Jump to content

Ջորջ Սանտայանա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ջորջ Սանտայանա
անգլ.՝ George Santayana
Ծնվել էդեկտեմբերի 16, 1863(1863-12-16)[1][2][3][…] San Bernardo street, Մադրիդ[4]
Մահացել էսեպտեմբերի 26, 1952(1952-09-26)[5][2][3][…] (88 տարեկան) Հռոմ, Իտալիա[5]
բնական մահով
ԳերեզմանԿամպո Վերանո[6]
Բնակության վայր(եր)Ավիլա[4] և Beacon Street?[4]
Քաղաքացիություն Իսպանիա
Դավանանքքրիստոնեական աթեիզմ
Մասնագիտությունփիլիսոփա, գրող, բանաստեղծ, վիպասան, ակնարկագիր և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)Հարվարդի համալսարան
Գործունեության ոլորտփիլիսոփայություն, Ստեղծագործական և մասնագիտական գրություն[7] և պոեզիա[7]
ԱնդամակցությունԱրվեստի և գրականության ամերիկյան ակադեմիա և Phi Beta Kappa
Ալմա մատերՀարվարդի համալսարան, HU Berlin, Թագավորական քոլեջ, Քեմբրիջ, Հարվարդի քոլեջ և Բոստոնի լատինական դպրոց
Տիրապետում է լեզուներինիսպաներեն և անգլերեն[2][8]
ՀայրAgustín Ruiz de Santayana?[9]
ՄայրJosefina Borrás?
Ստորագրություն
Изображение автографа
 George Santayana Վիքիպահեստում

Ջորջ Սանտայանա (անգլ.՝ George Santayana, իսպ.՝ Jorge Agustín Nicolás Ruiz de Santayana, դեկտեմբերի 16, 1863(1863-12-16)[1][2][3][…], San Bernardo street, Մադրիդ[4] - սեպտեմբերի 26, 1952(1952-09-26)[5][2][3][…], Հռոմ, Իտալիա[5]), ամերիկացի փիլիսոփա, քննադատական ռեալիզմի ներկայացուցիչ։ Ծագումով՝ իսպանացի։

Գործունեություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1872-1912 թվականներին ապրել է ԱՄՆ-ում, 1907-1912 թվականներին՝ Հարվարդի համալսարանի պրոֆեսոր։ Կրել է Ու․ Ջեմսի և Ա․ Բերգսոնի ազդեցությունը, կյանքի վերջին տարիներին մոտեցել է էկզիստենցիալիզմին, Է․ Հուսեռլի ֆենոմենոլոգիային և Ա․ Ուայտհեդի «պրոցեսի փիլիսոփայությանը»։ Սանտայանայի մետաֆիզիկական համակարգը տրված է «Կեցության ոլորտները» երկում։ Փիլիսոփայության հիմնական խնդիրը Սանտայանան համարում է աշխարհի նկատմամբ բարոյական և գեղագիտական կողմնորոշում մշակելը․ փիլիսոփայությունը ոչ եկեղեցական կրոն է, այն ուղղված է մարդու «մտքին և սրտին»։ Պոեզիան, արվեստը, կրոնը մարդկային հոգեկանի բարձրագույն ձևերն են, որոնք խիստ հակադրվում են «կենդանական հավատի» (արտաքին աշխարհի գոյությունն ընդունող անմիջական համոզմունքի) վրա հիմնված կենսաբանորեն մեկնաբանվող պրակտիկային և գիտությանը։ Ընդ որում, գիտությունն ըմբռնվել է որպես աշխարհի օգտապաշտական նշանակություն Ունեցող ոչ իսկական ընկալում։ Սանտայանան «Տիրապետություն և իշխանություն» գրքում (1951) Պլատոնի ոգով մշակել է հակադեմոկրատական հասարակական-քաղաքական ուսմունք։ Հեղինակ է նաև «Վերջին պուրիտանը» վեպի (1935) և գեղագիտության, մշակույթի ու գրականության վերաբերյալ բազմաթիվ աշխատությունների։ Հայտնի է իր փայլուն գրելաոճով։ Սանտայանայի գաղափարների վրա է հիմնվում ամերիկյան հասարակական մտքի հակասցիենտիստական ուղղությունը։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջորջ Սանտայանա» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 10, էջ 184