Նուբարաշեն վարչական շրջան

Նուբարաշեն
Երկիր	Հայաստան
Կարգավիճակ	Երևանի վարչական բաժանում
Մտնում է	Երևանի մեջ
Վարչական շրջանի ղեկավար	Անդրանիկ Գասպարյան
Հիմնական լեզու	հայերեն
Բնակչություն	9800 մարդ (2015)
Տարածք	18 կմ²
Բարձրություն ծովի մ-ից՝; - Բարձրագույն կետ	; 1,315 մ
Ժամային գոտի	UTC+4
	Նուբարաշեն վարչական շրջան Վիքիպահեստում

Նուբարաշեն, Հայաստանի մայրաքաղաք Երևանի վարչական շրջաններից մեկը։ Ընդհանուր սահմաններ ունի էրեբունի և Շենգավիթ վարչական շրջանների հետ։ Արտաքին սահմանագծով սահմանակից է Արարատի մարզին^[2]։

Ընդհանուր նկարագիր

Նուբարաշենն ունի 18 կմ² տարածք (Երևանի 8.07% -ը), մեծությամբ Երևանի 5-րդ շրջանն է։ Գտնվում է Երևանից մոտ 7 կմ հարավ-արևելք ամբողջությամբ մեկուսացված քաղաքից։

Թաղամասի կենտրոնում գտնվում է Նուբարաշենի կենտրոնական այգին և մոտակա Ղևոնդ Ալիշանի անվան թիվ 95 դպրոցը (բացվել է 1932 թվականին)։ Նուբարաշենի ռազմական բազան զբաղեցնում է թաղամասի արևելյան հատվածի մեծ մասը։

Բնակչությունը՝ 9800 մարդ (2015)^[1]։

Պատմություն

Հայաստանի խորհրդայնացումից հետո Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միությունը (ՀԲԸՄ) դարձավ միակ սփյուռքի կազմակերպությունը, որը թույլատրվեց գործունեություն ծավալել Հայաստանի խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունում (ՀԽՍՀ)։ ՀԲԸՄ թույլտվությունը տրվել է 1923 թվականին։

1926 թվականի Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միության Միացյալ Նահանգների Ֆիլադելֆիայի հանդիպման ժամանակ, ՀԲԸՄ-ն որոշում է կայացրել ֆինանսավորել Հայաստանի Սոցիալիստական Խորհրդային հանրապետությունում նոր բնակելի շենք կառուցելու համար` հիմնադիրի պատվին։ Ծրագրի հիմնական նպատակն էր ուղղված Հայոց ցեղասպանությունը վերապրած հայ ընտանիքների հայրենադարձությանը և այն տարածվեց Մերձավոր Արևելքում և Եվրոպայում։

Ծրագրի իրականացման համար նախատեսված էր, մինչև 1931 թվականի ապրիլի 30-ը բարձրացնել 250.000 ԱՄՆ դոլարը, որպեսզի ծրագիրը սկսի ՀԲԸՄ-ի 25-ամյակի կապակցությամբ։ Նյու Յորքում հայերի համար նվիրաբերվել է 102.000 ԱՄՆ դոլար, իսկ Չիկագոյից` 25.000 ԱՄՆ դոլար։ Այնուամենայնիվ, Հայաստանի հարուստ նվիրատուներից շատերը 1929 թ. մեծ դեպրեսիայի զոհ դարձան։ Այսպիսով, 1929 թվականի վերջի դրությամբ ապահովվեց միայն 153.000 ԱՄՆ դոլար։

Հայաստանի կոմունիստական կառավարությունը նախաձեռնության համար առաջարկել է բազմաթիվ տեղեր, այդ թվում` Եղվարդ, Սարդարապատ և Մեծամոր։ Վերջապես, բնակավայրի գտնվելու վայրը ընտրվել է մայրաքաղաքի հարավ-արևելյան հարթավայրում, Նորագավիթի հարևանության հարավում։

Պողոս Նուբարը ծրագրի համար նվիրաբերեց 100,000 ԱՄՆ դոլար, իսկ վերջապես, 1930 թվականի ապրիլ-մայիսին Հայաստանի կոմունիստական կառավարության և ՀԲԸՄ-ի միջև պայմանավորվածություն էր ձեռք բերվել «Նուբարաշեն բնակելի թաղամասի կառուցումը»։ Շուտով նույն տարվանից սկսվեց շինարարական աշխատանքը Երևանի հարավում` քաղաքաշինական ծրագրի հիման վրա, որը մշակվել է ճարտարապետ Ալեքսանդր Թամանյանի կողմից։

1931 թվականի հուլիսին մոտ 100-120 բնակելի շենքեր պատրաստ էին ծառայելու։ 1932 թվականին բնակավայրը պաշտոնապես հաստատվել է և անվանվել է Նուբարաշեն (նշանակում է Նուբար քաղաք)։ Նորաստեղծ բնակավայրի առաջին բնակիչները հայրենադարձվել են Հունաստանի հայ ընտանիքները, այնուհետև` Բուլղարիայից, Ֆրանսիայից, Լիբանանից և Սիրիայից։ Ծրագրի գրեթե 50%-ը ավարտվել է 1936 թվականի վերջին։ 1937 թվականի. ամռանը Նուբարաշենում ապրում էր մոտ 1000 հայրենադարձված հայ։

1938 թվականին բնակավայրը վերանվանվեց Սովետաշեն (Սովետասեն), որը նշանակում է խորհրդային քաղաքը։ 1961 թվականին Օրջոնիկիձեի շրջանը ձևավորվեց որպես Երևանի վարչական շրջան։ 1963 թվականի Սովետաշենին տրվել է քաղաքային տիպի բնակության կարգավիճակ՝ Օրջոնիկիձեի շրջանի մի մասը դառնալու համար։

1989 թվականի թաղամասը վերանվանվել է իր սկզբնական անվամբ։ 1996 թվականին Հայաստանի վարչական բաժանման բարեփոխումների արդյունքում Նուբարաշենին տրվեց Երևանի վարչական շրջանի կարգավիճակ։

Ժողովրդագրություն

2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով, շրջանի բնակչությունը կազմել է 9,561 մարդ (քաղաքի բնակչության 0,9% -ը)։ Ըստ 2016 թվականի պաշտոնական տվյալների` թաղամասի բնակչությունը կազմում է շուրջ 9,800՝ Երևանի ամենաքիչ բնակիչներ ունեցող շրջան։

Թաղամասում գտնվում է 2015 թվականի ապրիլի 25-ին բացված Սուրբ Նահատակաց եկեղեցին։ Շինարարությունը սկսվել է 2012 թվականին և ավարտվել 2015 թվականին։ Եկեղեցին նախագծել է ճարտարապետ Արտակ Ղուլյանը, իսկ միջոցները հատկացրել է հայտնի գործարար Գագիկ Ծառուկյանը։

Մշակույթ

Նուբարաշենի երաժշտական դպրոցը գործում է 1935 թվականից, իսկ թիվ 34 Նուբարաշենի գրադարանը գործում է 1936 թվականից։

Թաղամասում բազմաթիվ հուշարձաններ են տեղադրվել, այդ թվում `

1973 թվականին կառուցված Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի հուշահամալիրը,
2004 թվականին կառուցված Ղևոնդ Ալիշանի կիսանդրին,
Արցախյան պատերազմի զոհերի հիշատակին նվիրված հուշահամալիր։

Տրանսպորտ

Նուբարաշենի հիմնական տրանսպորտային միջոցները՝ ավտոմեքենաներ, ավտոբուսներ, և միկրոավտոբուսներ (ԳԱԶել)։

Տնտեսություն

1958 թվականին բացված Նուբարաշենի գործարանը հանդիսանում է թաղամասի առաջին արդյունաբերական գործարաններից մեկը։ 1982 թվականին բացվեց Նուբարաշենի կահույքի գործարանը (ներկայումս հայտնի է որպես WoodLnad): Խորհրդային տարիներին Մասիսի կոշիկի գործարանի մասնաճյուղն էր։

Խորհրդային տարիներից ի վեր թաղամասում գործում են անասնաբուծարաններ, որոնցից ամենամեծը` 1971 թվականին բացված «Նուբարաշեն» թռչնաբուծական ֆերման է։

Անկախությունից հետո թաղամասում բացվեց սննդամթերքի վերամշակման բազմաթիվ գործարաններ, ինչպիսիք են Էլիզա և Գոհար պահածոների պահածոների գործարանը, որը բացվել է 2000 թվականին։

Նուբարաշենի հոգեբուժական բժշկական կենտրոնն ունի 500 մահճակալ։

Կրթություն

2016-2017 թվականների դրությամբ Նուբարաշենն ունի 2 հանրակրթական դպրոց, ինչպես նաև հատուկ կարիքներով երեխաների համար ևս 2 դպրոց։

Սպորտ

Նուբարաշենը մի շարք մարզական դպրոցներ ունի, որոնցից են`

Նուբարաշենի սպորտի և մշակույթի կենտրոնը, որը բացվել է 2009 թվականին, ձյուդոյի և ժողովրդական պարերի համար։
2016 թվականին բացված Նուբարաշենի մանկապատանեկան մարզադպրոցը։