Тригуб Н. П., Ахонин С. В., Жук Г. В. Электронно-лучевая плавка титана. — Киев: Наукова думка, 2006. — 248 с.
- Патон Б. Е. Избранные труды. — Киев, 2008. — 894 с.
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Б. Е. Патон. — М., 1979 (Материалы к биобиблиографии учёных СССР);
- Российская инженерная академия : Справочник 2000. Юбилейное издание / Сост. Б. В. Гусев, И. К. Растегаев, Г. В. Чернышук, А. И. Яковлев. — М.: Готика, 2000. — С. 10. — 454 с.
- Международная инженерная академия : Справочник (1992—2002) = International Academy of Engineering : Handbook (1992—2002) / под. ред. В. К. Хомерики. — М.: МИА, 2002. — 224 с.
- Малиновский Б. Н. Академик Б. Патон: Труд на всю жизнь. — М., 2002.
- Б. Е. Патон. Биобиблиография. — К., 2008.
- Б. Е. Патон: 50 лет во главе Академии. — К., 2012.
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 parish register
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Патон Борис Евгеньевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Русланович Г. Г. Ukrainska Pravda (укр.) / М. С. Хайретдинівна — 2000.
- ↑ http://www.kremlin.ru/acts/bank/20429
- ↑ http://www.kremlin.ru/acts/bank/28350
- ↑ https://www.president.gov.ua/documents/3362016-20405
- ↑ http://zakon.rada.gov.ua/cgi-bin/laws/main.cgi?nreg=1317/98
- ↑ http://www.prazskyhradarchiv.cz/archivKPR/upload/rp.pdf
- ↑ https://regulation.gov.ua/documents/id68865
- ↑ http://zakon4.rada.gov.ua/laws/show/556/93
- ↑ Академику Патону Борису Евгеньевичу - 100 лет! — RAS, 2018.
- ↑ www.ae-info.org
- ↑ Члены Президии НАНУ Արխիվացված 2010-01-29 Wayback Machine Արխիվացված 29 հունվարի 2010 թվականին.
- ↑ РИА2000, 2000, էջ 10
- ↑ «Патон Евгений Оскарович // Международный объединённый биографический центр». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 4-ին.
- ↑ Губарев В. С. Трон для Патона Արխիվացված 2020-09-23 Wayback Machine // Аргументы и факты. — 2020. — № 35 (2076). — С. 32.
- ↑ Конец эпохи Патона
- ↑ «Патон мой шеф, но истина дороже». АРГУМЕНТ. Վերցված է 2024 թ․ մարտի 24-ին.
- ↑ «101-летний академик Патон намерен покинуть пост президента НАНУ». Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 13-ին.
- ↑ «Список депутатов Верховного Совета СССР 11 созыва». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 14-ին.
- ↑ «Архивированная копия» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 7-ին.
{{cite web}}
: Unknown parameter|deadurl=
ignored (|url-status=
suggested) (օգնություն) - ↑ «Могут ли украинские учёные быть богатыми? / Статьи / Finance.ua». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 7-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 8-ին.
- ↑ Довідка про Національну академію наук України (станом на 01.01.2016 р.). Արխիվացված 2017-05-05 Wayback Machine(ուկր.)
- ↑ Довідка про Національну академію наук України (станом на 01.01.2017 р.). Արխիվացված 2017-07-05 Wayback Machine(ուկր.)
- ↑ «Академия наук Украины: денег нет, учёных всё меньше». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 19-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 8-ին.
- ↑ «Украина увеличила финансирование науки на треть». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 7-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 8-ին.
- ↑ ««Великий украинец»: умер Борис Патон». Рамблер/новости (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 22-ին.
- ↑ «Ну что это за наука — бочку сделать без заклёпок?» // Коммерсантъ. Архивировано из первоисточника 11 սեպտեմբերի 2020.
- ↑ «Список публикаций на Google Scholar Citations». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 29-ին.
- ↑ Материалы о Сахарове Արխիվացված 2018-01-15 Wayback Machine из «Хроники текущих событий» № 30, 31.12.1973.
- ↑ Письмо членов Академии наук СССР Արխիվացված 2018-10-18 Wayback Machine // «Правда», 29.08.1973.
- ↑ Сайт ЦИК Украины.(չաշխատող հղում)
- ↑ «Украинская интеллигенция поклонилась перед Януковичем в худших традициях «совка»». Украинская правда. 2011 թ․ օգոստոսի 4. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 28-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 27-ին.
- ↑ «Хто диктував листа українській інтелігенції?». Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 13-ին.
- ↑ ակադեմիա, ՀՀ գիտությունների ազգային. «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիա». ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիա. Վերցված է 2024 թ․ մարտի 24-ին.
- ↑ Boris Evgenyevich Paton Արխիվացված 2013-07-01 Wayback Machine//Из представления акад. Б. Е. Патона на сетевой странице Национальной библиотеки Украины им. В. И. Вернадского. Стр. 17 (из 19).(անգլ.)
- ↑ Походня И. К., акад. НАН Украины. Борис Евгеньевич Патон Արխիվացված 2011-09-07 Wayback Machine (из представления на странице ИЭС им. Патона НАН Украины)
- ↑ Pokhodnya I.K., acad. of NAS Ukraine. Boris Evgenyevich Paton Արխիվացված 2011-08-23 Wayback Machine (из представления на странице ИЭС имени Патона НАН Украины).(անգլ.)
- ↑ Membrii Academiei de Ştiinţe a Moldovei: Dicţionar (1961—2006) / Ch.: Î.E.P. Ştiinţa, 2006.
- ↑ Указ Президента України № 1317/98 від 26 листопада 1998 року «Про нагородження відзнакою Президента України „Герой України“». Արխիվացված 2021-07-19 Wayback Machine(ուկր.)
- ↑ Указ Президента України № 28/2012 від 21 січня 2012 року «Про відзначення державними нагородами України з нагоди Дня Соборності та Свободи України». Արխիվացված 23 հունվարի 2012 թվականին.(ուկր.)
- ↑ Указ Президента України № 1087/2008 від 27 листопада 2008 року «Про нагородження Б. Патона орденом князя Ярослава Мудрого». Արխիվացված 2018-07-14 Wayback Machine(ուկր.)
- ↑ Указ Президента України № 414/2018 від 7 грудня 2018 року «Про відзначення державними нагородами України працівників Національної академії наук України». Արխիվացված 2020-10-21 Wayback Machine(ուկր.)
- ↑ Указ Президента України № 1358/2003 від 26 листопада 2003 року «Про відзначення державними нагородами України працівників установ Національної академії наук України». Արխիվացված 2018-07-14 Wayback Machine(ուկր.)
- ↑ Указ Президента України № 425/97 від 13 травня 1997 року «Про нагородження відзнакою Президента України „Орден князя Ярослава Мудрого“».(ուկր.)
- ↑ Указ Президента України № 650/2013 від 27 листопада 2013 року «Про нагородження Б. Патона орденом „За заслуги“». Արխիվացված 2014-01-24 Wayback Machine(ուկր.)
- ↑ Указ Президента України № 556/93 від 25 листопада 1993 року «Про нагородження Почесною відзнакою Президента України». Արխիվացված 2016-03-05 Wayback Machine(ուկր.)
- ↑ Կաղապար:УПУ
- ↑ Постанова Кабінету Міністрів України № 468 від 5 квітня 2002 року «Про нагородження Патона Б.Є. Почесною грамотою Кабінету Міністрів України» Արխիվացված 2018-07-14 Wayback Machine(ուկր.)
- ↑ Постанова Кабінету Міністрів України № 1819-2003-п від 26 листопада 2003 року «Про нагородження Патона Б.Є. Почесною грамотою Кабінету Міністрів України» Արխիվացված 2018-07-14 Wayback Machine(ուկր.)
- ↑ «Указ Президиума Верховного Совета СССР от 13 марта 1969 года № 3669-VII «О присвоении звания Героя Социалистического Труда наиболее отличившимся учёным»». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 14-ին.
- ↑ «Указ Президиума Верховного Совета СССР от 24 ноября 1978 года № 8440—IX «О награждении Героя Социалистического Труда президента Академии наук Украинской ССР академика Патона Б. Е. орденом Ленина и второй золотой медалью „Серп и Молот"»». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 14-ին.
- ↑ «Награждение орденами и медалями СССР работников науки». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 14-ին.
- ↑ «Награждение орденами и медалями СССР академиков, членов-корреспондентов, работников научных учреждений и организаций академии наук СССР». Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 14-ին.
- ↑ «Награждение орденами и медалями СССР». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 14-ին.
- ↑ «Указ Президиума Верховного Совета СССР от 24 ноября 1988 года № 9823—XI «О награждении тов. Патона Б. Е. орденом Дружбы народов»». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 10-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 10-ին.
- ↑ «Указ Президиума Верховного Совета СССР от 24 июня 1983 года 9543—X «О присвоении почётного звания „Заслуженный изобретатель СССР" тт. Патону Б. Е., Кошкину Л. Н. и Фёдорову С. Н.»». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 12-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 14-ին.
- ↑ «Указ Президента Российской Федерации от 26 ноября 2008 года № 1653 «О награждении орденом „За заслуги перед Отечеством" I степени Патона Б. Е.»». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 14-ին.
- ↑ «Указ Президента Российской Федерации от 27 ноября 2008 года № 1426 «О награждении орденом „За заслуги перед Отечеством" II степени Патона Б. Е.»». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 14-ին.
- ↑ «Указ Президента Российской Федерации от 19 января 2004 года № 59 «О награждении государственными наградами Российской Федерации»». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 14-ին.
- ↑ «Указ Президента Республики Беларусь от 28 ноября 2008 года № 655 «О награждении Б. Я. Патона орденом Дружбы народов»». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 30-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 30-ին.
- ↑ «Президент Беларуси наградил президента НАН Украины Бориса Патона орденом Дружбы народов». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 14-ին.
- ↑ «Указ Президента Республики Беларусь от 28 ноября 2003 года № 543 «О награждении Б. Я. Патона орденом Франциска Скорины»». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 26-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 30-ին.
- ↑ «Награда белорусского государства». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 30-ին.
- ↑ «Александр Лукашенко встретился с зарубежными учёными». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 14-ին.
- ↑ «Указ Президента Республики Молдова № 525 от 15 февраля 2012 года "О награждении господина Бориса Патона орденом «Ordinul de Onoare»». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 11-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 15-ին.
- ↑ «Распоряжение Президента Азербайджанской Республики от 26 ноября 2008 года № 66 "О награждении Патона Б. Е. орденом «Слава»». Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հունիսի 20-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 20-ին.
- ↑ «Президент Азербайджана наградил Патона орденом «Шохрет»». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 14-ին.
- ↑ «Академик Б. Е. Патон: полвека во главе НАН Украины». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 14-ին.
- ↑ Указ Президента Кыргызской Республики от 24 ноября 2004 года № 413 «О награждении орденом „Данакер“ Патона Б.E.»
- ↑ Декрет Президента Литовской Республики от 4 ноября 1998 года № 222 Информация на официальном сайте Президента Литвы Արխիվացված 2009-09-16 Wayback Machine(լիտվ.)
- ↑ «Řád přátelství» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2019 թ․ հունիսի 3-ին. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
- ↑ «Орден Дружби (В'єтнам)». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հուլիսի 9-ին. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 28-ին.
- ↑ «Постановление Президиума Совета Республики Национального Собрания Республики Беларусь от 3 декабря 2018 года № 475-ПСР6 «О награждении А. Г. Наумовца и Б. Е. Патона Почётной грамотой Национального собрания Республики Беларусь»». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 27-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 25-ին.
- ↑ Указ Президента України від 9 грудня 2004 року № 1451/2004 «Про присудження щорічних премій Президента України для молодих вчених 2004 року» Արխիվացված 2018-07-14 Wayback Machine(ուկր.)
- ↑ Н. Н. Кудрявцев О деятельности института в прошедшем году и задачах на 2004 год // За науку. — 2004. — № 14(1676). Архивировано из первоисточника 19 նոյեմբերի 2012.
- ↑ Под знаком Патонов — «Газета по-киевски»(չաշխատող հղում)
- ↑ «НАН Украины учредила Золотую медаль имени Бориса Патона». Интерфакс-Украина (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
- ↑ «Источник» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 4-ին. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
- ↑ «Милованова Ольга Борисовна (1921—2013)». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
- ↑ «Умерла жена Бориса Патона». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
- ↑ «Умерла жена академика Патона». Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 13-ին.
- ↑ «Умерла известный биолог и дочь Бориса Патона Евгения Патон». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ դեկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 22-ին.
- ↑ «Президент выразил соболезнование родителям Евгении Патон, известного учёного-биолога, в связи с её смертью». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 23-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 22-ին.
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Список трудов в каталоге РГБ.
- Биография на сайте Института электросварки имени Е. О. Патона.
- Брошюра, посвящённая 90-летию Патона Бориса Евгеньевича.
- Походня И. К. 95-летие Национальной академии наук Украины и её президента Бориса Евгеньевича Патона // Автоматическая сварка : журнал. —Киев, 2013. — № 10—11 (726). — С. 3—13. — ISSN 0005-111Х.
- Патон Борис Евгеньевич в базе данных «История белорусской науки в лицах» Центральной научной библиотеки им. Якуба Коласа НАН Беларуси
- Борис Патон: Война с историей, памятниками, названием улиц недопустима! (Интервью посвящённое столетию академика)Արխիվացված 2020-10-23 Wayback Machine
- Ուկրաիներեն
- Дмитрієнко М. Ф., Томазов В. В. Рід Патонів: історико-генеалогічне дослідження. Документи. — Київ : Інститут історії України НАН України, 2013. — 344 с. — ISBN 978-966-02-7022-0.(ուկր.)
- ГЕРОЙ УКРАЇНИ — Патон Борис Євгенович.(ուկր.)
- Біографія Б. Є. Патона.Արխիվացված 2016-03-11 Wayback Machine
- Справочник «Хто є хто в Україні», видавництво «К.І.С».
![]() | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բորիս Պատոն» հոդվածին։ |
|
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 9, էջ 172)։ ![]() |
- Նոյեմբերի 14 ծնունդներ
- 1918 ծնունդներ
- Կիև քաղաքում ծնվածներ
- Օգոստոսի 19 մահեր
- 2020 մահեր
- Կիև քաղաքում մահացածներ
- ԽՄԿԿ անդամներ
- Պատվո շքանշանի ասպետներ (Վրաստան)
- Սոցիալիստական աշխատանքի հերոսներ
- Ռուսաստանի «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 1-ին աստիճանի շքանշանի ասպետներ
- Ռուսաստանի «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 2-րդ աստիճանի շքանշանի ասպետներ
- Պատվո շքանշանի ասպետներ (Ռուսաստան)
- Լենինի շքանշանի ասպետներ
- Հոկտեմբերյան հեղափոխության շքանշանով պարգևատրվածներ
- Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշանի ասպետներ
- Ժողովուրդների բարեկամության շքանշանի դափնեկիրներ
- «Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ կատարած անձնվեր աշխատանքի համար» մեդալակիրներ
- Պատվո շքանշանի ասպետներ (Ադրբեջան)
- Լենինյան մրցանակի դափնեկիրներ
- ԽՍՀՄ վաստակավոր գյուտարարներ
- Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի անդամներ
- Բուլղարիայի գիտությունների ակադեմիայի անդամներ
- ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոսներ
- Վրաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիայի ակադեմիկոսներ
- Եվրոպական ակադեմիայի անդամներ
- Անձինք այբբենական կարգով
- 20-րդ դարի գիտնականներ
- 20-րդ դարի ֆիզիկոսներ
- «Տրիումֆ» մրցանակի դափնեկիրներ
- Ակադեմիկոսներ
- Անձինք նամականիշերի վրա
- Գիտնականներ այբբենական կարգով
- Գյուտարարներ
- ԽՄԿԿ 22-րդ համագումարի պատվիրակներ
- ԽՄԿԿ 23-րդ համագումարի պատվիրակներ
- ԽՄԿԿ 24-րդ համագումարի պատվիրակներ
- ԽՄԿԿ 25-րդ համագումարի պատվիրակներ
- ԽՄԿԿ 26-րդ համագումարի պատվիրակներ
- ԽՄԿԿ 27-րդ համագումարի պատվիրակներ
- ԽՍՀՄ ԳԱ իսկական անդամներ
- ԽՍՀՄ ԳԽ 10-րդ գումարման պատգամավորներ
- ԽՍՀՄ ԳԽ 11-րդ գումարման պատգամավորներ
- ԽՍՀՄ ԳԽ 6-րդ գումարման պատգամավորներ
- ԽՍՀՄ ԳԽ 7-րդ գումարման պատգամավորներ
- ԽՍՀՄ ԳԽ 8-րդ գումարման պատգամավորներ
- ԽՍՀՄ ԳԽ 9-րդ գումարման պատգամավորներ
- ԽՍՀՄ ԳԽ պատգամավորներ
- ԽՍՀՄ Պետական մրցանակի դափնեկիրներ
- ԽՍՀՄ քաղաքական գործիչներ
- Խորհրդային գիտնականներ
- Խորհրդային գյուտարարներ
- Խորհրդային ֆիզիկոսներ
- Կիևի պատվավոր քաղաքացիներ
- Ճարտարագետներ
- Շվեդիայի ճարտարագիտական գիտությունների թագավորական ակադեմիայի անդամներ
- Ուկրաինացի գիտնականներ
- Պրոֆեսորներ
- Ռուսաստանի «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» շքանշանակիրներ
- Ռուսաստանի ԳԱ իսկական անդամներ
- Ստալինյան մրցանակի դափնեկիրներ
- Տեխնիկական գիտությունների դոկտորներ