Jump to content

Թվայլա Թարփ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Թվայլա Թարփ
Ծնվել էհուլիսի 1, 1941(1941-07-01)[1][2][3] (83 տարեկան)
ԾննդավայրPortland, Ինդիանա, ԱՄՆ
Մասնագիտությունպարուսույց, գրող, պարուհի, բալետի պարող և կինոռեժիսոր
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
ԿրթությունԲերնարդ քոլեջ, Կոլումբիայի համալսարան, Pomona College? և San Bernardino Valley College?
Պարգևներ
IMDbID 0857087
Պաշտոնական կայքէջtwylatharp.org
 Twyla Tharp Վիքիպահեստ

Թվայլա Թարփ (անգլ.՝ Twyla Tharp, հուլիսի 1, 1941(1941-07-01)[1][2][3], Portland, Ինդիանա, ԱՄՆ), ամերիկացի պարուհի և խորեոգրաֆ, որն ապրում և աշխատում է Նյու Յորքում։ «Թոնի» (2003) և «Էմմի» (վերջինս՝ երկու անգամ) մրցանակակիր, արվեստի բնագավառում ԱՄՆ ազգային մեդալի դափնեկիր (2004)[7]։

Ամերիկյան փիլիսոփայական հասարակության (2015)[8] և Արվեստի և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիայի պատվավոր անդամ։

Ծնվել է Ինդիանա նահանգի Պորտլենդ քաղաքում՝ ֆերմայում։ Անունը ստացել է Թվայլա Թորնբուրգի՝ մանսիական 89-րդ ամենամյա տոնավաճառի թագուհու պատվին։ Մանուկ հասակում ամեն տարի մի քանի ամիս անցկացրել է քվակերներին պատկանող տատիկի ու պապիկի մոտ՝ նույն նահանգում գտնվող իրենց ֆերմայում։ Իր մոր պնդմամբ սկսել է տարբեր ժանրերի պարերի դասեր վերցնել, այդ թվում՝ բալետ և ժամանակակից պար, սովորել է նվագել երաժշտական գործիքներով՝ դաշնամուր, հարվածային երաժշտական գործիքներ, ջութակ, ալտ, ինչպես նաև յուրացնել սղագրություն, գերմաներեն և ֆրանսերեն։

1950 թվականին Թարփի ընտանիքը (Թվայլան և նրա կրտսեր քույրը՝ Թվանեթան, երկվորյակ եղբայրներ Սթենլին և Սթենֆորդը, մայրը՝ Լեսիլը և հայրը՝ Ուիլյամը) տեղափոխվել են Ռայելտո (Կալիֆոռնիա)[9]։ Ծնողներն ավտոկինոթատրոն են բացել քաղաքի գլխավոր ճանապարհին, որը մտնում է 66 մայրուղի[10]։ Թվայլան սկսել է օգնել ծնողներին ութ տարեկանից։

Թվայլա Թարփը դպրոց է հաճախել Սան Բերնարդինոյում և պարեր է սովորել Վերա Լիննի դպրոցում։ Նա լիովին ընկղմվել է պարապմունքների մեջ[11] և քիչ ժամանակ է հատկացրել հասակակիցների հետ շփմանը[12]։ Թարփն ընդունվել է Կլերմոնտի Պոմոնա քոլեջ, բայց հետո տեղափոխվել է Նյու Յորքի Բարնարդ քոլեջ, որտեղ 1963 թվականին ստացել է արվեստի պատմության բակալավրի աստիճան։ Նյու Յորքում սովորել է Մարթա Գրեմի, Մերս Կանինգեմի և Ռիչարդ Թոմասոնի հետ միասին[13]։ 1963 թվականին Թարփը ընդունվել է Փոլ Թեյլորի թատերախումբ։

1965 թվականին Թարփը բեմադրել է իր առաջին պարը՝ Tank Dive-ը։ 1966 թվականին նա ստեղծել է սեփական Twyla Tharp Dance խումբը։ Իր պարերի համար Թարփը հաճախ օգտագործել է դասական երաժշտություն, ջազ և ժամանակակից փոփ երաժշտություն։ 1971-1988 թվականներին Թվայլա Թարփի խումբը շրջագայել է ամբողջ աշխարհով՝ ներկայացնելով իր պարերը։

1973 թվականին Թարփը Ջոֆրի բալետի համար The Beach Boys երաժշտության հիման վրա բեմադրել է Deuce Coupe բալետը։ Այն համարվում է առաջին քրոսովեր բալետը։ 1976 թվականին Թարփը հանդես է եկել որպես Push Comes to Shove բալետի խորեոգրաֆ, որում պարել է Միխայիլ Բարիշնիկովը։ Այն ճանաչվել է լավագույն քրոսովեր բալետներից մեկը։

1988 թվականին Թվայլա Թարփի խումբը ներառվել է Ամերիկյան բալետի թատրոնի կազմում։ Այդ պահից սկսած թատրոնը 16 անգամ ներկայացրել է Թարփի պրեմիերային բեմադրությունները։ 2010 թվականին թատրոնը թատերացանկում ուներ Թարփի 20 բեմադրություն։ Բացի այդ, Թվայլա Թարփը որպես խորեոգրաֆ համագործակցել է այնպիսի կոլեկտիվների հետ, ինչպիսիք են Փարիզի ազգային օպերան, Թագավորական բալետը, Նյու Յորք Սիթի բալետը, Բոստոնի բալետը, Ջոֆրի բալետը, Խաղաղօվկիանոսյան հյուսիսարևմտյան բալետը, Մայամի Սիթի բալետը, Հաբարդ սթրիթ-դենս Չիկագոն և Մարթա Գրեմի բալետային խումբը։ Թարփը նաև բեմադրել է Միխայիլ Բարիշնիկովի մասնակցությամբ Cutting Up (1991) պարային շոուն, որը երկու ամսվա ընթացքում ցուցադրվել է 28 քաղաքներում։

2000 թվականի ամռանը Twyla Tharp Dance-ն ամբողջությամբ վերաձևավորվել է։ Նոր կազմով Թարփը մեկնել է հերթական համաշխարհային հյուրախաղերի։ Նոր խմբով Թարփը պատրաստել է ծրագիր, որը հետագայում ներառվել է Բրոդվեյի Movin' Out մյուզիքլի մեջ, որը «Լավագույն խորեոգրաֆիայի համար» արժանացել է «Թոնի» մրցանակի։ Մյուզիքլում օգտագործվել են Բիլլի Ջոելի երգերը։

2012 թվականին Թվայլա Թարփը հանրությանն է ներկայացրել «Արքայադուստրը և գոբլինը» բալետը (անգլ.՝ The Princess and the Goblin)[14], որը հիմնված է Ջորջ Մաքդոնալդի սյուժեի վրա։ Թարփի համար այն դարձել է երեխաների համար նախատեսված առաջին բեմադրությունը։ Նրա ստեղծմանը մասնակցել են Ատլանտայի բալետն ու Վինիպեգի թագավորական բալետը, որոնք այն ցուցադրել են իրենց բեմերում։

Թվայլա Թարփը դարձել է Խաղաղօվկիանոսյան հյուսիսարևմտյան բալետ հրավիրված առաջին խորեոգրաֆը, որտեղ ռիթմ ընդ բլյուզ կատարող Ալեն Թուսեյնթի երաժշտության հիման վրա և իր վաղեմի ընկերոջ՝ Սանտո Լոկուաստոյի հագուստներով ու դեկորացիաներով բեմադրել է Waiting At The Station բալետը։

Կարիերան Բրոդվեյում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թվայլա Թարփը 1981 թվականին

1980 թվականին կայացել է Թվայլա Թարփի դեբյուտը Բրոդվեյում․ նրա խումբը կատարել է When We Were Very Young-ը։ 1981 թվականին հանրությանն է ներկայացվել The Catherine Wheel պարը, որը ստեղծվել է երաժիշտ Դեյվիդ Բիրնի հետ համագործակցությամբ և ցուցադրվել «Ձմեռային այգի» թատրոնում։ Public Broadcasting Service-ը (PBS) կազմակերպել է ներկայացման հեռարձակումը, իսկ սաունդթրեքը հետագայում թողարկվել է ձայնասկավառակի տեսքով։

1985 թվականին «Անձրևի տակ երգողները» մյուզիքլը Ջորջ Գերշվինի թատրոնի բեմում ցուցադրվել է 367 անգամ։

2001 թվականին Չիկագոյում տեղի է ունեցել Movin' Out պարային մյուզիքլի պրեմիերան Բիլլի Ջոելի երաժշտության և բանաստեղծությունների հիման վրա։ Բրոդվեյում ներկայացումը հայտնվել է 2002 թվականին։ Այն ցուցադրվել է 1331 անգամ, իսկ ազգային հյուրախաղերը սկսվել են 2004 թվականի հունվարին։ Մյուզիքլը ստացել է «Թոնի» մրցանակի 10 անվանակարգ և հաղթել երկուսում, այդ թվում՝ «Լավագույն խորեոգրաֆիա» անվանակարգում։

2005 թվականին Թարփը թողարկել է նոր շոու, որը վերնագրված էր The «Times They Are a-Changin'», որում օգտագործվել է Բոբ Դիլանի երաժշտությունը։ Պրեմիերան տեղի է ունեցել Սան Դիեգոյում՝ The Old Globe Theatre-ում։ 2006 թվականի մարտին՝ փակման ժամանակ, մյուզիքլը ռեկորդներ է սահմանել գումարային հավաքների և վաճառված տոմսերի քանակով[15]։ Շոուի պատմության մեջ առաջին անգամ հավելում է ստացել նույնիսկ նախքան նախադիտումը։ Սան Դիեգոյում ունեցած հաջողությունից հետո մյուզիքլը ցուցադրվել է Կալիֆոռնիայում և Նյու Յորքում։

2009 թվականին Թարփը օգտագործել է Ֆրենկ Սինատրայի երգերը, որպեսզի ստեղծի Come Fly with Me նոր բեմադրությունը։ Նրա պրեմիերան կայացել է Ատլանտայի «Էլայանս» թատրոնում։ 2009 թվականին՝ փակման ժամանակ, ներկայացումը չորս շաբաթվա հավաքների արդյունքում լավագույնն է եղել[16]։ 2010 թվականին Բրոդվեյում «Մարկիզ» թատրոնում բացվել է Come Fly Away անվանումով շոուն։ Այն ունեցել է 26 նախադիտում և 188 ներկայացում։ 2011 թվականին բեմադրությունը կրկին փոխել է անվանումը՝ Sinatra: Dance with Me, և ցուցադրվել է The Wynn Las Vegas-ում։ 2011 թվականի օգոստոսին Come Fly Away ներկայացումն Ատլանտայից մեկնել է ազգային հյուրախաղերի։

Կինոյում և հեռուստատեսությունում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թվայլա Թարփը կինոռեժիսոր Միլոշ Ֆորմանի հետ աշխատել է «Մազեր» (1978), «Ռեգթայմ» (1980) և «Ամադեյ» (1984) ֆիլմերի վրա։ Կինոռեժիսոր Թեյլոր Հեքֆորդի հետ համատեղ ստեղծվել է «Սպիտակ գիշերներ» (1985) ֆիլմը, Ջեյմս Բրուքի հետ՝ «Ես համաձայն եմ ամեն ինչի» (1994)։

Թարփի հեռուստատեսային կարիերան ներառում է Sue's Leg (1976) բեմադրությունը PBS-ի Dance in America ծրագրի առաջին թողարկման համար, Making Television Dance (1977) ֆիլմի ստեղծումը, որը ստացել է Չիկագոյի միջազգային կինոփառատոնի մրցանակը և The Catherine Wheel (1983) ֆիլմի ռեժիսորական աշխատանքը BBC Television-ի համար։ Թարփը նաև հանդես է եկել որպես Baryshnikov by Tharp (1984) ֆիլմի համառեժիսոր։

Թվայլա Թարփն ունի որդի և թոռ[17]։

Նվաճել է երկու «Էմմի» (1985) մրցանակ, լավագույն խորեոգրաֆիայի համար արժանացել է «Թոնի» մրցանակի և «Դրամա Դեսկ» մրցանակի՝ աչքի ընկոկղ խորեոգրաֆիայի համար։

Ստացել է Մակ-Արթուրի և Գուգենհայմի կրթաթոշակներ (վերջինը երկու անգամ՝ 1971 և 1974 թվականներին)[18]։

1982 թվականին Բարնարդ քոլեջն արժանացրել է նրան բարձրագույն մրցանակի՝ գերազանցության մեդալի։ 1990 թվականին արժանացել է Սեմյուել Սկրիպսի մրցանակին։

Հրատարակություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հրատարակել է երեք գիրք․

  • Push Comes to Shove (1992, ինքնակենսագրություն)[19]
  • The Creative Habit: Learn It and Use It for Life (2003, թարգմանվել է իսպաներեն, չինարեն, ռուսերեն[20], կորեերեն, թայերեն և ճապոներեն)[21],
  • The Collaborative Habit: Life Lessons for Working Together (2009, թարգմանվել է թայերեն, չինարեն և կորեերեն)[22]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,0 1,1 Internet Movie Database — 1990.
  2. 2,0 2,1 Internet Broadway Database — 2000.
  3. 3,0 3,1 FemBio տվյալների շտեմարան (գերմ.)
  4. Guggenheim Fellows-ի տվյալների բազա
  5. http://www.playbill.com/article/tony-winner-twyla-tharp-honored-with-capezio-dance-award-com-212453
  6. https://www.harvard.edu/on-campus/commencement/honorary-degrees
  7. «National Medal of Arts: Twyla Tharp». National Endowment for the Arts. 2004. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 17-ին.
  8. https://search.amphilsoc.org/memhist/search?smode=advanced;f1-date=2015;startDoc=21
  9. James Hebert (2006 թ․ հունվարի 29). «Twyla Tharp found a kindred spirit to inspire "The Times They Are A-Changin'" at Old Globe». The San Diego Union-Tribune. Վերցված է 2009 թ․ փետրվարի 16-ին.
  10. Adams, John Anthony Rialto. — 2004. — С. 85. — (Images Of America). — ISBN 0-7385-2892-7
  11. "Tharp Is Back Where the Air Is Rarefied", by Gia Kourlas, The New York Times, March 5, 2010 (March 7, 2010 p. AR1 NY ed.). Retrieved 2010-03-07.
  12. «Interview: Twyla Tharp Dancer and Choreographer». Academy of Achievement. 2007. էջ 3. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 13-ին.
  13. Craine, Debra and Judith Mackrell. (2010). The Oxford Dictionary of Dance, p. 450.
  14. Seibert, Brian (2012 թ․ փետրվարի 12). «Toe Shoes That Carry a Princess to Victory». The New York Times. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 3-ին.
  15. Marketing Statement from The Old Globe Theatre in San Diego
  16. Marketing Statement from Alliance Theater
  17. Kourlas, Gia (2012 թ․ փետրվարի 3). «Tharp's New Tale, Woven In Dance». The New York Times. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 3-ին.
  18. «Twyla Tharp». John Simon Guggenheim Foundation (անգլերեն). gf.org. Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 24-ին.
  19. Tharp, Twyla. Push Comes to Shove. — Bantam Books, 1992. — 376 p. — ISBN 0553073060
  20. Тарп, Твайла. Привычка к творчеству. — Companion Group, 2012. — 288 p. — ISBN 978-966-1629-18-8
  21. Tharp, Twyla; Reiter, Mark. The Creative Habit: Learn It and Use It for Life. — Simon & Schuster, 2003. — 243 p. — ISBN 0743235266
  22. Tharp, Twyla;Kornbluth, Jesse. The Collaborative Habit: Life Lessons for Working Together. — Simon & Schuster, 2009. — 160 p. — ISBN 1416591915

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Siegel, Marcia B. Howling Near Heaven. — New York: St. Martins Press, 2006.
  • Tharp, Twyla. Push Comes to Shove. — Bantam Books, 1992. — 376 p. — ISBN 0553073060

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թվայլա Թարփ» հոդվածին։