Ղրիմի բնակչություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Ղրիմում Ռուսաստանի կողմից վերահսկվող տարածքի շրջանակներում, 2020 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ բնակչության թիվը կազմել է 2 360 854 մշտական բնակիչներ, այդ թվում՝ Ղրիմի Հանրապետությունում՝ 1 912 025 մշտական բնակիչներ, Սևաստոպոլում՝ 448 829 մշտական բնակիչներ։

Ղրիմի Հանրապետությունը 26-րդ տեղն է զբաղեցնում Ռուսաստանի Դաշնության սուբյեկտների շարքում, դաշնային նշանակության քաղաք Սևաստոպոլը՝ 77-ը։ Ղրիմի Ինքնավար Հանրապետության վիճակագրական ծառայությունների և Սևաստոպոլի հատուկ կարգավիճակով քաղաքի գնահատումների համաձայն, 2014 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ նրանց բնակչության ընդհանուր թիվը կազմել է 2 342 400 մշտական բնակիչ, այդ թվում՝ Ղրիմի Ինքնավար Հանրապետությունում՝ 1 958 504 մշտական բնակիչ[1]։ 1989-2001 թվականների միջդերիպիսային ժամանակաշրջանում Ուկրաինայի կազմում ԱՀ-ի այդ ցուցանիշով Ղրիմը 8-րդից բարձրացել է 7-րդ հորիզոնական՝ աչքի ընկնելով դեպոպուլյացիայի համեմատաբար թույլ տեմպերով[2]։ Վերջինս բացատրվում էր նրանով, որ հանրապետությունը պահպանում էր իր միգրացիոն գրավչությունը, իսկ նրա միգրացիոն հաշվեկշռի դրական սալդոն Ուկրաինայի կազմում գտնվելու ժամանակ բացարձակ նշանակությամբ զիջում էր միայն Կիևին և, ի տարբերություն նրա, դասավորվում էր ինչպես ներուկրաինական տեղաշարժերի արդյունքում, այնպես էլ Ուկրաինայի սահմաններից դուրս բնակիչների ակտիվ ներհոսքի, այդ թվում՝ արտաքսված ժողովուրդների (առաջին հերթին՝ Ղրիմի թաթարների, ինչպես նաև նախկինում բռնադատվածների մի շարք այլ ժողովուրդների, այդ թվում՝ հույների, գերմանացիների, հայերի և այլնի[3]

Կրիմստատի տվյալներով՝ 2014 թվականի հոկտեմբերի 1-ի դրությամբ Ղրիմի Հանրապետության մշտական բնակչության թվաքանակը կազմել է 1 965 262 մարդ (այդ թվում՝ 1 223 045 քաղաքացի կամ 62,23 % և 742 217 գյուղացի կամ 37,77 %), բնակչության թվաքանակը՝ 1 974 017 մարդ[4][5]։

Ղրիմի դաշնային օկրուգում 2014 թվականի հոկտեմբերի 14-ի դրությամբ անցկացված մարդահամարի արդյունքներով Ղրիմի Հանրապետության հաշվառված մշտական բնակչության թվաքանակը կազմել է 1 891 465 մարդ, Սևաստոպոլը՝ 393 304 մարդ (ընդամենը Ղրիմում՝ 2 284 769 մարդ)։

Բնակչության թվաքանակի դինամիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ղրիմի բնակչության թվաքանակի դինամիկան 1926-1989 թվականների մարդահամարների տվյալներով
(հաշվի առնելով Սևաստոպոլի քաղաքային խորհուրդը)[6]
Թվական Բնակչություն
1926[7][8] 713 823
1931[9] 800 900
1937[8][10] 994 798
1939[8][11] 1 126 429
1945[12] 610 000
1959[13] 1 201 517
1970[14] 1 813 502
1979[15] 2 182 927
1989[16] 2 458 655
2
Ղրիմի բնակչության թվաքանակի դինամիկան 1926-1989 թվականների մարդահամարների տվյալներով
(հաշվի չառնելով Սևաստոպոլի քաղաքային խորհուրդը)
Թվական Բնակչություն
1926[7][8][17] 639 300
1931[9] 726 600
1937
1939[8][11][18] 1 017 325
1945
1959[13] 1 049 395
1970[14] 1 558 567
1979[15] 1 849 840
1989[16] 2 065 829
2
Ղրիմի Հանրապետության բնակչության թվաքանակի դինամիկան 2001 թվականի մարդահամարի տվյալներով և ընթացիկ հաշվառման տվյալներով
Թվական Բնակչություն
1995[19] 2 221 000
1996[19] 2 199 800
1997[19] 2 169 100
1998[19] 2 138 600
1999[19] 2 109 900
2000[19] 2 079 000
2001[19] 2 050 700
XII.2001[20] 2 033 736
2003[21] 2 018 400
2004[22] 2 005 127
2005[23] 1 994 300
2006[24] 1 983 800
2007[25] 1 977 100
2008[26] 1 971 072
2009[27] 1 967 260
2010[28] 1 965 305
2011[29] 1 963 514
2012[30] 1 963 008
2013[31] 1 965 177
2014[32] 1 967 259
2
Ղրիմի Հանրապետության մշտական բնակչության թվաքանակի դինամիկան 2001 և 2014 թվականների մարդահամարների տվյալներով
Թվական Բնակչություն
1995[19] 2 175 800
1996[19] 2 157 300
1997[19] 2 127 600
1998[19] 2 103 300
1999[19] 2 077 300
2000[19] 2 057 500
2001[19] 2 038 100
XII.2001[20] 2 024 056
2003[21] 2 008 700
2004[22] 1 996 372
2005[23] 1 985 500
2006[24] 1 975 100
2007[25] 1 968 400
2008[26] 1 962 300
2009[27] 1 958 500
2010[28] 1 956 600
2011[29] 1 954 800
2012[33] 1 955 338
2013[33] 1 957 463
2014[32] 1 958 504
VII.2014[33] 1 884 473
X.2014 1 891 465
2015[34] 1 895 915
2016[35] 1 907 106
2017[36] 1 912 168
2018 1 913 731

2014 թվականից բնակչության թվաքանակի փոփոխություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կրիմստատի տվյալներով՝ հանրապետության մշտական բնակչության թվաքանակը 2014 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ կազմել է 1 958 504 մարդ (այդ թվում՝ 1 218 730 քաղաքացի կամ 62,23 %), կանխիկ բնակչության թվաքանակը՝ 1 967 259 մարդ (այդ թվում՝ 1 233 536 քաղաքացի կամ 62,70 %)[37]։

2014 թվականին բնակչության թվաքանակի փոփոխության դինամիկայի վերլուծության ժամանակ, որի գլխավոր գործոններն էին բնակչության բնական նվազեցումն ու միգրացիոն աճը, պետք է հաշվի առնել այն, որ Ղրիմի վիճակագրության պետական մարմինները չէին կարող կոռեկտ հաշվի առնել բնակչության արտագաղթը, քանի որ 2014 թվականի ապրիլին, մայիսին և առաջին երկու տասնօրյակներում միգրացիոն ծառայության կողմից բնակության վայրի գրանցումն ու գրանցումից հանումն ընդհանրապես չեն իրականացվել, իսկ հաջորդ ժամանակաշրջանում տեղի է ունեցել արտագաղթը[38][39][40][41][42][43]։

2014-2016 թվականներին Ուկրաինայի իշխանությունների տվյալներով, Ռուսաստանին Ղրիմի միանալուց ի վեր թերակղզու տարածքից Ուկրաինա է տեղափոխվել 22 437 մարդ[44], Ուկրաինայի իշխանությունների տվյալներով՝ 2018 թվականի օգոստոսի 12-ի դրությամբ, որպես «ներքին տեղահանված անձինք» հաշվառված է Ղրիմից 33,5 հազար մարդ[45][46]։ 2014-2015 թվականների ընթացքում Ուկրաինայի Դոնեցկի և Լուգանսկի շրջաններից Ղրիմ է մեկնել շուրջ 200 հազար փախստական, բացի այդ, Ղրիմի տարածքում զբաղված են 50 հազար օտարերկրյա քաղաքացիների աշխատանքային գործունեությամբ[47]։ Ավելի քան 3 հազար ղրիմցիներ, որոնք ուսում են անցել Ուկրաինայի տարածքում բարձրագույն ուսումնական հաստատություններում, լքել են Ուկրաինան և, վերադառնալով Ղրիմ, այնտեղ ստացել են ռուսական քաղաքացիություն, որից հետո շարունակել են ուսումը ռուսական բարձրագույն ուսումնական հաստատություններում[48]։ Ուկրաինայի միգրացիոն ծառայության տվյալներով՝ Ռուսաստանին Ղրիմի միանալու պահից մինչև 2015 թվականի մայիսի 14-ը Ուկրաինայի իշխանությունների վերահսկողության տակ գտնվող տարածքում գրանցվել է Ուկրաինայի 10 հազար քաղաքացիների գրանցում, որոնք նախկինում գրանցված են Ղրիմի տարածքում։ Նրանց տրամադրվել է Ուկրաինայի քաղաքացիների 3 հազար անձնագիր[49]։ Ղրիմի թաթարների մեջլիսի գնահատմամբ՝ Ղրիմից դեպի Ուկրաինայի վերահսկողության տակ գտնվող տարածք 20 հազար վերաբնակվածների կեսը Ղրիմի թաթարներն են[50]։

2014-2019 թվականների ընթացքում Ղրիմի Հանրապետության բնակչությունն ավելացել է 20,4 հազարով (1,8-ից մինչև 1,9 միլիոն մարդ), Սևաստոպոլը՝ 49,9 հազարով (399-ից մինչև 443,2 հազար մարդ)[51], ինչը պայմանավորված էր միգրացիոն գործընթացներով[52]։ Ղրիմի Հանրապետության միգրացիոն դրական սալդոն կազմել է 56,8 հազար մարդ, Սևաստոպոլը՝ 60,9 հազար, այդ թվում՝ համապատասխանաբար 11,4 հազար մարդ[53] և 39,9 հազար մարդ[54] ներռուսաստանյան միգրացիայի շրջանակներում։ Հիմնական միգրացիոն հոսքը դեպի Ղրիմի Հանրապետություն և Սևաստոպոլ (բացի նրանց միջև միգրացիայից) ապահովվել է այնպիսի տարածքներով, ինչպիսիք են Կրասնոդարը, Սանկտ Պետերբուրգը, Մոսկվան[52]։

Որոշ ժողովրդագրական ցուցանիշների դինամիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ղրիմի Հանրապետության ծնելիության դինամիկան 1990-2018 թվականներին[55]

Թվական Ծնելիության

ընդհանուր գործակից

Ծնունդներ Ծնելիություն
%
Թվական Ծնելիության

ընդհանուր գործակից

Ծնունդներ Ծնելիություն
%
Թվական Ծնելիության

ընդհանուր գործակից

Ծնունդներ Ծնելիություն
%
1990 1,84 27 599 13,0 ‰ 2000 1,05 15 162 7,3 ‰ 2010 1,55 23 238 11,8 ‰
1991 1,71 26 291 12,1 ‰ 2001 1,04 15 136 7,4 ‰ 2011 1,56 23 394 11,9 ‰
1992 1,54 24 160 10,9 ‰ 2002 1,06 16 112 8,0 ‰ 2012 1,68 24 702 12,6 ‰
1993 1,39 22 094 9,9 ‰ 2003 1,15 17 419 8,7 ‰ 2013[56] - 24 054 12,2 ‰
1994 1,54 20 681 9,3 ‰ 2004 1,20 17 941 9,0 ‰ 2014[56] - 24 330 12,4 ‰
1995 1,25 18 984 8,6 ‰ 2005 1,21 17 983 9,0 ‰ 2015[57] - 24 039 12,6 ‰
1996 1,17 17 538 8,0 ‰ 2006 1,27 20 041 10,1 ‰ 2016[58] - 22 944 12,0 ‰
1997 1,13 16 683 7,7 ‰ 2007 1,38 21 667 11,0 ‰ 2017[59] - 20 962 11,0 ‰
1998 1,07 15 603 7,3 ‰ 2008 1,49 23 353 11,9 ‰ 2018[60][61] - 20 266 10,6 ‰
1999 1,03 15 023 7,2 ‰ 2009 1,55 23 524 12,0 ‰ 2019 - - -
Տղամարդկանց և կանանց հարաբերակցությունը (Ռոսստատի տվյալները[62])
Թվական Կանանց թիվը 1000 տղամարդկանց դիմաց
2014 1177
2015 1175
2016 1173
2017 1172

Ղրիմի բնակչությունն ըստ ծննդավայրի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ղրիմի բնակչությունը ըստ ծննդավայրի (Ղրիմի ամբողջ բնակչության %-ը ըստ 2014 թվականի մարդահամարի)

2014 թվականի մարդահամարի տվյալներով՝ Ղրիմի բնակչության 56,34 %-ը կամ 2 213 707 մարդուց 1 247 235-ը, որոնք նշել են իրենց ծննդավայրը, ծնունդով թերակղզուց են եղել (նրանցից 1 068 467-ը ծնվել է ներկայիս Ղրիմի Հանրապետության տարածքում և 178 768-ը՝ Սևաստոպոլում), 15,36 % կամ 340 050 մարդ, ծնունդով Ռուսաստանի Դաշնության սուբյեկտներից Ղրիմի սահմաններից դուրս (որից 21688 մարդ ծնվել է Կրասնոդարի երկրամասում, 12000 մարդ՝ Կուրսկի մարզում, 11395 մարդ՝ Սվերդլովսկի մարզում, 10408 մարդ՝ Բրյանսկի մարզում, 10256 մարդ՝ Ռոստովի մարզում, 9926 մարդ՝ Պերմի երկրամասում, 9311 մարդ՝ Վորոնեժի մարզում և այլն), 16,08 %-ը կամ 355 957 մարդ՝ ծնունդով Ուկրաինայից (առանց հաշվի առնելու դրա մեջ մտնող 7,35% կամ 162,620 մարդ՝ Ուզբեկստանից, 1,33% կամ 29419 մարդ՝ Ղազախստանից; 1,00% կամ 22 233 մարդ՝ ծնունդով Բելառուսից, 0,44 % կամ 9841 մարդ՝ Տաջիկստանից, 1,20 % կամ 26 591 մարդ՝ ԱՊՀ այլ երկրներից, 0,89 % կամ 19 761 մարդ՝ աշխարհի այլ երկրներից։ Ծննդյան վայրը չնշած անձանց թիվը կազմել է 71 062 մարդ, կամ ՀՖԿ-ի ամբողջ բնակչության 3,11 %[63]։

2001 թվականի մարդահամարի տվյալներով՝ հանրապետության բնակիչների 49,1 %-ը Ղրիմի բնակիչներ են եղել ըստ ծննդավայրի (993 656 մարդ՝ Ղրիմի 2 024 056 մշտական բնակիչներից), 18,8 %-ը Ռուսաստանի Դաշնության տարածաշրջանների բնակիչներ են եղել (379 993 մարդ), 16,1 %-ը՝ Ուկրաինայի այլ տարածաշրջաններից (325 424 մարդ, այդ թվում՝ 29 594 մարդ Խերսոնիցկայից, 23 610 մարդ Վիննիցկայից, 23 132 մարդ Դոնեցկից, 21 701 մարդ Խմելնիցկայից, 21 506-ը՝ Սումկայից, Ժիտոմիրի մարզերից)։ Բացի այդ, 8,1 %-ը ծնվել Է Ուզբեկստանում (164 707 մարդ, այդ թվում՝ նրանց մեծ մասը Ղրիմի թաթարներից են, որոնք Ուզբեկստանում ծնվել են արտաքսման ընթացքում), 1,4 %-ը՝ Ղազախստանում (27 413 մարդ), 1,3 %-ը՝ Բելառուսում (26 817 մարդ), 1,9 %-ը՝ նախկին ԽՍՀՄ-ի այլ հանրապետություններում (բացի Մերձբալթյան երկրներից, 39 364 մարդ), իսկ 2,8 %-ը չի նշել ծննդյան վայրը (56 741 մարդ)[64]։ Ուկրաինական կողմի տվյալներով՝ Ղրիմի բնակիչների «ավելի քան 50 %-ը երբեք չի մեկնել մայրցամաքային Ուկրաինայի տարածք»[65]։

Ղրիմի բնակչության մեծ մասը Ուզբեկստանից է պայմանավորված նրանով, որ Ղրիմի թաթարների հիմնական զանգվածը, որոնք 1980-ական թվականների վերջից վերադառնում էին Ղրիմ, կազմում էին նրանց այն սերունդները, որոնք ծնվել էին նրանց հարկադրված գտնվելու վայրերում, առավել կոմպակտ Ղրիմի թաթարները վերաբնակեցվել էին Ուզբեկստանի տարածքում։

Ղրիմի բնակչությունն ըստ քաղաքացիության[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2014 թվականի մարդահամարի տվյալներով՝ հարցվածների 97,5 %-ը, որոնք նշել են քաղաքացիությունը, Ռուսաստանի Դաշնության քաղաքացիներ են (2,2 միլիոն մարդ), ընդ որում՝ Ղրիմում 5,7 հազար ռուս քաղաքացիներ երկրորդ քաղաքացիություն ունեն։ Ղրիմի 51,8 հազար բնակիչներ ունեն այլ պետությունների քաղաքացիություն, որոնցից 46,7 հազարը՝ ուկրաինական։ Ղրիմի 3,4 հազար բնակիչներ քաղաքացիություն չունեցող անձինք են[66]։

Բնակչությունն ըստ քաղաքացիության[67][68]

Քաղաքացիության երկիր Ղրիմ % Ղրիմի Հանրապետություն % Սևաստապոլ %
Նշել են քաղաքացիությունը 2220113 100,00% 1840535 100,00% 379578 100,00%
Ռուսաստան 2164890 97,51% 1797274 97,65% 367616 96,85%
Այդ թվում՝ երկքաղաքացիություն 5738 0,26% 3512 0,19% 2226 0,59%
Օտարերկրա քաղաքացիություն 51823 2,33% 40327 2,19% 11496 3,03%
Ուկրաինա 46405 2,09% 35775 1,94% 10630 2,80%
Ուզբեկստան 1035 0,05% 972 0,05% 63 0,02%
Բելառուս 655 0,03% 465 0,03% 190 0,05%
Հայաստան 653 0,03% 593 0,03% 60 0,02%
Ադրբեջան 386 0,02% 312 0,02% 74 0,02%
Մոլդովա 290 0,01% 212 0,01% 78 0,02%
Ղազախստան 274 0,01% 180 0,01% 94 0,02%
Վրաստան 177 0,01% 135 0,01% 42 0,01%
Թուրքիա 155 0,01% 136 0,01% 19 0,01%
Ղրղզտան 80 0,00% 31 0,00% 49 0,01%
Գերմանիա 62 0,00% 55 0,00% 7 0,00%
Իսրայել 61 0,00% 53 0,00% 8 0,00%
Տաջիկստան 44 0,00% 41 0,00% 3 0,00%
Հունաստան 31 0,00% 24 0,00% 7 0,00%
Բուլղարիա 29 0,00% 19 0,00% 10 0,00%
ԱՄՆ 28 0,00% 20 0,00% 8 0,00%
Թուրքմենստան 27 0,00% 27 0,00% 0 0,00%
Այլ երկրներ 1431 0,06% 1277 0,07% 154 0,04%
Առանց քաղաքացիության 3400 0,15% 2934 0,16% 466 0,12%
Ամբողջ բնակչությունը 2284769 100,00% 1891465 100,00% 393304 100,00%
Չեն նշել քաղաքացիությունը 64656 2,83% 50930 2,69% 13726 3,49%

Ուրբանիզացիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ղրիմի դաշնային շրջանում բնակչության մարդահամարի արդյունքներով, 2014 թվականի հոկտեմբերի 14-ի դրությամբ քաղաքային բնակչության թվաքանակը կազմել է 1 323 050 մարդ, կամ ՀՖԿ-ի ընդհանուր բնակչության 57,91 %-ը, այդ թվում՝ հանրապետությունում՝ 959 916 մարդ կամ 50,75 %։ Գյուղական բնակչության թվաքանակը, համապատասխանաբար, 961 719 մարդ (42,09 %) և 931 549 մարդ (49,25 %)։

Հանրապետությունում քաղաքային բնակչության թվաքանակի կտրուկ նվազումը 1 274,3 հազարից մինչև 959,9 հազար մարդ և, համապատասխանաբար, գյուղական բնակչության կտրուկ աճը 759,4 հազարից մինչև 961,7 հազար մարդ։ 2001-2014 թվականների միջտարածաշրջանային ժամանակահատվածում պայմանավորված է նախևառաջ նրանով, որ Ղրիմի Հանրապետությունում քաղաքային տիպի բոլոր ավանները 2014 թվականին դասվել են գյուղական բնակավայրերի։

2001 թվականի մարդահամարի տվյալներով՝ բնակչության ընդհանուր թվաքանակի 2033,7 հազար մարդ, հանրապետության քաղաքային բնակչությունը կազմել է 1 274,3 հազար մարդ (62,7 %), իսկ գյուղատնտեսությունը՝ 759,4 հազար մարդ (37,3 %)[69]։ 1989 թվականի համամիութենական մարդահամարի անցկացման պահից Ղրիմի գյուղական բնակչությունը զգալիորեն ավելացել Է Ղրիմի թաթարների՝ գյուղական վայրերում վերաբնակեցման հաշվին։

Քաղաքային և գյուղական բնակչության բաշխումն ըստ ազգությունների[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռուսները Ղրիմի Հանրապետությունում գերակշռող ազգությունն են ինչպես քաղաքներում, այնպես էլ գյուղական վայրերում։ Սակայն գյուղական վայրերում նրանց մասնաբաժինը ցածր է, քանի որ այստեղ ավելի բարձր է մասնաբաժինը ուկրաինացիների և հատկապես Ղրիմի թաթարների։

Ղրիմի Հանրապետության քաղաքային և գյուղական բնակչության բաշխումն ըստ ազգությունների (ազգային պատկանելությունը նշողների %-ում)
Ազգություն 2001 թվականի մարդահամար 2014 թվականի մարդահամար
Ընդհանուր

բնակչություն

Քաղաքաբնակներ Գյուղաբնակներ Ընդհանուր

բնակչություն

Քաղաքաբնակներ Գյուղաբնակներ
Ռուսներ 58,5 % 65,9 % 45,8 % 65,2 % 74,2 % 56,2 %
Ուկրաինացիներ 24,4 % 22,5 % 27,4 % 16,0 % 13,8 % 18,2 %
Ղրիմի թաթարներ 12,1 % 6,5 % 21,2 % 12,6 % 6,6 % 18,6 %
Թաթարներ 0,5 % 0,4 % 0,8 % 2,3 % 1,5 % 3,1 %
Բելառուսներ 1,5 % 1,4 % 1,6 % 1,0 % 0,9 % 1,1 %
Հայեր 0,4 % 0,5 % 0,4 % 0,5 % 0,6 % 0,4 %
այլ 2,6 % 2,8 % 2,8 % 2,4 % 2,4 % 2,4 %

Ազգային կազմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դինամիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ղրիմի բնակչության ազգային կազմի դինամիկան (ներառյալ Սևաստոպոլ)
Ազգություն 1897
[70]
% 1926
[71]
% 1939
[72]
% 1959
[73]
% 1979
[74]
% 1989
[75]
% 2001
[76][77]
%
[78]
%
[79]
2014
[76][80]
%
[78]
%
[79]
Ընդհանուր 546592 100,00% 706757 100,00% 1126429 100,00% 1201517 100,00% 2135916 100,00% 2430495 100,00% 2401209 100,00% 2284769 100,00%
Ռուսներ 180963 33,11% 301398 42,65% 558481 49,58% 858273 71,43% 1460980 68,40% 1629542 67,05% 1450394 60,40% 60,68% 1492078 65,31% 67,90%
Ուկրաինացիներ 64703 11,84% 77405 10,95% 154123 13,68% 267659 22,28% 547336 25,63% 625919 25,75% 576647 24,01% 24,12% 344515 15,08% 15,68%
Ղրիմի թաթարներ 194294 35,55% 179094 25,34% 218879 19,43% 417 0,03% 5422 0,25% 38365 1,58% 245291 10,22% 10,26% 232340 10,17% 10,57%
Թաթարներ 1354 0,11% 9656 0,45% 10762 0,44% 13602 0,57% 0,57% 44996 1,97% 2,05%
Բելառուսներ 2058 0,38% 3842 0,54% 6726 0,60% 21762 1,81% 43214 2,02% 50054 2,06% 35157 1,46% 1,47% 21694 0,95% 0,99%
Հայեր 8317 1,52% 10713 1,52% 12923 1,15% 1990 0,17% 3430 0,16% 2794 0,11% 10088 0,42% 0,42% 11030 0,48% 0,50%
Ադրբեջանցիներ 1 0,00% 109 0,01% 639 0,05% 1309 0,06% 2415 0,10% 4377 0,18% 0,18% 4432 0,19% 0,20%
Ուզբեկներ 3 0,00% 101 0,01% 306 0,03% 552 0,03% 876 0,04% 3087 0,13% 0,13% 3466 0,15% 0,16%
Մոլդովացիներ 272 0,05% 556 0,08% 1483 0,13% 2378 0,20% 4445 0,21% 6609 0,27% 4562 0,19% 0,19% 3147 0,14% 0,14%
Հրեաներ 24168 4,42% 16593 2,35% 65452 5,81% 25411 2,11% 21531 1,01% 17731 0,73% 5531 0,23% 0,23% 3144 0,14% 0,14%
Կորեացիներ 13 0,00% 117 0,01% 1535 0,07% 2423 0,10% 3027 0,13% 0,13% 2983 0,13% 0,14%
Հույներ 17114 3,13% 16036 2,27% 20652 1,83% 1126 0,09% 1897 0,09% 2684 0,11% 3036 0,13% 0,13% 2877 0,13% 0,13%
Լեհեր 6929 1,27% 4514 0,64% 5084 0,45% 3911 0,33% 6092 0,29% 6157 0,25% 4459 0,19% 0,19% 2843 0,12% 0,13%
Գնչուներ 649 0,09% 2064 0,18% 959 0,08% 1491 0,07% 1698 0,07% 1905 0,08% 0,08% 2388 0,10% 0,11%
Չուվաշներ 47 0,01% 269 0,02% 1153 0,10% 3524 0,16% 4621 0,19% 2679 0,11% 0,11% 1990 0,09% 0,09%
Բուլղարներ 7450 1,36% 11377 1,61% 15344 1,36% 5985 0,50% 1572 0,07% 2186 0,09% 2282 0,10% 0,10% 1868 0,08% 0,09%
Գերմանացիներ 31590 5,78% 43631 6,17% 51299 4,55% 481 0,04% 1587 0,07% 2356 0,10% 2790 0,12% 0,12% 1844 0,08% 0,08%
Մորդվաներ 123 0,02% 53 0,01% 810 0,07% 1858 0,15% 3970 0,19% 4582 0,19% 2574 0,11% 0,11% 1601 0,07% 0,07%
Վրացիներ 247 0,05% 293 0,04% 509 0,05% 858 0,07% 1237 0,06% 1760 0,07% 2137 0,09% 0,09% 1571 0,07% 0,07%
Թուրքեր 1787 0,33% 157 0,02% 268 0,02% 17 0,00% 13 0,00% 988 0,04% 0,04% 1465 0,06% 0,07%
Տաջիկներ 20 0,00% 157 0,01% 353 0,01% 808 0,03% 0,03% 874 0,04% 0,04%
Մարիներ 80 0,01% 68 0,01% 242 0,02% 1473 0,07% 1906 0,08% 1192 0,05% 0,05% 801 0,04% 0,04%
Կարիամներ 4213 0,60% 1893 0,16% 1151 0,05% 882 0,04% 715 0,03% 0,03% 535 0,02% 0,02%
Կրիմչակներ 963 0,08% 1048 0,05% 604 0,02% 280 0,01% 0,01% 228 0,01% 0,01%
այլ 6577 1,20% 30246 4,28% 11592 1,03% 1891 0,16% 11229 0,53% 13203 0,54% 14507 0,60% 0,61% 12854 0,56% 0,58%
քաղաքացիությունը հայտնած 0 0,00% 1126085 99,97% 1201509 100,00% 2135855 100,00% 2430495 100,00% 2390319 99,55% 100,00% 2197564 96,18% 100,00%
քաղաքացիությունը չհայտնած 0 0,00% 344 0,03% 8 0,00% 61 0,00% 0 0,00% 10890 0,45% 87205 3,82%
Ղրիմի Հանրապետության բնակչության ազգային կազմի դինամիկան (բացառությամբ Սևաստոպոլի)
Ազգություն 2001
[77]
%
[78]
%
[79]
2014
[80][81]
%
[78]
%
[79]
Ընդհանուր 2024056 100,00% 1891465 100,00%
Ռուսներ 1180441 58,32% 58,52% 1188978 62,86% 65,20%
Ուկրաինացիներ 492227 24,32% 24,40% 291603 15,42% 15,99%
Ղրիմի թաթարներ 243433 12,03% 12,07% 229526 12,13% 12,59%
Թաթարներ 11090 0,55% 0,55% 42254 2,23% 2,32%
Բելառուսներ 29285 1,45% 1,45% 17919 0,95% 0,98%
Հայեր 8769 0,43% 0,43% 9634 0,51% 0,53%
Ադրբեջանցիներ 3748 0,19% 0,19% 3738 0,20% 0,20%
Ուզբեկներ 2947 0,15% 0,15% 3265 0,17% 0,18%
Կորեացիներ 2877 0,14% 0,14% 2820 0,15% 0,15%
Հույներ 2795 0,14% 0,14% 2646 0,14% 0,15%
Մոլդովացիներ 3761 0,19% 0,19% 2573 0,14% 0,14%
Հրեաներ 4515 0,22% 0,22% 2543 0,13% 0,14%
Լեհեր 3879 0,19% 0,19% 2435 0,13% 0,13%
Գնչուներ 1896 0,09% 0,09% 2381 0,13% 0,13%
Գերմանացիներ 2536 0,13% 0,13% 1648 0,09% 0,09%
Չուվաշներ 2171 0,11% 0,11% 1529 0,08% 0,08%
Բուլղարներ 1877 0,09% 0,09% 1506 0,08% 0,08%
Մորդվաներ 2208 0,11% 0,11% 1334 0,07% 0,07%
Վրացիներ 1774 0,09% 0,09% 1280 0,07% 0,07%
Թուրքեր 969 0,05% 0,05% 1413 0,07% 0,08%
Տաջիկներ 750 0,04% 0,04% 798 0,04% 0,04%
Մարիներ 1089 0,05% 0,05% 723 0,04% 0,04%
Կարիամներ 671 0,03% 0,03% 500 0,03% 0,03%
Կրիմչակներ 204 0,01% 0,01% 177 0,01% 0,01%
այլ 12793 0,63% 0,63% 10469 0,55% 0,57%
քաղաքացիությունը հայտնած 2016986 99,65% 100,00% 1823692 96,42% 100,00%
քաղաքացիությունը չհայտնած 7070 0,35% 67773 3,58%

Ըստ Ղրիմի մարզերի և քաղաքային շրջանների[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ղրիմի դաշնային շրջանում 2014 թվականի մարդահամարի տվյալներով[81] (մարդ և ազգային պատկանելություն նշողների %-ը)։

Քաղաքային շրջան/մարզ Ընդհանուր բնակչություն Հայտնել են քաղաքացիությունը Ռուսներ % Ուկրաինացիներ % Ղրիմի թաթարներ % Թաթարներ % Բելառուսներ % Հայեր % այլ ազգիներ %
Սիմֆերոպոլ 352363 331868 240182 72,37% 43543 13,12% 27890 8,40% 5076 1,53% 2759 0,83% 2643 0,80% 9775 2,95%
Ալուշտա 52318 48382 35245 72,85% 7967 16,47% 3025 6,25% 351 0,73% 499 1,03% 299 0,62% 996 2,06%
Արմյանսկ 24415 22422 13754 61,34% 6618 29,52% 704 3,14% 307 1,37% 163 0,73% 69 0,31% 807 3,60%
Ջանկոյ 38622 37924 25787 68,00% 6401 16,88% 2807 7,40% 829 2,19% 413 1,09% 112 0,30% 1575 4,15%
Եվպատորիա 119258 115107 84902 73,76% 17107 14,86% 6742 5,86% 1748 1,52% 1244 1,08% 767 0,67% 2597 2,26%
Կերչ 147033 142640 124580 87,34% 12132 8,51% 1374 0,96% 1097 0,77% 996 0,70% 542 0,38% 1919 1,35%
Կրասնոպերեկովսկ 26268 24864 15047 60,52% 7588 30,52% 479 1,93% 660 2,65% 236 0,95% 73 0,29% 781 3,14%
Սակի 25146 24046 17354 72,17% 4001 16,64% 1324 5,51% 460 1,91% 358 1,49% 148 0,62% 401 1,67%
Սուդակ 32278 31268 18723 59,88% 3877 12,40% 6715 21,48% 1029 3,29% 245 0,78% 155 0,50% 524 1,68%
Ֆեոդոսիա 100962 97228 77478 79,69% 11904 12,24% 2939 3,02% 1265 1,30% 1146 1,18% 617 0,63% 1879 1,93%
Յալտա 133675 121424 89902 74,04% 23403 19,27% 2121 1,75% 1029 0,85% 1288 1,06% 839 0,69% 2842 2,34%
Բախչիսարայի շրջան 90911 90085 50872 56,47% 11641 12,92% 21289 23,63% 3665 4,07% 747 0,83% 235 0,26% 1636 1,82%
Բելոգորսկի շրջան 60445 59466 31284 52,61% 6009 10,10% 18623 31,32% 1809 3,04% 322 0,54% 202 0,34% 1217 2,05%
Ջանկոյի շրջան 68429 67591 31162 46,10% 15896 23,52% 13846 20,48% 3814 5,64% 740 1,09% 122 0,18% 2011 2,98%
Կիրովի շրջան 50834 50327 26103 51,87% 5376 10,68% 14516 28,84% 2228 4,43% 520 1,03% 194 0,39% 1390 2,76%
Կրասնոգվարդեյսկի շրջան 83135 81712 44326 54,25% 15514 18,99% 16848 20,62% 936 1,15% 1171 1,43% 383 0,47% 2534 3,10%
Կրասնոպերեկոպսկի շրջան 24738 24570 10138 41,26% 7994 32,54% 4014 16,34% 1286 5,23% 240 0,98% 68 0,28% 830 3,38%
Լենինյան շրջան 61143 59878 38352 64,05% 9073 15,15% 8289 13,84% 2014 3,36% 547 0,91% 352 0,59% 1251 2,09%
Նիժնեգորսկի շրջան 45092 44153 24998 56,62% 8626 19,54% 7656 17,34% 1268 2,87% 588 1,33% 59 0,13% 958 2,17%
Պերվոմայսկի շրջան 32789 32210 14726 45,72% 9221 28,63% 6003 18,64% 1146 3,56% 392 1,22% 86 0,27% 636 1,97%
Ռազդոլնոյեի շրջան 30633 29968 14931 49,82% 9078 30,29% 3214 10,72% 1565 5,22% 311 1,04% 186 0,62% 683 2,28%
Սակիի շրջան 76489 75402 39374 52,22% 16221 21,51% 13736 18,22% 2711 3,60% 1104 1,46% 404 0,54% 1852 2,46%
Սիմֆերոպոլի շրջան 152091 149834 84049 56,09% 22521 15,03% 34184 22,81% 3760 2,51% 1322 0,88% 879 0,59% 3119 2,08%
Սովետսկիի շրջան 31898 31098 16653 53,55% 4188 13,47% 8066 25,94% 837 2,69% 255 0,82% 50 0,16% 1049 3,37%
Չեռնոմորսկոեի շրջան 30500 30225 19056 63,05% 5704 18,87% 3122 10,33% 1364 4,51% 313 1,04% 150 0,50% 516 1,71%
Ղրիմի Հանրապետություն 1891465 1823692 1188978 65,20% 291603 15,99% 229526 12,59% 42254 2,32% 17919 0,98% 9634 0,53% 43778 2,40%
Սևաստոպոլ[82] 393304 373872 303100 81,07% 52912 14,15% 2814 0,75% 2742 0,73% 3775 1,01% 1396 0,37% 7133 1,91%
Ամբողջ Ղրիմը 2284769 2197564 1492078 67,90% 344515 15,68% 232340 10,57% 44996 2,05% 21694 0,99% 11030 0,50% 50911 2,32%

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. Крымстат: Численность населения на 1 января 2014 года и средняя численность за 2013 год Արխիվացված 2014-10-06 Wayback Machine)
  2. Итоги переписи населения Украины 2001 года
  3. Миграция усугубила убыль населения
  4. «Численность населения на 1 октября 2014 года» (ռուսերեն). Служба статистики Республики Крым. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
  5. . При анализе динамики изменения численности населения в 2014 году, главными факторами которой являлись естественная убыль населения и миграционный прирост, следует учитывать то, что государственные органы статистики Крыма не могли корректно учесть миграцию населения, так как в апреле, мае и первых двух декадах июня 2014 года регистрация и снятие с регистрации места проживания миграционной службой вообще не проводились, а в последующий период имел место недоучёт миграции по выбытию, так как с июля 2014 года число выбывших мигрантов фиксируется Крымстатом без учёта выбывших в другие субъекты РФ. См.: Миграционное движение населения (помесячные данные) Արխիվացված 2015-03-11 Wayback Machine
  6. 1926-1989 թվականների համամիութենական մարդահամարների շրջանակներում Ղրիմի ՀԽՍՀ-ի և Ղրիմի մարզի կազմում հաշվի է առնվել Սևաստոպոլ քաղաքը
  7. 7,0 7,1 Демоскоп. Всесоюзная перепись населения 1926 г. СССР, республики и их основные регионы. Населенные места. Наличное городское и сельское население.
  8. 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 в составе Крымской АССР РСФСР
  9. 9,0 9,1 Административное деление, территория и население Союза ССР Արխիվացված 2012-10-14 Wayback Machine — Издательство «Власть Советов» при Президиуме ВЦИК. Москва. 1931. (оценка на 1 января) — с. 188—189
  10. Перепись населения 1937
  11. 11,0 11,1 Демоскоп. Всесоюзная перепись населения 1939 г. Численность наличного населения СССР по союзным республикам, краям, областям и автономным республикам
  12. ««Крым довоенного и послевоенного периода». Крымстат. 2015» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2017 թ․ մարտի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 20-ին.
  13. 13,0 13,1 Демоскоп. Всесоюзная перепись населения 1959 г. Численность наличного населения городов и других поселений, районов, районных центров и крупных сельских населенных мест на 15 января 1959 года по регионам союзных республик (кроме РСФСР)
  14. 14,0 14,1 Демоскоп. Всесоюзная перепись населения 1970 г. Численность наличного населения городов, поселков городского типа, районов и районных центров СССР по данным переписи на 15 января 1970 года по республикам, краям и областям (кроме РСФСР)
  15. 15,0 15,1 Демоскоп. Всесоюзная перепись населения 1979 г. Численность наличного населения союзных и автономных республик, автономных областей и округов, краев, областей, районов, городских поселений, сел-райцентров и сельских поселений с населением свыше 5000 человек (кроме РСФСР)
  16. 16,0 16,1 Демоскоп. Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность населения союзных республик СССР и их территориальных единиц по полу(չաշխատող հղում)
  17. Население Севастополя
  18. Демоскоп. Всесоюзная перепись населения 1939 г. Численность городского населения СССР по городским поселениям и внутригородским районам
  19. 19,00 19,01 19,02 19,03 19,04 19,05 19,06 19,07 19,08 19,09 19,10 19,11 19,12 19,13 «Численность постоянного населения Республики Крым (с погрешностью 50 человек)». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 24-ին.
  20. 20,0 20,1 Всеукраинская перепись населения 2001 года
  21. 21,0 21,1 Укрстат: Численность населения на 1 января 2003 года Արխիվացված 2014-04-29 Wayback Machine
  22. 22,0 22,1 Укрстат Чисельність населення на 1 січня 2004 року
  23. 23,0 23,1 Укрстат: Чисельність населення на 1 січня 2005 року
  24. 24,0 24,1 Укрстат: Численность населения на 1 января 2006 года Արխիվացված 2014-04-29 Wayback Machine
  25. 25,0 25,1 Укрстат: Численность населения на 1 января 2007 года Արխիվացված 2014-04-29 Wayback Machine
  26. 26,0 26,1 Укрстат: Численность населения на 1 января 2008 года Արխիվացված 2014-04-29 Wayback Machine
  27. 27,0 27,1 Укрстат: Численность населения на 1 января 2009 года Արխիվացված 2014-04-29 Wayback Machine
  28. 28,0 28,1 Крымстат: Численность населения на 1 января 2010 года Արխիվացված 2014-07-18 Wayback Machine
  29. 29,0 29,1 Крымстат: Численность населения на 1 января 2011 года Արխիվացված 2014-07-18 Wayback Machine
  30. Крымстат: Численность населения на 1 января 2012 года Արխիվացված 2014-07-19 Wayback Machine
  31. Крымстат: Численность населения на 1 января 2013 года Արխիվացված 2014-07-18 Wayback Machine
  32. 32,0 32,1 Крымстат: Численность населения на 1 января 2014 года Արխիվացված 2014-10-06 Wayback Machine
  33. 33,0 33,1 33,2 Среднегодовая численность постоянного населения за 2012 г. — 2014-е гг. Արխիվացված 2017-09-12 Wayback Machine Крымстат
  34. «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года». Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ օգոստոսի 6-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 6-ին.
  35. «Оценка численности постоянного населения на 1 января 2016 года и в среднем за 2015 год». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 27-ին.
  36. «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года». 2017 թ․ հուլիսի 31. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 31-ին. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 31-ին.
  37. Численность населения на 1 января 2014 года и средняя численность за 2013 год Արխիվացված 2014-10-06 Wayback Machine. Крымстат. (ռուս.)
  38. «Демографическая ситуация Республики Крым за январь–апрель 2014г» (PDF) (ռուսերեն). Служба статистики Республики Крым. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ հուլիսի 14-ին.
  39. «Демографическая ситуация Республики Крым за январь–май 2014г» (PDF) (ռուսերեն). Служба статистики Республики Крым. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ հուլիսի 19-ին.
  40. «Демографическая ситуация Республики Крым за январь–июнь 2014г» (PDF) (ռուսերեն). Служба статистики Республики Крым. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ օգոստոսի 19-ին.
  41. «Демографическая ситуация Республики Крым за январь-июль 2014г» (PDF) (ռուսերեն). Служба статистики Республики Крым. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
  42. «Демографическая ситуация Республики Крым в январе-августе 2014г» (PDF) (ռուսերեն). Служба статистики Республики Крым. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
  43. «Демографическая ситуация Республики Крым в январе-сентябре 2014г» (PDF) (ռուսերեն). Служба статистики Республики Крым. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
  44. «МІЖВІДОМЧИЙ КООРДИНАЦІЙНИЙ ШТАБ З ПИТАНЬ СОЦІАЛЬНОГО ЗАБЕЗПЕЧЕННЯ ГРОМАДЯН УКРАЇНИ, ЯКІ ПЕРЕМІЩУЮТЬСЯ З РАЙОНІВ ПРОВЕДЕННЯ АНТИТЕРОРИСТИЧНОЇ ОПЕРАЦІЇ ТА ТИМЧАСОВО ОКУПОВАНОЇ ТЕРИТОРІЇ». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 13-ին.
  45. На материковой Украине встали на учет 33,5 тысячи переселенцев из Крыма
  46. На Украине зарегистрированы 33,5 тысячи переселенцев из Крыма
  47. «В Крыму находятся 200 тыс. беженцев из Донбасса». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 5-ին.
  48. «В Крыму гражданство РФ получили более трех тысяч студентов украинских вузов». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 5-ին.
  49. Более 3 тыс. крымчан получили паспорт гражданина Украины с момента аннексии Крыма
  50. Вынужденные переселенцы из Крыма хотят земельные участки на материковой Украине // Крым. Реалии, Radio Free Europe/Radio Liberty, 30.05.2015
  51. Как изменился Крым в составе России // Коммерсантъ.
  52. 52,0 52,1 «Как изменилась численность населения Крыма за пять лет: данные статистики» (ռուսերեն). РИА Новости Крым. 2019 թ․ մարտի 26. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 24-ին.
  53. Республика Крым в цифрах. 2018: Краткий статистический сборник. — Симферополь: Федеральная служба государственной статистики. Управление Федеральной службы государственной статистики по Республике Крым и г. Севастополю (Крымстат), 2019.
  54. Город Севастополь в цифрах. 2018: Краткий статистический сборник. — Севастополь: Федеральная служба государственной статистики. Управление Федеральной службы государственной статистики по Республике Крым и г. Севастополю (Крымстат), 2019.
  55. Население (1995-2013 гг.) Արխիվացված 2016-01-24 WebCite Արխիվացված 2016-01-24 WebCite // Статистическая информация Крымстата Արխիվացված 2015-04-02 Wayback Machine
  56. 56,0 56,1 «Показатели естественного движения населения Республики Крым в 2014 и 2013 гг». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 26-ին.
  57. «Естественное движение населения за 2015 год (Крымстат)». crimea.gks.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 10-ին.
  58. «Естественное движение населения за 2016 год (Крымстат)» (PDF). crimea.gks.ru. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2018 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 10-ին.
  59. «Оперативные данные по естественному движению населения Республики Крым (по дате регистрации в органах ЗАГС)». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 31-ին.
  60. «Сведения о числе зарегистрированных родившихся, умерших, браков и разводов за январь-декабрь 2018 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 31-ին.
  61. «Коэффициенты рождаемости, смертности, естественного прироста, браков, разводов за январь-декабрь 2018 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հուլիսի 12-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 31-ին.
  62. Росстат. «Регионы России. Социально-экономические показатели» (ռուսերեն). gks.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հուլիսի 5-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 31-ին.
  63. «Об итогах федерального статистического наблюдения «Перепись населения в Крымском федеральном округе» со 100-процентным охватом населения». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հուլիսի 6-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 31-ին.
  64. Всеукраинской переписи населения 2001 года. Миграция. (Распределение населения по месту рождения)
  65. Александр Лиев: более 50 % крымчан никогда не были на территории материковой Украины
  66. В Крыму живут представители 175 национальностей — предварительные итоги переписи
  67. «4.13. Население по гражданству и возрастным группам» (PDF). Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики в Республике Крым (Крымстат). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ ապրիլի 21-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 10-ին.
  68. «4.13 Население по гражданству и возрастным группам» (PDF). Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по городу Севастополю (Севастопольстат). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ ապրիլի 21-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 8-ին.
  69. Всеукраїнський перепис населення 2001 | Результати | Основні підсумки | Міське і сільське населення:
  70. Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Распределение населения по родному языку и уездам 50 губерний Европейской России: Таврическая губерния. (за вычетом Бердянского, Днепровского и Мелитопольского уездов, но включая Севастопольское градоначальство)
  71. Всесоюзная перепись населения 1926 года. Национальный состав населения по регионам РСФСР: Крымская АССР (включая Севастополь)
  72. Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения по регионам РСФСР: Крымская АССР (включая Севастополь)
  73. Всесоюзная перепись населения 1959 года. Городское и сельское население областей республик СССР (кроме РСФСР) по полу и национальности
  74. Всесоюзная перепись населения 1979 года. Городское и сельское население областей республик СССР (кроме РСФСР) по полу и национальности
  75. Всесоюзная перепись населения 1989 года. Распределение городского и сельского населения областей республик СССР по полу и национальности
  76. 76,0 76,1 Включая Севастополь
  77. 77,0 77,1 Всеукраинская перепись населения 2001: Национальный состав населения; Ethnic composition: 2001 census
  78. 78,0 78,1 78,2 78,3 % от всего учтённого населения
  79. 79,0 79,1 79,2 79,3 % от указавших свою национальность
  80. 80,0 80,1 Материалы заседания круглого стола, посвященного предварительным итогам Переписи населения в Крымском федеральном округе по национальному составу, родному языку и гражданству Արխիվացված 2015-04-02 Wayback Machine // Перепись населения в Крымском федеральном округе Արխիվացված 2017-08-11 Wayback Machine
  81. 81,0 81,1 «4.1. Национальный состав населения» (PDF). Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики в Республике Крым (Крымстат). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015 թ․ սեպտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 10-ին.
  82. Севастополь не входит в состав региона Республики Крым, обладая статусом отдельного региона под названием город федерального значения Севастополь