Սալվադոր դե Մադարիագա
.svg){kind=small}
Սալվադոր դե Մադարիագա և Ռոխո (իսպ.՝ Salvador de Madariaga y Rojo; հուլիսի 23, 1886[1][2][3][…], Լա Կորունյա, Գալիսիա, Իսպանիայի թագավորություն, Իսպանիա[4][5] - դեկտեմբերի 14, 1978[1][2][3][…], Լոկարնո, Տիչինո, Շվեյցարիա[4][5]), իսպանացի գրող, դիվանագետ, լրագրող, պատմաբան, հոգեբան, պացիֆիստ։
Քաղաքական կարիերա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ինժեներական կրթությունը ստացել է Փարիզում, ապա սովորել Մեծ Բրիտանիայի Օքսֆորդի համալսարանում։ Նա որոշ ժամանակ աշխատել է Հյուսիսային իսպանական երկաթուղային ընկերությունում, բայց շուտով թողել է ճարտարագիտությունը և տեղափոխվել Լոնդոն՝ դառնալով լրագրող և անգլերեն գրելով The Times-ում[9]։ Այդ ժամանակ նա հրապարակեց իր առաջին էսսեները։
1921 թվականին Մադարիգան նշանակվել է Ազգերի լիգայի քարտուղարության մշտական լրագրող, իսկ 1922 թվականին՝ զինաթափման սեկտորի ղեկավար։ 1928 թվականից Օքսֆորդի համալսարանում աշխատել է որպես իսպաներենի պրոֆեսոր[10], որտեղ նա հրատարակեց ազգային հոգեբանության մասին իր առաջին գիրքը. «Englishmen, Frenchmen, Spaniards» («Անգլերեն, ֆրանսերեն, իսպաներեն»)։
1931 թվականին նա նշանակվել է ԱՄՆ-ում Իսպանիայի դեսպան և Ազգերի լիգայի մշտական պատվիրակ, այդ պաշտոնը զբաղեցրել է հինգ տարի։ Այս ընթացքում Մադարիգան ստացել է «Ազգերի լիգայի խիղճ» մականունը[11]։ 1932-1934 թվականներին եղել է դեսպան Ֆրանսիայում[9], 1933 թվականին ընտրվել է Իսպանիայի Ազգային Կոնգրեսի ձախ-լիբերալ Ինքնավար Գալիսիայի հանրապետական կազմակերպությունից՝ միաժամանակ զբաղեցնելով արդարադատության և կրթության նախարարի պաշտոնները[10]։
1936 թվականի հուլիսին՝ քաղաքացիական պատերազմի բռնկման հետ մեկտեղ, կամավոր աքսորի է գնացել Անգլիա, որտեղից կազմակերպված կերպով աջակցել է Ֆրանկոյի բռնապետության դեմ դիմադրությանը։ 1949 թվականին դարձել է Եվրոպայի քոլեջի համահիմնադիրներից մեկը[11]։
1948-1952 թվականներին եղել է Լիբերալ ինտերնացիոնալի նախագահ։
Գրական գործունեություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մադարիգան հեղինակ է Դոն Կիխոտի, Քրիստոֆեր Կոլումբոսի և Լատինական Ամերիկայի պատմության մասին գրքերի[12]։ Իր ստեղծագործություններում նա միշտ առաջ է քաշել միասնական, ինտեգրված Եվրոպայի կերպարը։ Գրել է ֆրանսերեն, գերմաներեն, իսպաներեն, գալիսերեն (իր մայրենի լեզուն) և անգլերեն։ 1973 թվականին ստացել է Կարլոս Մեծի միջազգային մրցանակ։ 1976 թվականին վերադարձել է Իսպանիա, որտեղ շարունակել է իր գրական գործունեությունը։
Ընտանիքը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1912 թվականին նա ամուսնացել է ծագումով շոտլանդացի պատմաբան Կոնստանս Արչիբալդի հետ։ Այս ամուսնությունից ծնվել է երկու դուստր՝ Նիևեսը (ամուսնացած Մեթյուզ) (1917-2003)[10] և Իզաբել դե Մադարիագա (1919–2014): 1970 թվականի նոյեմբերին Կոնստանսի մահից հետո Սալվադորն ամուսնացել է Էմիլիա Չեկելի դե Ռոմենի հետ, որը նրա անձնական քարտուղարն էր 1938 թվականից։ Սալվադոր Մադարագայի թոռը (Նիվեսի որդին առաջին ամուսնությունից) Խավիեր Սոլանան է[13]։
Ընտրված աշխատանքներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Englishmen, Frenchmen, Spaniards: An Essay in Comparative Psychology (Անգլերեն, ֆրանսերեն, իսպաներեն. Էսսեներ համեմատական հոգեբանության մեջ, Օքսֆորդի համալսարանի հրատարակչություն, 1929 թվական)
- Disarmament (Զինաթափում, Վախկոտ-ՄակՔեն, 1929 թվական)
- Anarchy or Hierarchy (Անարխիա և հիերարխիա, Մակմիլան, 1937 թվական)
- Christopher Columbus (Քրիստոֆեր Կոլումբոս, Մակմիլան, 1940 թվական)
- The Rise of the Spanish-American Empire (The Rise of the Spanish American Empire, Hollis & Carter; Մակմիլան, 1947 թվական)
- The Fall of the Spanish-American Empire (The Fall of the Spanish American Empire, Hollis & Carter, 1947; Մակմիլան, 1948 թվական)
- Morning without Noon (Առավոտ առանց կեսօր, 1973 թվական)
- El Corazón de Piedra Verde, 1942 թվական
- Spain: a Modern History (Իսպանիա. ժամանակակից պատմություն)
- Hernán Cortés — Conqueror of Mexico (Էրնան Կորտես - Մեքսիկայի նվաճող, Մակմիլան, 1941 թվական)
- The Blowing up of the Parthenon (Պարթենոնի պայթյուն, 1960 թվական)
- On Hamlet (Համլետի, Հոլիս և Քարթերի մասին, 1948 թվական)
Հիշատակ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Սալվադոր Մադարիագայի անվան Եվրոպական հիմնադրամ-քոլեջ[14]։
- Հուշատախտակ Օքսֆորդում այն տան ճակատին, որտեղ ապրում էր պրոֆեսոր Մադարիագան (բացվել է 2011 թվականի հոկտեմբերի 15-ին)[9]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Diccionario biográfico español (իսպ.) — Real Academia de la Historia, 2011.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 http://www.congreso.es/portal/page/portal/Congreso/Congreso/Iniciativas?_piref73_2148295_73_1335437_1335437.next_page=/wc/servidorCGI&CMD=VERLST&BASE=DIPH&FMT=DIPHXD1S.fmt&DOCS=1-1&DOCORDER=FIFO&OPDEF=Y&NUM1=&DES1=&QUERY=%2865190%29.NDIP.
- ↑ Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
- ↑ http://www.racmyp.es/academicos/lista_historica.cfm
- ↑ Der Karlspreisträger 1973 Don Salvador de Madariaga (գերմ.)
- ↑ 9,0 9,1 9,2 Salvador de MADARIAGA Արխիվացված 2020-01-26 Wayback Machine — OXFORDSHIRE BLUE PLAQUES SCHEME(անգլ.)
- ↑ 10,0 10,1 10,2 Salvador de Madariaga Արխիվացված 2011-12-04 Wayback Machine на сайте NNDB(անգլ.)
- ↑ 11,0 11,1 René Wadlow. Salvador De Madariaga: Conscience of the League of Nations Արխիվացված 2011-10-06 Wayback Machine(անգլ.)
- ↑ Salvador de Madariaga y Rojo Salvador de Madariaga y Rojo Արխիվացված 2014-09-13 Wayback Machine на сайте Encyclopaedia Britannica(անգլ.)
- ↑ Nieves Hayat de Madariaga Արխիվացված 2012-03-10 Wayback Machine(իսպ.)
- ↑ Официальный сайт фонда Արխիվացված 2016-07-19 Wayback Machine(անգլ.)
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Литературная энциклопедия(չաշխատող հղում)
- Cueva de Zaratustra Мадарьяга и Memorias de un federalista(իսպ.)
- Madariaga — College of Europe FoundationԱրխիվացված 2016-07-19 Wayback Machine(ֆր.)
- Madariaga tennis Club in A Coruña(իսպ.)
- Madariaga European College(իսպ.)
- Книги Сальвадора де Мадарьяги(անգլ.)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սալվադոր դե Մադարիագա» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||
- Հուլիսի 23 ծնունդներ
- 1886 ծնունդներ
- Իսպանիայում ծնվածներ
- Դեկտեմբերի 14 մահեր
- 1978 մահեր
- Շվեյցարիայում մահացածներ
- Օքսֆորդի համալսարանի շրջանավարտներ
- Օքսֆորդի համալսարանի ակադեմիկոսներ
- Անձինք այբբենական կարգով
- Գրողներ այբբենական կարգով
- 20-րդ դարի պատմաբաններ
- Իսպանալեզու գրողներ
- Իսպանացի գրողներ
- Իսպանացի դիվանագետներ
- Իսպանացի լրագրողներ
- Իսպանացի պատմաբաններ
- Իսպանացի քաղաքական գրողներ
- Իսպանիայի քաղաքական գործիչներ
- Ֆրանսալեզու գրողներ