Յան Էվանգելիստա Պուրկինե
Յան Էվանգելիստա Պուրկինե (չեխ․՝ Jan Evangelista Purkyně, դեկտեմբերի 17, 1787[1][2][3][…], Լիբոխովիցե[4][5][6] - հուլիսի 28, 1869[1][2][3][…], Պրահա, Բոհեմիայի թագավորություն, Ցիսլեյտանիա, Ավստրո-Հունգարիա[4][5][7][…]), չեխ կենսաբան, հասարակական գործիչ։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պետերբուրգի ԳԱ արտասահմանյան թղթակից անդամ (1836), Բրեսլավլի (1823 թվականից) և Պրահայի (1850 թվականից) համալսարանների պրոֆեսոր։ Հիմնել է աշխարհում առաջին ֆիզիոլոգիայի ինստիտուտը Բրեսլավլում (1839), ապա Պրահայում (1851)։ Աշխատանքները մեծապես նպաստել են ֆիզիոլոգիայի, բջջաբանության, անատոմիայի և սաղմնաբանության զարգացմանը։
Հայտնաբերություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հայտնաբերել է ձվաբջջի կորիզը (1825), տվել «պրոտոպլազմա» հասկացությունը (1839), կատարելագործել է մանրադիտակային տեխնիկան։ Տեսողության ֆիզիոլոգիայի բնագավառում կատարած հետազոտությունները (1818-1825) հանդիսացել են ակնա 8ա․ է․ Պուրկինի ակնադիտման հիմքը։ Նկարագրել է հյուսվածաբանական մի շարք կառուցվածքներ, որոնք կոչվում են նրա անունով (օրինակ՝ Պուրկինի թելիկներ, Պուրկինի բջիջներ)։ Պուրկինը չեխական լեզվի, գրականության, մշակույթի և գիտության վերածնման ու զարգացման ջատագովներից էր։
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Eberhard J. Wormer։ Syndrome der Kardiologie und ihre Schöpfer. München 1989, S. 201—210
- J. R. Berg, J. Sajner։ J.E. Purkyne as a piarist monk. Bull Hist Med 49 (1975) 381
- Dictionary of Scientific Biography 11, S. 213
- Vladislav Kruta։ Jan Evangelista Purkyne, Physiologist. Prag 1969
- Erna Lesky։ Purkynes Weg. Wissenschaft, Bildung und Nation. Sbb Wien phil-hist Kl 265 (1970)
- Manfred Vasold։ Vermittler zwischen Slawen und Deutschen. Dtsch Ärztebl 84 (1987) A-3484
- Johannes Urzidil։ Goethe in Böhmen (Kap. Purkyne), Zürich 1962
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Who Named It?
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Пуркине Ян Эвангелиста // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Czech National Authority Database
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Wurzbach D. C. v. Purkyně, Johann Evangelist Ritter von (գերմ.) // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — Vol. 24. — S. 94.
- ↑ http://tnk.krakow.pl/czlonkowie/purkyne-jan-evangelista/
- ↑ List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 291.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Jan Evangelista Purkyně at Monoskop.org
- Biography, "Purkyně (Purkinje), Jan Evangelista." @ Complete Dictionary of Scientific Biography. 2008. Encyclopedia.com biographical entry written by Vladislav Kruta
|
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ ![]() |
- Դեկտեմբերի 17 ծնունդներ
- 1787 ծնունդներ
- Հուլիսի 28 մահեր
- 1869 մահեր
- Պրահա քաղաքում մահացածներ
- Լոնդոնի թագավորական ընկերության անդամներ
- Ֆրանսիայի գիտությունների ակադեմիայի անդամներ
- Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի անդամներ
- Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիայի անդամներ
- Լեոպոլդինայի անդամներ
- Կարլի համալսարանի շրջանավարտներ
- Լոնդոնի թագավորական միության արտասահմանյան անդամներ
- Գիտնականներ այբբենական կարգով
- Անձինք այբբենական կարգով
- Չեխ կենսաբաններ
- Անձինք նամականիշերի վրա
- Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիայի թղթակից անդամներ
- Հասարակական գործիչներ
- Ֆիզիոլոգներ
- Չեխ փիլիսոփաներ
- Չեխ թարգմանիչներ
- Չեխ ակադեմիկոսներ