Բրոնխոէկտազ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Բրոնխոէկտազ
Bronchiectasis NHLBI (hy).png
Ա հատվածը ցույց է տալիս թոքերի լայնակի հատույթը չախտահարված և լայնացած շնչուղիներով։ Բ հատվածը ցույց է տալիս չախտահարված լայնակի հատույթը։ Գ հատվածը ցույց է տալիս բրոնխալայնանքով շնչուղու լայնակի հատույթը։
Տեսակհազվագյուտ հիվանդություն և հիվանդության կարգ
Պատճառինֆեկցիա, ցիստիկ ֆիբրոզ, անհայտ ծագման[1][2]
Հիվանդության ախտանշաններՊրոդուկտիվ հազ, շնչահեղձություն, ցավ կրծքավանդակում[3][1]
Բժշկական մասնագիտությունԹոքաբանություն
ԱխտորոշումՀիմնված է ախտանիշներով, ՀՇ ախտորոշում[4]
ԲուժումՀակաբիոտիկներ, բրոնխալայնիչներ, թոքերի փոխպատվաստում[1][5][6]
Հաճախություն1–250 հիվանդ 250,000 բնակչից [7]
ՍկիզբըԱստիճանական[8]
ՏևողությունԵրկարատև[9]
Commons-logo.svg Bronchiectasis Վիքիպահեստում

Բրոնխոէկտազ (բրոնխալայնանք), հիվանդություն, որի ժամանակ տեղի է ունենում թոքերի օդատար ուղիների մի մասի լայնացում[9]։ Տիպիկ ախտանիշ է քրոնիկ հազը՝ լորձային արտադրությամբ[1]։ Այլ ախտանիշներից են շնչահեղձությունը, արյունային արտադրությամբ հազը և ցավ կրծքավանդակում[3]։ Կարող է նաև դիտվել սուլող շնչառություն և թմբկափայտի նմանվող մատներ[3]։ Այս ամենին հաճախ միանում են թոքերի ինֆեկցիոն հիվանդությունները[5]։

Բրոնխոէկտազի առաջացման պատճառներն են ինֆեկցիան, ձեռք բերած հիվանդությունները՝ թոքաբորբը,տուբերկուլյոզը, նաև իմունային համակարգի խանգարումները, գենետիկ հիվանդություն ցիստիկ ֆիբրոզը(մուկովիսցիդոզ) և այլն[1][2]։ Ցիստիկ ֆիբրոզը գրեթե բոլոր դեպքերում առաջացնում է ծանր բրոնխոէկտազ[10]։ Առանց ցիստիկ ֆիբրոզի բրոնխոէկտազների 10–50% դեպքերի պատճառը անհայտ է[1]։ Ախտածագման հիմքում ընկած է բրոնխային ուղիների արտահայտված բորբոքային ռեակցիան[1]։ Ախտահարված օդատար ուղիները լայնանում են և ի վիճակի չեն լինում ամբողջությամբ դուրս բերել լուսանցքում կուտակված արտազատուկը[1]։ Կուտակված արտազատուկը նպաստում է բակտերիաների քանակի ավելացմանը բրոնխյալ ուղիներում, բրոնղների խցանմանը և ախտահարման գործընթացի խորացմանը[1]։ Դասակարգվում է որպես թոքերի օբստրուկտիվ հիվանդություն, որի մեջ մտնում են թոքերի քրոնիկ օբստրուկտիվ հիվանդությունը և ասթման[11]։ Ախտորոշումը դրվում է հիվանդի ախտանիշների և համակարգչային շերտագրության(ՀՇ) արդյունքների հիման վրա[4]։ Հիվանդներին, որոնց մոտ տարեկան ամենաքիչը մեկ անգամ լինում է հիվանդության սրացում, կատարում են լորձի(խորխի) լաբորատոր հետազոտություն, որը նպաստում է բուժման ճիշտ կազմակերպմանը[4]։

Հիվանդության սրացման պատճառ կարող է լինել ինֆեկցիան, որի դեպքում ցուցված է օգտագործել հակաբիոտիկներ[5]։ Դասական հակաբիոտիկներ են ամոքսիցիլինը, էրիթրոմիցինը և դոքսիցիկլինը[12]։ Հակաբիոտիկները կարող են օգտագործվել նաև հիվանդության սրացումը կանխելու համար[1]։ Օդատար ուղիների մաքրման համար օգտագործվում են ֆիզիոթերապիայի տարբեր մեթոդնոր[13]։ Դեղորայքը, որը լայնացնում է օդատար ուղիները(բրոնխալայնիչ), կարող է օգտակար լինել, սակայն արդյունավետությունը այնքան էլ մեծ չէ[1]։ Ինհալացիոն(ներշնչական) ստերոիդներ չեն կիրառվում[14]։ Վիրահատական եղանակը, չնայած որ հաճախ է կիրառվում, դեռ լավ ուսումնասիրված չէ[15]։ Ծանր դեպքերում կատարվում է թոքերի փոխպատվաստում[6]։ Չնայած նրան, որ հիվանդությունը առաջացնում է առողջական լուրջ խնդիրներ, մեծ մասամբ հիվանդները իրենց ընդհանուր վիճակը լավ են գնահատում[1][9]։

Հիվանդությունը հանդիպում է 1000-250,000 մեծահասակներից 1 հիվանդ հաճախականությամբ[7]։ Հաճախ հանդիպում է կանանց մոտ, ընդորում հանդիպման հաճախականությունը բարձրանում է տարիքին զուգընթաց[1]։ Հիվանդությունը սկսեց ավելի քիչ հանդիպել սկսած 1950-ական թվականներից, երբ սկսվեց հակաբիոտիկների կիրառումը[7]։ Այն շատ է հանդիպում որոշակի էթնիկ խմբերի մոտ՝ ինչպիսիք են աբորիգենները[7]։ Առաջին անգամ նկարագրվել է Ռենե Լաեննեկի կողմից 1819 թվականին[1]։ Էկոնոմիկ ծախսերը Միացյալ Նահանգներում գնահատվում են տարեկան 630 միլիոն դոլար[1]։

Նշաններ և ախտանիշներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բրոնխալայնանք
Բրոնխալայնանքին հատուկ ախտանիշները, ինչպես նաև բրոնխալայնանքի ժամանակ բրոնխներում տեղի ունեցող փոփոխությունը։

Բրոնխոէկտազով հիանդները կարող են ունենալ հազ՝ առատ արտադրությամբ(կանաչավոն կամ դեղնավուն խորխ), օրական մինչև 240 մլ։ Բրոնխոէկտազի ժամանակ կարող է դիտվել արյունախխում՝ առանց խորխարտադրության, որը կոչվում է չոր բրոնխոէկտազ։ Արտազատուկը կարող է նաև լինել անգույն։ Բրոնխոէկտազով հիվանդները կարող են նշել նաև տհաճ հոտ բերանում, որը ինֆեկցիայի մասին է վկայում։ Հաճախակի բրոնխյալ ինֆեկցիան և շնչահեղձությունը բրոնխոէկտազի երկու հիմնական ախտանիշներն են[2]։ Աուսկուլտացիայի(թոքերի լսում) ժամանակ կարող են լսվել կրեպիտացիա(ճարճաթյուն) և արտաշնչական խզզոցներ։ Եղունգների փոփոխություններ հազվադեպ են հանդիպում[16]։

Պատճառներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կան բրոնխոէկտազի բնածին և ձեռքբերովի պատճառներ, ընդորում վերջինը ավելի շատ է հանդիպում[17]։ Դեպքերի կեսի պատճառ հանդիսանում է ցիստիկ ֆիբրոզը[1]։ Առանց ցիստիկ ֆիբրոզի բրոնխոէկտազների 10–50% դեպքերի պատճառը անհայտ է[1]։

Ձեռքբերովի պատճառներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երկրորդային բրոնխոէկտազ, որը առաջացել է մեծ կարցինոիդ ուռուցքի հետևանքով ( նկարում պատկերված չէ), վերջինս ամբողջական օբստրուկցիայի(խցանման) է ենթարկել պրոքսիմալ բրոնխը։ Թոքային հյուսվածքի դեղնավուն երանգը վկայում է օբստրուկտիվ թոքաբորբի մասին։

Թոքաբորբերը, տուբերկուլիոզը, ներշնչված օտար մարմինները, ալերգիկ բրոնխաթոքային ասպերգիլիոզը և բրոնխյալ ուռուցքները բրոնխոէկտազի հիմնական պատճառներն են հանդիսանում[2][18]։ Բրոնխոէկտազի ինֆեկցիոն պատճառներն են Ստրեպտոկոկը, Կլեբսիելան, կապույտ հազի հարուցիչ Բորդետելլան և ոչ տուբերկուլյոզային միկոբակտերիան[17][19]։

Բրոնխոէկտազի առաջացումը կարող է կապված լինել ամոնիակի կամ այլ տոքսիկ գազերի ներշնչման, թոքային ասպիրացիայի, ալկոհոլիզմի, հերոինի և տարատեսակ ալերգիաների հետ[20]։

Բրոնխոէկտազի առաջացումը կարող է կապված լինել նաև տարբեր իմունոլոգիական պրոցեսների և կենցաղային գործոնների հետ․

Առանց ցիստիկ ֆիբրոզի բրոնխոէկտազների 10–50% դեպքերի պատճառը անհայտ է[16]։

Բնածին պատճառներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բրոնխոէկտազի առաջացման կարող են բերել բնածին խանգարումները, որոնցով պայմանավորված առաջանում են բրոնխային էպիթելի թարթիչների շարժունակության և իոնների տեղաշարժի խանգարումներ[2]։ Այդպիսի օրինակ է Կարթագեների համախտանիշը, որի ժամանակ խանգարվում է թարթիչների շարժունակությունը[25]։ Տարածված պատճառ համարվում է ցիստիկ ֆիբրոզը, որն առաջացնում է քլորի իոնների տեղաշարժի խաթարում, որն էլ ոչ մեծ քանակի պացիենտների մոտ առաջացնում է ծանր բրոնխոէկտազ[26]։ Համարվում է, որ Յունգի համախտանիշը, որը կլինիկորեն նման է ցիստիկ ֆիբրոզին, կարող է բրոնխոէկտազի առաջացման պատճառ լինել։ Սա կապված է սինուսներում և բրոնխներում քրոնիկ ինֆեկցիայի առկայության հետ[27]։

Այլ, ոչ հաճախ հանդիպող բնածին պատճառ է առաջնային իմունոդեֆիցիտը, որի դեպքում թուլացած իմունային համակարգը ստիպված է լինում պատասխանել այն ծանր կրկնվող ինֆեկցիաներին, որոնք հաճախակի ախտահարում են թոքերը[28]։ Մի քանի բնածին խանգարումներ, ինչպիսիք են Ուիլիամ-Քեմփբելի համախտանիշը և Մարֆանի համախտանիշը, նույնպես կարող են բրոնխոէկտազի առաջացման պատճառ լինել[29][30]։

Բացահայտված է, որ ալֆա 1-անտիտրիպսինի պակաս ունեցող մարդկանց մոտ բրոնխոէկտազ զարգանալու որոշակի հավանականություն կա, որի պատճառ հանդիսանում է էլաստազա ֆերմենտի ինհիբիտորի անբավարարությունը(էլաստազան ճեղքվում է էլաստին ֆերմենտով)։ Սա իջեցնում է ալվեոլների նորմալ կառուցվածքին վերադառնալու ունակությունը արտաշնչման ժամանակ[31]։

Պաթոֆիզիոլոգիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բրոնխոէկտազ, կոպիտ պաթոլոգիա
Բրոնխալայնանքի ախտածագման «արատավոր օղակի» տեսությունը։


Բրոնխոէկտազը քրոնիկ բորբոքային պրոցոսի և լորձային արտադրուկի մաքրման խանգարման արդյունք է։ Այն կարող է գենետիկական խանգարման արդյունք լինել, որը բերում է խորխի մաքրման խանգարման(առաջնային թարթչային դիսկինեզիա), կամ ավելի մածուցիկ խորխի առաջացման(ցիստիկ ֆիբրոզ)։ Կարող է առաջանալ քրոնիկ կամ ծանր ինֆեկցիայի արդյունքում։ Բորբոքումը բերում է թոքային հյուսվածքի՝ մասնավորապես բրոնխների էլաստիկ թելերի նորմալ կառուցվածքի հարաճող քայքայման[2]։

Էնդոբրոնխեալ տուբերկուլիոզը հաճախ առաջացնում է բրոնխոէկտազ՝ կամ բրոնխների ստենոզի(նեղացման), կամ ֆիբրոզով պայմանավորված երկրորդային ձգման միջոցով[32]։ Ֆիբրոզի վերջին աստիճանով պայմանավորված տրակցիոն բրոնխոէկտազի դեպքում ախտահարվում են ծայրամասային բրոնխները, որոնք աղքատ են աճառով[33]։

Ախտորոշում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թոքի ՀՇ, որում երևում է ինտերստիցիալ թոքաբորբ՝ զուգակցված բրոնխոէկտազով։

Բրոնխոէկտազը ախտորոշում են կլինիկորեն կամ գործիքային քննության վերլուծությամբ[2][34]։ Բրիտանիայի Կրծքային ասոցիացիան խորհուրդ է տալիս օգտագործել ՀՇ ոչ ցիստիկ-ֆիբրոզ-ասոցացված բրոնխոէկտազը ախտորոշելու համար[16]։ ՀՇ-ով հայտնաբերվում է «ծառ երիկամներում» (բրոնխյալ ուղիների տերմինալ հատվածների վնասման ռադիոլոգիական ախտանիշ), լավ սահմանազատված եզրագծերով լայնացած բրոնխներ և կիստաներ[2]։

Կատարվում է նաև արյան քննություն, խորխի ցանքս, երբեմն նաև գենետիկական հետազոտություն՝ բնածին խանգարումները պարզելու համար[2]։

Կանխարգելում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կանխարգելման նպատակով անհրաժեշտ է երեխաներին պատվաստել կարմրուկի, կապույտ հազի, թոքաբորբի, ինչպես նաև այլ սուր շնչական վարակների դեմ։ Չնայած նրան, որ ծխելը չի համարվում բրոնխոէկտազի ուղղակի պատճառ, այնուամենայնիվ պետք է խուսափել դրանից, քանի որ այն նպաստում է ինֆեկցիաների (ինչպիսին է բրոնխիտը) և հետագա բարդությունների զարգացմանը[35]։

Հիվանդության հետագա զարգացումը կանխելու համար պնևմոթերապիայի տարբեր եղանակներով մաքրվում են բրոնխյալ ուղիները և նվազեցվում է բրոնխյալ արտազատուկի քանակը։ Բրոնխյալ ինֆեկցիայի ագրեսիվ բուժումը հակաբիոտիկներով համարվում է ստանդարտ եղանակ, ինչը նվազեցնում է հետագա բարդությունների քանակը։ Սովորաբար խորհուրդ է տրվում կատարել պլանային պատվաստումներ թոքաբորբի, գրիպի և կապույտ հազի դեմ։ Նորմալ ապրելակերպը և պարբերաբար բժշկի դիմելը ունեն դրական ազդեցություն բրոնխոէկտազի հետագա զարգացման կանխարգելման մեջ։ Հիպօքսեմիան, հիպերկապնիան, շնչահեղձության աստիճանը և ռենտգենաբանական տվյալները ունեն զգալի ազդեցություն մահացության հաճախականության վրա [36]։

Բուժում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բրոնխոէկտազի բուժումը ներառում է ինֆեկցիաների և բրոնխեալ սեկրեցիայի վերահսկումը, օդատար ուղիների օբստրուկցիայի վերացումը, վնասված թոքային հյուսվածքի վիրաբուժական հեռացումը կամ զարկերակի էմբոլիզացիայի և բարդությունների կանխարգելումը[37]։ Հակաբիոտիկների երկարատև օգտագործումը կանխում է վտանգավոր ինֆեկցիաների զարգացումը և իջեցնում է այս հիվանդների հոսպիտալիզացիան[38], սակայն բարձրանում է դեղակայուն բակտերիաներով ինֆեկցման հավանականությունը[38]։

Այլ բուժման մեթոդներ են պոստուրալ դրենաժը և ֆիզիոթերապիան, որոնց միջոցով հեռացվում է կուտակված հեղուկը։ Պոստուրալ դրենաժը դրվում է ֆիզիոթերապևտի և շնչառական համակարգի թերապևտի կողմից և բուժման կարևոր ու հիմնական բաղադրիչներից մեկն է համարվում[2][16]։ Օդատար ուղիների մաքրումը տալիս է զգալի դրական արդյունք[13]։

Ոչ տարածուն(լոկալիզացված) բրոնխոէկտազի դեպքում կարող է օգտագործվել վիրաբուժական բուժում՝ հեռացնելով օբստրուկցիան կանխվում է հիվանդության հարաճումը[39]։

Ներշնչական ստերոիդներով թերապիան, որը հետևողականորեն պահպանվում է, կարող է նվազեցնել խորխի արտադրումը և օդատար ուղիների կծկումը ժամանակի ընթացքում, և օգնում է կանխել բրոնխոէկտազի հարաճումը։ Երեխաների դեպքում այս թերապիայի ամենօրյա կիրառումը խորհուրդ չի տրվում[16]։ Բուժման հաճախակի կիրառվող եղանակներից է Բեքլամետազոնի դիպրոպիոնատով անցկացվող թերապիան[40]։ Չնայած նրան, որ ոչ մի երկրում հաստատված չէ մանիտոլի կիրառումը, նրա չոր փոշին Դեղերի և Սննդի ադմինիստրացիայի (FDA) կողմից ճանաչվել է օրֆան դեղ բրոնխոէկտազով և ցիստիկ ֆիբրոզով մարդկանց օգտագործման համար[41]։

Համաճարակաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիվանդությունը հանդիպում է 1000-250,000 մեծահասակներից 1 հիվանդ հաճախականությամբ[7]։ Հիվանդությունը հանդիպում է ավելի հաճախ կանանց մոտ, և հանդիպման հաճախականությունը բարձրանում է տարիքին զուգընթաց [1]։ Այն սկսեց ավելի քիչ հանդիպել սկսած 1950-ական թվականներից, երբ սկսվեց հակաբիոտիկների կիրառումը։ Այն շատ է հանդիպում որոշակի էթնիկ խմբերի մոտ, ինչպիսիք են՝ աբորիգենները[7]։

Բրոնխոէկտազի հանդիպման ճշգրիտ հաճախականությունը հաճախ պարզ չի լինում, քանի որ ախտանիշները բազմազան են[42]։ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում հիվանդության հանդիպման հաճախականությունը բարձրացել է 2000-2007 թվականներին[43]։

Պատմական ակնարկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռենե Լաենեկը՝ մարդ, ով ստեղծել է ստետոսկոպը, օգտագործել է իր գյուտը և առաջինն է հայտնաբերել բրոնխոէկտազը 1819 թվականին[44]։ Հիվանդությունը բավականին մանրամասն հետազոտվել է Ուիլիամ Օսլերի կողմից 1800-ականների վերջում, կասկածվում է, որ Օսլերը մահացել է չախտորոշված բրոնխոէկտազից։

«Բրոնխոէկտազ» բառը ծագել է հունարեն "bronckos" (օդատար ուղի) և "ektasis" (լայնացում) բառերից։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 McShane PJ, Naureckas ET, Tino G, Strek ME (Sep 15, 2013)։ «Non-cystic fibrosis bronchiectasis.»։ American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine 188 (6): 647–56։ PMID 23898922։ doi:10.1164/rccm.201303-0411CI 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 2,9 Nicki R. Colledge, Brian R. Walker, Stuart H. Ralston, eds. (2010)։ Davidson's principles and practice of medicine.։ illustrated by Robert Britton (21st ed.)։ Edinburgh: Churchill Livingstone/Elsevier։ ISBN 978-0-7020-3085-7 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 «What Are the Signs and Symptoms of Bronchiectasis?»։ NHLBI։ June 2, 2014։ Արխիվացված օրիգինալից օգոստոսի 23, 2016-ին։ Վերցված է օգոստոսի 10, 2016 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 «Quality Standards for Clinically Significant Bronchiectasis in Adults»։ British Thoracic Society։ July 2012։ Արխիվացված օրիգինալից հուլիսի 7, 2017-ին։ Վերցված է ապրիլի 29, 2017 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 «How Is Bronchiectasis Treated?»։ NHLBI։ June 2, 2014։ Արխիվացված օրիգինալից հուլիսի 28, 2016-ին։ Վերցված է օգոստոսի 10, 2016 
  6. ↑ 6,0 6,1 Corris PA (Jun 2013)։ «Lung transplantation for cystic fibrosis and bronchiectasis.»։ Seminars in respiratory and critical care medicine 34 (3): 297–304։ PMID 23821505։ doi:10.1055/s-0033-1348469 
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 Cottin Vincent, Cordier Jean-Francois, Richeldi Luca (2015)։ Orphan Lung Diseases: A Clinical Guide to Rare Lung Disease (անգլերեն)։ Springer։ էջ 30։ ISBN 9781447124016։ Արխիվացված օրիգինալից 2016-08-21-ին 
  8. ↑ Maguire G (November 2012)։ «Bronchiectasis – a guide for primary care.»։ Australian Family Physician 41 (11): 842–50։ PMID 23145413 
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 «What Is Bronchiectasis?»։ NHLBI։ June 2, 2014։ Արխիվացված օրիգինալից օգոստոսի 10, 2016-ին։ Վերցված է օգոստոսի 10, 2016 
  10. ↑ Brant William E., Helms Clyde A., eds. (2006)։ Fundamentals of diagnostic radiology (3rd ed.)։ Philadelphia: Lippincott, Williams & Wilkins։ էջ 518։ ISBN 9780781761352։ Արխիվացված օրիգինալից 2017-09-06-ին 
  11. ↑ Michael Filbin, Lisa M. Lee, Shaffer Brian L. (2003)։ Blueprints pathophysiology II : pulmonary, gastrointestinal, and rheumatology : notes & cases (1st ed.)։ Malden, Mass.: Blackwell Pub.։ էջ 12։ ISBN 9781405103510։ Արխիվացված օրիգինալից 2017-09-06-ին 
  12. ↑ Brent Andrew, Davidson Robert, Seale Anna (2014)։ Oxford Handbook of Tropical Medicine (անգլերեն)։ OUP Oxford։ էջ 223։ ISBN 9780191503078։ Արխիվացված օրիգինալից 2016-08-21-ին 
  13. ↑ 13,0 13,1 Lee AL, Burge AT, Holland AE (նոյեմբերի 23, 2015)։ «Airway clearance techniques for bronchiectasis.»։ The Cochrane Database of Systematic Reviews (11): CD008351։ PMID 26591003։ doi:10.1002/14651858.CD008351.pub3 
  14. ↑ Kapur N, Bell S, Kolbe J, Chang AB (Jan 21, 2009)։ «Inhaled steroids for bronchiectasis.»։ The Cochrane Database of Systematic Reviews (1): CD000996։ PMID 19160186։ doi:10.1002/14651858.CD000996.pub2 
  15. ↑ Corless JA, Warburton CJ (2000)։ «Surgery vs non-surgical treatment for bronchiectasis.»։ The Cochrane Database of Systematic Reviews (4): CD002180։ PMID 11034745։ doi:10.1002/14651858.CD002180 
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 Hill Adam T, Pasteur, Mark, Cornford, Charles, Welham, Sally, Bilton, Diana (հունվարի 1, 2011)։ «Primary care summary of the British Thoracic Society Guideline on the management of non-cystic fibrosis bronchiectasis»։ Primary Care Respiratory Journal 20 (2): 135–40։ PMID 21336465։ doi:10.4104/pcrj.2011.00007 
  17. ↑ 17,0 17,1 Hassan Isaac (դեկտեմբերի 8, 2006)։ «Bronchiectasis»։ eMedicine Specialties Encyclopedia։ Gibraltar: WebMD։ Արխիվացված է օրիգինալից 2007-07-08-ին։ Վերցված է 2007-06-22 
  18. ↑ Allergic Bronchopulmonary Aspergillosis
  19. ↑ Fowler S. J., French J., Screaton N.J., Foweraker A., Condliffe A., Haworth C.S:, Exley A.R., Bilton D. (2006)։ «Nontuberculous mycobacteria in bronchiectasis: prevalence and patient characteristics»։ European Respiratory Journal 28 (5): 1204–1210։ doi:10.1183/09031936.06.00149805 
  20. ↑ «Bronchiectasis and physiotherapy: emphasis in postural drainage and percussion»։ Braz. J. Cardiovasc. Surg. (Portuguese) 21 (2)։ 2006։ doi:10.1590/S1678-97412006000200015 
  21. ↑ «Bronchiectasis in pediatric AIDS»։ Chest 112 (5): 1202–7։ 1997։ PMID 9367458։ doi:10.1378/chest.112.5.1202 
  22. ↑ «An unusual complication of ulcerative colitis»։ Postgrad. Med. J. 78 (922): 503։ 2002։ PMC 1742448։ PMID 12185236։ doi:10.1136/pmj.78.922.503 
  23. ↑ Kaushik, VV, Hutchinson D, Desmond J, Lynch MP & Dawson JK (2004)։ «Association between bronchiectasis and smoking in patients with rheumatoid arthritis»։ Annals of the Rheumatic Diseases 63 (8): 1001–2։ PMC 1755104։ PMID 15249329։ doi:10.1136/ard.2003.015123 
  24. ↑ Sperber Miriam (2012)։ Diffuse Lung Disorders: A Comprehensive Clinical-Radiological Overview (անգլերեն)։ Springer Science & Business Media։ էջ 205։ ISBN 9781447134404։ Արխիվացված օրիգինալից 2017-08-28-ին 
  25. ↑ «Genetic Causes of Bronchiectasis: Primary Ciliary Dyskinesia»։ Respiration 74 (3): 252–63։ 2007։ PMID 17534128։ doi:10.1159/000101783 
  26. ↑ «Lung resection for the treatment of severe localized bronchiectasis in cystic fibrosis patients»։ Acta Chir Hung. 38 (1): 23–5։ 1999։ PMID 10439089 
  27. ↑ «Young's syndrome. Obstructive azoospermia and chronic sinopulmonary infections»։ NEJM 310 (1): 3–9։ 1984։ PMID 6689737։ doi:10.1056/NEJM198401053100102 
  28. ↑ «Genetic causes of bronchiectasis: primary immune deficiencies and the lung»։ Respiration 74 (3): 264–75։ 2007։ PMID 17534129։ doi:10.1159/000101784 
  29. ↑ «Generalized Bronchiectasis associated with Deficiency of Cartilage in the Bronchial Tree»։ Arch. Dis. Child. 35 (180): 182–91։ April 1960։ PMC 2012546։ PMID 13844857։ doi:10.1136/adc.35.180.182 
  30. ↑ «Medical Problems and Treatments | The Marfan Trust»։ The Marfan Trust։ Արխիվացված է օրիգինալից 2010-09-22-ին։ Վերցված է 2010-12-08 
  31. ↑ «Bronchiectasis in patients with alpha 1-antitrypsin deficiency. A rare occurrence?»։ Chest 104 (5): 1384–86։ 1993։ PMID 8222792։ doi:10.1378/chest.104.5.1384 
  32. ↑ Catanzano Tara (սեպտեմբերի 5, 2005)։ «Primary Tuberculosis»։ eMedicine Specialties Encyclopedia։ Connecticut: WebMD։ Արխիվացված օրիգինալից հունիսի 5, 2007-ին։ Վերցված է 2007-06-22 
  33. ↑ John M Holbert։ «Bronchiectasis Imaging»։ Medscape։ Արխիվացված օրիգինալից 2017-08-15-ին։ Վերցված է 2017-08-15  Updated: Oct 13, 2015
  34. ↑ Miller, JC (2006)։ «Pulmonary Mycobacterium Avium-Intracellular Infections in Women»։ Radiology Rounds 4 (2) 
  35. ↑ Crofton J (1966)։ «Diagnosis and Treatment of Bronchiectasis: I. Diagnosis»։ Br Med J 1 (5489): 721–3 contd։ PMC 1844268։ PMID 5909486։ doi:10.1136/bmj.1.5489.721 
  36. ↑ «Analysis of the factors related to mortality in patients with bronchiectasis»։ Respir Med. 101 (7): 1390–97։ 2007։ PMID 17374480։ doi:10.1016/j.rmed.2007.02.002 
  37. ↑ José RJ, Brown JS (October 2014)։ «Bronchiectasis.»։ British journal of hospital medicine (London, England : 2005)։ 75 Suppl 10: C146–51։ PMID 25289486։ doi:10.12968/hmed.2014.75.Sup10.C146 (չաշխատող հղում)
  38. ↑ 38,0 38,1 Hnin Khin, Nguyen Chau, Carson Kristin V., Evans David J., Greenstone Michael, Smith Brian J. (2015-08-13)։ «Prolonged antibiotics for non-cystic fibrosis bronchiectasis in children and adults»։ The Cochrane Database of Systematic Reviews (8): CD001392։ ISSN 1469-493X։ PMID 26270620։ doi:10.1002/14651858.CD001392.pub3 
  39. ↑ «Surgical treatment of bronchiectasis in children»։ J. Pediatr. Surg. 39 (10): 1532–6։ 2004։ PMID 15486899։ doi:10.1016/j.jpedsurg.2004.06.009 
  40. ↑ «Inhaled steroids in patients with bronchiectasis»։ Respir Med 86 (2): 121–4։ 1992։ PMID 1615177։ doi:10.1016/S0954-6111(06)80227-1 
  41. ↑ Waknine Yael (հուլիսի 27, 2005)։ «Orphan Drug Approvals: Bronchitol, Prestara, GTI-2040»։ Medscape today for WebMD։ Արխիվացված օրիգինալից դեկտեմբերի 5, 2008-ին։ Վերցված է 2007-06-22 
  42. ↑ «Bronchiectasis, Chapter 4, Dean E. Schraufnagel (ed.)»։ Breathing in America: Diseases, Progress, and Hope։ American Thoracic Society։ 2010։ Արխիվացված է օրիգինալից 2017-04-15-ին։ Վերցված է 2017-04-30 
  43. ↑ McShane PJ, Naureckas E T, Tino G, Strek M E (2013)։ «Non–Cystic Fibrosis Bronchiectasis»։ American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine 188 (6): 230–35։ PMID 23898922։ doi:10.1164/rccm.201303-0411CI 
  44. ↑ Roguin, A (2006)։ «Rene Theophile Hyacinthe Laënnec (1781–1826): The Man Behind the Stethoscope»։ Clin Med Res 4 (3): 230–35։ PMC 1570491։ PMID 17048358։ doi:10.3121/cmr.4.3.230 

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Пилипчук В.Н., Сердюк Т.М., Бережной А.Б. Поликлиническая пульмонология։ Руководство для врачей. - К.։ Генеза, 2000. – С. 83-85
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Չափորոշչային վերահսկողություն
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 576)։ CC BY-SA icon 80x15.png
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բրոնխոէկտազ&oldid=8606437» էջից