Jump to content

Մարիաննա Նորթ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Մարիաննա Նորթ
անգլ.՝ Marianne North
Ծնվել էհոկտեմբերի 24, 1831(1831-10-24)[1][2][3] կամ 1830[4]
ԾննդավայրՀասթինգս, Արևելյան Սասեքս, Արևելյան Սասիքս, Միացյալ Թագավորություն
Վախճանվել էօգոստոսի 30, 1890(1890-08-30)[5][6][1][…]
Մահվան վայրAlderley, Ստրուդ, Գլոստերշիր, Գլուսթերշիր, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն[7]
Քաղաքացիություն Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն
Մասնագիտությունծաղիկներ պատկերազարդող, նկարչուհի, կենսաբան, գիտական պատկերազարդող, ճանապարհորդ հետազոտող, ճանապարհորդ, բարեգործ, botanical collector և գրող
Ժանրծաղկային նատյուրմորտ և բնանկար
Ուշագրավ աշխատանքներMarianne North Gallery?
ՀայրFrederick North?[8][9]
ՄայրJanet Marjoribanks?[8][9]
 Marianne North Վիքիպահեստում

Մարիաննա Նորթ (անգլ.՝ Marianne North, 1830 թվականի հոկտեմբերի 24 - 1890 թվականի օգոստոսի 30), անգլիացի ճանապարհորդ և նկարչուհի, որը հայտնի է իր բուսաբանական նկարազարդումներով և լանդշաֆտներով, ինչպես նաև բույսերի նոր տեսակների հայտնաբերմամբ: Քույր Ջանեթ Քեթրին Նորթ (անգլ.՝ Janet Catherine North, 1837-1913), բանաստեղծ Ջոն Սիմոնդսի կինը[10], բրիտանացի ռազմական բուժքույր Կատարինա Ֆուրսի մորաքույրը:

Վաղ տարիներ և կրթություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարիաննան ծնվել է ծաղկուն հողատերերի ընտանիքում։ Նրա ծնողները եկել են ազնվական անգլիական տոհմից[11]։ Նա երեք երեխաներից ավագն էր։

Մարիաննան վոկալի դասեր էր վերցնում և ցանկանում էր երգչուհի դառնալ, նրա ուսուցմամբ զբաղվում էր Շառլոտ Հելեն Դոլբին։ Սակայն հետո Նորթի ձայնը փոխվեց և այլևս թույլ չտվեց նրան երգել, այնուհետև նա սկսեց զբաղվել նկարչությամբ[11]։

Մարիաննա Նորթ

Մարիաննան ավանդական քիչ կրթություն է ստացել, բայց նրա ընտանիքը հարուստ և մշակութային էր, ուստի Մարիաննան ծանոթ էր հայտնի նկարիչների և բուսաբանների հետ: Ընտանիքի ծանոթներից մեկը հայտնի բուսաբան-գիտնական Ջոզեֆ Դոլթոն Գուկերն էր[12], թագավորական բուսաբանական այգու տնօրենը։

1847 թվականին նրա ընտանիքը սկսել է ճանապարհորդություն Եվրոպայում, որը տևել է երեք տարի, որի ընթացքում Մարիաննան սովորել է բուսաբանություն, երաժշտություն և նկարչություն[13]։ Նույն ճանապարհորդության ժամանակ նա նկարել է իր առաջին լանդշաֆտները:

1855 թվականին մոր մահից հետո Մարիաննան դարձել է Հասթինգսի և Լոնդոնի ընտանեկան կալվածքների տիրուհին։ Նա շարունակել է նկարել և հետաքրքրվել բուսաբանությամբ, դա համարելով իր հոբբիները և երբեք չի համարել այն իր կարիերան, քանի որ այն ժամանակ հարուստ կանանց համար սովորական չէր աշխատելը[12]։ Մարիաննան հոր հետ շատ էր ճանապարհորդում աշխարհով մեկ, իսկ նրա մահից հետո որոշել է շարունակել ճանապարհորդել՝ էկզոտիկ բույսեր և լանդշաֆտներ նկարելու համար[12]։

Ճանապարհորդություն, հայտնագործություն և աշխատանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հոր մահից հետո Նորթը միայնակ ճանապարհորդել է աշխարհով մեկ, ինչը շատ անսովոր էր իր ժամանակի կնոջ համար: Իր կենսագրության մեջ նա գրել է, որ նախընտրում է ընկերությունը «ավելի քիչ քաղաքակիրթ և ավելի հետաքրքիր մարդկանց»։

Մարիաննա Նորթի արվեստի պատկերասրահ

Նկարագրելով իր ճանապարհորդությունները՝ Նորթը մեծ ուշադրություն չէր դարձնում այն ծանր պայմաններին, որոնցում նա ստիպված էր ապրել, և սովորաբար նկարագրում էր դրանք մի քանի բառով[12]։ Բուսաբանական նմուշներ որոնելիս Մարիաննան այցելել է երկրների այնպիսի անկյուններ, որտեղ տրանսպորտով հնարավոր չէր հասնել[13]։

Նրան հաջողվել է այցելել տասնյակ երկրներ, այդ թվում՝ Ճապոնիա, ԱՄՆ, Կանադա, Հնդկաստան, Աֆրիկայի երկրներ։ Բրազիլիա կատարած իր ուղևորություններից մեկի ժամանակ Նորթը նկարել է մոտ 100 նկար՝ ապրելով ջունգլիների խրճիթում։ Իսկ Հնդկաստան ճանապարհորդելիս Մարիաննան նկարել է ավելի քան 200 նկար[12]։ 1875 թվականին սկսվել է նրա երկամյա շուրջերկրյա ճանապարհորդությունը[11]։

Բոռնեո կղզում Մարիաննան հայտնաբերել է ամենամեծ Հայտնի մսակեր բույսը, որը հետագայում անվանվել է նրա պատվին՝ Նեպենտես Նորթ (Nepenthes northiana)։ Դրանից հետո նա հայտնաբերել է ևս մի քանի բույսեր (ներառյալ ծառեր), որոնցից մի քանիսը նույնպես անվանակոչվել են նրա անունով[14]։

Ժառանգություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նորթի բաց ծաղիկը Nepenthes northiana, որը պատկերված է հենց Մարիաննա Նորթի կողմից

Մարիաննան նկարում էր ոչ միայն ծաղիկներ, այլև կենդանիներ, միջատներ և լանդշաֆտներ: Նրա նկարները տարածված էին ժամանակակիցների շրջանում, քանի որ դրանք մարդկանց գաղափարներ էին տալիս հեռավոր երկրների մասին: Շատ բույսեր, որոնք պատկերում էր Նորթը, այդ ժամանակ դեռ քիչ ուսումնասիրված էին, ուստի նրա նկարազարդումները դարձան կարևոր բուսաբանական աշխատանքների մի մասը[14][15]։ Այնուամենայնիվ, այն, թե ինչպես է Նորթը ճշգրիտ և մանրամասն պատկերում բույսերը այն դարաշրջանում, երբ լուսանկարը դեռ հասանելի չէր, նրա աշխատանքը արժեքավոր է դարձնում նաև ժամանակակից գիտնականների համար[14]։ Մարիաննայի անունով կոչվել են մի քանի բույսեր, այդ թվում՝ Areca northiana, Crinum northianum, Kniphofia northiana, Nepenthes northiana, ինչպես նաև բույսերի մի ամբողջ սեռ՝ Northia[15][16]։

Նորթի աշխատանքները պատրաստված են յուղով, որպես հիմք նա օգտագործել է ավելի խիտ ստվարաթղթե հիմքով ամրացված սպիտակ թուղթ[17]։ Նույնիսկ նկարչուհու կենդանության օրոք նրա նկարները ցուցադրվել են Բրիտանիայի թանգարաններում, իսկ Քյուի թագավորական Բուսաբանական այգում նրանց համար հատուկ պատկերասրահ են կառուցել[12]։ Ներկայումս պատկերասրահն ունի Նորթի 832 աշխատանք, որոնցում ներկայացված են մոտ 1000 տեսակներ և բույսերի տեսակներ։ Նկարները մնացել են նույն տեղերում, որտեղ նկարչուհին դրանք տեղադրել է կենդանության օրոք[18]։

2016 թվականի սեպտեմբերի 26-ին BBC-ում լույս է տեսել «Մոռացված թագուհի Քյու» վավերագրական ֆիլմը՝ նվիրված Մարիաննա Նորթի կյանքին[19]։

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Մարիաննա Նորթի արվեստի պատկերասրահ
    Մարիաննա Նորթի արվեստի պատկերասրահ
  • Olearia argophylla
    Olearia argophylla
  • Ռաջպուտներ
    Ռաջպուտներ
  • Մանգոստանի ծաղիկներն ու պտուղները
    Մանգոստանի ծաղիկներն ու պտուղները
  • Թաջ Մահալ
    Թաջ Մահալ
  • Բերդ
    Բերդ
  • Thismia neptunis
    Thismia neptunis
  • Սանտյագոյի հավերժական ձյունը
    Սանտյագոյի հավերժական ձյունը
  • Ուդայպուրի տեսարանը Յագմանդիր կղզուց
    Ուդայպուրի տեսարանը Յագմանդիր կղզուց
  • Լանդշաֆտ
    Լանդշաֆտ
  • Սանտյագոն Ապոկինդոյից
    Սանտյագոն Ապոկինդոյից
  • Պուշկար, Հնդկաստան
    Պուշկար, Հնդկաստան

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 FemBio տվյալների շտեմարան (գերմ.)
  2. ↑ Artists of the World Online, Allgemeines Künstlerlexikon Online, AKL Online (գերմ.) / Hrsg.: A. Beyer, B. Savoy — B: K. G. Saur Verlag, Verlag Walter de Gruyter, 2009. — ISSN 2750-6088 — doi:10.1515/AKL
  3. ↑ Biographical Database of Southern African Science — 2002.
  4. ↑ A Historical Dictionary of British Women — 2 — Routledge, 2003. — P. 334. — ISBN 978-1-85743-228-2
  5. ↑ RKDartists (նիդերլ.)
  6. ↑ Benezit Dictionary of Artists — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
  7. ↑ Oxford Dictionary of National Biography / C. Matthew — Oxford: OUP, 2004.
  8. ↑ 8,0 8,1 Lundy D. R. The Peerage
  9. ↑ 9,0 9,1 Kindred Britain
  10. ↑ John Addington Symonds, Waste: a lecture delivered at the Bristol institution for the advancement of science, literature..., 1863.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 North, Marianne // 1911 Encyclopædia Britannica. — Т. Volume 19. Архивировано из первоисточника 9 Սեպտեմբերի 2017.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 12,5 A Vision of Eden: The Life and Work of Marianne North. — Rinehard and Winston, 1980.
  13. ↑ 13,0 13,1 «Marianne North Facts» (անգլերեն). biography.yourdictionary.com. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 15-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 20-ին.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 «Women and Science». Darwin Correspondence Project. 2013 թ․ մարտի 30. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 30-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 20-ին.
  15. ↑ 15,0 15,1 Notable Women Scientists. — Gale Group, 2000.
  16. ↑ Riley, Glenda, 1938- Women and nature : saving the "Wild" West. — Lincoln: University of Nebraska Press, 1999. — xviii, 279 pages с. — ISBN 0803289758
  17. ↑ Tanya Millard, Emma Le Cornu, Rachael Smith, Eleanor Hasler, Helen Cowdy The conservation of 830 oil paintings on paper by Marianne North // Journal of the Institute of Conservation. — 2011-09-01. — В. 2. — Т. 34. — С. 159—172. — ISSN 1945-5224. — doi:10.1080/19455224.2011.608341
  18. ↑ «Marianne North Gallery — Studio Museums — Watts Gallery». artiststudiomuseum.org. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ դեկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 20-ին. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 23 (օգնություն)
  19. ↑ O'Donovan, Gerard (2016 թ․ սեպտեմբերի 26). «Kew's Forgotten Queen: Emilia Fox saves look at adventurer Marianne North: review». The Telegraph (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 20-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 20-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մարիաննա Նորթ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մարիաննա_Նորթ&oldid=10033308» էջից