Փարիզի ազգային օպերա

**Փարիզի ազգային օպերա**
Փարիզի ազգային օպերա;
Տեսակ	օպերային ընկերություն
Երկիր	Ֆրանսիա
Հիմնադրման ամսաթիվ	հունիսի 28, 1669
Կայք	operadeparis.fr(ֆր.)(անգլ.)
	Opéra de Paris Վիքիպահեստում

Փարիզի ազգային օպերա (կրճատ` Փարիզի օպերա, ֆր.՝ Opéra National de Paris, Opéra de Paris), բալետային և դասական երաժշտական արվեստի պետական հաստատություն ֆրանսիայի մայրաքաղաքում, որն զբաղվում է օպերային, բալետային և դասական երաժշտական արվեստի զարգացմամբ։ Այժմ Փարիզի ազգային օպերան ունի թատրոնի երկու շենք` Գրանդ օպերան և Բաստիլի օպերան։

թատրոնը, որը ֆրանսերեն արտասանությամբ հնչում է որպես Օպերա Գարնյե, բացվել է 1875 թվականի հունվարի 5-ին. այստեղ է գտնվում նաև բալետային դպրոցը, որը գոյություն ունի 1713 թվականից և Եվրոպայում ամենահինն է^[4]։
Բաստիլի օպերան բացվել է Բաստիլի գրավման երկուհարյուրամյակի նախօրեին, 1989 թվականի հուլիսի 13-ին, սա Բաստիլի հրապարակի ամենամեծ շինությունն է, այն կառուցվել է հենց այն վայրում, որտեղ կանգնած էր Փարիզի ամրոցը։

Բաստիլի օպերայի շենքի կառուցումից հետո առաջին շենքում սկսել են հիմնականում ցուցադրվել բալետներ և դասական օպերաներ։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Փարիզի օպերան գոյություն ունի ավելի քան չորս հարյուր տարի` տարբեր թատրոնների բեմերում։ 1669 թվականին ստացել է պաշտոնական այլ անվանում և կարգավիճակ` «Երաժշտության թագավորական ակադեմիա» (ֆր.` Académie Royale de musique): 1671 թվականին այն միավորվել է թագավորական պարի ակադեմիայի հետ և վերաանվանվել է Երաժշտության և պարի թագավորական ակադեմիա»^[5]։

Ֆրանսիական հեղափոխությունից հետո Փարիզի օպերան մի քանի անգամ փոխել է իր անվանումը («Արվեստի թատրոն», «Հանրապետության և արվեստի թատրոն», «Օպերայի թատրոն»), Նապոլեոն Բոնապարտի թագադրումից հետո կոչվել է Երաժշտության կայսերական ակադեմիա, իսկ Բուրբոնների վերահաստատումից հետո նրան վերադարձվել է նախկին` «Երգի և պարի թագավորական ակադեմիա» անվանումը^[5]։ 1871 թվականին հանրապետության հաստատումից հետո թատրոնն ստացել է «Գրանդ օպերա» անվանումը^[5]։

1858 թվականի հունվարի 14-ին Լյո Պյոլետե (Le Peletier) փողոցում գտնվող օպերայի հին շենքում Նապոլեոն 3-րդի դեմ մահափորձից հետո կայսրը հրաժարվել է այցելել այնտեղ և պահանջել է կառուցել նոր շինություն։ Լավագույն ծրագրի համար մրցույթ է հայտարարվել, որտեղ հաղթող է ճանաչվել երեսունհինգամյա անհայտ Շառլ Գարնիեն։

17-րդ դարի վերջին «Օպերան» Փարիզում պաշտոնական պալատական թատրոն էր։ «Կոմեդի Ֆրանսեզ» թատրոնի համեմատ, որն ուներ հավասար կարգավիճակ և ի տարբերություն Օպերայի, ստացել էր թագավորական նպաստ, գտնվում էր նյութական ավելի ծանր դրությունում։ 18-րդ դարի վերջում Փարիզում որպես պալատական հակամշակույթ ստեղծվել է Կատակերգության օպերան (Opéra-Comique), որն ուներ բուրժուական կողմնորոշում։ 19-րդ դարի վերջում ազնվականությունը թուլացնում է հետաքրքրությունը օպերային բեմադրությունների հանդեպ, և օպերան աջակցություն է գտնում Փարիզի քաղաքային շերտում, զարգանալով Գրանդ օպերայում` Կատակերգության օպերայի հետ զուգահեռ։ Օպերային պարային խմբերից զարգանում է թատերական արվեստի անկախ ուղղություն՝ բալետը, որը միշտ շատ նշանակալի տեղ է ունեցել ֆրանսիական օպերայի բեմում։ Փարիզի օպերան մինչև մեր օրերը պահպանել է «ազգային» արվեստի տեսակներից մեկի նշանակությունը։

Կարևոր պրեմիերաներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Օպերա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1774 թվական՝ «Իֆիգենիան Ավլիդում», ըստ Քրիստոֆ Վիլիբալդ Գլյուկի
1779 թվական՝ «Իֆիգենիան Թավրիդում», ըստ Քրիստոֆ Վիլիբալդ Գլյուկի
1828 թվական՝ «Համր կինը Պորտիչիից», ըստ Ֆրանսուա Օբերի
1829 թվական՝ «Վիլհելմ Տելլ», ըստ Ջոակինո Ռոսինիի
1831 թվական՝ «Ռոբերտ Սատանա», ըստ Ջակոմո Մեյերբերի
1835 թվական՝ «Հրեուհին», ըստ Ֆրոմանտալ Գալևի
1836 թվական՝ «Հուգենոտներ», ըստ Ջակոմո Մեյերբերի
1838 թվական՝ «Բենվենուտո Չելլինի», ըստ Հեկտոր Բեռլիոզի
1840 թվական՝ «Ֆավորիտուհի», ըստ Գաետանո Դոնիցետիի
1847 թվական՝ «Երուսաղեմ», ըստ Ջուզեպպե Վերդիի
1849 թվական՝ «Մարգարե», ըստ Ջակոմո Մեյերբերի
1855 թվական՝ «Սիցիլիական երեկո», ըստ Ջուզեպպե Վերդիի
1861 թվական՝ «Տանհոյզեր», ըստ Ռիխարդ Վագների
1865 թվական՝ «Աֆրիկուհի», ըստ Ջակոմո Մեյերբերի
1867 թվական՝ «Դոն Կարլոս», ըստ Ջուզեպպե Վերդիի
1884 թվական՝ «Մանոն», ըստ Ժյուլ Մասնեի
1885 թվական՝ «Սիդ», ըստ Ժյուլ Մասնեի
1902 թվական՝ «Պելեաս և Մելիսանդե», ըստ Կլոդ Դեբյուսիի
1911 թվական՝ «Իսպանական ժամ», ըստ Մորիս Ռավելի
1927 թվական՝ «Աղքատ նավաստին», ըստ Դարիուս Մայոյի
1947 թվական՝ «Տիրեսիասի կրծքերը», ըստ Ֆրանսիս Պուլենկի
1979 թվական՝ «Լուլու», ըստ Ալբան Բերգի
1983 թվական՝ «Սուրբ Ֆրանցիսկ Ասսիզեցի», ըստ Օլիվե Մեսիանի

Բալետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1832 թվական՝ «Սիլֆիդա», ըստ Ժան Շնեյցխոֆերի, բալետմաստեր՝ Ֆիլիպո Տալիոնի
1841 թվական՝ «Ժիզել», ըստ Ադոլֆ Ադանի, բալետմաստերներ՝ Ժյուլ Ժոզեֆ Պեռո և Ժան Կորալ
1860 թվական՝ «Թիթեռ», ըստ Ժակ Օֆենբախի, բալետմաստեր՝ Մարիա Տալիոնի

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Wild N. Dictionnaire des théâtres parisiens au XIXe siècle — 1 — 1989. — P. 299. — ISBN 978-2-905053-80-0
↑ Fontaine G. Visages de marbre et d'airain : La collection de bustes du Palais Garnier (ֆր.) — 1 — 2003. — P. 22. — ISBN 978-2-85822-751-8
↑ Johnson V. Backstage at the Revolution: How the Royal Paris Opera Survived the End of the Old Regime — Chicago: University of Chicago Press, 2008. — P. 98–99. — ISBN 978-0-226-40195-9
↑ L’École de Danse de l’Opéra de Paris
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ««Гранд-Опера» («Опера Гарнье»)». Театры и залы. Belcanto.ru. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 24-ին.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Փարիզի ազգային օպերա» հոդվածին։

[_946cb6069924b3d0-1] Wild N. Dictionnaire des théâtres parisiens au XIXe siècle — 1 — 1989. — P. 299. — ISBN 978-2-905053-80-0

[_8e55400f2900dc68-2] Fontaine G. Visages de marbre et d'airain : La collection de bustes du Palais Garnier (ֆր.) — 1 — 2003. — P. 22. — ISBN 978-2-85822-751-8

[_846f3f30df00efe1-3] Johnson V. Backstage at the Revolution: How the Royal Paris Opera Survived the End of the Old Regime — Chicago: University of Chicago Press, 2008. — P. 98–99. — ISBN 978-0-226-40195-9

[4] L’École de Danse de l’Opéra de Paris

[bell-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ««Гранд-Опера» («Опера Гарнье»)». Театры и залы. Belcanto.ru. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 24-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]