Ծանր արբանյակ 01
| Կազմակերպություն |  ԽՍՀՄ տիեզերական ծրագիր |
|---|---|
| Հիմնական կապալառուներ | ՀԿԲ-1 |
| COSPAR ID | [1] 1961-002A[1] |
| NSSDCA ID | 1961-002A |
| SCN | 00071 |
| Ուղեծրի տեսակ | ցածր մերձերկրյա ուղեծիր |
| Պտույտի ժամկետ | 89,25 րոպե |
| Գործարկման ամսաթիվ | 1961 փետրվարի 4, 01:18:04 UTC |
| Գործարկման վայր | Բայկոնուր |
| Գործարկման հրթիռ | Մոլնիա |
| Զանգված | 6483 կիլոգրամ[2] և 644 կիլոգրամ |
Ծանր արբանյակ 01 (ռուս.՝ Тяжёлый спутник 01, նաև Վեներա 1ՎԱ համար 1), խորհրդային Վեներա ծրագրի շրջանակներում արձակված ավտոմատ միջմոլորակային կայան, որը նախատեսված էր Վեներա մոլորակի հետազոտություններ իրականացնելու համար։ Արձակվել է Բայկոնուր տիեզերակայանից Մոլնիա կրող հրթիռով։ Արձակումից հետո մնացել է Երկրի շատ ցածր ուղեծրում՝ հրթիռի վերին աստիճանի խափանման պատճառով։ Փոքր քանակությամբ ուղեծրեր կատարելուց հետո այն մտավ Երկրի մթնոլորտ և մասամբ այրվեց[3]։ Արևմուտքում այս կայանը կոչվեց Սպուտնիկ-7։
Կայանը կառուցվել է ՀԿԲ-1-ում 1ՎԱ կայանների հենքի հիման վրա։ Կայանը արձակվել է 1961 թվականի փետրվարի 4-ին[4]։ Երբ հրթիռի վերին աստիճանը գործարկվեց, օքսիդացնող պոմպի միջով հոսող հեղուկ թթվածնի կավիտացիան պատճառ դարձավ, որ պոմպը խափանվի, ինչի հետևանքով շարժիչի խափանումը բռնկվելուց 0,8 վայրկյան անց[5]։ Կայանը կրկին մտավ մթնոլորտ 1961 թվականի փետրվարի 26-ին Սիբիրի վրա[6]։
Կայանը մտել է մթնոլորտ Սիբիրի վրա և մասամբ այրվել է։ Տարօրինակ հետագիծը և ՏԱՍՍ-ի անհասկանալի հաղորդագրությունը արտասահմանյան մամուլում ենթադրությունների տեղիք տվեցին, որ դա օդաչուավոր տիեզերանավի վթար էր։
Ըստ Բորիս Չերտոկի հուշերի՝ 1ՎԱ-ի վրա դրված էր փոքրիկ գլոբուսի նման մի կախազարդ, որի վրա փորագրված էին մայրցամաքները։ Այս փոքրիկ գնդիկի ներսում Երկիր-Վեներա թռիչքի ուղին պատկերող մեդալ էր։ Մեդալը Խորհրդային Միության զինանշանն էր։ Կախազարդը դրված էր գնդաձև պարկուճում՝ ջերմային պաշտպանությամբ, այն պաշտպանելու համար Վեներայի մթնոլորտ մուտք գործելու ժամանակ։ Վթարից հետո, 1963 թվականի ամռանը Բիրյուսա գետում լողացող տղայի կողմից հայտնաբերվեց գնդաձև պարկուճը, որի ներսում մեդալ էր։ Տղայի հայրը գտածոն հանձնել է ոստիկանությանը, իսկ ՊԱԿ-ի միջոցով մեդալը վերադարձել է ՀԿԲ-1։ Գտածոն այնտեղ ընդունվեց որպես իսկական հրաշք, քանի որ սարքի ցամաք (և ոչ Համաշխարհային օվկիանոս) ընկնելու հավանականությունը շատ փոքր էր։ Ավելին, ավելի չնչին էր հավանականությունը, որ բեկորները ընկնեն ԽՍՀՄ բնակելի տարածք և գտնվեն[7]։
Քույր զոնդը՝ Վեներա-1-ը, հաջողությամբ արձակվեց և մեկ շաբաթ անց դուրս բերվեց դեպի Վեներա ուղեծիր, թեև սարքի հետ կապն ընդհատվեց մեկ շաբաթ անց։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Tyazhely Sputnik». US National Space Science Data Centre. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 4-ին.
- ↑ https://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/spacecraft/display.action?id=1961-002A
- ↑ Борис Черток Ракеты и люди. Фили — Подлипки — Тюратам. — 2-е издание. — М.: Машиностроение, 1999. — ISBN 5-217-02935-8
- ↑ McDowell, Jonathan. «Launch Log». Jonathan's Space Page. Վերցված է 2010 թ․ հուլիսի 28-ին.
- ↑ Wade, Mark. «Soyuz». Encyclopedia Astronautica. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունվարի 7-ին. Վերցված է 2010 թ․ հուլիսի 28-ին.
- ↑ «Sputnik 7». NSSDC (NASA Goddard Spaceflight Center). Վերցված է 2010 թ․ հուլիսի 28-ին.
- ↑ Chertok, Boris. Creating a Rocket Industry (PDF). էջեր 578 and 585–586.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
