Մուհամադ Յունուս

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Jump to navigation Jump to search
Մուհամադ Յունուս
բենգալերեն՝ মুহাম্মদ ইউনুস
Դիմանկար
Ծնվել էհունիսի 28, 1940(1940-06-28)[1][2][3][…] (80 տարեկան)
ԾննդավայրՉիտագոնգ, Բենգալյան նախագահություն, Բրիտանական Հնդկաստան
ՔաղաքացիությունFlag of Bangladesh.svg Բանգլադեշ
Մայրենի լեզուբենգալերեն
ԿրթությունՎանդտրբիլտի համալսարան, Դաքքայի համալսարան, Կոլորադոյի համալսարան և Chittagong College?
Գիտական աստիճանտնտեսագիտության դոկտոր
Մասնագիտությունտնտեսագետ, ձեռնարկատեր, համալսարանի դասախոս և բանկիր
ԱշխատավայրԴաքքայի համալսարան և Middle Tennessee State University?
ԿուսակցությունNagorik Shakti?
Պարգևներ և
մրցանակներ		Խաղաղության Նոբելյան մրցանակ[4][5] Անկախության օրվա մրցանակ[6][7] Ռամոն Մագսայսայ պարգև Empowering award? Ինդիրա Գանդիի մրցանակ Աստուրիայի թագուհու համաձայնության մրցանակ Չորս Ազատությունների մրցանակ World Food Prize? Volvo Environment Prize?[8] Նիկոլսի անվան Վանդերբիլդի համալսարանի կանցլերի մեդալ[9] Ֆուլբրայթի ծրագիր[10] Լյովենի կաթոլիկ համալսարանի պատվավոր դոկտոր Լուվենի կաթոլիկ համալսարանի պատվավոր դոկտոր Սիմոն Բոլիվարի միջազգային մրցանակ Ալիկանտե համալսարանի պատվավոր դոկտոր Սան Մարկոսի համալսարանի պատվավոր դոկտոր[11] Մադրիդի Կոմպլուտենսե համալսարանի պատվավոր դոկտոր Պերի արևի օդենի մեծ խաչ[12] Աբդուլազիզ ալ-Սաուդի շքանշան[13] Ազատագրողի շքանշան[14] Fukuoka Asian Culture Prize?[15] Ասպետական մեծ խաչի շքանշան. «Իտալիայի Հանրապետության համար ունեցած վաստակի համար»[16] Վալենսիայի համալսարանի պատվավոր դոկտոր[17] honorary doctor of the University of Sydney?[18] ԱՄՆ Կոնգրեսի ոսկե մեդալ[19] National Order of Benin? Honorary doctorate from university of Florence? «Իտալական Հանրապետությանը մատուցած ծառայությունների համար» շքանշան և Ազատության նախագահական շքանշան
Կայքmuhammadyunus.org
Ստորագրություն
Signature of Professor Muhammad Yunus.svg
Muhammad Yunus Վիքիպահեստում

Մուհամադ Յունուս (բենգալերեն՝ মুহাম্মদ ইউনুস, հունիսի 28, 1940(1940-06-28)[1][2][3][…], Չիտագոնգ, Բենգալյան նախագահություն, Բրիտանական Հնդկաստան), բանգլադեշցի բանկիր, տնտեսագիտության պրոֆեսոր, 2006 թվականի Խաղաղության Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր[20]։ Միկրոֆինանսավորման և միկրովարկավորման առաջամարտիկ Grameen Bank-ի հիմնադիրն է և ղեկավարը։

2008 թվականին երկրորդ տեղն է գրավել Foreign Policy-ի կազմած «100 խոշորագույն մտածողների» ցանկում։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մուհամադ Յունուսը ծնվել է 1940 թվականի հունիսի 28-ին, Բատուա գյուղում, Բենգալիայում, մուսուլման ոսկերչի ընտանիքում։ Ընտանիքի ինը երեխաներից երրորդն էր[21][22]։ Յունուսի վաղ մանկությունն անցել է գյուղում, ավելի ուշ ընտանիքը տեղափոխվել է Չիթագոնգ, և Մուհամադն ընդունվել է տեղի դպրոցը[23]։ Այնուհետև նա հանձնել է ընդունելության քննությունները և ընդունվել հայտնի Chittagong Collegiate School` Արևելյան Պակիստանի 39 հազար ուսանողների մեջ արդյունքներով գրավելով 16-րդ տեղը[23]։ Դպրոցական ուսումնառության ընթացքում Յունուսն ակտիվորեն մասնակցել է սկաուտական շարժումներին, ճանապարհորդել է Հնդկաստանում, Արևմտյան Պակիստանում, Կանադայում մասնակցել է Սկաուտների համաշխարհային հավաքին[23]։ Դպրոցից հետո Մուհամադը սովորել է Չիթագոնգի քոլեջում, իսկ 1957 թվականին ընդունվել է Դաքքիի համալսարանի տնտեսագիտական ֆակուլտետ։

Ուսումն ավարտելուց հետո Յունուսը որպես օգնական աշխատել է հայտնի տնտեսագետներ Նուրուլ Իսլամի և Ռեհման Սոբխանի հետ։ 1961 թվականին սկսել է դասախոսություններ կարդալ Չիթագոնգի քոլեջում, բացել է փաթեթավորման շահութաբեր ընկերություն։ 1965 թվականին Յունուսն ստացել է Ֆուլբրայթի ծրագրի դրամաշնորհ` ԱՄՆ-ում ուսումը շարունակելու համար, որտեղ 1971 թվականին ավարտել է Վանդերբիլտի համալսարանը` տնտեսագիտության դոկտորի աստիճանով։ 1970-1972 թվականներին եղել է Թեննեսի նահանգի համալսարանի տնտեսագիտության դոկտոր։ Դրանից հետո տնտեսագիտություն է դասախոսել Չիթանգոնգի համալսարանում։ 1976 թվականից Յունուսը դարձել է համալսարանին կից նախագծերի զարգացման համակարգող։

2014 թվական

1976 թվականին Մուհամադ Յունուսը վերադարձել է հայրենիք` Բանգլադեշ։ Այցելելով դրա աղքատ գյուղերից մեկը` նա պարզել է, որ դրա բնակիչները չեն կարողանում հաղթահարել աղքատությունը տեղական վաշխառուների պատճառով, քանի որ վերջիններս վարկեր էին տրամադրում այնքան բարձր տոկոսադրույքով և այնքան կարճ ժամկետներով, որ գյուղացիները չէին հասցնում ապրանքն իրացնել շոուկայում։ Արդյունքում նրանց ստիպված էին իրենց արտադրանքը վաճառել չնչին գումարով հենց նույն վարկատուներին։ Յունուսը վճարել է աղքատ գյուղացիների պարտքերն ու սկսել է ինքը նրանց վարկեր տրամադրել` փոքր գումար` չնչին տոկոսներով և առանց որևէ գրավի, սակայն` բիզնեսի ընդլայնման կամ նոր, որպես կանոն` ընտանեկան, բիզնեսի սկսման պայմանով։ Շատերը դոկտոր Յունուսի քայլը հրաշագործություն էին համարում։ Սակայն շուտով պարզ է դառնում, որ նրա տված փոքր գումարներից չի վերադարձվել ընդամենը 3 տոկոսը[24]։ Այդպիսով Մուհամադ Յունուսը մշակել է միկրովարկավորման գաղափարը և ստեղծել է իր Grameen Bank-ը` 1983 թվականին դառնալով դրա գլխավոր տնօրենը։ 1996 թվականից դարձել է Բանգլադեշի կառավարության խորհրդականը։ 2006 թվականին ստացել է Խաղաղության Նոբելյան մրցանակ` իր` սոցիալական և առևտրային տեսանկյունից հաջող նախագծի համար։

2017 թվական գիտնականը եղել է այն հայտնի մարդկանց մեջ, որոնք ստորագրել են ՄԱԿ-ի անվտանգության Խորհրդին ուղղված նամակը` Արանանեում հակամարտությունը դադարեցնելու վերաբերյալ քայլեր ձեռնակելու դիմումով[25]։

Քննադատություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յունուսի գաղափարները բազմիցս քննադատությունների են ենթարկվել։ Այսպես, The Guardian-ի հոդվածագիր Մադլեն Բանդինգն իր հոդվածում հարց է բարձրացրել, թե արդյո՞ք միկրոֆինանսավորումը «նեոլիբերալ հեքիաթ» չէ։ Նա պարզել է, որ դեպքերի մեծամասնությունում վարկառուների ստացած գումարը ծախսվում է ոչ թե բիզնես սկսելու, այլ հարսանիքների, թաղումների, կրթության կամ բուժման համար[26]։

AntiCSR-ը նշել է, որ որոշ ընկերություններ իրենց անվանը կցում են «սոցիալական» կոչումը, սակայն իրականում այդպիսին չեն[27]։ Շատերը փորձում են հասնել բարեգործական կազմակերպության կարգավիճակին։ Միևնույն ժամանակ, AntiCSR-ը եզրակացրել է, որ բիզնեսը սոցիալական ձեռնարկատիրության շարքում դասելու համար հստակ չափանիշներ չկան[27]։

Անձնական կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1967 թվականին, Վանդերբիլտի համալսարանում ուսանելիս Յունուսը ծանոթացել է Վերա Ֆորոստենկոյի հետ, որը Նյու Ջերսիի ռուս ներգաղթյալների դուստր էր և ինստիտուտում ռուս գրականություն էր ուսումնասիրում։ 1970 թվականին նրանք ամուսնացել են։ Նրանք բաժանվել են 1979 թվականին իրենց դստեր` Մոնիկայի ծնվելուց հետո։ Վերան չի ցանկացել աղջկան մեծացնել Բանգլադեշում և նրա հետ տեղափոխվել է Նյու Ջերսի։ Մոնիկան դարձել է օպերային հայտնի երգչուհի։ Յունուսը հետագայում կրկին ամուսնացել է, այս անգամ Մանչեստրի համալսարանի ֆիզիկոս Աֆրոզա Յունուսի հետ։ 1986 թվականին ծնվել է նրանց դուստրը` Դինան[28]։

Յունուսի եղբայրները նույնպես զբաղված են հասարակական աշխատանքով։ Մուհամեդ Իբրահիմը Դաքքիի համալսարանի պրոֆեսոր է և գյուղական համայնքերում աղջիկների կրթությամբ զբաղվող «The Center for Mass Education in Science» ընկերության հիմնադիրը[29]։ Փոքր եղբայրը` Մուհամեդ Ջահանգիրը, Բանգլադեշում հայտնի հեռուստահաղորդավար է և հասարակական գործիչ[21]«The Center for Mass Education in Science»

Մատենագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Three Farmers of Jobra; Department of Economics, Chittagong University; 1974
  • Planning in Bangladesh: Format, Technique, and Priority, and Other Essays; Rural Studies Project, Department of Economics, Chittagong University; 1976
  • Jorimon and Others: Faces of Poverty (co-authors: Saiyada Manajurula Isalama, Arifa Rahman); Grameen Bank; 1991
  • Grameen Bank, as I See it; Grameen Bank; 1994
  • Banker to the Poor: Micro-Lending and the Battle Against World Poverty; Public Affairs; 2003; ISBN 978-1-58648-198-8
  • Creating a World without Poverty: Social Business and the Future of Capitalism; Public Affairs; 2008; ISBN 978-1-58648-493-4
  • Building Social Business: The New Kind of Capitalism that Serves Humanity’s Most Pressing Needs[30] ; Public Affairs; 2010; ISBN 978-1-58648-824-6

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Internet Movie Database — 1990.
  2. ↑ 2,0 2,1 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 Munzinger-Archiv (գերմ.) — 1913.
  4. ↑ The Nobel Peace Prize 2006 — Nobel Foundation.
  5. ↑ Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.
  6. ↑ Profile: Dr. Muhammad Yunus — 2006.
  7. ↑ CV of Professor Muhammad Yunus — Yunus Centre.
  8. ↑ Volvo environment prize 2003 recognices efforts to alleviate poverty — Volvo, 2003.
  9. ↑ Muhammad Yunus to receive Vanderbilt’s Nichols-Chancellor’s Medal; 2006 Nobel Peace Prize winner will speak during Senior Class Day May 10 — Vanderbilt University, 2007.
  10. ↑ http://www.muhammadyunus.org/About-Professor-Yunus/cv-of-professor-muhammad-yunus/
  11. ↑ MUHAMMAD YUNUSY SU VISIÓN DE LA POBREZA — National University of San Marcos, 2010.
  12. ↑ Presidente García: Muhammad Yunus es un ´peregrino de la humildad´ — Radio Programas del Perú, 2010.
  13. ↑ http://www.muhammadyunus.org/About-Professor-Yunus/cv-of-professor-muhammad-yunus
  14. ↑ Chávez condecoró a Muhammad Yunus con orden "Libertador" en primera clase (իսպ.) // Courrier international — 2007. — ISSN 1768-3076
  15. ↑ Muhammad YUNUS [ Grand Prize 2001 ] — Fukuoka Asian Culture Prize.
  16. ↑ Yunus Prof. Muhammad
  17. ↑ https://www.uv.es/uvweb/transparencia-uv/es/personas/reconocimientos/doctores-honoris-causa/doctores-honoris-causa-siglo-xxi/fecha-investidura/acto-investidura-doctor-honoris-causa-del-excm-sr-dr-muhammad-yunus-1285924692509/Honoris.html?id=1285878813517
  18. ↑ Mr Muhammad Yunus — University of Sydney.
  19. ↑ House & Senate Leaders Announce Gold Medal Ceremony for Professor Muhammad Yunus — Speaker of the United States House of Representatives, 2013.
  20. ↑ Екатерина Кравченко, Михаил Оверченко (2012-09-25)։ «Интервью - Мухаммад Юнус, лауреат Нобелевской премии мира»։ Ведомости։ Վերցված է 2015-04-28 
  21. ↑ 21,0 21,1 «ABOUT PROFESSOR YUNUS :: FAMILY» (անգլերեն)։ Yunus Centre։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-04-24-ին։ Վերցված է 2015-04-28 
  22. ↑ «First loan he gave was $27 from own pocket» (անգլերեն)։ THe Daily Star։ 2006-10-14։ Վերցված է 2015-04-28 
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 «গিরেবর উপকাের লােগ োদেখ বਗ਼ োলাক অামােদর বઘাংেক টাকা জমা রাখেত এিগেয় এেসেছ ড় মઓহামઅদ ইউনકস» (բենգալերեն)։ Prothom Alo։ Արխիվացված է օրիգինալից 2007-08-04-ին։ Վերցված է 2015-04-28 
  24. ↑ Григорий Коган (2014-05-29)։ «Формула бедности»։ Lenta.ru։ Վերցված է 2015-04-28 
  25. ↑ «12 Nobel laureates urge UN to intervene Myanmar violence»։ Daily Sabah (անգլերեն)։ 2017-09-15։ Վերցված է 2020-02-23 
  26. ↑ Madeleine Bunting (2011-03-09)։ «Is microfinance a neoliberal fairytale?» (անգլերեն)։ The Guardian։ Վերցված է 2015-04-28 
  27. ↑ 27,0 27,1 «SOCIAL BUSINESS» (անգլերեն)։ Anti CSR։ Վերցված է 2015-04-28 
  28. ↑ Yunus, Muhammad; Jolis, Alan Կաղապար:Нп3: micro-lending and the battle against world poverty. — New York: PublicAffairs hc. — С. 20—29. — ISBN 978-1-58648-198-8
  29. ↑ «Snapshot: Centre for Mass Education in Science» (անգլերեն)։ VEGA։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-05-18-ին։ Վերցված է 2015-04-28 
  30. ↑ «Book Name According To Person's Website»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013-01-16-ին 

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մուհամադ_Յունուս&oldid=7827856» էջից