Ալեքսանդր Թոփչյան

Ալեքսանդր Թոփչյան
Ծնվել է	սեպտեմբերի 7, 1939
Ծննդավայր	Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Վախճանվել է	սեպտեմբերի 3, 2021 (81 տարեկան) կամ 2021
Վախճանի վայր	Երևան, Հայաստան
Մասնագիտություն	գրականագետ, թարգմանիչ, արձակագիր և գրող
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և Հայաստան
Կրթություն	ԵՊՀ հայ բանասիրության ֆակուլտետ (1962)
Անդամակցություն	ԽՍՀՄ Գրողների միություն
Կուսակցություն	ԽՄԿԿ
Աշխատավայր	Կանչ, «Հայաստան» հրատարակչություն, Գարուն, Հայֆիլմ, Եղիշե Չարենցի անվան գրականության և արվեստի թանգարան և Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողով
Պարգևներ	Հայաստանի Հանրապետության մշակույթի վաստակավոր գործիչ Ռուբեն Սևակի անվան մրցանակ Պողոսյան մրցանակ և Հայաստանի մշակույթի նախարարության ոսկե մեդալ
Ամուսին	Անահիտ Թոփչյան
	Ալեքսանդր Թոփչյան Վիքիդարանում

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Թոփչյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Ալեքսանդր Էդուարդի Թոփչյան (սեպտեմբերի 7, 1939(1939-09-07), Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ^[1] - սեպտեմբերի 3, 2021(2021-09-03)^[2] կամ 2021^[3], Երևան, Հայաստան^[2]), հայ գրող, գրականագետ, գրաքննադատ, դրամատուրգ, արձակագիր, թարգմանիչ։ ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1970 թվականից։

Էդուարդ Թոփչյանի որդին, Ստեփան Թոփչյանի եղբայրը, Անահիտ Թոփչյանի ամուսինը։

Կենսագրություն

Սովորել է Երևանի Գրիգոր Խանջյանի անվան թիվ 56 միջնակարգ դպրոցում։ 1962 թվականին ավարտել է ԵՊՀ։ 1962-1963 թվականներին աշխատել է «Պիոներ կանչ» պարբերականում, 1963-1965 թվականներին՝ «Հայաստան» հրատարակչությունում, 1966-1975 թվականներին՝ «Գարուն» ամսագրում, 1975-1988 թվականներին՝ «Հայֆիլմ» կինոստուդիայում, 1982-1989 թվականներին՝ Չարենցի անվան գրականության և արվեստի թանգարանի գրական բաժնի վարիչ, 1991-1995 թվականներին՝ ՀՀ ԱԺ լրատվության հանձնաժողովում^[4]։ 1960-1980 թվականների ընթացքում Հայաստանի, Մոսկվայի և միութենական այլ հանրապետությունների գրական մամուլում տպագրված հոդվածները նրան միութենական ճանաչում են բերել։

Հեղինակ է բազում թարգմանությունների ռուսերենից և ֆրանսերենից, որոնց թվում են Մոլիերի, Լարոշֆուկոյի, Շոդերլո դը Լակլոյի, Ապոլիների, Պրեվերի, Կոկտոյի, Ժիրոդուի, Անույի, Ռընարի, Սագանի և այլոց գործերը։ Հրատարակել է մոտ 500 գրականագիտական հոդված մամուլում՝ նվիրված արդի գրականության հարցերին։ Որպես գլխավոր խմբագիր և հրատարակության վարիչ, Թոփչյանի գործունեության շնորհիվ հրատարակվել են Ռուբեն Սևակի, Վազգեն Շուշանյանի, Հրաչ Զարդարյանի, Հարութ Կոստանդյանի, Նիկողոս Սարաֆյանի և այլ հայ գրողների ստեղծագործությունները, ինչպես նաև հայ գրողների ժողովածուներ և անթոլոգիաներ այլ լեզուներով։ Ալեքսանդր Թոփչյանի հեղինակությամբ լույս են տեսել նաև մի քանի գեղարվեստական գրքեր^[5]^[6]։ ԽՄԿԿ անդամ 1971 թվականից։

Մատենագիտություն

Գրքեր

Գրականագիտական աշխատություններ

Բառի սահմանները (1978)
Ժամանակ և պատկեր (ռուսերեն, 1983)
Ապագայի ներկայությամբ (1987)

Գեղարվեստական գործեր

Արտագերս (1994)
Այնտեղ (2002)
Եվ անգամ մահից հետո (2005)
Բանկ Օտոման (2008)

Թարգմանություններ (ֆրանսերենից և ռուսերենից)

Լադա Յոզեֆ։ Խորամանկ սանամեր աղվեսի պատմությունը․- Երևան։ «Հայաստան», 1964․- 83 էջ։
Պրևեր Ժակ։ Արյու և փետուր (բանաստեղծությունների ժողովածու)․- Երևան։ «Հայաստան», 1965։
Լոնդոն Ջեկ։ Երկեր 12 հատորով, հ. 4․- Երևան։ «Հայաստան», 1966․- 715 էջ (գրքի մեջ մտնող «Կյանքի սերը» պատմվածաշարը թարգմանել է Ա. Թոփչյանը)։
Պրևեր Ժակ։ Հեքիաթներ չարաճճի երեխաների համար․- Երևան, «Հայաստան», 1972։
Սիմենոն Ժորժ։ Դեղին շունը․- Երևան, «Հայաստան», 1975։
Քաչա Վահե։ Գիշատիչների խնջույքը․- Երևան, «Սովետական գրող», 1976․- 368 էջ։
Ֆրանսուա դը Լառոշֆուկո։ Մաքսիմներ․- Երևան։ «Սովետական գրող», 1978։

Մամուլ

Չհրաժարվել հույզերից։ «Գարուն», 1967, № 1։ (Գրախոսություն Վազգեն Առաքելյանի «Երեքնուկներ», Ծովինարի «Ապրիլ», Լևոն Զաքարյանի «Իմ փողոցը», Յուրի Սահակյանի «Արևը քո դեմքին» բանաստեղծական ժողովածուների մասին)։

Պարգևներ, կոչումներ և մրցանակներ

Ռուբեն Սևակի անվան մրցանակ, 1986
ՀԳՄ Միքայել Նալբանդյանի անվան մրցանակ, 1992
Սուրբ Էջմիածնի «Կանթեղ» մրցանակ, 2004
ՀԳՄ Դ.Դեմիրճյանի անվան մրցանակ, 2005
Պողոսյան մրցանակ, 2006^[7]
Հայաստանի մշակույթի նախարարության ոսկե մեդալ, 2009
Ֆրանսիական կառավարության բարձր պարգև՝ «Արվեստների և գրականության սպայի» (Officier de l’Ordre des Arts et des Lettres) շքանշան, 2010
Հայաստանի Հանրապետության մշակույթի վաստակավոր գործիչ (2012)^[8]

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #1084028638 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Մահացել է Ալեքսանդր Թոփչյանը
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
↑ «Ով ով է։ Հայեր» հանրագիտարան, հատոր առաջին, գլխավոր խմբագիր Հովհաննես Այվազյան, Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, Երևան, 2005։
↑ Հայկական համառոտ հանրագիտարան, 1995։ Հ. 2:
↑ «Zarkfoundation - Ալեքսանդր Թոփչյան». zarkfoundation.com.
↑ «Ալեքսանդր Թոփչյան - Պողոսյան մրցանակ». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
↑ Հայաստանի Հանրապետության պատվավոր կոչումներ շնորհելու մասին

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալեքսանդր Թոփչյան» հոդվածին։

[_45e94ce796adb9a7-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #1084028638 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.

[_9421ddc6685a8011-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Մահացել է Ալեքսանդր Թոփչյանը

[_2cf03bdf426d70d9-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ

[4] «Ով ով է։ Հայեր» հանրագիտարան, հատոր առաջին, գլխավոր խմբագիր Հովհաննես Այվազյան, Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, Երևան, 2005։

[5] Հայկական համառոտ հանրագիտարան, 1995։ Հ. 2:

[6] «Zarkfoundation - Ալեքսանդր Թոփչյան». zarkfoundation.com.

[7] «Ալեքսանդր Թոփչյան - Պողոսյան մրցանակ». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.

[8] Հայաստանի Հանրապետության պատվավոր կոչումներ շնորհելու մասին

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]