Մուհամադ Յունուս
Մուհամադ Յունուս (բենգալերեն՝ মুহাম্মদ ইউনুস, հունիսի 28, 1940[1][2][3][…], Չիտագոնգ, Բենգալյան նախագահություն, Բրիտանական Հնդկաստան), բանգլադեշցի բանկիր, տնտեսագիտության պրոֆեսոր, 2006 թվականի Խաղաղության Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր[20]: Միկրոֆինանսավորման և միկրովարկավորման առաջամարտիկ Grameen Bank-ի հիմնադիրն է և ղեկավարը:
2008 թվականին երկրորդ տեղն է գրավել Foreign Policy-ի կազմած «100 խոշորագույն մտածողների» ցանկում:
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մուհամադ Յունուսը ծնվել է 1940 թվականի հունիսի 28-ին, Բատուա գյուղում, Բենգալիայում, մուսուլման ոսկերչի ընտանիքում: Ընտանիքի ինը երեխաներից երրորդն էր[21][22]: Յունուսի վաղ մանկությունն անցել է գյուղում, ավելի ուշ ընտանիքը տեղափոխվել է Չիթագոնգ, և Մուհամադն ընդունվել է տեղի դպրոցը[23]: Այնուհետև նա հանձնել է ընդունելության քննությունները և ընդունվել հայտնի Chittagong Collegiate School` Արևելյան Պակիստանի 39 հազար ուսանողների մեջ արդյունքներով գրավելով 16-րդ տեղը[23]: Դպրոցական ուսումնառության ընթացքում Յունուսն ակտիվորեն մասնակցել է սկաուտական շարժումներին, ճանապարհորդել է Հնդկաստանում, Արևմտյան Պակիստանում, Կանադայում մասնակցել է Սկաուտների համաշխարհային հավաքին[23]: Դպրոցից հետո Մուհամադը սովորել է Չիթագոնգի քոլեջում, իսկ 1957 թվականին ընդունվել է Դաքքիի համալսարանի տնտեսագիտական ֆակուլտետ:
Ուսումն ավարտելուց հետո Յունուսը որպես օգնական աշխատել է հայտնի տնտեսագետներ Նուրուլ Իսլամի և Ռեհման Սոբխանի հետ: 1961 թվականին սկսել է դասախոսություններ կարդալ Չիթագոնգի քոլեջում, բացել է փաթեթավորման շահութաբեր ընկերություն: 1965 թվականին Յունուսն ստացել է Ֆուլբրայթի ծրագրի դրամաշնորհ` ԱՄՆ-ում ուսումը շարունակելու համար, որտեղ 1971 թվականին ավարտել է Վանդերբիլտի համալսարանը` տնտեսագիտության դոկտորի աստիճանով: 1970-1972 թվականներին եղել է Թեննեսի նահանգի համալսարանի տնտեսագիտության դոկտոր: Դրանից հետո տնտեսագիտություն է դասախոսել Չիթանգոնգի համալսարանում: 1976 թվականից Յունուսը դարձել է համալսարանին կից նախագծերի զարգացման համակարգող:
1976 թվականին Մուհամադ Յունուսը վերադարձել է հայրենիք` Բանգլադեշ: Այցելելով դրա աղքատ գյուղերից մեկը` նա պարզել է, որ դրա բնակիչները չեն կարողանում հաղթահարել աղքատությունը տեղական վաշխառուների պատճառով, քանի որ վերջիններս վարկեր էին տրամադրում այնքան բարձր տոկոսադրույքով և այնքան կարճ ժամկետներով, որ գյուղացիները չէին հասցնում ապրանքն իրացնել շոուկայում: Արդյունքում նրանց ստիպված էին իրենց արտադրանքը վաճառել չնչին գումարով հենց նույն վարկատուներին: Յունուսը վճարել է աղքատ գյուղացիների պարտքերն ու սկսել է ինքը նրանց վարկեր տրամադրել` փոքր գումար` չնչին տոկոսներով և առանց որևէ գրավի, սակայն` բիզնեսի ընդլայնման կամ նոր, որպես կանոն` ընտանեկան, բիզնեսի սկսման պայմանով: Շատերը դոկտոր Յունուսի քայլը հրաշագործություն էին համարում: Սակայն շուտով պարզ է դառնում, որ նրա տված փոքր գումարներից չի վերադարձվել ընդամենը 3 տոկոսը[24]: Այդպիսով Մուհամադ Յունուսը մշակել է միկրովարկավորման գաղափարը և ստեղծել է իր Grameen Bank-ը` 1983 թվականին դառնալով դրա գլխավոր տնօրենը: 1996 թվականից դարձել է Բանգլադեշի կառավարության խորհրդականը: 2006 թվականին ստացել է Խաղաղության Նոբելյան մրցանակ` իր` սոցիալական և առևտրային տեսանկյունից հաջող նախագծի համար:
2017 թվական գիտնականը եղել է այն հայտնի մարդկանց մեջ, որոնք ստորագրել են ՄԱԿ-ի անվտանգության Խորհրդին ուղղված նամակը` Արանանեում հակամարտությունը դադարեցնելու վերաբերյալ քայլեր ձեռնակելու դիմումով[25]:
Քննադատություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Յունուսի գաղափարները բազմիցս քննադատությունների են ենթարկվել: Այսպես, The Guardian-ի հոդվածագիր Մադլեն Բանդինգն իր հոդվածում հարց է բարձրացրել, թե արդյո՞ք միկրոֆինանսավորումը «նեոլիբերալ հեքիաթ» չէ: Նա պարզել է, որ դեպքերի մեծամասնությունում վարկառուների ստացած գումարը ծախսվում է ոչ թե բիզնես սկսելու, այլ հարսանիքների, թաղումների, կրթության կամ բուժման համար[26]:
AntiCSR-ը նշել է, որ որոշ ընկերություններ իրենց անվանը կցում են «սոցիալական» կոչումը, սակայն իրականում այդպիսին չեն[27]: Շատերը փորձում են հասնել բարեգործական կազմակերպության կարգավիճակին: Միևնույն ժամանակ, AntiCSR-ը եզրակացրել է, որ բիզնեսը սոցիալական ձեռնարկատիրության շարքում դասելու համար հստակ չափանիշներ չկան[27]:
Անձնական կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1967 թվականին, Վանդերբիլտի համալսարանում ուսանելիս Յունուսը ծանոթացել է Վերա Ֆորոստենկոյի հետ, որը Նյու Ջերսիի ռուս ներգաղթյալների դուստր էր և ինստիտուտում ռուս գրականություն էր ուսումնասիրում: 1970 թվականին նրանք ամուսնացել են: Նրանք բաժանվել են 1979 թվականին իրենց դստեր` Մոնիկայի ծնվելուց հետո: Վերան չի ցանկացել աղջկան մեծացնել Բանգլադեշում և նրա հետ տեղափոխվել է Նյու Ջերսի: Մոնիկան դարձել է օպերային հայտնի երգչուհի: Յունուսը հետագայում կրկին ամուսնացել է, այս անգամ Մանչեստրի համալսարանի ֆիզիկոս Աֆրոզա Յունուսի հետ: 1986 թվականին ծնվել է նրանց դուստրը` Դինան[28]:
Յունուսի եղբայրները նույնպես զբաղված են հասարակական աշխատանքով: Մուհամեդ Իբրահիմը Դաքքիի համալսարանի պրոֆեսոր է և գյուղական համայնքերում աղջիկների կրթությամբ զբաղվող «The Center for Mass Education in Science» ընկերության հիմնադիրը[29]: Փոքր եղբայրը` Մուհամեդ Ջահանգիրը, Բանգլադեշում հայտնի հեռուստահաղորդավար է և հասարակական գործիչ[21]«The Center for Mass Education in Science»
Մատենագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Three Farmers of Jobra; Department of Economics, Chittagong University; 1974
- Planning in Bangladesh: Format, Technique, and Priority, and Other Essays; Rural Studies Project, Department of Economics, Chittagong University; 1976
- Jorimon and Others: Faces of Poverty (co-authors: Saiyada Manajurula Isalama, Arifa Rahman); Grameen Bank; 1991
- Grameen Bank, as I See it; Grameen Bank; 1994
- Banker to the Poor: Micro-Lending and the Battle Against World Poverty; Public Affairs; 2003; ISBN 978-1-58648-198-8
- Creating a World without Poverty: Social Business and the Future of Capitalism; Public Affairs; 2008; ISBN 978-1-58648-493-4
- Building Social Business: The New Kind of Capitalism that Serves Humanity’s Most Pressing Needs[30] ; Public Affairs; 2010; ISBN 978-1-58648-824-6
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 Internet Movie Database — 1990.
- ↑ 2,0 2,1 Encyclopædia Britannica
- ↑ 3,0 3,1 Munzinger-Archiv (գերմ.) — 1913.
- ↑ The Nobel Peace Prize 2006 — Nobel Foundation.
- ↑ Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.
- ↑ Profile: Dr. Muhammad Yunus — 2006.
- ↑ CV of Professor Muhammad Yunus — Yunus Centre.
- ↑ Volvo environment prize 2003 recognices efforts to alleviate poverty — Volvo, 2003.
- ↑ Muhammad Yunus to receive Vanderbilt’s Nichols-Chancellor’s Medal; 2006 Nobel Peace Prize winner will speak during Senior Class Day May 10 — Vanderbilt University, 2007.
- ↑ http://www.muhammadyunus.org/About-Professor-Yunus/cv-of-professor-muhammad-yunus/
- ↑ MUHAMMAD YUNUSY SU VISIÓN DE LA POBREZA — National University of San Marcos, 2010.
- ↑ Presidente García: Muhammad Yunus es un ´peregrino de la humildad´ — Radio Programas del Perú, 2010.
- ↑ http://www.muhammadyunus.org/About-Professor-Yunus/cv-of-professor-muhammad-yunus
- ↑ Chávez condecoró a Muhammad Yunus con orden "Libertador" en primera clase (իսպ.) // Courrier international — 2007. — ISSN 1768-3076
- ↑ Muhammad YUNUS [ Grand Prize 2001 ] — Fukuoka Asian Culture Prize.
- ↑ Yunus Prof. Muhammad
- ↑ https://www.uv.es/uvweb/transparencia-uv/es/personas/reconocimientos/doctores-honoris-causa/doctores-honoris-causa-siglo-xxi/fecha-investidura/acto-investidura-doctor-honoris-causa-del-excm-sr-dr-muhammad-yunus-1285924692509/Honoris.html?id=1285878813517
- ↑ Mr Muhammad Yunus — University of Sydney.
- ↑ House & Senate Leaders Announce Gold Medal Ceremony for Professor Muhammad Yunus — Speaker of the United States House of Representatives, 2013.
- ↑ Екатерина Кравченко, Михаил Оверченко (2012-09-25)։ «Интервью - Мухаммад Юнус, лауреат Нобелевской премии мира»։ Ведомости։ Վերցված է 2015-04-28
- ↑ 21,0 21,1 «ABOUT PROFESSOR YUNUS :: FAMILY» (անգլերեն)։ Yunus Centre։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-04-24-ին։ Վերցված է 2015-04-28
- ↑ «First loan he gave was $27 from own pocket» (անգլերեն)։ THe Daily Star։ 2006-10-14։ Վերցված է 2015-04-28
- ↑ 23,0 23,1 23,2 «গিরেবর উপকাের লােগ োদেখ বਗ਼ োলাক অামােদর বઘাংেক টাকা জমা রাখেত এিগেয় এেসেছ ড় মઓহামઅদ ইউনકস» (բենգալերեն)։ Prothom Alo։ Արխիվացված է օրիգինալից 2007-08-04-ին։ Վերցված է 2015-04-28
- ↑ Григорий Коган (2014-05-29)։ «Формула бедности»։ Lenta.ru։ Վերցված է 2015-04-28
- ↑ «12 Nobel laureates urge UN to intervene Myanmar violence»։ Daily Sabah (անգլերեն)։ 2017-09-15։ Վերցված է 2020-02-23
- ↑ Madeleine Bunting (2011-03-09)։ «Is microfinance a neoliberal fairytale?» (անգլերեն)։ The Guardian։ Վերցված է 2015-04-28
- ↑ 27,0 27,1 «SOCIAL BUSINESS» (անգլերեն)։ Anti CSR։ Վերցված է 2015-04-28
- ↑ Yunus, Muhammad; Jolis, Alan Կաղապար:Нп3: micro-lending and the battle against world poverty. — New York: PublicAffairs hc. — С. 20—29. — ISBN 978-1-58648-198-8
- ↑ «Snapshot: Centre for Mass Education in Science» (անգլերեն)։ VEGA։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-05-18-ին։ Վերցված է 2015-04-28
- ↑ «Book Name According To Person's Website»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013-01-16-ին
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Современное устройство мира превратило людей в машины по производству денег — Мухаммад ЮНУС Интервью на сайте ИТАР-ТАСС
|
- Հունիսի 28 ծնունդներ
- 1940 ծնունդներ
- Ապրող անձինք
- Կոլորադոյի համալսարանի շրջանավարտներ
- Խաղաղության Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրներ
- Ֆուլբրայթի կրթաթոշակակիրներ
- «Իտալիայի Հանրապետությանը մատուցած ծառայությունների համար» շքանշանի մեծ խաչի ասպետներ
- Ազատության նախագահական մեդալով պարգևատրվածներ
- Անձինք այբբենական կարգով